Morgunblaðið - 18.01.1981, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 18. JANÚAR 1981
'7
Sýnikennsla —
Matreiðsla
Er aö hefja sýnikennslu á austurlennskum réttum.
Upplýsingar í síma 33421.
Rannveig Pálmadóttir.
Útsala
Gefum 35 til 40% af öllum skermum.
Lampar og Gler hff.,
Suöurgata 3.
Hjartans þakkir flytjum viö öllum, sem sendu
okkur hlýjar kveðjur og heillaóskir í tilefni af
gullbrúðkaupi okkar 13. desember síöastliöinn.
Ásdís Káradóttir,
Sigurbergur H. Þorleifsson.
Skattaframtal 1981
Tek aö mér aö telja fram til skatts fyrir
einstaklinga og rekstraraðila.
Lögfræðiskrifstofa, Jón Þoroddsson hdl.,
Klapparstíg 26, III. hæö, Reykjavík.
Sími 11330.
Umboðssala
Get tekiö ýmsar vörur til umboössölu. Nefniö hvaö
sem er. Þagmælsku heitiö.
Tilboö sendist augld.Mbl. merkt: „U — 3439“ fyrir
23. janúar.
ERUM
FLUTTIR
Suðurlandsbraut 4 LÖGMENN
Sími 82122. Gestur Jónsson, hdl
Hallgrímur B. Geirsson, hdi
Kristinn Bjömsson, hdi
Suðurlandsbraut 4, 105 Reykjavík. Sími: 82122.
Við leitum að húsmunum
Um þessar mundir er aöalverkefni okkar aö koma
upp heimilum fyrir fyrrverandi fanga. Húsnæöi er fyrir
hendi, en húsmuni alla vantar. Því leitum viö til þín og
biöjum þig aö athuga, hvort þú eigir ekki í fórum
þínum eitthvaö af eftirtöldum húsmunum, sem þú
hefur aflagt vegna t.d. endurnýjunar:
Rúm, borð, stólar, útvarp, sjónvarp, ísskáp, brauð-
rist, hraðsuðuketil, hrærivél, frystikistu, potta,
pönnur, leirtau, straujárn, þvottavél, myndir á
veggi o.fl., o.fl.
Ef þú ert aflögufær og vilt meö framlagi þínu hjálpa
okkur viö aö hjálpa öörum, vinsamlegast hringdu í
síma 16189. Viö munum síöar sækja hlutina til þín.
Meö fyrirfram þökk fyrir aöstoöina.
Félagasamtökin Vernd,
Gimli v/Lækjargötu.
íslenska er að stofni til
norskt útflytjendamál.
Flestir landnámsmanna
komu úr vestanverðum
Noregi. Ýmsir þeirra höfðu
að vísu dvalist um hríð á
einhverjum þeim eyjum
sem nú eru hluti af breska
konungsríkinu, aðrir á Ir-
landi. Sumir áttu írska
þræla eða mægðust við Ira.
Slangur keltneskra orða
hefur því verið hluti ís-
lenskrar tungu frá upphafi.
Nöfn af austur-norrænum
uppruna hafa einnig tíðk-
ast frá öndverðu, og töku-
orð bárust snemma, ættuð
sunnan að og austan, úr
latínu, grísku, hebresku og
arabísku.
Forfeður okkar í Vestur-
Noregi stefndu út, þegar
þeir fóru vestur yfir hafið.
Austur á bóginn var inn til
lands. í samræmi við þetta
gáfu þeir vindáttum nöfn.
Norðaustanvindur hét
landnyrðingur, norðvest-
anvindur útnyrðingur,
suðaustanvindur landsynn-
ingur og suðvestanvindur
útsynningur.
Enda þótt þetta komi
ekki alls kostar heim og
saman við staðhætti á ís-
landi, er lítil ástæða til að
amast við þessum orðum.
Fyrr mega menn nú vera
málhreinsunarmenn en svo
langt sé gengið. Þekki ég þó
dæmi af slíku hreinlætis-
hugarfari. Þessi orð, sem
tíðkast hafa frá frumbyggð
landsins eru engin erlend
óværa sem rýma þyrfti
burt. Síður en svo. Og
jafnvel þó menn væru á því,
þyrfti naumast að hefja
útrýmingarstríð á hendur
þeim. Orðin eru svo sjald-
gæf í daglegu tali, að ég
ætla að þeim verði ekki
auðið langs lífs hér eftir í
máli okkar. Helst er það
útsynningurinn sem heldur
velli, og þá á Suðvestur-
landi, vegna þess hve
hryðjur úr þeirri áttinni
eru tíðar. Bær á Austur-
landi heitir Útnyrðings-
staðir, en samsetningarnar
með -nyrðingur heyri ég
annars aldrei.
