Morgunblaðið - 31.12.1981, Blaðsíða 12
12 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 31. DESEMBER 1981
Sigurður
Kristinsson
forseti
Landssambands
iðnaðarmanna
Um langt árabil hefur Morgun-
blaðið haft þann ágæta sið, að
leita til forystumanna ýmissa fé-
lagasamtaka atvinnulífsins með
ósk um, að þeir rituðu nokkrar
hugleiðingar í blaðið í tilefni ára-
móta. í þessum pistlum hafa menn
rifjað upp atburði þess árs, sem er
að renna sitt skeið, og jafnframt
leitast við að skyggnast inn í
framtíðina og segja fyrir um, hvað
nýtt ár beri í skauti sér. Sem for-
seti Landssambands iðnaðar-
manna hef ég þannig alloft átt
þess kost að koma á framfæri
hugleiðingum um ástand og horf-
ur í iðnaði á síðum Morgunblaðs-
ins, og vil ég ekki láta hjá líða að
færa ritstjórn blaðsins þakkir
vegna þessa. Á hinn bóginn verð
ég að játa, að mér reynist sífellt
örðugra að rita þann hluta þess-
ara pistla minna, þar sem fjalla
skal um hið óorðna. Sú hefð virð-
ist vera að skapast, að margvísleg-
um stjórnvaidsaðgerðum, ekki síst
ákvörðunum um aðgerðir í efna-
hagsmálum, er slegið á frest og
þær látnar bíða áramóta. Meðan
æðstu stjórnvöld hugsa efnið í
áramótaboðskap sinn, er landslýð
haldið í óvissu. Rétt eins og bless-
uð börnin biða full tilhlökkunar
eftir því að fá að opna jólapakka
sína, bíða þegnarnir í ofvæni eftir
innihaldi áramótaböggla ríkis-
stjórnarinnar. Að ræða horfur í
innlendum iðnaði á næsta ári af
einhverju viti er þess vegna ekki
unnt, þær ráðast að verulegu leyti
af þeim úrræðum, er ríkisstjórnin
hyggst grípa til vegna þess marg-
víslega vanda, sem nú er við að
etja á flestum sviðum þjóðlífs
okkar.
Ekki fer hjá því, að eftirvænting
mín varðandi boðaðar aðgerðir
ríkisstjórnarinnar sé mjög bland-
in kvíða. Síðasti áramótaboðskap-
ur hennar var enginn gleðiboð-
skapur fyrir þá, sem vinna að mál-
efnum iðnaðarins. Er óhætt að
segja, að flestar greinar iðnaðar
hafi átt við gífurlega erfiðleika að
etja á árinu. Er það síst ofmælt,
þótt ég staðhæfi, að það ár, sem
nú kveður, hafi verið sumum
iöngreinum eitthvað það allra erf-
iðasta, sem þær hafa orðið að
þrauka lengi. í setningarræðu
minni á 39. Iðnþingi Islendinga,
sem haldið var í upphafi nóvem-
bermánaðar sl., leitaðist ég við að
skýra vandamál iðnaðarins og
ástæðurnar fyrir þeim. I því efni
var mér mjög tíðrætt um stefnu
stjórnvalda í verðlags- og geng-
ismálum, og ætla ég ekki að
endurtaka þau orð mín hér. Ég hef
þó orðið var við, að ýmsum fannst
ég óvæginn í orðum við þetta
tækifæri og óþarflega þunghöggur
í garð ríkisstjórnarinnar. Vel má
það vera. Ég vil hins vegar benda
á, að á undanförnum vikum hafa
æ fleiri tekið í sama streng og ég
gerði í Iðnþingsræðu minni. Fæ ég
ekki betur séð en að í þeim hópi
séu m.a. menn, sem hingað til hafa
verið taldir meðal dyggustu stuðn-
ingsmanna þessarar ríkisstjórnar.
Landssamband iðnaðarmanna
hefur jafnan leitast við að berjast
fyrir hagsmunamálum iðnaðarins
á málefnalegan hátt, og hef ég
reynt að hvika ekki frá þeirri
starfsaðferð. Ég tel því eðlilegra,
að málefnaleg gagnrýni sé skoðuð
frá þeim sjónarhóli, að vinur sé sá,
sem til vamms segir, í stað þess að
afgreiða ábendingar svo, að um sé
að tefla pólitískt skítkast eða í
besta falli sígildan atvinnurek-
endabarlóm í næsta stöðluðu
formi. Ég vil því enn einu sinni í
fullri vinsemd benda á, að iðnað-
urinn er reiðubúinn að taka á sig
einhverjar byrðar vegna raun-
hæfra aðgerða til að kveða niður
verðbólgu og koma efnahagsmál-
um þjóðarinnar í eðlilegt horf.
