Morgunblaðið - 18.01.1981, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 18. JANÚAR 1981
37
Elínborg Gísladótt
ir - Minningarorð
Fædd 11. júli 1897.
Dáin 6. janúar 1981.
Mánudaginn 19. janúar verður
til moldar borin frá Dómkirkj-
unni, heiðurskonan Elínborg
Gísladóttir, Ránargötu 4, Rvk.
Hún lést á Borgarspítalanum 13.
dag jóla.
Elínborg (Ebba) Gísladóttir var
fædd 11. júlí 1897 að Mosfelli í
Grímsnesi dóttir prestshjónanna
þar, séra Gísla Jónssonar og konu
hans frú Sigrúnar Kjartansdóttur.
Hún ólst upp hjá foreldrum sínum
á umsvifamiklu menningarheimili
í stórum systkinahópi og hlaut þar
mikið og gagnlegt veganesti, því
prestshjónin voru annáluð fyrir
samheldni, gjafmildi og gestrisni,
höfðu bæði góða söngrödd og hann
svo, að fyrir altari þótti hann bera
af flestum, málamaður var séra
Gísli talinn mjög góður. Hann
kenndi piltum undir skóla og sagði
mér nú látinn, aldinn vinur, að
piltum sem gekk illa að nema
latínu hefði verið komið til hans.
Séra Gísli lést um aldur fram árið
1918.
nGanga gullfætt
um ffötur bláar
og læóast léttfætt
ljÓHÍn uppsala.
varaat smáatjörnur
aö vekja aofandi
foldina fögru
faömi nætur í.“
Þegar ég las þetta Ijóð eftir
Heine í þýðingu Jónasar Hall-
grímssonar um fegurð himinsins,
þá fannst mér blærinn á því eiga
svo vel við hana Ebbu. Hún sem
alltaf var svo ljúf, glöð og góðleg,
þegar hún hljóp léttfætt um göt-
urnar oft í einhverjum góðgerða-
erindum.
Ég hugsa að hún fái vængi
þegar hún kemur til æðri heima.
Ebba var mörgum góðum kostum
búin. Kærleiksþel hennar til allrar
tilverunnar var hennar aðall, eng-
an mann heyrði ég hallmæla
þessari konu, aldrei heyrði ég
hana sjálfa tala um að hafa gefið
eða nokkurt góðverk gert, sem þó
voru ótalin og enginn veit um.
Nægjusemi, fórnfýsi og óvenjuieg
gjafmildi voru meðal hennar
mörgu góðu kosta. Hún var barn-
góð með afbrigðum. Þegar hún var
áttræð stóð upp lítill frændi henn-
ar mjög hátíðlegur og sagði: „Hún
Ebba er svo góð.“ Að vísu voru
fluttar fleiri góðar ræður en þessi
verður ógleymanleg, því barnið
var svo snortið. Hún var óvenju-
lega músikölsk og á því sviði hafði
hún frábæra hæfileika að dómi
þeirra sem vit hafa á.
Hún var síspilandi á píanóið
sitt. A spítalanum spilaði hún á
náttborðið. Konan sem lá með
henni spurði, hvað hún væri nú að
spila. „Polka," var svarið.
Ebba vann á Landsímanum í 40
ár. Hún þótti fádæma góður
starfsmaður svo annálað var.
Minni hefir hún haft mjög gott,
því svo vel mundi hún öll síma-
númer í bænum, að hún svaraði
ætíð á stundinni ef spurt var.
Fyrir nokkrum árum var tekið við
hana stutt viðtal í Ríkisútvarpinu,
um starf hennar hjá Landsíman-
um og þótti það með ágætum létt
og gott.
Ebba bjó með Ingibjörgu
(Böggu) systur sinni, en það er
eins og einni ágætri vinkonu
þeirra mæltist einu sinni: „Það er
nú eiginlega ekki hægt að nefna
aðra þessara systra nema nefna
báðar." Saga þeirra er merkileg og
mætti skrifa ágæta bók um þeirra
lífsferil. Þær gerðu erfiðleikana að
skapandi afli. Kristnar voru þær í
orðsins fyllstu merkingu, því
kristindómurinn er leiðin gegnum
erfiðleikana en ekki framhjá
þeim.
Heimili þeirra systra að Rán-
argötu 4 var sérstakt kærleiks-
heimili. Þar komu ungir og aldnir
með sorgir sínar og gleði og þar
hafa margir átt griðastað ekki
síður þeir sem minna máttu sín.
Já, þar hefir margan gest að garði
borið og Drottinn hlýtur að hafa
blessað brauðið. Hvergi skemmti
maður sér betur en á þessu
heimili. Það var spilað og sungið
og veitt af mikilli rausn á afmæl-
um og tillidögum. Sérstaklega
verður samt minnisstætt afmælis-
hófið í apríl á sl. ári, afmælið
hennar Böggu, þegar Ebba systk-
inabörn hennar tvö spiluðu 6-hent
á píanóið, verk sem þau höfðu æft
saman um veturinn. Það verður
ógleymanleg ánægjustund.
