Morgunblaðið - 31.12.1981, Blaðsíða 15
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 31. DESEMBER 1981
19
fstæðisflokksins:
rekstrarhalla Landsvirkjunar og dreifikerfa eins og
Rafmagnsveitu Reykjavíkur.
Hagnýting orkulinda er vaxtarbroddur íslensks «t-
vinnulífs. Vanræksla á því sviði er því alvarlegri, að
vart hefur orðið við alvarlegan landflótta frá íslandi.
Margt bendir til að hér sé um að ræða það, sem nefnt
hefur verið atgerfisflótti þ.e.a.s. að einkum flytji af
landi brott ungt og atorkumikið fólk sem hefur aflað sér
góðrar almennrar menntunar og sérþekkingar, sem á
því auðveldara með en aðrir að fá störf við sitt hæfi
erlendis. Þessari þróun verður að snúa við — ísland
þarf auðvitað á öllum vinnufúsum höndum að halda.
Mikilvægasta verkefni þjóðarinnar í atvinnumálum á
næstu árum er að bæta lífskjörin, veita atvinnu því
unga fólki sem kemur inn á vinnumarkaðinn og auka
framleiðslu þjóðarbúsins.
Ungt sem eldra fólk verður að hafa svigrúm og ráða
sér sjálft.
- X -
Við fylgjumst með því um þessar mundir, að íslensk
ópera er að verða að veruleika. Hið opinbera hefur ekki
haft hér forustu, fremur dregið úr, ekki af neinum
illvilja, það voru bara svo mörg önnur þörf verkefni
óleyst. Arfur kaupmannshjóna í Reykjavík, Helgu og
Sigurliða Kristjánssonar, sem fengu ekki alltaf fallegt
orð í eyra í lifanda lífi lætur drauminn rætast, og þó
seldi Silli & Valdi ekkert dýrara en Kron. Og er það ekki
forganga og samtök einstaklinga innan íslensku óper-
unnar, sem reka smiðshöggið á verkið?
Á sviði menningar jafnt og atvinnurekstrar brjóta
einstaklingar nýjar leiðir, fjöldanum til andlegrar og
efnalegrar uppbyggingar.
Ungur athafnamaður fær hugmynd, sem kann að
skapa skilyrði fyrir nýja atvinnugrein. En svo er búið
að atvinnurekstri hans, að eiginfjármyndun er lítt
möguleg og hann getur ekki framkvæmt hugmynd sína
á eigin ábyrgð. Hann verður að leita til opinberra sjóða
og stofnana, ganga á milli Heródusar og Pílatusar. Það
er undir hælinn lagt, hvor hugmyndin kemst í fram-
kvæmd. Hið opinbera hefur ekki hugmyndaflug, afl og
áræði einstaklings, sem oft getur gert það ómögulega
mögulegt. Við verðum því að skapa einstaklingunum
svigrúm. Og við komumst ekki út úr vítahring verðbólg-
unnar, leysum ekki vandann, sem okkur er á höndum,
nema vinna okkur út úr honum með aukinni verðmæta-
sköpun, framleiðsluaukningu.
Þess vegna verður ríkið fyrst af öllu að slaka á klónni,
ríkið verður að ganga á undan og láta af hendi það, sem
það hefur oftekið í sinn hlut. Það var í þeim anda, sem
við sjálfstæðismenn lögðum til á Alþingi, þegar efna-
hagsráðstafanir ríkisstjórnarinnar voru til meðferðar í
febrúarmánuði sl. að söluskattur væri lækkaður um 2%
og vörugjald um 6% sem byrjun á því að draga úr
ríkisumsvifum og skapa svigrúm fyrir athafnir og verð-
mætasköpun einstaklinga.
Hér greinir á milli stjórnlyndis og frjálslyndis. Hér
greinir á milli sósíalisma og einstaklingsfrelsis.
- X -
Vestræn ríki eiga við vandamál að glíma og þeirri
spurningu hefur verið varpað fram hvort velferðarríkið
sé á villigötum. Jónas Haralz bankastjóri spyr þessa í
samnefndri bók sinni og jafnvel Geir Gunnarsson þing-
maður Alþýðubandalagsins veltir þessu fyrir sér í
framsöguræðu sem formaður fjárveitinganefndar, þeg-
ar hann bendir á, að útgjöld ríkisins byggist á verð-
mætasköpun atvinnulífsins.
Velferðarríkið er ekki ávöxtur sósíalisma heldur sér-
eignarskipulagsins og frjáls markaðsbúskapar, en hins
vegar getur velferðarríki á villigötum leitt til sósíal-
isma, og sósíalismi til þeirrar kúgunar, sem þjóðir
Austur-Evrópu stynja nú undir.
