Morgunblaðið - 19.12.1981, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 19. DESEMBER 1981
Eiríkur Bjamason
Hveragerði - Minning
Fæddur 7. desember 1909
Dáinn 11. desember 1981
í dag fer fram frá Hveragerð-
iskirkju útför Eiríks Bjarnasonar,
hótelstjóra í Hveragerði, en hann
varð bráðkvaddur að heimili sínu
föstudaginn 11. desember, nýlega
orðin 72ja ára að aldri. Hann verð-
ur jarðsettur að Torfastöðum í
Biskupstungum.
Eiríkur á Bóli, eins og hann var
jafnan nefndur, var fæddur að
Bóli í Biskupstungum 7. des. 1909.
Foreldrar hans voru hjónin María
Eiríksdóttir frá Miklaholti í sömu
sveit og Bjarni Guðmundsson á
Bóli. Móðir Eiríks var ættuð af
Skeiðum, var af hinni kunnu
Fjallsætt. Ófeigur ríki mun hafa
verið langafi hennar. I föðurætt
var Eiríkur náskyldur þeim Galta-
fellssystkinum. Bjarni, faðir hans,
og þau Einar myndhöggvari,
Bjarni bíóstjóri, Jakob og Guðný,
voru bræðrabörn.
Foreldrar Eiríks bjuggu allan
sinn búskap að Bóli, frá 1901 til
1952, og eignuðust tvö börn, Eirík
og Sigriði, sem giftist Sigurði
Greipssyni, hinum kunna íþrótta-
leiðtoga í Haukadal og er hún lát-
in fyrir nokkrum árum.
í foreldrahúsum kynntist Eirík-
ur snemma söng og hljóðfæraleik.
Faðir hans keypti skömmu eftir
aldamótin lítið orgel á Eyrar-
bakka og reiddi það heim á hesti
og spilaði oft á það. Snemma kom
í ljós, að Eiríkur hafði óvenju
næmt eyra fyrir músík, og 9 ára
eignaðist hann fyrstu harmónikk-
una. Honum fannst þetta himnesk
gjöf, sleppti henni aldrei og náði
fljótt lögum á hana. Tíu ára fékk
hann fyrst að fara á vetrarsam-
komur í sveitinni. Þá hafði hann
þegar náð þeirri leikni að geta
spilað á orgel fyrir dansi.
Þegar Eiríkur var 12 ára, kom
upp berklafaraldur í sveitinni.
Hann veiktist og barðist árum
saman við þennan mannskæða
sjúkdóm og var oft langt leiddur.
Hann lá langar legur bæði á Eyr-
arbakka, Landakoti og á Vífiis-
stöðum, þar sem hann var í 2 ár.
En svo fór þó að lokum, að hann
hjarnaði við og náði þeirri heilsu,
að hann var útskrifaður 1925 en
var mjög máttfarinn. Skömmu
síðar veiktist hann af slæmum
kíghósta og lá í honum meiri part
vetrar. Og upp úr honum fékk
hann í augun og tók að missa sjón-
ina. Var hann síðan næstu 10 árin
stöðugt undir læknishendi í
Reykjavík, unz sjónin var alveg
farin.
Meðan Eiríkur var undir lækn-
ishendi og sjónin var sífellt að
dvína, fór hann að vinna við
körfu- og burstagerð Blindravina-
félagsins við Skólavörðustíg. Nú
virtist framtíðin ráðin. Sjónin var
að fjara út. Æskudraumarnir
brostnir. Og hann aðeins liðlega
tvítugur að aldri. En Eiríkur lét
ekki bugast.
Hann hafði ríka þrá til þess að
standa á eigin fótum og vera ekki
öðrum til byrði. Fljótlega hætti
hann störfum við burstagerðina
og þótti mörgum mikið óráð. En
hann hafði í huga, að þarna gæti
harmonikkan orðið sér til bjargar,
að hún gæti gert honum kleift að
komast af án hjálpar foreldra
sinna.
Þá réðist hann í það stórvirki
með hjálp góðs vinar að kaupa for-
láta harmonikku og náði fljótlega
tökum á henni. Það varð upphafið
að því, að hann fór að spila á al-
mennum dansleikjum. Að þremur
árum liðnum gat hann keypt
harmonikku af fullkominni stærð,
af Hohner-gerð, eins og þær ger-
ast enn í dag. Þá fór hann að spila
á böllum um allt Suðurland, suður
með sjó og í Reykjavík. Barst
hróður hans víða, og varð hann
brátt kunnasti harmonikuleikari
landsins. Og eru ótalin þau lög,
sem hann samdi um dagana og
urðu landfleyg.
