Morgunblaðið - 18.02.1981, Side 21

20
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 18. FEBRÚAR 1981
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 18. FEBRÚAR 1981
21
fllot'jjit Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson,
Auglýsingastjóri Sigtryggur Sigtryggsson. Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 70 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 4 kr. eintakiö.
Tveir og átta
Hásetarnir í stjórnarliðinu eru ráðherrum sínum erfiðir eins og
dæmin sanna. Guðrún Helgadóttir setti allt á annan endann út
af'Gervasoni. Eggert Haukdal setti upp háa fjárhæð fyrir stuðning
sinn við framleiðslugjald á iðnaðarvörur. Stefán Valgeirsson hefur
sett afarkosti út af togara fyrir Þórshöfn. í öllum þessum tilvikum
hefur ríkisstjórnin látið undan þrýstingi.
Forsætisráðherra Gunnar Thoroddsen mun hafa staðið gegn því,
að fiskverð hækkaði jafn mikið og raun varð á. Um hádegisbilið
síðastliðinn Iaugardag stóðu mál þannig, að svo virtist sem
forsætisráðherra yroi ekki þokað í afstöðu sinni. Hann hafði
meirihluta ráðherra á bak við sig. Hins vegar vildu formenn
stjórnarflokkanna, sjávarútvegsráðherra Steingrímur Hermanns-
son og félagsmálaráðherra Svavar Gestsson, hækka fiskverð meira
en meirihluti ráðherranna. Þeir voru tveir á móti átta í hádeginu á
laugardaginn, þegar efnt var til fundar þar sem forsætisráðherra
ræddi við hagsmunaaðila um fiskverðið. Á þeim fundi nefndu
fulltrúar fiskseljenda, að þeir myndu geta samþykkt, að fiskverð
hækkaði um 18% frá 1. janúar og um 6% frá 1. mars.
Forsætisráðherra taldi sig ekki geta fallist á þetta, hann hélt fast
við þá ákvörðun meirihluta ráðherra, að frá 1. janúar skyldi
fiskverð hækka um 16% og 5% frá 1. mars.
I kjölfar þessa hádegisfundar með forsætisráðherra blasti við, að
sjómenn myndu sigla skipum sínum til hafnar í því skyni að
mótmæla meirihlutaákvörðun ríkisstjórnarinnar og fyrirmælum
forsætisráðherra til oddamanns í yfirnefnd verðlagsráðs. Nú þótti
stjórnarliðum góð ráð dýr. Formenn stjórnarflokkanna þeir
Steingrímur og Svavar tóku sig til og söfnuðu liði meðal hásetanna
á stjórnarskútunni til að kúga meirihlutann í ríkisstjórninni. Á
þingflokksfundi framsóknarmanna var samþykkt, að gengið skyldi
að tillögu fiskseljenda. Símleiðis voru þingmenn Alþýðubandalags-
ins fengnir til að samþykkja annað en meirihluti ríkisstjórnarinnar
með forsætisráðherra í broddi fylkingar hafði lagt til. Ekki fer
neinum sögum af því, að málið hafi verið rætt frekar í
ríkisstjórninni eða símleiðis hafi verið kannað, hvort ráðherrarnir
átta, sem mynduðu meirihluta í henni vildu eitthvað um málið
segja. Fiskverðsákvörðun var hespuð af á stuttum fundi og jafnvel
hinir málglöðustu af ráðherrunum sögðust ekki vilja ræða um gang
málsins.
Þeir Steingrímur Hermannsson og Svavar Gestsson hafa
greinilega lært af þeim Guðrúnu Helgadóttur, Eggerti Haukdal og
Stefáni Valgeirssyni. Sem tveir af ráðherrunum tíu er þeim betur
ljóst en nokkrum öðrum, hvaða ráðum skuli beitt til að ná málum
fram á stjórnarskútunni. Þar eru skoðanir manna eins og hross í
augum hrossakaupmanna. Meirihlutaskoðun í ríkisstjórninni lendir
í minnihluta eftir eitt símtal. Vilji hásetanna er augljóslega allt sem
þarf. Hvenær verður farið að taka mark á Ólafi R. Grímssyni?
Sovésk heimsókn
Um nokkurt skeið hefur það tíðkast, að sovéskir togarar og
rannsóknaskip leiti til hafnar í Reykjavík til að hvíla áhafnir
og sækja vatn og vistir. Þessi skip eru hér undir handarjaðri
Sambands íslenskra samvinnufélga, sem eru umboðsaðili fýrir þau.
