Morgunblaðið - 12.09.1981, Síða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. SEPTEMBER 1981
Skólasund og
sundþjálfun
Eftir Ásdísi
Erlingsdóttur
Ég hefi starfað um árabil í
almennri sundfræðslu hjá grunn-
skóla og sérskóla Reykjavík, sem
hafa sótt minn vinnustað. Ég
lærði mínar sundkennsluaðferðir
hjá Ólafi heitnum og Jóni Páls
Erlingssonum og þó sérlega hjá
Jóni, þar sem við unnum á sama
stað. Jón var frábær almennur
sundkennari og einnig sundþjálf-
ari og þjálfaði bestu sundmenn
landsins um árabil. En þekking og
reynsla þessara ágætu sundkenn-
ara Reykvíkinga skipti ekki máli
og sundkennarar síðar meir höfðu
enga viðurkennda leiðandi hönd
fræðslunnar, heldur baslaði hver í
sínu horni.
Máttarstólpar sérhverra
kennslugreina hljóta að vera þeir
sem festa rætur og sérhæfa sig í
starfinu. Sérskólar sem útskrifa
og gefa réttindi er sá mælikvarði
sem byggt er á, varðandi getu og
kunnáttu t.d. kennara. Síðan
byggja kennarar sig upp, annað
hvort með framhaldsnámi eða
endurmenntunarnámskeiðum.
Allir þeir sem troða upp með
haldgóða menntun án eða með
litla starfsreynslu eða starfa í
faginu í ígripum eiga ekki að fá
aðstöðu til að stinga undir stól
reynslu og þekkingu margra ára
reyndra kennara. Þeir geta kynnt
lærdóm sinn og sá lærdómur,
tækni og nýjungar eru alltaf þáð
með þökkum til uppbyggingar í
starfi. En þeir verða að bíta í
sama súra eplið og við, þ.e.a.s. að
öðlast starfsreynslu í faginu af
„tímans tönn“. Þá kemur það í ljós
„Mikilvægi sundkunn-
áttunnar er öllum kunn.
Þaö vantar sundstjóra
fyrir landiö og hann
gæti jafnframt verið
námsstjóri og undir
hans stjórn námsstjórar
XA úr starfi í dreifbýl-
* 44
ínu.
með rólegri yfirvegun það sem
betra er og sannara reynist.
Það hefir verið stefnan um
árabil að íþróttakennarar ruslist í
öllu sína ögnina af hverri kennslu-
grein en fagmennskan litin horn-
auga. Við getum séð það þegar
námsstjóri skólaiþrótta (þurru
landi) var ráðinn % úr starfi
heilsufræðikennari við Kennara-
háskóla Islands. Hann kennir ekki
skólaíþróttir, en margra ára
reyndir kennarar skólaíþrótta
sniðgengnir. Prófdómari í sundi
við skóla í Rvík er góður karakter
m.a. skólaíþrótta, en hann hefir
ekki starfað í sundfræðslunni á
starfsævinni. GÞH var ráðinn
námsstjóri í sundi '4 úr starfi.
Jafnframt námsstjórastarfinu var
hann leikfimi- og íþróttakennari
við skóla í Rvík en sérgrein hans
er sundþjálfun. Á námskeiðinu
1979 sagði ég við GÞH sundnáms-
stjóra: Ef þú værir einungis al-
mennur sundkennari og stæðir
fyrir að halda námskeið í sund-
þjálfun þá fengir þú góðan og
reyndan sundþjálfara til þess, en
þar sem þú ert góður sundþjálfari
þá átt þú að láta reyndan almenn-
an sundkennara sjá um þann þátt
fræðslunnar og eftir þá fræðslu
væri hægt að gera athugasemdir
og skapa umræður.
í þróttakennaranámskeið
Árið 1976 var haldið námskeið
vegna væntanlegra grunnskóla-
laga og var Guðmundur Þ. Harð-
arson leiðbeinandi í sundkennsl-
unni. Ég tók strax eftir því að
GÞH gerði ekki greinarmun á
almennri sundfræðslu og sund-
þjálfun. GÞH talaði mikið um
stórutökin og rassasundið sem
virtust vera einu sundkennsluað-
ferðirnar fyrr og nú. Og nú átti að
bjarga öllu. Tökin áttu að stór-
minnka og t.d. hné í bringusunds-
fótatökum fyrir byrjendur máttu
ekki beygjast út fyrir mjaðmir og
hraðsundsinnöndun í bringusundi
aðeins kennd og fl. Eftir því sem
hraði eykst þá minnka tökin, en
við byggjum ekki sundfræðsluna á
breytilegum hraðsundsstíl, heldur
byggjum við hraðsundstækni ofan
á grunnfræðslu sundaðferðanna.
