Morgunblaðið - 13.12.1981, Side 16
16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 13. DESEMBER 1981
í húsi
listmálara
Liósm. Olafur K. Magnusson.
Finns Jónssonar, sögðu þeir:
„Jæja, Herr Jonsson! Hér með er-
uð þér orðinn okkar félagi."
Hvarflaði aldrei að þér Finnur, í
þessum félagsskap, að setjast að
erlendis?
Jú, víst var það. En maður er nú
einu sinni fæddur hér og uppalinn
og römm er sú taug er rekka dreg-
ur föðurtúna til. Maður er kannski
best geymdur þar sem maður er
upprunninn. Og það er gott að
vera hér á Islandi.
Hinar gömlu myndir Finns í
stofunni vekja strax þá hugsun að
auðvitað á þessi maður heiminn að
umdæmi, eins og þeir Kandinsky,
Klee og Léger. Innan um þessi
listaverk hanga nokkrar Ijós-
myndir og ein lítil skemmtileg
portrett-mynd.
Er þetta þú ungur?
Já, Kjarval málaði þessa mynd
eitt sinn. Við vorum vinir, við
Kjarval. Það var einn daginn
skömmu áður en hann dó, að það
staðnæmdist bifreið hér fyrir utan
og Kjarval sté út. „Ég kom með
þessa mynd,“ sagði hann, „dagar
mínir eru senn taldir." Hann vildi
hún yrði hér þessi mynd.
Nú ert þú orðinn 89 ára gamall?
Já, þetta er í ættinni, maður.
„A þessari sögulegu sýningu,
þar sem eru 222 verk, stöndum við
'rammi fyrir safni af verkum, sem
• ru með líku svipmóti og mynda
|>ví sterka heild, en þó eru þarna
iistamenn sem skera sig úr þess-
:im þremur liststefnum („express-
.onisma", „konstruktivisma" og
súrrealisma") til dæmis Klee eða
.vandinsky, sem eru í senn skáld-
gir og töfrandi, ýmist abstrakt
< ða „fígúratívir"; Léger sem auð-
áanlega leggur mikla áherslu á
i 'ötinn; Jonsson, „konstruktivisti"
ni þó mannlegri."
Svoleiðis sagði meðal annars í
msögn franska stórblaðsins Le
igaro, um sýningu Evrópuráðs-
iííS á avant-garde list frá því um
» 20, sem haldin var í Strasbourg
. >rið 1970.
Þeir Kandinsky, Paul Klee og
"ernand Léger eru heimsfrægir
menn í myndlistinni, en hver er
Jonsson? Á kyrrlátum stað í
I yrrlátu húsi hér uppá Islandi býr
sá maður, sem listfræðingur Le
Figaro nefnir í sömu andrá og
þessa frægu meistara tuttugustu
aldar í myndlist. Finnur Jónsson
— maður lágur vexti en þykkur,
einbeittur á svip en góðlegur.
Hér heima hefur þetta allt verið
heflað, segir hann, hér heima er
það kallað að Finnur Jónsson hafi
fengið „góða krítik" erlendis.
Hann býður gesti sínum til
stofu og þar hanga gamlar myndir
á veggjum. Meðal annars tvær frá
Sturm-árunum.
Ég var snemma spenntur fyrir
framúrstefnu, segir Finnur, þó ég
hafi komið austan úr Strýtu í
Hamarsfirði. Það voru blöð úr
Reykjavík sem höfðu áhrif á mann
og svo Ríkharður bróðir minn.
Maður hafði löngun til þessa og
hins og mest vildi maður þangað
sem eitthvað var að gerast. Það
hefur verið 1919, sem ég fer fyrst
út. Ég hafði þá lært til gullsmíði
hér heima og hélt til Kaupmanna-
hafnar staðráðinn í að snerta
aldrei á gullsmíði framar. En hún
átti nú eftir að koma sér vel,
gullsmíðin, þegar í harðbakka sló.
Maður var oft blankur á þessum
árum. En síðan hef ég alla tíð haft
það gott fjárhagslega — reisti nú
þetta hús á sínum tíma af eigin
rammleik. Ég var heppinn með
það, að andróðurinn sem ég mætti
þegar ég kom heim frá námi, gerði
lítið annað en kynna nafn mitt. Þá
var nú til dæmis skrifað í Morgun-
blaðið að jú, víst hefðu verið tekn-
ar af mér myndir í Der Sturm, en
það yrði nú að teljast vafasamur
heiður. Þeir héldu að þar væru
ekki aðrir en nafnleysingar og
aulabárðar.
Kókoska, sá pólski, kom Finni í
samband við Der Sturm. Þeir voru
saman á listaskólanum í Dresden.
Der Sturm var þegar hér kom
sögu lokaður félagsskapur, en eft-
ir að Herwarth Walder og Vasili
Kandinsky höfðu skoðað myndir
I nnur við fjögur olíumálverk í vinnustofu sinni. Frá vinstri: Sól tér sortna 1955, Síldarrómantík 1936, Tvistirni 1980, Eldblómiö 1966.
Við kaffiborð 1922.