Hins vegar er það venja, að opinberum yfirvöldum er tilkynnt koma
skipanna með nokkrum fyrirvara og að minnsta kosti um
rannsóknaskipin gilda þær reglur, að þau koma ekkf hingað nema
með leyfi utanríkisráðuneytisins, enda sigla þau undir fána sovéska
herflotans.
Undanfarna daga hafa dvalist samtímis í Reykjavíkurhöfn 3
sovésk rannsóknaskip samtals með 301 mann um borð. Hafa
sjómennirnir sett nokkurn svip á götur bæjarins undanfarna daga
og fara þeir gjarnan um í flokkum, væntanlega til að hafa gætur
hver á öðrum. Við því er í sjálfu sér ekkert að segja, þótt eitt og eitt
sovéskt skip leiti til hafnar hér á landi. Hitt er óþarfi fyrir íslensk
yfirvöld að veita jafn mörgum skipum heimild til að dveljast á sama
tíma í höfn og undanfarna daga. Benedikt Gröndal fyrrum
utanríkisráðherra hefur vakið máls á því, að ferðir þessara skipa
þjóni pólitískum tilgangi. Ástæðulaust er að efast um það og einnig
hitt, að Sovétmönnum er kappsmál að venja okkur Islendinga við
návist skipa sinna og flugvéla hér á landi. Samkvæmt fréttatilkynn-
ingu Novosti á íslandi, sem send var út í gær, var meginverkefni
þessara skipa að rannsaka „vatnsstreymi milli Noregshafs og
Norður-Atlantshafsins í gegnum sundið milli Færeyja og íslands."
Þetta hafsvæði er einmitt mikilvægasti hluti hins svonefnda
GIUK-hliðs, sem sovéskir kafbátar nota mest til að komast út á
úthöfin. Boðar Novosti, að leiðangurinn hafi verið fyrsta stig í
umfangsmeiri rannsóknum.
Hér er alvörumál á ferð, sem skoða verður í réttu samhengi. Það
lýsir miklum skilningsskorti á stöðu íslands gagnvart útþenslu-
stefnu sovéska flotans að hafa það í flimtingum, eins og gert var í
Vísi í gær.
Undir merki
Don Quiiote
I
Harla undarleg — og raunar óskiljanleg
skrif hafa birzt í Tímanum á þeirri ístíð,
sem af er þessu ári. Þórarinn Þórarinsson,
ritstjóri blaðsins frá kreppuárunum, hefur
verið að ymta að því, að Morgunblaðið hafi
gert eitthvert bandalag við Þjóðviljamenn,
ekki sízt í menningarmáíum, og við
ritstjórarnir þannig orðnir aðilar að
marxistísku samsæri í landinu. Þetta hafa
náttúrlega verið miklar fréttir fyrir okkur
og við höfum reynt að benda á, að þeir,
sem nú eiga samstarf við kommúnista
bæði í ríkisstjórn og borgarstjórn Reykja-
víkur, hljóti fremur að teljast til samsær-
ismanna en við, a.m.k. ef horft er á málið
með gleraugum raunsæis, en ekki brengl-
aðrar óskhyggju, svo að ekki sé nú talað
um þau hornspangargleraugu, sem Þórar-
inn setti upp til að lagfæra pólitíska
sjónskekkju fyrir hálfri öld og hann er enn
með á nefinu, þótt hann hafi fyrir löngu
misst þá litlu sjón, sem honum var gefin
að þessu leyti. En það er skemmst frá að
segja, að Þórarinn Tímaritstjóri heldur
áfram pólitísku bardúsi sínu og engu
líkara en hann muni ekki hætta fyrr en við
Morgunblaðsmenn játum að austrænni
fyrirmynd. En við erum ekki svo langt
leiddir, að okkur detti í hug að játa
uppspuna, hvað sem Þórarinn Þórarinsson
segir um það og skiptir þá ekki máli,
hversu marga áratugi hann á eftir að
rembast við sinn pólitíska staur. Hann
þarf af einhverjum dularfullum ástæðum
að drepa á dreif þeim staðreyndum, að
hann leggur nú nótt við dag til að
lofsyngja samstarfið við Alþýðubandalag-
ið á öllum sviðum íslenzks þjóðlífs — og
má raunar segja, að Tíminn undir eilífri
verndarhendi hans sé gunnfáni þessa
samstarfs við marxista. Þokukenndar
samsæriskenningar eru því svo bjána-
legar, að þær eru orðnar hlægilegar og
höfundurinn því miður svo aumkunarverð-
ur að það er með hálfum huga, sem ég
svara honum. En nauðsyn brýtur lög. Er
leiðinlegt til þess að vita, svo ágætur
samskrafsmaður sem Þórarinn hefur verið
gegnum tíðina, en við höfum tekið ýmsar
góðar rispur, enda hefur Þórarinn mann-
azt talsvert í andrúminu frá Geitagerði.