Þessi meðhöndlun GÞH ruglaði
kennara í ríminu og óheillavænleg
þróun skapaðist.
En á námskeiðinu 1979 þurfti
GÞH að kyngja litlu tökunum og
hvatti hann kennara til að stækka
sundtökin. Það þarf að aðgreina
endurmenntunarnámskeið kenn-
ara í sundi. 1) Almenn sund-
fræðsla skóla og heilsuræktar-
sund. 2) Sundþjálfun. 3) Fyrir
lamaða og þroskahefta.
Ólafur Proppé einn af driffjöðr-
um og nefndarmönnum grunn-
Ásdis Erlingsdóttir
skólalaganna hélt fyrirlestur á
námskeiðinu 1976 og sagði m.a. að
það mætti ekki fella neinn nem-
anda á prófi, einnig að það mætti
ekki setja í samræmdu prófin
(skyldu) aðrar kennslugreinar til
að markmið fræðslunnar næðust,
en þær sem ekki væri hægt að
sniðganga. En á námskeiðinu 1979
tekur GÞH úr pússi sínu sundregl-
ur samþykktar af Ragnari Arn-
alds fyrrv. menntamálaráðherra.
Þessar sundreglur innihalda m.a.
að setja keppnisskrúfu og tíma-
töku i sundvegalengdum á alla
Islendinga, hvort sem þeir vilja
eða ekki, og sportgreinar sundsins,
skriðsund og bakskrið og flugsund
sett með í samræmdu prófin sem
sýnir að Ólafur Proppé talaði fyrir
lokuðum eyrum og karakter
grunnskólalaganna þverbrotinn.
Það er nauðsynlegt að þessar
sundreglur verði endurskoðaðar
hið bráðasta og á meðan er hægt
að notast við gömlu grænu sund-
skírteinin.
Sund- og íþróttastjóra
Háttv. menntamálaráðherra,
Ingvar Gíslason, hefir sett Reyni
G. Karlsson í starf íþróttafulltrúa
ríkisins og samkvæmt yfirlýsingu
ráðherrans eru áformaðar breyt-
ingar á starfssviði íþróttafulltrúa
ríkisins. Við sem störfum við
ákveðinn þátt fræðslunnar þurf-
um leiðandi hönd með góða starfs-
reynslu og sem kennarar bera
traust til. Starfssvið sundfræðsl-
unnar er sér á parti innan íþrótta-
fræðslunnar vegna þess að sund-
iðkun þarf aðrar aðstæður (mann-
virki) og hreyfingar fara fram í
vatni. Én um mikilvægi sund-
kunnáttunnar er öllum kunnugt.
Það vantar sundstjóra fyrir landið
og hann gæti jafnframt verið
námsstjóri og undir hans stjórn
námsstjórar ‘4 úr starfi í dreif-
býlinu (t-d. landsfjórð.).
Sundstjóri ber sér fyrir brjósti
allt sem að sundiðkun lýtur, t.d.
skóla- og heilsuræktarsund, sund-
þjálfun, sundballet, sundknattleik
og dýfingar og fl. Hann þyrfti
a.m.k. að hafa umsögn um bygg-
ingu sundstaða svo að aðstaðan
henti þegar til á að taka. Það
vantar einnig íþróttastjóra skóla-
og heilsuræktaríþrótta og fl.
kennslugreina og hefði hann sama
starfssvið og sundstjóri.
Að lokum
Skipulag sundfræðslu getur ver-
ið jafn gagnle'gt, þó að hún sé
einföíd í framkvæmd bæði fyrir
nemendur og kennara. Ein sund-
aðferð byggir aðra upp í æfinga-
formi. Almenn sundfræðsla hefir
það markmið að kenna landsfólki
að bjarga sínu lífi og annarra ef
Guð lofar og einnig að iðka sund
sér til heilsubótar og hressingar.