Þær efnahagsaðgerðir, sem gripið
hefur verið til að undanförnu,
hafa á hinn bóginn fyrst og fremst
komið niður á iðnaðinum, einum
atvinnuvega. Með öðrum orðum,
lítið sem ekkert tillit hefur verið
tekið til hagsmuna iðnaðarins í
þeirri efnahagsstefnu, sem fylgt
hefur verið hér á landi siðustu
misseri. Mál er að linni. Ég leyfi
mér því að vænta þess, að úr ára-
mótaböggli ríkisstjórnarinnar
velti nokkur glaðningur, ætlaður
iðnaði þessa lands. Bregðist það,
er borin sú von, að iðnaðurinn,
umfram aðrar atvinnugreinar,
taki á móti því vinnuafli, sem út á
vinnumarkaðinn flykkist á næst-
unni. Atvinnuleysið gæti hins veg-
ar í mjög náinni framtíð bæst við
þá óáran, sem nú þegar er við að
etja hér á landi.
Landssamband iðnaðarmanna
hefur löngum bent á, að iðnaður-
inn búi við lakari starfsskilyrði en
aðrir höfuðatvinnuvegir þjóðar-
innar. Þá er og Ijóst, að stjórnvöld
hafa gert upp á milli iðngreina, og
hafa umbætur í aðstöðumálum
stundum oltið á því, hvort iðn-
greinin teldist samkeppnisiðnaður
eða ekki. Hagsmunir greina, sem
ekki hafa fallið undir þrönga
skilgreiningu þessa hugtaks, hafa
setið á hakanum. Hefur þetta af-
skiptaleysi einkum komið niður á
byggingar- og þjónustuiðnaði og
verktakastarfsemi margs konar.
Hefur Landssambandið lagt
áherslu á, að stjórnvöld beiti sér
fyrir úrbótum í aðbúnaði alls iðn-
aðar, enda er ljóst, að án uppbygg-
ingar og viðhalds mannvirkja,
framleiðslu og viðhalds atvinnu-
og samgöngutækja geti engir at-
vinnuvegir landsmanna þrifist.
Mér er bæði ljúft og skylt að geta
þess að sú viðtæka iðnþróunar-
stefna sem Landssambandið hefur
prédikað, hefur átt auknum skiln-
ingi að mæta meðal opinberra að-
ila. Ein gleðilegustu merki þess
eru þær breytingar á tollskrárlög-
um, sem Alþingi samþykkti rétt
fyrir jól. Lög þessi taka til þess, að
heimilt skuli að leggja jöfnunar-
álag á tollverð innfluttra mann-
virkja og mannvirkjahluta, og
skal jöfnunarálagið miðað við
hlutdeild uppsafnaðra aðflutn-
ingsgjalda í verksmiðjuverði eða
byggingarkostnaði sambærilegra
mannvirkja eða mannvirkjahluta,
sem framleitt er hér á landi. Ég
túlka samþykkt þessara laga sem
viðurkenningu á því, að með frí-
verslunarsamningunum hafi í
raun allur iðnaður hér á landi lent
í stóraukinni erlendri samkeppni,
en ekki aðeins hluti iðnaðarins.
Héðan í frá verði því tekið á vanda
iðnaðarins með það í huga. Ég vil
þakka öllum þeim, sem lögðu hönd
á plóg við að tryggja framgang
þessa lagafrumvarps.
Landssamband iðnaðarmanna
— samtök atvinnurekenda í lög-
giltum iðngreinum — var stofnað
árið 1932, og verður því 50 ára á
næsta ári. Landssambandið hefur
jafnan kappkostað að efla íslensk-
an iðnað og gæta félagslegra, fag-
legra og efnahagslegra hagsmuna
þeirra, sem stunda rekstur á sviði
hinna löggiltu iðngreina. Er bar-
átta þessi bæði orðin löng og
ströng. Ekki er þó séð fyrir enda
þeirrar hríðar. Þrátt fyrir háan
aldur mun Landssambandið ekki
láta deigan síga, öðru nær. Fyrir-
hugað er, að minnast þessara
merku tímamóta í sögu Lands-
sambandsins á margvíslegan hátt,
jafnframt því sem leitast verður
við að kynna sem allra flestum
stefnumið Landssambandsins í
hinum ýmsu málaflokkum og
vinna þeim brautargengi. í því
starfi verður eflaust mjög stuðst
við ítarlega stefnuskrá Lands-
sambandsins, sem samþykkt var á
síðasta Iðnþingi íslendinga.
Ég óska félögum Landssam-
bands iðnaðarmanna — samtök-
um atvinnurekenda í löggiltum
iðngreinum — sem og landsmönn-
um öllum gleðilegra jóla og hag-
sældar á nýju ári.