Stuttu síðar duldist nú engum
að Ebba gekk ekki lengur heil til
skógar, þó hún léti nú í fyrstu
engan bilbug á sér finna. Hún fór
á spítala um stundarsakir, kom
heim aftur en heilsan og kraftarn-
ir voru þrotnir. Hún lá að mestu
leyti rúmföst heima. Ebba vildi
vera heima hjá Böggu svo lengi
sem unnt var, en hún annaðist
hana af mikilli umhyggju, þó farin
sé að heilsu sjálf og aldrei var
kvartað, það var þeirra systra
háttur. Hún lagðist á Borgarspít-
alann 11. nóv. Þar var hún þakklát
og glöð fyrir alla þá góðu umönn-
un, sem hún naut þar til hinstu
stundar og þar var hún dáð sem
góður sjúklingur.
Kynni mín af Ebbu frænku
veittu mér víðari sýn í mati á
manngildið og þá minningu vil ég
vel geyma. Minningarnar um hana
eru hugljúfar eins og vorið og
litríkar eins og haustlitirnir geta
fegurstir orðið en aldrei hefi ég
séð þá fegurri en í haust, síðasta
haustið hennar hér í heimi.
Ljósið er slokknað en bjarminn
lifir með okkur, sem fengum að
njóta þess. Bið þér Bagga mín og
allri fjölskyldunni Guðs blessun-
ar.
Ágústa Júlíusdóttir.
Elínborg Gísladóttir, eða Ebba
eins og hún var alltaf kölluð,
fæddist árið 1897 að Langholti í
Meðallandi. Hún var dóttir Sig-
rúnar Kjartansdóttur og séra
Gísla Jónssonar. Árið 1900 fluttist
fjölskyldan, hjónin og börnin tíu,
að Mosfelli í Grímsnesi. Þar fædd-
ist svo yngsta barnið 1918. Sama
ár drukknaði séra Gísli. Sigrún
amma flutti þá niður á Eyrar-
bakka og síðan til Reykjavikur
með börnin árið 1921. Á heimilinu
var mikill gestagangur og gert vel
við gesti, þrátt fyrir nauman
fjárhag. Þar var spilað og sungið
því tóniistin var fjölskyldunni
kær.
Ebba tók próf úr Kvennaskólan-
um 1915. Þegar fjölskyldan flutt-
ist til Reykjavíkur byrjaði Ebba
að vinna á símanum. Þetta var
auðvitað fyrir daga sjálfvirka sím-
ans, svo þetta var býsna erilsamt
starf. En Ebbu líkaði það vel, því
þar var gjarnan líf og fjör. í
starfið völdust oft hressar stúlkur,
enda þótti starfið spennandi á
þessum tíma. Ebba vann á síman-
um í 40 ár. Hún minntist þess
tíma alltaf með mikilli ánægju og
hlýju.
Systkinin tindust að heiman.
Ebba bjó áfram . heima ásamt
Ingibjörgu, Böggu, systur sinni.
Mæðgurnar þrjár bjuggu lengi
saman á Ránargötunni. Sigrún
amma lézt árið 1957. Síðan hafa
þær systur búið þarna saman og
hlúð hvor að annarri. Eftir að
Ebba veiktist síðastliðið vor og
fram á haust, þegar hún fór á
spítala, stundaði Bagga systur
sína af alúð, eins og hennar var
von og vísa.
Eftir að Ebba komst á ellilaun
sat hún svo sannarlega ekki auð-
um höndum. í nágrenni við hana
bjó margt gamalt fólk. Og hún
skemmti sér við að hlaupa fyrir
þetta fólk í sendiferðir út um allan
bæ. Því Ebba gekk ekki eins og
annað fólk, heldur hljóp hún og
tifaði. Það eltist aldrei af henni.
Upp úr kl. 5 fór hún upp á
Vesturgötu 28, þar sem Bagga rak
búð um margra ára skeið. Þar
nartaði hún kannski í súkkulaði-
bita og hressti sig á kaffisopa,
áður en hún tók til höndunum og
hjálpaði til i búðinni. Og svo var
skrafað og skeggrætt við gesti og
gangandi. Ebba átti gott með að
tala við fólk og alveg áberandi létt
með að tala við ungt fólk, svo það
hefði gaman að. Hún var örlát og
það voru ekki sízt ungir ættingjar
og annað ungviði sem naut góðs af
því.
Systurnar Ebba og Bagga voru
einkar gestrisnar, og þegar von
var á gestum bakaði Ebba gjarnan
matarmiklar flatkökur, sem ýmsir
kunnu vel að meta. Bagga bætti
síðan við ýmsu öðru góðgæti. Þá
var þess yfirleitt ekki langt að
bíða að einhver nefndi við Ebbu að
setjast við píanóið. Hún var nefni-
lega einkar góður píanóleikari og
músikölsk fram í fingurgóma.