En ég á ekki von á því næst þegar við
hittumst, að hann haldi mjög á loft ýmsu
því efni, sem hefur birzt upp á síðkastið í
Tímanum, t.a.m. þessum setningum úr
samtali á miðsíðu blaðsins sl. sunnudag:
að ef ekki væru möguleikar á byltingu á
íslandi „gæti maður farið í gröfina eða á
elliheimili eða eitthvað slíkt", og bezt væri
„að loka Bankastrætinu með götuvígi". Svo
mörg eru þau orð. Og þar sem enginn
kannast við að hafa ritað samtalið,
skrifast þaö á reikning Þórarins ritstjóra,
því að allir vita, hve Jón Sigurðsson er
fráhverfur slíku byltingatali bolsévikka.
Myndin af spyrðlinum, sem fylgir þessu
krossferðasamtali marxistans er sú
stærsta, sem sézt hefur í Tímanum þau
fjörutíu ár, sem Þórarinn hefur verið þar
— og veit ég raunar ekki, hvers Steingrím-
ur vinur minn Hermannsson á að gjalda í
þessum efnum. En kannski er hann ekki
nógu mikill byltingarseggur fyrir pólitísk-
an smekk Þórarins Þórarinssonar. Eða
Ólafur Jóhannesson? Ekki hefur ákveðni
hans í öryggismálum þjóðarinnar kallað á
slíka mynd af honum, en kannski hann iáti
Þórarin éta allt þetta kommadekur ofan í
sig, áður en yfir lýkur.
Nú síðast, eða sl. laugardag, skrifar
Þórarinn Þórarinsson forystugrein í blað
sitt „Barðir til ásta“ og er hún persónuleg
árás á mig — bæði undir rós og fyrir
neðan belti. Eg ætla ekki að eltast
sérstaklega við það, sem þar stendur, svo
fáránlegt sem það er. En það er óneitan-
lega athyglisvert að kynnast vinnubrögð-
um Þórarins frá gömlu, góðu ofsóknardög-
unum, þegar andstæðingarnir voru tættir
sundur með aðferðum, sem ég hélt satt að
segja væru liðin saga í íslenzkri blaða-
mennsku. En svo lengi lærir, sem lifir. Og
hver veit nema Þórarinn sé genginn í
pólitískan barndóm, það er engu líkara.
Sízt af öllu átti ég von á, að hann færi að
gera mér upp lítilmennsku 'og margvís-
legar ávirðingar aðrar í forystugreinum
sínum, enn síður að hann færi að telja
lesendum sínum trú um slíkar ávirðingar,
þegar hann trúir þeim ekki sjálfur, en þarf
samt af einhverjum ástæðum á þeim að
halda í pólitísku ströggli sínu — og þá
svífst hann einskis. Eða hver trúir því, að
kommúnistar hafi barið mig til ásta vegna
óláta út af einu leikriti eftir mig fyrir
mörgum árum? Ég hef skrifað önnur
leikrit, sem lítil eða engin læti hafa orðið
út af og tel rétt að láta öðrum eftir
leikhúsin í bili. Þar er löng biðröð. Eða
hver trúir því, að ég hafi orðið svo
hræddur við marxistana, að ég hafi nánast
hætt að skrifa? Nei, ég skrifa það, sem
mér sýnist og hef t.a.m. aldrei gengið frá
hálfköruðu verki eins og þegar Þórarinn
fór að skrifa sögu Framsóknarflokksins,
en fórnaði höndum og forðaði sér í miðjum
klíðum, þegar kom að klofningnum kring-
um Þjóðstjórnarárin. Mér líkar saga
Þórarins nokkuð vel, þó að hún hafi alla
kosti hlutdrægrar sagnaritunar, og sakna
þess, að hann skyldi ekki manna sig upp og
ljúka verkinu. Þórarinn hefði þó getað gert
efninu góð skil eftir klofninginn í Fram-
sóknarflokknum, því að hann var í báðum
herbúðum, eins og kunnugt er, og verður
það að teljast þó nokkur kostur. Snorri
hefði ekki fúlsað við slíkri aðstöðu.
