Morgunblaðið - 26.07.1981, Blaðsíða 2

34
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 26. JÚLÍ1981
„Grænlendingar hafa mikinn áhuga á góðu
samstarfi við nágranna sína á lslandi“
Rætt við nokkra sveitarstjórnarmenn frá Grænlandi
Grænlenska sveítarfélagasambandiö átti frumkvæöiö aö heim-
sókn 35 sveitarstiórnarmanna frá öllum átján sveitarfélögum
Grænlands fyrir swttu. Eins og áður hefur komiö fram í fréttum
kynntu grænlensku sveitarstjórnarmennirnir sér sveitarstjórnar-
og byggðamál hér á landi, en einkum sýndu þeir atvinnu- og
húsnæðismálum mikinn áhuga, þar sem nú stendur yfir mikil
uppbygging á þeim sviöum í Grænlandi. Til þess að kynnast sem
best íslenskum aöstæöum á þessum sviöum ferðuðust þeir
töluvert um landið, en sýndu minni bæjum, sem búa viö aðstæöur
líkar og í Grænlandi, sérstakan áhuga.
Til þess aö kynnast örlítiö því sem helst er aö gerast hjá
nágrönnum okkar Grænlendingum um þessar mundir, ræddi blm.
Mbl. stuttlega við nokkra sveitarstjórnarmenn úr hópnum og fara
víótölin hér á eftir.
9V
Grænlandi
eru engar
kýr“
Rætt viö Lars
Nielsen frá
Qaqortoq
Lars Nielsen heitir einn sveit-
arstjórnarmannanna frá Qaq-
ortoq (Julianeháb) syöst á
Grænlandi. Þar búa nú rúmlevfa
þrjú þúsund manns og sa>?öi
Nielsen aö bærinn væri blanda
af fiskveiði- og iönaöarbæ, þar
sem fiskiðnaöur skipaði stærst-
an sess.
„Loftslag og gróður á Suður-
Grænlandi líkist mjög íslenskum
aðstæðum. í maí byrja blómin að
blómstra, en þá er stærsti hluti
Grænlands þakinn snjó. A sumr-
in er hins vegar mikið um rekís,
og veldur hann fiskveiðibátum
oft miklum erfiðleikum, auk þess
sem hann dregur úr hitastigi.
Gróður er mjög mikill á Suð-
ur-Grænlandi og þar er mikið
um kjarrlendi og annan villtan
gróður en tún eru víða kalin.
Vegna gróðursældarinnar verða
lömbin til dæmis allt að því
tvöfalt þyngri en tíðkast hér á
íslandi. Meginstofn þess fjár,
sem er í suðurfjörðum Græn-
lands, er kominn frá Islandi, en
nú munu vera um 20.000 kindur
á Grænlandi.
Á Grænlandi eru innan við 200
hestar og engar kýr, en flutt er
inn mikið af þurrmjólk og mjólk
með langt geymsluþol frá Dan-
mörku, en einnig er eitthvað
flutt inn af mjólkurvörum frá
íslandi. Til dæmis get ég nefnt
Lars Nielsen sveitarstjórnar-
maður og fjárbóndi frá Quaq-
ortoq á Suður-Grænlandi.
LjÓKin. Mbl. RAX.
það að íslenskt skyr fæst víða í
verslunum á Grænlandi."
Nielsen kvaðst vera á móti
veru Grænlendinga í Efnahags-
bandalaginu og sagði að banda-
lagið hefði ekki getað tryggt
þeim neina samvinnu við önnur
lönd, þar sem öll slík samskipti
færu í gegnum Danmörku.