Asmundur
Stefánsson
forseti Alþýðu-
sambands Islands
Þessa dagana stendur yfir sjó-
mannaverkfall. Frumkvæði
stjórnvalda þarf að koma til ef
lausn á að nást og það frumkvæði
verður að koma án tafar. Fiski-
mönnum verður að tryggja kjara-
bætur.
Fiskverðsákvörðun og almennar
efnahagsaðgerðir eru býsna ná-
tengdar í augum almennings og
líklega ekki síður í augum stjórn-
málamanna. Nú þegar verðbólgan
er enn á ný komin yfir 50%, er
ætlast til aðgerða. Landsmenn
verða því enn á ný vitni að spurn-
ingakeppni stjórnmálamanna:
Hvað vilt þú gera til að draga úr
verðbólgunni? Stjórnarandstaðan
spyr stjórnarflokkana og þeir
spyrja hver annan. Jafnvel gestir
fá sömu spurninguna. Þannig var
spurningin m.a. lögð fyrir mig á
svokölluðum samráðsfundi
snemma á árinu. Ég svaraði þeim
sem spurði því til, að það eitt væri
að mínu mati víst, að sá sem
treysti sér til þess að gefa einfalt
svar við spurningunni vissi annað
hvort ekkert um efnahagsmál, eða
hann væri að gera grín að spyrj-
anda. Ef eitt einfalt svar væri til,
væri hér ekki verðbólga. Stjórn-
völd verða að horfast í augu við þá
staðreynd að Ali Baba leysir ekki
málið, enda ár og dagur síðan
hann sást síðast á síðum Morgun-
blaðsins. Verðbólguvandinn verð-
ur ekki leystur nema skipulega sé
unnið á öllum sviðum efnahags-
mála og hann verður ekki leystur í
einu vetfangi. Ef ég á að gefa eitt
ráð, er það: Hættið að örvinglast
yfir því hvort ársfjórðungsleg
verðbólga er stiginu hærri eða
lægri og snúið ykkur að því að
stjórna betur, ná fram meiri hag-
kvæmni, auknum afköstum og
bættri nýtingu. Hagræðing í al-
mennum iðnaði og átak í uppbygg-
ingu orkufreks iðnaðar eru þar
grundvallaratriði; skynsamleg
stefna í verðlagsmálum, þar sem
áhersla er lögð á upplýsingamiðl-
un og ekki síst öflun upplýsinga
um verðlag á sambærilegum vör-
um erlendis, fremur en vélrænan
kostnaðarreikning og umboðs-
launaleiki. Þá er mikilvægt að
samræma fjárfestingarstefnuna
og taka tillit til framleiðsluþarfar
og þeirrar afkastagetu sem fyrir
er. Stöðuga stækkun togaraflotans
verður að stöðva. Þannig má
áfram telja.
Hvernig sem á málum er tekið,
verður að hafa hugfast að verð-
bólguvandinn verður ekki leystur
á kostnað launafólks. Þvert á móti
hlýtur grundvallarforsendan að
vera að tryggja trausta atvinnu og
vaxandi kaupgetu, því ef ekki
tekst að ná þeim árangri, bíðum
við lægri hlut í samkeppni við
nágrannaþjóðirnar um íslenskt
vinnuafl.
Fyrir stuttu var gerður skamm-
tímasamningur á vettvangi ASÍ.
Valið var einfalt: þ.e. 1. að þæfa
málin mánuðum saman, 2. að fara
í verkfall um mánaðamót nóvem-
ber/desember, 3. að gera skamm;
tímasamning. Viðræðunefnd ASÍ
var öll sammála um að skamm-
tímasamningur væri ótvírætt
besti kosturinn, og 72ja manna
samninganefndin samþykkti hann
samhljóða. Verkfall í desember er
dýrkeypt, og þóf hefði veikt stöðu
Verkalýðssamtakanna. Moldviðri
miklu hefur verið þyrlað upp og
málið afflutt, ekki síst hér í Morg-
unblaðinu. Eftir á að líta leikur
ekki vafi á, að ákvörðunin var rétt.
Skammtímasamningur var besti
kosturinn í stöðunni. Nú ríður á að
tíminn verði notaður. Viðræður
verði teknar upp eigi síðar en 15.
mars og samningar takist fyrir 15.
maí. Það er mikið bil milli samn-
ingsaðila og því kann að koma til
átaka í maí, jafnvel harðra átaka.
Samtaka og samhuga hreyfing er
forsenda árangurs í þeirri kjara-
deilu sem framundan er.
