Morgunblaðið - 12.02.1982, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 12. FEBRÚAR 1982
Áslaug Ágústsdótt-
ir — Minningarorð
Fæddur 1. febrúar 1893
Dáinn 7. febrúar 1982
í dag er gerð útför frú Áslaugar
Ágústsdóttur, konu sr. Bjarna
Jónssonar, vígslubiskups og heið-
ursborgara Reykjavíkur.
Frú Áslaug Ágústsdóttir fædd-
ist á ísafirði 1. febrúar 1893. For-
eldrar hennar voru hjónin Anna
Teitsdóttir og Ágúst Benediktsson
verslunarstjóri. Anna var dóttir
Teits Jónssonar veitingamanns á
ísafirði, og konu hans Guðrúnar
Gísladóttur. Ágúst var sonur
Benedikts Jónssonar Þorsteins-
sonar prests í Reykjahlíð og fyrri
konu hans, Guðrúnar Snorradótt-
ur.
Frú Áslaug ólst upp á ísafirði,
en missti ung föður sinn árið 1901.
Móðir hennar, frú Anna Bene-
diktsson, hélt heimili áfram á Isa-
firði fyrir börn sín, Áslaugu, er
var elst, Snorra, er fluttist síðar
til Vesturheims og Guðrúnu, er
giftist Halli Þorleifssyni, söng-
stjóra, en dvelur nú að Hrafnistu.
Frú Anna Benediktsson vann fyrir
sér og sínum af miklum dugnaði
með kennslu og rekstri mötuneytis
og var ennfremur organisti.
Áslaug Ágústsdóttir fékk hið
besta veganesti úr móðurranni og
dvaldist á uppvaxtarárum við nám
og störf í Reykjavík og Kaup-
mannahöfn.
Frú Áslaug getur þess í bókinni
„Séra Bjarni" í þætti, sem Andrés
Björnsson skráði, að Bjarni Jóns-
son hafi eftir embættispróf í guð-
fræði við Hafnarháskóla verið
ráðinn skólastjóri á ísafirði 1907
og gegnt því starfi til ársins 1910,
þegar hann var kjörinn prestur í
Reykjavík. Síðan segir frú Áslaug:
„Þau ár, sem Bjarni var skóla-
stjóri á ísafirði, keypti hann fæði
hjá móður minni, en ekki bar
fundum okkar þar saman fyrr en
seinna, því að ég dvaldist í Kaup-
mannahöfn um það leyti, sem
hann fór vestur. Við Bjarni mun-
um fyrst hafa sést í Reykjavík, í
Aðalstræti hjá Ágústu Svendsen,
ömmusystur minni og Luise
Jensson, dóttur hennar. Bjarni var
þá að koma að vestan og bar mér
kveðju frá móður minni, en ég var
nýkomin frá Danmörku."
Og frú Áslaug rifjar ennfremur
upp með ánægju, að hún hafi hlýtt
á fyrstu messu sr. Bjarna eftir að
hann tók við prestsembættinu í
Reykjavík, 3. júlí 1910, og getur
þess að sr. Bjarni hafi boðið sér
einhvern þessara sumardaga á
tónleika og kemst svo að orði: „Ég
man þetta vel. Slíkir tónleikar
voru þá sjaldgæfur munaður þeim
sem njóta kunnu, og ég hef alltaf
haft mjög mikla ánægju af tón-
list.“
Frú Áslaug Ágústsdóttir og sr.
Bjarni Jónsson voru gefin saman í
hjónaband í Dómkirkjunni 15. júlí
1913 og reyndist það mesta gæfu-
spor þeirra beggja. Fyrrgreindur
minningarþáttur frú Áslaugar í
bókinni „Séra Bjarni" ber nafnið
„Hver dagur var hátíð", og segir
það sína sögu.
Þeim frú Áslaugu og sr. Bjarna
Jónssyni varð þriggja barna auðið.