Ef rétt væri það, sem Þórarinn Þórar-
insson segir um meintar ástir mínar og
marxista, gæti ég ímyndað mér, að kær-
ustuparinu liði eins og stúlkunum í
Birtingi Voltaires, sem lögðu ást á apa.
Svo að ekki sé nú talað um það, hvernig
öpunum hefur liðið! Ég hef aldrei kippt
mér upp við það, sem Þjóðviljamenn eða
aðrir marxistar hafa sagt um bækur
mínar eða sjálfan mig, enda væri ég
áreiðanlega við önnur störf ef svo væri; t.d.
ritstjóri Tímans. Hitt er annað mál, að ég
er þakklátur Þórarni fyrir áhyggjur af
leikritum mínum. En ég hef engar slíkar
áhyggjur. Það eru gömul sannindi, að ekki
koma allir dagar í böggli, og terrorinn í
Klippt og skorið í Þjóðviljanum, og
kjaftagangi marxistanna verður ekki síð-
asta orðið, meðan til eru menn á borð við
Lech Walesa. Ég vil svo nota tækifærið
hér til að lýsa yfir því, að ég á í engu
samstarfi við marxista, hvorki í Rithöf-
undasambandi íslands né annars staðar,
og ef nafn mitt er notað af slíku fólki, er
það á bak við mig og gegn betri vitund. Ég
hef einungis kappkostað að koma á friði í
Rithöfundasambandi íslands, en þó með
því skilyrði að sjálfsögðu, að sú „friðsam-
lega sambúð", sem þar ríkir, verði ekki
misnotuð. Aftur á móti veit ég, að
Þórarinn Tímaritstjóri hirðir hvorki um
frið né ófríð á þeim bæ og skrif hans um
það eru eins og hver önnur látalæti í ætt
við listpólitík Tímans frá Þorgeirsbola-
tímabilinu, en fyrirmyndin þá var sótt tii
Sovétríkjanna. Ég hef ekki og mun aldrei
taka þátt í slíkum draugagangi af manna-
völdum. Það geta aðrir dregið á eftir sér
nautshúðina. Ég mun ekki taka þátt í því
að vernda lýðræðið með ólýðræðislegum
(tgrfandi-Kramoóknarflokkurinn
Framkvæmdastjöri: JóKunn II. Jönsson. Auglvsingast jóri:
Slringrimur (Wslason. Skrilslofustjóri Jóhanna H Jóhannsriótt
ir. Afgrriðslustjóri Sigurður Brvnjólfsson. — Kitstjórar t*órar-
inn t'órarinsson. Jón llrlgason. Jón Sigurftsson Kitstjórnarfull
trúi Oddur V. Olafsson Fréttastjóri Kjartan Jónasson Blafta
mrnn: Agnrs Kragadóttir. Atli Magnússon, Bjarghildur Strfins-
dóttir. Friftrik Indriftason. Frlfta Björnadóttlr (Hrimilis-Tlm-
innl, Hriftur Hrlgadóttir. Jónas (iuftmundsson (þingfréttlr I,
Jónas Guftmundison, Kristinn Hallgrlmsson (borgarmil).
Kristln l.rifsdóttir, Kagnar Orn Pétursson (IþrótUr). Ljósmynd-
ir: Guftjón F.inarsson. Guftjón Róbrrt Agustsson Myndasafn:
F.ygló Strfinsdóttir. Prófarkir: Flosi Kristjinsson. Kristln Þor-
bjarnardóttir. Marla Anna Þorstrinsdóttir. — Ritstjórn. skrif-
stofur og auglýsingar Slftumula 15. Rrykjavlk. Slmi K6300
Auglvsingasimi: IK300 Kvöldslmar: 863H7. 86392. — Vrrft I lausa-
sölu 4.00. Askriftargjald i minuftl: kr. 70.00. — Prrntun:
Blaftaprrnt hf.