Nýlega hafa herlög verið sett í
Póllandi. Pólsk stjórnvöld snúa
pólska hernum gegn eigin þjóð. I
skjóli nálægðar við sovéska stór-
veldið beita pólsk stjórnvöld al-
menning ofbeldi og kúgun. Islend-
ingar mótmæla þessu gerræði ein-
huga og hafa áréttað mótmæli sín
með því að efla þá fjársöfnun sem
Alþýðusamband íslands, Hjálpar-
stofnun kirkjunnar og Kaþólska
kirkjan á íslandi gangast fyrir um
þessar mundir. Þegar hefur safn-
ast meira fé en í nokkurri fyrri
söfnun Hjálparstofnunar kirkj-
unnar eða Rauða krossins, og enn
stendur söfnunin yfir. Ég heiti á
alla til þátttöku eftir efnum og
ástæðum. Sýnum samstöðu í
verki.
Bjórþambarar f
bjarndýrsleik
í London
I/ondon, 30. desember. AP.
LÖGREGLULIÐ Lundúna hætti í dag
mjög umfangsmikilli leit að „stór
hættulcgum öskrandi birni“ sem vað-
ið hefur um götur Lundúna að nætur
þeli og valdið mikilli skelfingu hjá
vegfarendum.
í ljós kom að maður nokkur sem
sat að sumbli ásamt þremur vinum
sínum fékk þá stórsnjöllu hugmynd
að leigja sér bjarnarfeld og
skemmta sér og samborgurum sín-
um um hátíðirnar. Bjarndýrsbún-
ingurinn var hins vegar svo sann-
færandi og maðurinn svo hress af
bjórdrykkju að af þessum „gam-
anmálum" þeirra félaganna varð
hið mesta mál. Blaðið Sun sló upp á
forsíðu að leit stæði yfir um ger-
valla höfuðborgina að stórhættu-
legum skógarbirni. Seint og um síð-
ir sáu mennirnir fram á að fullmik-
ill alvörukeimur var kominn í grín-
ið og hringdu þeir til Sun og sögðu
allt af létta.
Kremlverjar óttast
völd pólska hersins
Moskvu, 30. desember. AP.
KKEMLVERJAR óttast að her
stjórnin í Póllandi, sem segist hafa
tekið völdin til bráðabirgða, kunni
að koma því til leiðar að kommún-
istaflokkurinn verði undirgefinn
pólska hernum. Þar með yrði
Moskvukommúnisma hafnað og
Pólland yrði fyrsta austantjalds-
landið þar sem kommúnistar réðu
ekki ríkisstjórninni.
„I vissum skilningi var þetta
valdarán," sagði sovézkur heim-
ildarmaður, sem hefur reynzt
áreiðanlegur í útskýringum á
sovézkum þankagangi. Hann seg-
ir að Kremlverjar séu sammála
því að setning herlaga hafi verið
eina lausnin á ástandinu í Pól-
landi. En vestrænir fulltrúar
segja Kremlverja óttast að Jaruz-
elski hershöfðingi hafi ekki að-
eins stöðvað starfsemi Samstöðu,
heldur kommúnistaflokksins
einnig, þrátt fyrir „forystuhlut-
verk“ hans í þjóðfélaginu, lögum
samkvæmt.
Meiriháttar hreinsun er einnig
sögð hafin í flokknum. Nokkrir
flokksmenn, að minnsta kosti
fjórir héraðsstjórar og 77 borgar-
stjórar hafa verið reknir og kerfi
hersins en ekki flokksins er notað
til að stjórna landinu. „Sovézkir
leiðtogar hljóta að spyrja: er Jar-
uzelski tryggari hernum en
flokknum?" sagði vestrænn
stjórnarerindreki.
Þrátt fyrir staðhæfingar Ron-
ald Reagans forseta um að
Kremlverjar hafi staðið á bak við
setningu herlaga telja sovézkir og
austur-evrópskir heimildarmenn
í Moskvu að þetta hafi verið að
miklu leyti pólsk ákvörðun. Einn
þessara heimildarmanna telur að
með aðgerðunum hafi Jaruzelski
viljað gera Samstöðu áhrifalausa,
höfða til pólskrar þjóðernis-
hyggju, forðast sovézka innrás og
afla stuðnings almennings með
því að draga úr völdum kommún-
ista.
Diplómatar telja grein í
Pravda í dag sýna að spenna ríki
milli pólskra herforingja og
kommúnista, en þar sagði að
endurreisn og efling pólska
flokksins væri „meðal þeirra
verkefna sem verður að leysa af
hendi".
Heimildirnar í Moskvu herma
Kremlverjar vilji hreinsun
óvirkra og spilltra manna úr
flokknum og fækka flokks-
mönnum, sem eru þrjár milljónir,
um helming.