Vorið 1930 komu hingað til
lands frægustu harmonikkuleik-
arar Evrópu á þeim tíma, þeir
Geilin og Borgström, og héldu
marga hljómleika. Eiríkur varð
yfir sig hrifinn. Og þetta varð til
þess, að hann tók saman við æsku-
vin sinn, Einar Sigvaldason, og
fóru að æfa saman harmonikku-
leik og tóku þá sér til fyrirmynd-
ar. Og veturinn 1932 höfðu þeir
náð þeirri leikni, að þeir auglýstu
harmonikku-dúett í Nýja Bíói og
kölluðu sig Harmonikkuleikarana
Eirík og Einar. Gerðu þeir mikla
lukku og fóru hljómleikaferðir
víða um land. Eftir að leiðir þeirra
Einars skildu, fór ungur frændi
Eiríks, Jón Kjartansson, sonar-
sonur Jakobs frá Galtafelli, að
spila með Eiríki á dansleikjum.
Arið 1936 varð mikið hamingju-
ár í lífi Eiríks. Hann dvaldist þá í
Haukadal hjá Sigríði systur sinni,
er unnið var að sandirbúningi kon-
ungsveizlunnar til heiðurs Krist-
jáni 10. og Alexandrinu drottn-
ingu. Ung og glæsileg stúlka,
starfaði við framreiðslu í kon-
ungsveizlunni, Sigríður Björns-
dóttir, frá Þingeyri við Dýrafjörð.
Þau Eiríkur felldu hugi saman, og
varð hún upp frá því tryggur lífs-
förunautur hans og samverka-
ERBÓKÁRSINS
Óllum ágóða af sölu hettnar verður varið til
byggingor hjúkrunardeildar Hrafnisiu í
Hafnarfirði.
AFTANSKIN er rituð í lak vinmtdags,
þegar lifandi minningar liðintta ára
leiftra i aftanskini tevikvöldsins.
AFTANSKIN er ún<al frásagna 24 þjáð-
kumtra manna sem allir eiga það
sameiginlegt að vera komnir á átt-
rceðisaldur.
AFTANSKIN erfagur bók með leik
andi léttum frásögnum af lifi ng
starfi Islendinga á þessari öld.
Með þvi að gefa vinttm okkar
AFTANSKIN efhtm við hag aldr
aðra um leið og við búum í
haginn fyrir eigin framtíð.
VKKAK FRAJWLAG
TILALDRAÐRA.
ÞEIRRA FRAMLAG
TILYKKAR.
n9g f<lt9erðira
reyne'u/
aad»*k,i
Utgefandi: Sjómannadagsráð.
maður, svo að á betra varð ekki
kosið.
Árið 1939 stofnuðu þau Eiríkur
og Sigríður Nýja Ferðabíóið og
gerðust með því brautryðjendur
kvikmyndasýninga austanfjalls.
Ferðuðust þau á næstu árum vítt
um Suðurland og sýndu kvik-
myndir. Sá Sigríður um stjórn
sýningarvélanna og hafði rekstur-
inn þess á hendi alla tið.
Vorið 1947 fluttust þau til
Hveragerðis og keyptu samkomu-
húsið, sem var sameign Ölfus-
hrepps og hins nýstofnaða Hvera-
gerðishrepps. Síðan hafa þau rek-
ið þar gisti- veitinga- og sam-
komuhús til þessa dags, í liðlega
aldarþriðjung, alla tið af miklum
dugnaði. Fram að þeim tíma hafði
á ýmsu gengið með reksturinn, en
þau komu hótelrekstrinum í
fastar skorður, brydduðu upp á
ýmsum nýungum, komu upp nudd-
og leirböðum fyrir dvalargesti yfir
sumartímann, og byggðu við hót-
elið um 1960 og fjölguðu gistiher-
bergjum.
Ég sá Eirík á Bóli fyrst á barna-
balli í Tryggvaskála 1938 þar sem
hann lek á harmonikkuna. Við
krakkarnir sátum dolfallin fyrir
framan hann yfir þessari miklu
leikni og að geta þetta blindur.
Næstu árin voru þær ófáar bíó-
myndirnar sem þau sýndu okkur í
Nýja Ferðabíóinu í Tryggvaskála.
Næst bar fundum okkar Eiríks
saman, þegar ég fluttist til Hvera-
gerðis 1966. Tókst strax með okkur
mikil og einlæg vinátta, sem fór
vaxandi með árunum. Það var
alltaf skemmtilegt að tala við
hann. Þótt blindur væri kunni
hann skil á ótrúlega mörgu og gat
talað um ólíklegustu málefni.
Eiríkur var mjög félagslyndur
maður, hafði mjög gaman af að
hitta fólk, enda þekkti hann
marga. Mér er kunnugt um að
margir komu til hans með vanda-
mál sín, trúðu honum fyrir þeim
eins og góðum sálusorgara. Og
ekkert var honum fjær en vol og
víl. Hann hughreysti menn og
reyndi að telja í þá kjark. Oft bar
ég undir hann erfið viðfangsefni
og ávallt fór ég af hans fundi létt-
ari í huga.
Eiríkur var einlægur sjálfstæð-
ismaður og lagði flokknum alla tíð
það lið sem hann mátti. Og fáir
voru áhugasamari við kosningar.
Reyndust þá ráð hans oft vel,
hann hafði ótrúlegt Iag á að sætta
ólíkustu sjónarmið.