Barðir til
ásta
Fyrir nokkrujn árum sýndi Þjóðleikhúsiö leikrit
eftir nýjan höfund, sem margir höfðu gert sér góð-
ar vonir um fyrirfram, þar sem hann hafði unniö
sér viöurkenningu sem orösnjall og hugmyndarik-
ur rithöfundur.
Viðtöl, sem hann haföi átt við ólikt fólk, bentu
einnig til góðrar og vaxandi mannþekkingar, sem
er leikritahöfundi nauðsynleg
En þessi uppvaxandi leikritahöfundur var ekki
af réttu pólitisku sauðahúsi að mati þess harð-
snúna hóps, sem vill beygja skáld og rithöfunda til
ákveðins forms og átrúnaöar i skáldskap og öörum
listum.
Leikrit umrædds höfundar og sýningin i Þjóð-
ieikhúsinu hlutu hina hörðustu dóma þessa fólks.
Hin miklu áhrif, sem það hafði tryggt sér,
brugðust ekki. Aösókn aö leiksýningunni snar-
minnkaði og fljótlega var henni hætt.
Svo þungt féll þetta hinum unga leikritahöfundi,
að hann mun hafa gefizt upp við ieikritagerðina að
mestu eða öllu. Hann vildi þó ekki leggja skáld-
skapariöju alveg á hilluna. Til þess að tryggja sér
nokkurn vinnufrið, gekk hann til liðs við þá, sem
höfðu ófrægt hann.
Þetta er ekki eina sagan þessarar tegundar. Þvi
miður eru þær alltof margar. Ungir og efnilegir
höfundar hafa gefizt upp eða bognað og gengið i
sveit með þeim, sem höfðu niðurlægt þá. Þess hef-
ur þá oft verið skammt að biða aö þeir væru hafn-
ir þar til skýjanna og taldir meðal mestu lista-
manna þjóöarinnar.
Hér hefur það gerzt, sem kallað hefur verið að
berja menn til ásta.
Þetta minnir lika á það, þegar vissir menn kjósa
heidur aö vera húskarlar á höfuðbólinu en aö hir-
ast úti i kuldanum.
Undanfariö hafa orðiö nokkrar umræöur um það
i blööum, að eitthvert ósýnilegt samband sé milli
skrifa Morgunblaðsins og Þjóöviljans um skáld og
rithöfunda og verk þeirra.
tðulega birtist þetta á þann hátt, að mönnum
finnst Þjóðviljinn minna á höfuöbóliö en Morgun-
blaðið á hjáleiguna. Þjóöviljinn gefur tóninn og
Morgunblaöiö tekur undir.
Oneitanlega eru þessi blöð áhrifamikil, þegar
þau leggja saman. Þau hafa þannig haft miklu
meiri áhrif á þróun islenzks skáidskapar siöustu
áratugi en menn gera sér yfirleitt ljóst.
Það væri verðugt verkefni fyrir bókmenntafræð-
ing að reyna að gera sér grein fyrir þvi, hversu
mikil áhrif þetta samspil hefur haft á bókmennt-
imar og þá ekki siöur hvernig þetta samspil hefur
oröiö til. Hafa einhverjir veriö barðir til ásta og
unnið sér þannig friö eða eru orsakimar svipaðar
lifsskoöanir, þegar allt kemur til alls?
Þetta samspil Þjóðviljans og Morgunblaðsins er
vissulega svo mikill áhrifavaldur i menningarlifi
þjóðarinnar, að það er meira en timabært að gefa
þvi gaum og leita eftir skýringum á þvi.
Þ.Þ.
aðferðum. Okkur hefur verið kennt, að
maður sé manns gaman og þannig hef ég
litið á umhverfi mitt og blæs á pólitískar
skoðanir manna, þegar verk þeirra og
viðmót eru annars vegar. Þannig hef ég
eignazt marga marxista að málskrafs-
mönnum og met verk þeirra að verðleikum
og án hjálpar þeirrar pólitísku mælistiku,
sem nú er í tízku, ekki sízt í skrifum þeirra
sjálfra um andstæðingana. Listrænt við-
horf er mér meira virði en pólitísk
skammtímasjónarmið. En hitt veit ég líka,
að því miður er ekki hægt að ætlast til
þess, að marxistar hafi önnur sjónarmið í
listum en úreltar nytsemiskenningar og
geta því varla séð andstæðinga sína nema
sem hluta af þeirri fyrirlitlegu, rotnandi
borgarastétt, sem þeir telja nánast rétt-
dræpa hvar sem er — þó ekki hér á landi
enn sem komið er, því að enginn nýtur þess
betur en þeir nú um stundir að baða sig í
pólitískri sól þessarar sömu borgarastétt-
ar. Þeir hafa hlotið þau vafasömu forrétt-
indi að verða yfirstétt í „stéttaþjóðfélagi",
sem þeir segjast vilja feigt. Það mun vera
einsdæmi í veraldarsögunni.