Ástæðan er í fæstum orðum sú, að sósíalismanum er
um megn að samraéma framleiðslu og þarfir almenn-
ings, afleiðingin verður óánægja, sem bæla verður niður
með einræðisstjórn og hervaldi. Framleiðslan í sósíal-
istaríkjunum lýtur ekki lögmálum markaðarins, í verk-
smiðjunum er ekki farið eftir óskum neytendanna, held-
ur skipunum að ofan. Framleiðslan verður þess vegna í
ósamræmi við þarfir neytendanna, sumar vörur skortir
því alveg, af öðrum kann að vera meira til en nauðsyn-
legt er. Til viðbótar þessu kemur síðan, að framleiðend-
urnir, hvort sem þeir eru bændur á búum sínum eða
verkstjórar í verksmiðjum, eru sviptir öflugasta hvat-
anum, sem enn hefur fundist til að auka framleiðsluna,
en hún er sjálfsbjargarhvötin. Það er engin tilviljun, að
á þeim reitum, sem bændur í sósíalískum ríkjum fá að
yrkja sjálfir, er uppskeran miklu meiri en á samyrkju-
búunum. Það er engin tilviljun, að Rússland, sem var
kornforðabúr fyrir rússnesku byltinguna, verður nú að
flytja inn korn frá Bandaríkjunum og Argentínu. Það er
engin tilviljun, að í Póllandi hefur fólk ekki nægilegan
mat. Sósíalisminn drepur athafnaþrána, lamar sjálfs-
bjargarhvötina og gerir einstaklingsfrelsið að engu.
Pólland er á barmi efnahagslegs gjaldþrots. Margir
telja efnahag Sovétríkjanna líkt komið.
Við skulum láta liggja á milli hluta hvort alþýðu-
bandalagsmenn hér eru einlægir, þegar þeir fordæma
aðferðir sósíalistaforingjanna í austri. Okkur nægir að
ásaka þá fyrir að taka ekki dómi reynslunnar, fyrir að
kenna sig við og berjast fyrir stefnu, sem er gjaldþrota
og getur hvorki efnt loforð sín um allsnægtir eða ein-
staklingsfrelsi. Okkur nægir að benda á, að þeir játast
undir þjóðskipulag, sem leiðir óhjákvæmilega til lög-
regluríkis, þótt þeir taki nú þátt í því að fordæma það,
sem er að gerast í Póllandi.
- X -
Viðburðirnir í Póllandi leiða einnig hugann að öðru.
Þótt stórveldið í austri sé nú svo svipt öllu siðferðilegu
aðdráttarafli og þótt hagkerfi þess geti alls ekki skilað
nauðsynlegum ávöxtum, þá stendur það þó á einu sviði
jafnfætis eða framar vestrænum ríkjum. Það er á sviði
hernaðarins. Einn munurinn á hinu frjálsa hagkerfi og
á hagkerfi sósíalismans er einmitt sá, að framleiðslan
fer eftir óskum fólksins í hinu frjálsa hagkerfi, en eftir
óskum ríkisins eins í sósíalisku hagkerfi. Af þessu leið-
ir, að valdhafarnir í sósíalistaríkjunum geta einhliða
lagt áherslu á framleiðslu hernaðargagna og stórfelldan
vígbúnað, eins og þeir hafa gert á undanförnum árum.
Þeir þurfa ekki að sækja fé sitt og umboð til kjósenda.
En stjórnmálamenn á Vesturlöndum verða að treysta
því, að almenningur viti af hættunni úr austri og skilji
það, að vesturlandaþjóðirnar verða að vera svo sterkar,
að alræðisherrarnir áræði ekki að ráðast á þær. Miklu
varðar því, að enginn trúnaðarbrestur verði á sambandi
stjórnmálamanna og almennings í varnarmálum. Al-
menningur verður sjálfur að samþykkja auknar skatt-
byrðar vegna varnarviðbúnaðar í vestrænum löndum.