Eiríkur var með hærri mönnum
á vöxt, sterklega byggður, tein-
réttur og bar sig vel. Hann var
reglumaður, fór ávallt snemma á
fætur og iðkaði líkamsæfingar á
hverjúm morgni. Þrátt fyrir hans
þungbæru fötlun, bugaðist hann
aldrei og vildi aldrei láta líta á sig
sem fatlaðan mann. í samræmi
við það hef ég fyrir satt að hann
hafi hafnað örorkubótum þangað
til hann komst á aldur lífeyris-
þega.
Að leiðarlokum þakka ég Eiríki
trausta vináttu og margar
ánægjulegar samverustundir og
votta eiginkonu hans, Helgu dótt-
ur hans og öðru nákomnu skyldu-
liði samúð mína við fráfall hans.
Hvergerðingar sakna hans og
finna sig fátækari að honum látn-
um.
Hafsteinn Kristinsson
Eiríkur Bjarnason, veitinga-
maður í Hveragerði, er látinn.
Hann varð bráðkvaddur á heimili
Fjóla Matthíasson
Minningarorð
Fædd 15. febrúar 1915
Dáin 10. desember 1981
Þegar vinur minn Sverrir
Matthíasson í Keflavík hringdi til
mín að kvöldi 10. desember og
flutti mér þau sorgartíðindi að
Fjóla eiginkona hans hefði látist
þá um hádegisbilið, varð mér
hverft við, því að daginn áður
hafði ég talað við hana í síma og
var hún þá glöð og hress í tali eins
og hennar var vani. En aðfaranótt
fimmtudagsins 10. desember
veiktist hún hastarlega og var
flutt í skyndi á Landspítalann, þar
sem hún andaðist skömmu síðar.
Að vísu hafði hún ekki gengið heil
til skógar síðastliðið ár og var ný-
lega komin heim eftir að hafa ver-
ið í nákvæmri rannsókn á Landa-
kotsspítala. En vinir og vanda-
menn gerðu sér þó vonir um, að
hún mundi ná sér aftur, enda
hafði hún alla ævi verið heilsu-
hraust til þessa. En þegar kallið
kemur, verðum við öll að hlýða og
því er hún í dag kvödd af syrgj-
andi ættingjum og vinum.
Frú Fjóla Matthíasson fæddist í
Hafnarfirði 15. febrúar 1915. For-
eldrar hennar voru frú Sólborg
Sigurðardóttir af Kollsvíkurætt
og Snæbjörn Bjarnason trésmíða-
meistari. Hún ólst upp í Hafnar-
firði við gott atlæti og lauk fulln-
aðarprófi við barnaskólann þar.
Síðar fluttist hún með móður
sinni og stjúpföður til Siglufjarð-
ar og bjó þar á unglingsárunum.
Árið 1933 fluttist Fjóla til Vest-
mannaeyja og réðst til starfa við
verslun, sem Sverrir Matthíasson
rak þar í bæ.
Tveimur árum síðar sigldi Fjóla
til Kaupmannahafnar, þar sem
hún stundaði nám í barnagæslu og
starfaði í tvö ár við Holmens
Sogns Bornepleje þar í borg. Um
þessar mundir var Sverrir Matthí-
asson, sem Fjóla hafði starfað hjá
áður, við nám í íþróttakennara-
skólanum „Statens Gymnastik
Institut" í Kaupmannahöfn og
felldu þau hugi saman og gengu í
hjónaband 2. desember 1939.
Tengdaforeldrar Fjólu, Matthías
Þórðarson ritstjóri frá Móum á
Kjalarnesi og frú Sigríður Guð-
mundsdóttir frá Lambhúsum á
Akranesi, voru þá búsett í Kaup-
mannahöfn svo og nokkur barna
þeirra og hefur Karítas mágkona
hennar sagt mér að þeim hafi öll-
um þótt einstaklega vænt um
Fjólu sakir mannkosta hennar.
Ungu hjónin hófu búskap sinn í
Hróarskeldu þar sem Sverrir rak
niðursuðuverksmiðju, Roskilde
Solakfabrik. — Heimsstríðið hafði
skollið á nokkru áður en Fjóla og
Sverrir giftust og tímar því mjög
viðsjálir. Varð Sverrir að hætta
við verksmiðjureksturinn og fengu
ungu hjónin þá störf í Hamborg,
fyrst hjá Howaldwerke, en síðar
unnu þau bæði skrifstofustörf hjá
blaðaútgáfufyrirtækinu Frank &
Scheibe. Þarna varð fólk að búa
við stranga matarskömmtun og
stöðugar loftárásir, en Fjóla heit-
in lét aldrei neinn bilbug á sér
finna og sýndi bæði dug og kjark í
gegnum allar þrengingarnar.
Seint á árinu 1942 fluttu Fjóla
og Sverrir aftur til Kaupmanna-
hafnar og þar fæddist þeim sonur,
Þór, þann 3. september 1944.
Þegar stríðinu lauk 1945 flutt-
ust þau hjónin ásamt syninum