Auðvitað spilaði hún helzt dillandi
lög. Og þegar henni var hrósað
fyrir spilamennskuna hló hún og
fussaði. Hún gerði nú ekki mikið
úr þessum hæfileikum sínum, o
sussu nei ... Margir muna víst
góðar stundir hjá systrunum á
Ránargötunni, þegar Ebba sat við
píanóið og Bagga hélt góðgæti að
gestum.
Við systkinin söknum kærrar
frænku og félaga, en einhvern
veginn er það svo, að kynni af jafn
ljúfri og lífsglaðri konu og Ebba
var, halda áfram að gera þeim til
góða, sem þeirra nutu. Slík kynni
eru eitt af því sem gera lífið létt,
þrátt fyrir áföll og ástvinamissi.
Sigrún Daviðsdóttir
Ólafur Davíðsson
+
Þökkum af alhug öllum þelm, nær og fjær, sem auösýndu okkur
samúö og vlnarhug viö andlát og útför hjartkæru móöur okkar,
systur, tengdamóöur og ömmu,
ÁGÚSTU JÓNSDÓTTUR.
Sérstakar þakkir færum viö læknum og starfsfólki á 4. hæö
Sjúkrahúsinu Sólvangi, Hafnarfiröi.
Hulda Þorbjörnsdóttir,
Olga Þorbjörnsdóttir,
Jón Þorbjörnsson,
Marínó Þorbjörnsson,
Helga Pugh og barnabörn.
Elín Friðjónsdóttir,
Una Jónsdóttir,
KO*J»W
aftur
Almenna
bókafélagið
eftir Þór Whitehead.
ófriður í aðsigi er fyrsta bindi ritverksins tsland í síðari heimsstyrjöld eftir
Þór Whitehead. Meginefni þess er samskipti íslands við stórveldin á tímabilinu
frá því Hitler komst til valda í Þýskalandi (1933) og þangað til styrjöld braust
út (1939). Þjóðverjar gáfu okkur því nánari gaum sem nær dró ófriðnum, og
valdsmenn þar sendu hingað einn af gæðingum sínum, SS-foringjann dr.
Gerlach, til að styrkja hér þýsk áhrif. í Reykjavík starfaði deild úr þýska
nasistaflokknum, og var henni stjórnað frá Berlín.
íslenskum stjórnvöldum var ljóst, hvað var á seyði, en gátu lítið aðhafst, enda
stóðu þau andspænis kreppu og markaðshruni, sem Þjóðverjar reyndu að
notfæra sér. Þau leituðu á náðir stórvelda, sem voru þeim skapfelldari en
Hitlers-Þýskaland, en róðurinn var þungur.
Bókin, sem og ritverkið í heild, er byggð á tíu ára rannsóknum höfundar á
heimildum, er varða ísland, í mörgum löndum, bréfum, leyniskýrslum og
viðtölum við erlent og íslenskt fólk, sem þátt tók í atburðunum eða stóð nærri
þeim. Mun margt af því sem bókin upplýsir sannarlega koma lesendum á óvart.
Umsagnir um bókina
Austurstræti 18, simi 25544.
Skemmuvegi 36, Kóp., simi 73055.
Árni B*rgmann sagir {
Þjóöviljanum 19/12 ’80.
.Sérfróöir menn um tím-
ann milli styrjalda þurfa
vitaskuld aö fjalla um
einstök atriöi í slíku verki.
Hinu mó slá föstu, aö
sæmilega forvitinn les-
andi, hvorki beinlínis
fróöur né heldur fóvís,
mun sækja margan fróö-
leik í verk Þórs White-
heads, fylla upp í margar
gloppur Þór hefur viöaö
aö miklu efni og merki-
legu og reiöir þaö fram f
mjög læsilegri frásögn,
sem krydduö er ýmsum
þeim smámunum sem
styrkja tengsli lesandans
viö tíöarandann."
Jón Baldvin Hannibals-
aon segir í Alþýöublað-
inu 30/12 ’80.
„Rit dr. Þórs Whiteheads,
„Ófriöur f aösigi**, um
efnahagsvandamál og
utanríkispólitík íslendinga
á millistriösárunum, ætti
aö vera skyldulesning öll-
um þeim er viö stjórnmál
fást á íslandi. Sérstak-
lega væri bókin holl lesn-
ing öllum þeim íslending-
um, sem enn híma í heimi
goösagna og óskhyggju
varöandi stööu íslands f
heiminum og samskipti
þjóöarinnar viö erlenda
aölla.“
Halgi Skúli Kjartanaaon
aagir í Halgarpóstinum
19/12 '80.
„Ég sé ekki aö hann
fremji hlutdrægnisbrot af
því tagi aö rangfæra efni
eöa leiöa lesendur á villi-
götur, heldur túlki hann
eigin viöhorf á þann
opinskáa hátt aö lesend-
um sé vorkunnarlaust aö
meta hverju þeir eru
ósammála og taka álykt-
unum Þórs meö fyrirvara
samkvæmt því.
Ef seinni bindin veröa
þessu fyrsta ekki til
skammar, er hér aö birt-
ast næsta einstætt stór-
virki f íslenskri sagn-
fræöi"