En líklega er bezt að slá þann varnagla,
að ekki verður gerð tilraun til byltingar
hér á landi, meðan Þórarinn Þórarinsson
og hans líkar stjórna sólbaði marxistanna
og sjá um að þeir hafi öll völd í sinni
hendi, því að ekki fara þeir að hlaða
götuvígi í Bankastræti gegn sjálfum sér,
þótt Tímanum þætti það víst ekkert
tiltökumál. Guð má vita, hvar marxistar
eru ekki í kerfinu fyrir tilstilli Þórarins og
þeirra, sem hafa lagt á þá pólitíska
ofurást. Það er hún, sem gæti orðið okkur
dýrkeypt einn góðan veðurdag, en hvorki
ávirðingar mínar né Morgunblaðsins, eins
og sakir standa. Auk þess lærði ég það af
Þórbergi, að gera mig lítinn, þegar aðrir
vildu vera stórir, og hef ég kunnað
ágætlega við mig í því hlutverki. Þessi litla
þúfa minnar vesælu persónu getur því
varla velt öllu þessu heljarhlassi, sem
Þórarinn er alltaf að tönnlast á. Eða
eigum við sjálfstæðismenn að trúa því, að
andstæðingum okkar verði ekki rótt nema
öxin og jörðin geymi okkur bezt?
II
I bók, sem fjallar öðrum þræði um
Þórarin Þórarinsson, The Captive Mind
eftir nóbelsskáldið pólska Milosz, segir
skáldið, að unnt sé að fyrirgefa kommún-
istum mælskukjaftæðið, ef það er nauð-
synlegt í áróðrinum. En það sé ófyrirgef-
anlegt, þegar þeir trúi því, sem þeir segi í
nafni „hins heilaga“ málstaðar. Þetta er
auðvitað sagt um kommúnista og möppu-
dýr þeirra, en Þórarinn hefur gert sig
sekan um svipaða kórvillu. Það er engu
líkara en hann trúi því stundum, sem hann
er að þrasa um stjórnmál. Og það eru
einhver ömurlegustu örlög framsóknar-
manns úr kreppunni. Það setur að manni
leiða við að hlusta á þennan útfærða
tvískinnung. Ég þekki marxista, sem
hugsa til þess með hryllingi, ef kommún-
ismi yrði allsráðandi á íslandi, því að hann
sé svo drepleiðinlegur. Þetta kemur líka
fram í bók Milosz. Ég vil geta þess, að ég
minnist ekki á þetta út í bláinn, en fjalla
ekki um það frekar.
I annarri bók, sem minnir óþyrmilega á
Þórarin Tímaritstjóra, Don Quijote, segir
að hvers manns hús sé kastali hans. En
fyrst bókin fjallar um Þórarin hefði farið
betur á því að segja, að hvers manns
glerhús sé sandkastali hans. Ég vona þessi
litla athugasemd komist alla leið til
Cervantes. Höfuðpersóna þessarar bókar
drekkur fulla könnu af vatni til að kæla
hugaróra sína „og kemur þá til sjálfs sín“.