Bringusundið er öruggasta sund-
aðferðin til að bjarga sjálfum sér
og bringusundsfótatökin, krepptur
ökkli, eru einnig notuð í skólabak-
sundi, björgun með jafningja og
troða marvaða, m.a. til að halda
sér á floti, og kafsund. Þess vegna
eru bringusundsfótatökin erfið-
asti og mikilvægasti þáttur sund-
fræðslunnar. Sportgreinar, skrið-
sund, bakskrið og flugsund inni-
halda einnig hollar og góðar
hreyfingar, þó að þær séu ekki
undirstaða í markmiði fræðslunn-
ar. Fótatök sportgreina eru eðli-
legri hreyfing til átaka fyrir
byrjendur og þéss vegna eru þau
auðveldari viðfangsefni fyrir
kennara en bringusundsfótatökin.
Alagning verður að vera raunhæf
í öllum greinum verslunarinnar
Að þessu sinni er haldinn fjórði
aðalfundur Kaupmannafélags
Vestfjarða, en stofnfundur þess
var haldinn 1977. Félagið er því
ungt að árum, en það hefur frá
fyrstu tíð reynt að beita sér fyrir
bættum verzlunarháttum á félags-
svæðinu, bæði er varðar hagsmuni
félagsmanna en einnig viðskipta-
vina þeirra, og notið í því efni
liðsinnis forráðamanna Kaup-
mannasamtaka íslands.
Ályktanir aðalfundar 1980
Stjórnin hefur fylgt úr hlaði
fjórum ályktunum aðalfundar
1980, og sent þær kaupmanna-
samtökum íslands, sem komið
hafa þeim á framfæri i dagblöðum
og Verzlunartíðindum, svo og til
viðkomandi stjórnsýslustofnana.
Hefur þessum málum síðan verið
fylgt eftir af hálfu stjórnarinnar.
Réttlát lausn fékkst á þessu vori
á einni af ályktunum síðasta
aðalfundar, sem fjallaði um heim-
ild til handa verzlunum til að selja
vörur sínar á raunvirði.
Svo sem kunnugt er, hefur þetta
verið eitt af helztu baráttumálum
verzlunarinnar um langan tíma,
því kaupmenn hafa verið beittir
sama ranglæti og sparifjáreigend-
ur.
Álagning verði raunhæf
Verðlagsstofnun gaf út tilkynn-
ingu hinn 10. þ.m. um hámarks-
álagningu á ýmsum vörutegund-
um. Sömu prósentuálagningu er
þar að finna og áður gilti, skv.
tilkynningu 5. apríl 1979. Smáveg-
is breytingar hafa orðið til hækk-
unar er varðar stykkjagjald af
vélum og slíku, svo og á heimsend-
ingargjaldi raftækja. Þá mun í
bígerð nýr vísitölugrunnur, sem
gefa á gleggri mynd en áður af
venjulegum neyzluvörum í dag, en
tekjur af sölu svokallaðrar „vísi-
töluvöru", svo sem landbúnaðar-
vöru o.fl., hrökkva aðeins til að
mæta hluta breytilegs kostnaðar,
og því eru engar tekjur til að
mæta fastakostnaði verzlana, en
vísitölugrunnur, sem gildandi hef-
ur verið, er rangur.
Við slíkt ástand er heldur ekki
hægt að una öllu lengur. Álagning
verður að vera raunhæf í öllum
greinum verzlunar, svo að hún
geti staðið undir sannanlegum
kostnaði við dreifingu vöru og til
móts við síhækkandi verzlunar-
kostnað hjá eðlilega reknum smá-
söluverzlunum, eins og raunar
verðlagslöggjöf gerir ráð fyrir.
Stjórnvöld hafa til þessa ætlazt
til, að vörur í hærri álagningar-
flokkum, svo sem ýmiskonar dósa-
og pakkavörur, sem auðveldar eru
í afgreiðslu, bæru uppi hallann af
sölu vísitöluvaranna, sem dýrari
eru í dreifingu.
En breytingar hafa orðið örar í
þessum efnum á síðari árum. Sala
Útdráttur úr ræðu
Benedikts Bjarnasonar,
formanns Kaupmanna-
félags Vestfjarða, er
hann flutti á aðalfundi
félagsins 15. ágúst sl.