Á síðasta ári létu ýmsar hreyfingar undir merkjum
friðarins mjög að sér kveða. Öll erum við sammála um,
að frið beri að tryggja. En spurningin er að sjálfsögðu,
með hvaða hætti? Við getum auðvitað öðlast frið með
því að gefast upp undir kjörorðinu: „Betra að vera rauð-
ur en dauður". En við sjáum það fyrir austan járntjald,
til hvers það leiðir. Það, sem við eigum að gera, er að
vera svo sterkir af sjálfum okkur, að aðrir láti okkur í
friði. Við hljótum því að hafna einhliða afvopnun. En
jafnframt hljótum við að stefna að gagnkvæmri afvopn-
un, sem kunnáttumenn í alþjóðamálum segja því miður,
að friðarhreyfingarnar svonefndu tefji, því að Kreml-
verjar bíði átekta og vilji ekki semja við Vesturveldin,
fyrr en þeir sjái, hverju þessar hreyfingar fá áorkað á
Vesturlöndum. Þessir hörðu samningamenn ætla ekki
að láta yfirburða hernaðarstöðu af hendi ef þeir þurfa
þess ekki. Þeir ætla ekki að afvopnast til þess að Vest-
urlönd afvopnist líka, ef Vesturlönd afvopnast hvort
sem er. Það væri hörmulegt, ef allir þeir menn, sem í
góðri trú styðja friðarhreyfingarnar, koma í veg fyrir
gagnkvæma afvopnun, sem vissulega er bráðnauðsyn-
leg. En það væri ekki í fyrsta skipti í mannkynssögunni,
að menn í góðri trú, sem brjóta ekki til mergjar afleið-
ingar gerða sinna, gera illt verra.
Enginn þarf að velkjast í vafa um viðhorf Sjálfstæð-
isflokksins í öryggis- og varnarmálum. Sjálfstæðis-
flokkurinn hefur ávallt lagt áherslu á að tryggar og
öruggar varnir íslands og þátttaka þess í varnarbanda-
lagi vestrænna þjóða sé nauðsyniegur hornsteinn ís-
lenska lýðveldisins. Jafnframt hefur Sjálfstæðisflokk-
urinn lagt áherslu á, að viðræður fari fram milli banda-
laganna tveggja, Atlantshafsbandalagsins og Varsjár-
bandalagsins og höfuðaflanna í þessum tveimur banda-
lögum, Bandaríkjanna og Ráðstjórnarríkjanna um
gagnkvæman samdrátt í vígbúnaði og afvopnun. En
Sjálfstæðisflokkurinn hefur enga trú á einhliða aðgerð-
um í þessum efnum. Þær eru þvert á móti miklu líklegri
til þess að vekja þær vonir hjá gagnaðilanum að hann
geti í krafti vopnaðra yfirburða neitt aflsmunar og
þröngvað þjóðfélagsgerð sinni upp á þær þjóðir sem
ekkert vilja hafa með hana að gera.
- X -
Við viljum varðveita lýðræðið, skoðanafrelsi og
málfrelsi og réttinn til að kjósa okkur stjórnendur í
frjálsum kosningum. Á næsta ári 23. maí fara fram
sveitarstjórnarkosningar. Athyglin beinist að borgar-
stjórnarkosningunum í Reykjavík. Sjálfstæðisflokkur-
inn mun berjast fyrir því að endurheimta meirihluta í
borgarstjórn úr höndum vinstri manna og heitir á
stuðning allra borgarbúa. Reynslan af stjórn vinstri
flokkanna hefur leitt í ljós sundrungu þeirra, stefnu-
leysi og seinlæti í ákvarðanatöku. Kommúnistar hafa í
borgarstjórn eins og í ríkisstjórn ráðið ferðinni. Afleið-
ingin hefur m.a. orðið sívaxandi skattaálögur, aðgerða-
leysi í skipulags- og húsnæðismálum, svo að oddviti
Alþýðubandalagsins boðar leigunám og húsnæðis-
skömmtun að austrænni fyrirmynd. Sjálfstæðismenn
geta sameinaðir unnið sigur í borgarstjórnarkosningun-
um. Þar má enginn víkjast undan eða láta sinn hlut
eftir liggja. Sjálfstæðismenn hljóta að leggja áherzlu á
aukin áhrif kvenna í stjórn borgarinnar í samræmi við
kjörorðið; Einstaklingsfrelsi er jafnrétti í reynd, eins og
forystumenn sjálfstæðiskvenna hafa bent á. Sjálfstæð-
ismenn hafa valið ungan og glæsilegan mann, Davíð
Oddsson, til þess að skipa fyrsta sæti framboðslistans
og með honum verður úrval frambjóðenda, sem borgar-
búar geta treyst og fylkt sér um, svo að nýtt framfara-
skeið hefjist í höfuðborg landsins og kommúnistar fái
sanngjörn málagjöld fyrir svikin kosningaloforð bæði í
borgarstjórn og ríkisstjórn.