Ég er hræddur um að Þórarinn Þórarins-
son hafi gleymt að drekka úr töfrakönn-
unni góðu upp á síðkastið. „Hann hefur
komizt það langt að sinni eigin sögn að
drepa ekki færri en fjóra risa á stærð við
kirkjuturna." Betri lýsing á Þórarni er
ekki til, því að þessir risar eru vindmyllur
með langa arma „útrétta til að hindra för
þeirra". Já, og nú er ég allt í einu orðinn að
slíkri vindmyllu, blásaklaus og allsóverð-
ur, og það fer hrollur um Þórarin hvert
sinn, sem hann hugsar um þennan voða-
lega risa, Matthías Johannessen. Samt hef
ég ekkert gert til að eiga þetta skilið, ég
hef ekki einu sinni reynt að hindra för
hans. Það hafa aftur á móti aðrir gert:
þeir, sem lögðu hann í einelti i prófkjörinu
sællar minningar. Og síðan hefur Þórar-
inn verið á fullu kaupi að dásama þá, en
níða menn eins og mig. Það leyfi ég mér að
kalla: að vera barinn til ásta. Kannski er
það skömminni til skárra að vera á fullu
kaupi við að elska Ólaf Jóhannesson og
Guðmund G. Þórarinsson, eða bera póli-
tískan ástarhug til Kjartans og þeirra á
Þjóðviljanum, ég segi það ekki. Og þó! Ég
hefði a.m.k. ekki haft geð í mér til þess að
vera með sífelld atlot við þá, sem hrifsuðu
af mér þingsætið og skildu mig eftir úti í
kuldanum. Ég hefði hryllt mig í herðunum
áður, jafnvel þótt ég stæði í þessu á fullum
launum. Mér skilst, að Þórarinn hafi átt
um sárt að binda í prófkjörinu, því að það
jaðraði við samsæri. Um það getum við þó
orðið sammála. En síðan hefur Þórarinn
verið húskarl á Tímanum.
Don Quijote berst eilífri baráttu við
ímyndaða andstæðinga, þessa prúðu ridd-
ara í gervi múnkaræfla, múlreka og
sauðkinda, en þegar ég horfi upp á minn
gamla kunningja í þessari herför, Þórarin
Tímaritstjóra, get ég ekki varizt sömu
lífsfirringu og skjaldsveinn hans, Sancho
Panza, en hún lýsir sér m.a. í þessum
orðum hans: „Vei þeirri stundu, er ég
fæddist... Þér eruð að ráðast á sauða-
hjörð.“ En Don Quijote skellir skollaeyr-
um við slíkum hugarórum nú og um alla
eilífð, en heldur áfram stríði sínu við
vindmyllurnar og ræðst „á heila herskara
óvinanna af svo miklum vaskleik, að hann
lagði sjö að velli, en tvístraði hinum". Það
getur orðið þjóðfélaginu dýrt spaug á
þessum niðurgreiðslutímum, ef Don Qui-
jote heldur áfram stríðinu við vindmyll-
urnar og sauðkindina undir nafni Þórarins
Tímaritstjóra, þótt herferðin gegn mér
hafi valdið litlu tjóni enn sem komið er,
nema þá ef Þórarinn hefur skemmt
einhverjum marxistum að þarflausu. En
ég sting upp á því, að hann fái sér nú
góðan sopa úr töfrakönnunni, ef það mætti
verða til þess að kæla niður hugarórana.
En kannski hann vilji heldur búa við þau
forréttindi vindmylluriddaranna að mega
átölulaust kvarta áður en þeir meiða sig.
Hinir geta svo átt sig og setið uppi með
skeinurnar.
III
Ég minntist á Voltaire áðan. Ég hef
reynt að heimfæra ofnæmi hans og
Rousseaus fyrir hvor öðrum upp á okkar
öld í dálítilli ritsmíð, „Sagnfræði ritstýrð",
sem var helguð Tómasi Guðmundssyni,
skáldi, í afmælisriti hans. Enginn hefur
víst skilið þessa óratoríu nema ef vera
skyldi Andrés Kristjánsson í Vísi, enda
ekki beinlínis til þess ætlazt. En það
minnir mig hér í lokin á, að Voltaire brást
svo við kenningum Rousseaus um aftur-
hvarf mannsins til náttúrunnar, að hann
skrifaði honum og sagði, að enginn hefði
gert aðra eins tilraun til að koma okkur
aftur á fjóra fætur. Það eru sextíu ár frá
því ég var á fjórum fótum, sagði Voltaire,
sem gerði sér far um að misskilja
Rousseau, og ég hef enga löngun til að taka
þann sið upp aftur.
Ég tek undir þetta með Voltaire. Þó að
Þórarinn Þórarinsson hafi skrifað forystu-
grein í Tímann á fjórum fótum, ætla ég
ekki að taka upp þann sið. Má þó enginn
skilja orð mín svo, að ég sé að draga
jöfnunarmerki milli Rousseaus og Þórar-
ins. Þeir boða afturhvarf til frumskógar-
ins hvor með sínum hætti.
Matthías Johannessen.