á þessum vörum hefur færzt
meira frá hinum almenna kaup-
manni og yfir á stórmarkaði og
ýmiskonar óeðlilega viðskipta-
starfsemi, svo sem pöntunarfélög,
sem ætla síðan kaupmönnum að
hafa fyrirliggjandi landbúnaðarv-
örurnar og aðrar „vísitöluvörur",
sem verzlunum er gert að greiða
með, að boði stjórnvalda.
Endurskoðun verzlunar-
löggjafarinnar
Verður nú vikið að öðrum álykt-
unum aðalfundar Kaupmannafé-
lags Vestfjarða 1980, og gerð grein
fyrir stöðu mála þar. Fyrst er þá
að nefna endurskoðun á lögum um
verzlunaratvinnu nr. 41/1968 og
lögum um samvinnufélög nr. 46/
1937.
Viðskiptaráðherra lýsti því yfir
á aðalfundi Kaupmannasamtaka
íslands fyrr á þessu ári, að hann
ætlaði að skipa nefnd til að
endurskoða verzlunarlöggjöfina,
en mjög mikil nauðsyn er það
verzluninni, að viðamiklar breyt-
ingar verði þar gerðar, sökum
ósamræmis á milli téðra laga í
mörgu tilliti, m.a. er varðar skil-
yrði fyrir útgáfu verzlunarleyfa,
um opnar starfsstöðvar sem veitt
geta viðskiptavinum fyllstu verzl-
unarþjónustu. Verzlun er þýð-
ingarmeiri undirstöðuatvinnu-
grein en það, að hún verði rekin
sem tómstundaiðja.
Lög um samvinnufélög eru snið-
in við aðstæður, er ríktu á árum
heimskreppunnar miklu á fjórða
áratugnum, en síðan hafa orðið
stórfelldar breytingar í verzlun og
viðskiptum landsmanna.
Ráðherraskipuð nefnd undir
forustu Gauks Jörundssonar pró-
fessors vinnur nú að því að gera
tillögur um endurskoðun á lögum
um samvinnufélög.
Vextir reiknist
inn í söluverð
Engin afgreiðsla hefur enn
fengist á tveim síðari ályktunum
aðalfundar 1980 um heimild til
handa smásöluverzlunum að
reikna vexti af vörukaupum hjá
heildsölum inn í söluverð, eins og
heíldsölunni er heimilt að gera.
Félag ísl. stórkaupmanna hefur
mótað þá stefnu, að almennir
víxilvextir séu lagðir til grund-
vallar vaxtaútreikningi eða um
36% p.a. Vextir eru þó víðast hvar
reiknaðir frá lokum hvers við-
skiptamánaðar.
Sum fyrirtæki reikna aftur á
móti um 45% ársvexti, og þá frá
útgáfu reiknings og til gjalddaga
víxils. Kemur það sérstaklega illa
við fyrirtæki á landsbyggðinni, því
að auk hárra vaxta eru vextir
reiknaðir á meðan vara er í
flutningi, sem getur tekið 7—10
daga, í öllu venjulegu, þar til vara
kemst í sölu. Á þessu verður að
fást leiðrétting.
Lán úr Hyggðasjóði
Þá hefur ekkert gerzt í þvi máli
að opna strjálbýlisverzluninni að-
gang að hagkvæmri lánafyrir-
greiðslu úr byggðasjóði, svo sem
stjórn sjóðsins mun lögum sam-
kvæmt heimilt að gera.
Reynt hefur þó verið að þoka
þessum málum fram á veginn.
Af hálfu kaupmanna og sam-
taka þeirra hefur mikið verið rætt
og ritað um erfiða rekstraraðstöðu
strjálbýlisverzlana, og hvað væri
helzt til ráða.
Það er öllum ljóst, sem hér eru
innandyra, að mikill aðstöðumun-
ur er á að reka verzlun í fámenni
iða í þéttbýli. Ástæður hafa áður
rækilega verið raktar á þessum
vettvangi, og verður því ekki vikið
nánar að þeim að þessu sinni.
Þessa sama vandamáls gætir í
nágrannalöndum okkar, en þar
hafa ráðamenn veitt verzlunum
opinbera styrki og hagkvæma
lánafyrirgreiðslu.