„Þegar við yfirtökum hina
konunglegu Grænlandsverslun
að fullu getum við ráðið mun
meiru um okkar mál en áður, til
dæmis hvað snertir yfirráð haf-
svæða og um leið náð betri
útflutningssamningum, til að
mynda á fiskafurðum. I því tilliti
tel ég að við getum lært mikið af
Islendingum, en í sambandi við
þau mál hefur skotið upp þeirri
hugmynd að mynda samtök á
milli til dæmis Norðmanna, ís-
lendinga, Færeyinga og Græn-
lendinga til þess að ná betri
samningum við aðra viðskipta-
aðila. Eg hef rætt þessa hug-
mynd við ýmsa, sem ég hef hitt
hér á íslandi, og margir sýnt
þessu máli mikinn áhuga.“
„A veturna
fer frostið
upp í þrjátíu
gráður“
Rætt viö Christian
Lyberth, bæjarstjóra
í Umanaq
Umanaq er með nyrstu bæj-
um á Grænlandi. Bæjarstjórinn
þar heitir Christian Lyberth.
Sagði hann í viðtali við Mbl. að
Umanaq væri dæmigerður
grænlenskur veiðimannabær,
en þar væri mikið veitt af
selum, hvölum og fiski. einkum
heilagfiski.
„Jú, það getur orðið mjög kalt
þarna norður frá á veturna.
Frostið fer upp í allt að þrjátíu
gráður yfir vetrartímann, en á

„Helst er það aðkomufólk, sem
kvartar undan veðrinu.“
Christian Lyberth bæjarstjóri í
Umanaq.
Ljósm. Mbl. RAX.
sumrin getur hitinn farið upp í
sextán til tuttugu gráður í sól.
Gróðurinn er bví að vonum ekki
rnikill, en landslagið líkist einna
helst norðurhluta ÍSlands."
Lyberth sagði að fólkið væri
vant hinum miklu kuldum og
kippti sér ekki upp við kalda
vetur. „Helst er það aðkomufólk
sem kvartar undan veðrinu, en
við höfum mikla þörf fyrir aukið
vinnuafl á sérhæfðum sviðum.
Flest aðkomufólkið kemur frá
Danmörku og hefur það veitt
okkur ómetanlega aðstoð á
mörgum sviðum."
Að sögn Lyberth talar eldri
kynslóðin í Grænlandi oft litla
dönsku, en yngri kynslóðin lærir
dönsku í skótunum og getur því
talað hana, en slíkt er nauðsyn-
legt í samskiptum við aðkomu-
fólk. „Markmiðið er þó að græn-
lenskan verði aðalmálið og að
allar kennslubækurnar, sem not-
aðar eru í skólum verði á græn-
lensku. Það sem einkum hrjáir
okkur í þeim efnum er skortur á
grænlenskum kennurum, en nú
er unnið að því að auka hlutfall
grænlenskra kennara í kennara-
stéttinni, að minnsta kosti í
grunnskólanum."
Fara á hundasleðum til veiða
Spjallaö viö Karl Möller
bæjarstjóra í Qasigiannguit
Qasigiannguit eða Christi-
ansháb er tæplega tvö þúsund
manna bær norðarlega á vestur-
strönd Grænlands. Bæjarstjór-
inn þar heitir Karl Möller og
sagði hann i viðtali viö Mbl. að
fjörður sá er bærinn lægi við
væri þakinn is fjóra til fimm
mánuði yfir vetrartimann.
„Það er því mjög erfitt að
stunda veiðar yfir vetrarmánuð-
ina, en til þess er farið á
hundasleða um fjögurra tíma
leið út á ísinn. Þar er veitt í
gegnum ísinn þannig að í gegn-
um holur á ísnum eru settar
langar línur með mörgum krók-
um og fiskurinn dreginn á þann
hátt. Venjulega er verið á veið-
um í um það bil sólarhring og
meðalafli í slíkri ferð er um
fjögur hundruð kíló, en aðallega
er það heilagfiski sem veiðist."
Að sögn Moller er fiskurinn
unnin í Qasigiannguit. „Stærsti
hluti aflans er flakaður og seld-
ur úr landi, en einnig fer mikið
af honum til neyslu innanlands.