P.s. Ég er sammála Þórarni Þórar-
inssyni um að ríkisstjórn Geirs Hall-
grímssonar hafi verið miklu betri en
okkur tókst að sannfæra fólk um, en
það fer nú senn að átta sig á
staðreyndum. En kannski átti Þórar-
inn sjálfur einhverja sök á þessu
samgönguleysi milli okkar og fólks-
ins. Það er eins og mig minni að
Framsóknarflokkurinn hafi tapað
nokkrum atkvæðum í alþingiskosn-
ingunum 1978. En það er kannski
misminni hjá mér — eða þá að
Þórarinn hafi verið hættur að nota
vatnið sem kælir niður hugarórana
þegar á árinu 1978 — eða jafnvel
löngu fyrr. En vonandi fer hann að
komast til sjálfs sín.
M
Sumaráætlun
Flugleiöa:
Nýr áfanga-
staður —
Amsterdam
SUMARÁ/ETLUN Flugleiða
verður senn gefin út og er hún
með svipuðu sniði og gert var
ráð fyrir strax í haust, er fyrstu „
drög hennar voru samin. Áukið
sætaframboð er á Brctlands-
markað og nýr áfangastaður.
Amsterdam, hætist við, en að
öðru leyti er áætlunin svipuð.
Björn Theodórsson fram-
kvæmdastjóri markaðssviðs
Flugleiða tjáði Mbl., að gert væri
ráð fyrir daglegum ferðum milli
Lúxemborgar og New York og
tveimur ferðum í viku til Chicago
og yrði þessu flugi annað að
mestu með einni DC-8 þotu.
Boeing 727-200 þotan nýja mun
ásamt annarri eldri B 727 þot-
unni anna Evrópufluginu og er
þar um svipaða áætlun að ræða
og sl. sumar nema hvað sæta-
framboð verður aukið á Bretland.
Sagði .Björn, að þar væri vaxandi
markaður og Bretar gerðu sjálfir
ráð fyrir auknum ferðum sínum
úr landinu.
Þá sagði Björn Theodórsson, að
vikulegar ferðir til Amsterdam
hæfust föstudaginn 26. júní. Þar
væri söluskrifstofa Flugleiða og
góður markaður, sem Flugleiðir
hefðu lengi vitað af og þjónað að
nokkru leyti. Um leiguflug í
sumar, t.d. fyrir íslensku ferða-
skrifstofurnar, kvað Björn enn
ósamið, en viðræður stæðu nú
yfir. Sagði hann, að ekki yrði
sami háttur á og var í fyrra, er
Flugleiðir leigðu þotu Arnarflugs
til að annast þessar ferðir.
Skíðalyfta
sett upp í
Vopnafirði
Vopnafirði. 16. febrúar.
Skíðalyfta var opnuð hér á
Vopnafirði um hclgina.
Lionsklúbburinn hefur gengist
fyrir því að upp hefur verið sett
skíðalyfta í Vesturárdal.
skammt frá Torfaskóla.
Skíðalyftan var afhent
hreppnum sl. laugardag, en Ung-
mennafélagið mun sjá um rekst-
ur skíðalyftunnar. Hér er nú
vaxandi skíðaáhugi, en til þessa
hefur ekki mikið borið á skíða-
mönnum. Hefur áhuginn ekki
síst farið vaxandi þegar skíða-
lyftan var í sjónmáli.
Fréttaritari.
Ríki og borg
skipta með
sér hallanum
REYKJAVÍKURBORG og ríkis-
sjoður hafa orðið ásátt um að
greiða halla þann sem varð á
Listahátið 1980. en alls varð
hann 64 milljónir gamalla
króna. í giidi er sérstakur
„hallasamningur" milli ríkis og
borgar hvað snertir Listahátíð-
ar, og skiptist hallinn því
þannig að rikissjóður tók á sig
32 milljónir króna og Reykjavik-
urborg 32 milljónir.
Jafnframt hefur orðið sam-
komulag um að borgin greiði öll
þau opinberu gjöld til niðbótar,
sem á Listahátíð féllu og áttu að
fara í borgarsjóð, og ríkissjóður
greiðir öll þau gjöld er á hátíðina
féllu og áttu að fara í ríkissjóð.
Alls mun upphæðin því nema
talsvert á annað hundrað millj-
ónir gamalla króna, hallinn og
opinberu gjöldin, sem ríki og borg
nú hafa skipt á milli sín.