- X -
Það tíðkast nú gjarnan, að helga hvert ár ákveðnum
mikilvægum málaþætti með það fyrir augum að vekja á
honum sérstaka athygli og gera átak til úrbóta. Þannig
var 1980 ár trésins, 1981 ár fatlaðra og alþingi hefur nú
ályktað fyrir þinghlé að tillögu Péturs Sigurðssonar og
annarra þingmanna Sjálfstæðisflokksins, að 1982 skuli
vera ár aldraðra.
Aukin velmegun, verðmætasköpun og hagvöxtur er
forsenda þess að sinna margvíslegum verkefnum í þágu
borgaranna, sem ekki var unnt að sinna áður. í hverju
þjóðfélagi er stór hópur fólks, sem á við að stríða and-
lega eða líkamlega fötlun að einhverju leyti. Mikill þorri
þessa fólks er þó, með lítilsháttar aðstoð og fyrirhyggju,
fær um að taka þátt í flestum störfum þjóðfélagsins
sjálfum sér til ánægju og lífsfyllingar og þjóðfélaginu
til gagns. Ár fatlaðra hefur minnt okkur rækilega á
þessa staðreynd. Ástæða er til að fagna vaxandi skiln-
ingi á málefnum fatlaðra og úrbótum sem auðvelda
þeim að taka eðlilegan þátt í störfum þjóðfélagsins.
Næsta ár, 1982, verður ár aldraðra. Ekki er að efa að
á sviði málefna aldraðra, hvort sem það er varðandi
íbúðir, dvalarheimili, hjúkrunarheimili eða annað, bíða
fjöimörg verkefni. Það er ótvíræð skylda þeirra, sem
hverju sinni eru á besta aldri að sjá svo um að aldrað
fólk njóti öryggis á ævikvöld. Gott samband allra ald-
ursflokka er hverju þjóðfélagi styrkur. Æskan getur
margt lært af þeim sem eldri eru, bæði af því sem vel
hefur gengið og af því sem miður hefur farið. Því miður
er það hins vegar svo að oft reynist erfitt að koma
reynslu og lærdómi milli kynslóðanna og svo virðist
sem hver kynslóð þurfi að fá að gera sín eigin mistök,
reka sig sjálf á, en jafnframt að vinna sína eigin sigra.
Góður aðbúnaður aldraðra er gæðamerki hvers samfé-
lags og á grundvelli efnahagslegra framfara og þjóðar-
auðs geta Islendingar auðveldlega sýnt eldri kynslóð-
inni fulla virðingu og þakklæti.
- X -
Á liðnu ári kom út ritið Ólafur Thors, ævi og störf,
eftir Matthías Johannessen. Hér er um merkt verk að
ræða, sem á eftir að blása Sjálfstæðismönnum í brjóst
bjartsýni og baráttuhug eins og foringinn forðum.
Við lestur þessa rits rifjuðust upp fyrir mér ýmis
samskipti við Ólaf Thors. Ég var eitt sinn á skólaárun-
um þingfréttaritari Morgunblaðsins um nokkurra mán-
aða skeið. Eitt sinn sem oftar hélt Ólafur athyglisverða
ræðu og sendi síðan boð til mín að hitta sig í þing-
flokksherberginu. Þegar við vorum sestir hvor and-
spænis öðrum sagði Ólafur kankvís á svip: „Jæja, Geir.
Nú er spurningin, hvernig eigum við að hafa það? Eig-
um við að segja frá þessu, eins og það var eða eins og við
vildum að það hefði verið?" Auðvitað var ekki annað
sagt í þingfréttinni, en það sem gerðist. Ólafur Thors
var raunsær stjórnmálamaður. Hann gerði sér öðrum
mönnum betur grein fyrir málefna- og vígstöðu á hverj-
um tíma og blekkti ekki sjálfan sig eða samherja sína í
þeim efnum, en missti heldur aldrei sjónar á, hvað
betur mætti fara og markmiðinu sem keppt var að.
Bókin um Ólaf Thors færir landsmönnum öllum heim
sanninn um þá kjölfestu og frumkvæðisafl, sem Sjálf-
stæðisflokkurinn hefur verið þjóðinni í rúma fimm ára-
tugi og leggur um leið þá skyldu á herðar Sjálfstæðis-
manna að vera trúir því hlutverki í framtíðinni.
Um leið og ég þakka Sjálfstæðismönnum samstarfið
á liðnu ári og sérstaklega það traust og þann trúnað,
sem mér hefur verið sýndur, þá læt ég í ljós þá ósk og
von, að við megum sameiginlega vinna hugsjónum
Sjálfstæðisstefnunnar brautargengi á nýju ári.
Landsmönnum öllum óska ég friðar og farsældar.