Mikil uppbygging stendur nú
yfir í bænum og unnið er að því
að bæta alla aðstöðu til fiskverk-
unar. Einnig eru húsnæðismál
staðarins í endurskoðun um
þessar mundir og reynt að vinna
að úrbótum í þeim efnum, en í
því sambandi höfum við fengið
ýmsar hugmyndir á ferð okkar
um ísland," sagði Moller að
lokum.
„Stærsti hluti aflans er flakað-
ur og seldur úr landi.“ Karl
Moller bæjarstjóri í Qasigi-
annguit.
Ljósm. Mbl. RAX.
„Skiptar skoðanir um veru Græn-
lands í Efnahagsbandalaginu“
Spjallaö viö formann grænlenska sveitarfélaga-
sambandsins, Uvdlorianguaq Christiansen
Formaður grænlenska sveit-
arfélagasambandsins heitir
Uvdlorianguaq Christiansen og
er frá Nuuk. sem liggur á
vesturströnd Grænlands og áð-
ur nefndist Godtháb. Nuuk er
stærsti bær Grænlands og þar
búa nú tæplega niuþúsund og
fimmhundruð manns.
Christiansen sagði i viötali
við Mbl. að nú væri mikið rætt
um veru Grænlendinga i Efna-
hagshandalaginu og þótt hart
hafi verið deilt um fiskveiðirétt-
indi við Grænland hafi sjávarút-
vegur Grænlendinga eflst hröð-
um skrefum á siðustu árum.
„Á sviði sjávarútvegs er nú
mesta áherslan lögð á aukna
afkastagetu og betri nýtingu
aflans í landi, og tel ég að við
getum lært mikið af íslending-
um í þeim efnum. Um þessar
mundir er að vonum mikið rætt
um veru Grænlands í Efnahags-
bandalaginu og hugsanlegar af-
leiðingar úrsagnar okkar úr því.
Grænland er í bandalaginu sem
hluti af Danmörku, þrátt fyrir
að meiri hluti Grænlendinga
hafi verið á móti inngöngu í
bandalagið á sínum tíma. Græn-
lendingum berst hins vegar tölu-
vert fé frá bandalaginu, sem
varið hefur verið í alls kyns
uppbyggingarstarfsemi, og snú-
ast umræður rnikið um það með
hvaða hætti hægt væri að bæta
upp missi þessara fjárframlaga,
með nýjum tekjulindum, sem
fengjust með fullum yfirráðum
yfir grænlensku fiskveiðilögsög-
unni. Danir hafa tekið það skýrt
fram að það fjármagn, sem
Grænlendingar hafi fram að
þessu fengið frá Efnahags-
bandalaginu, muni þeir ekki fá
frá Danmörku, ákveði þeir að
ganga úr bandalaginu. Það eru
þvi skiptar skoðanir um þessi
mál í Grænlandi og hefur nú
Uvdlorianguaq Christiansen
formaður gramlenska sveitarfé-
lagasambandsins.
I.josm. Mbl. RAX.
verið ákveðið að ganga til at-
kvæða um veru Grænlendinga í
Efnahagsbandalaginu. At-
kvæðagreiðslan mun fara fram í
febrúar á næsta ári og verður
fróðlegt að fylgjast með niður-
stöðum hennar."
Sagði Christiansen að auk
fiskveiðanna væri nú unnið að
því að byggja upp ýmis konar
iðnað og þjónustustarfsemi. Til
dæmis væri í Nuuk stór og
fullkomin skipasmíðastöð, auk
ýmissa minni iðnfyrirtækja og
þjónustufyrirtækja. Nuuk er
ennfremur miðstöð framhalds-
menntunar og verslunar og sagði
Christiansen að það sem einkum
stæði Grænlendingum fyrir þrif-
um í dag væri skortur á sér-
menntuðu fólki, en nú væri
markvisst unnið að úrbótum í
þeim efnum. „Fram til þessa
hefur flest sérmenntað fólk
komið erlendis frá, aðallega
Danmörku, en vonast er til að
Grænlendingar geti smátt og
smátt tekið við hinum sérhæfðu
störfum er fram líða stundir."