Keltnesk orð festu illa
rætur í íslensku máli. Flest
mannanafnanna féllu í
gleymsku, enda fóru sum
þeirra heldur báglega, svo
sem Bekan, Dufgús, Grélöð
og Bjollok. Nokkur voru
löguð til og lifðu af vegna
vinsælda tiltekinna manna,
svo sem Kjartan og Njáll.
Önnur hafa verið gerð að
auknefnum eða ættar-
nöfnum, þegar sú tísku-
bylgja skall yfir á fyrri
hluta þessarar aldar (einna
helst 1915—1925). Má þar
nefna Kvaran, Kiljan,
Kjaran og Dungal. Nokkur
keltnesk nöfn hafa varð-
veist í örnefnum og síðar
gerð að skírnarnöfnum, svo
sem Patrekur, Dufþakur og
Kalman.
Margar áleitnar spurn-
ingar vakna, þegar fjallað
er um mannanöfn, vinsæld-
ir þeirra og útbreiðslu.
Hvers vegna þykir okkur
sjálfsagt að skíra sumum
dýranöfnum og öðrum
ekki? Hvers vegna hafa
sum dýranöfn aldrei verið
skírnarheiti fólks? Hvers
vegna eru sum, sem áður
þóttu fín, nú talin ónothæf?
Hvað til dæmis með nafnið
Sámur? Það þýðir dökkur.
En það er nú orðið svo
algengt hundsnafn, liklega
vegna Njálu, að við hliðrum
okkur við því að skíra syni
okkar svo. Njála hefur
fleira á samviskunni. Er nú
til nokkur Þjóstólfur eða
Hrappur á íslandi?
Hvers vegna skírum við
hiklaust dýranöfnum eins
og Björn, Hreinn, Hjörtur,
Úlfur og Leo (= ljón), en
þorum ekki að skíra syni
okkar Hrút, Gölt og Grís,
hvað þá að taka orð eins og
boli, þjór (= naut) og blær
(= hrútur) í tölu manna-
nafna. Innskot: Þjór varð-
veitist í Þjórsá (= bolafljót)
og blær í lýsingarorðinu
blæsma sem haft er um ær,
þegar svo stendur á.
Hvers vegna getum við
skírt Hrafn, Örn, Hauk,
Orra, Gauk og Lunda, en
ekki lengur Skarf, hvað þá
Spóa, Hana, Þiður, Kjóa
eða Sendling? Hvers vegna
týndist kvenmannsnafnið
Rjúpa, en Erla setur met í
útbreiðslu á fyrri hluta
aldarinnar? Og hvers vegna
skírum við ekki Önd, Gæs,
Álku, Ritu og Teistu? Við
erum ófeimin við að taka
annað úr náttúrunnar ríki,
t.d. Yrsa (= lítil úruxa kýr),
Ylfa (líkl. = úlfynja) og Þöll
(= fura) eða hebreska töku-
nafnið Rakel (= ær). Vegir
smekksins eru líklega
órannsakanlegir eins og
guðs. Hvers vegna notum
við sum gyðjunöfn sem
heiti kvenna, eins og
Freyja, Sif, Iðunn, Sjöfn,
Eir, Hrönn og Hlín, en ekki
sjálft nafn höfuðgyðjunnar,
Frigg, hvað þá Gefjun,
Snotra, Gná, Sýr og Syn?
Ég heyrði í tilkynningum
svo til orða tekið, að allar
bætur almannatrygginga í
tilteknu umdæmi yrðu ekki
greiddar út fyrr en 20.
janúar. Hvað merkir þetta?
Á það að tákna að einhver
hluti bótanna verði borgað-
ur út fyrr? Ég held ekki. Ég
ætla að þetta böngulega
málfar eigi að merkja að
engar bætur almanna-
trygginganna í umdæminu
verði greiddar út fyrir 20.
þ.m.
Notið tækifærið
NÆSTU 3 DAGA GEFUM
20%
VIÐ faU /0 AFSLÁTT
af öllum vörum í versluninni.
Notið þetta sérstaka tækifæri.
Aðeins næstu 3 daga
20% 20%
afsláttur í1LISI1<f afsláttur