Elstur er Ágúst skrifstofustjóri,
kvæntur Ragnheiði Eide, og eiga
þau tvö börn, Bjarna, rafeinda-
tæknifræðing, og Guðrúnu, ritara
í Hjúkrunarskóla íslands. Þá er
Ólöf gift Agnari Kl. Jónssyni,
sendiherra, og þeirra börn eru:
Anna, sagnfræðingur, Áslaug,
bókasafnsfræðingur, og Bjarni
Agnar, læknir. Yngst er Anna, er
var gift Jóni Eiríkssyni, fulltrúa,
og dóttir þeirra er Áslaug, píanó-
kennari.
Það er haft fyrir satt, að enginn
prestur á íslandi hafi, hvorki fyrr
né síðar, skírt, fermt, gift eða
fylgt til hinstu hvíldar fleira fólki
en sr. Bjarni. Með sama hætti má
ekki síður segja, að engin prests-
frú hafi tekið þátt í fleiri prests-
verkum en frú Áslaug Ágústsdótt-
ir.
Frú Áslaug hefur rifjað upp
prestsverk manns síns, þegar
spænska veikin lagði menn að velli
síðla árs 1918. Þá jarðsöng sr.
Bjarni 13 manns einn daginn og 11
þann næsta, en 115 manns á 3 vik-
um. „Hann las texta yfir hverjum
einstökum og minntist allra per-
sónulega, en oft voru margir jarð-
aðir í einu.“ Á næstu jólum skírði
sr. Bjarni 23 börn.
Prestsverkin fóru gjarnan fram
á heimili þeirra Áslaugar og sr.
Bjarna, enda voru húsakynni fólks
þá ekki slík sem nú og kirkjuat-
hafnir þá vísast heldur ekki eins
algengar og nú. Einn laugardag er
þess minnst að framkvæmdar
voru 11 hjónavígslur á heimilinu.
Frú Áslaug var prýðilegur píanó-
leikari og hafði mjög góða söng-
rödd og jók það ekki lítið á hátíða-
blæ helgiathafna, þegar hún að-
stoðaði mann sinn.
Heimili þeirra hjóna stóð lengst
við Lækjargötu höfuðstaðarins
um þjóðbraut þvera og gestkvæmt
var því á heimili þeirra og gest-
risni húsráðenda einstök i sinni
röð, en hlaut að lenda fyrst og
fremst i hlut frú Áslaugar, sem
tók öllum er að garði bar með
hlýju brosi.
Það var gæfa mikils manns eins
og sr. Bjarna, í senn sterks og við-
kvæms persónuleika, að eiga konu,
sem hlúði að honum á heimilinu,
vann með honum þar, i kirkju og
út á við, sem skildi hann og styrkti
í öllum störfum og á sjaldgæfum
hvíldarstundum.
Þau hjón voru mjög samhent í
starfi sínu fyrir KFUM og K, og
sátu þar í stjórn og gegndu bæði
formennsku áratugum saman.
Sr. Bjarni lést síðla árs 1965 84
ára að aldri, og bjó frú Áslaug
áfram í Lækjargötu þar til heimili
þeirra þar brann og fóru þar mikil
verðmæti bundin ævistarfi þeirra
hjóna. En frú Áslaug reisti sér
ótrauð nýtt vistlegt heimili að
Hjarðarhaga 44 og starfaði áfram
að eflingu kirkju og kristindóms.
Sr. Bjarni hafði verið fangelsis-
prestur í Hegningarhúsinu alla
sína tíð í Reykjavík, og eftir lát
hans hélt frú Áslaug áfram að að-
stoða við helgidagsguðsþjónustur
þar. Og við barnaguðsþjónustur í
Neskirkju spilaði hún allt þar til á
síðasta ári og hafði mikla ánægju
af.
Faðir minn var hálfbróðir Ág-
ústs, föður frú Áslaugar, og var
svaramaður hennar, þegar hún
giftist. Var mikil og traust vinátta
milli þeirra Áslaugar og sr.
Bjarna og foreldra minna. For-
eldrar mínir mátu vináttuna mik-
ils og við systkinin og fjölskyldur
okkar fengum einnig að njóta og
viljum þakka.
Miðaldra og eldri Reykvíkingar
munu telja það nokkur þáttaskil,
þegar svo merk kona sem frú Ás-
laug Ágústsdóttir kveður.
Frú Áslaug var glæsileg kona,
búin góðum gáfum, en sterkasti
þáttur lífs hennar mun hafa verið
einlæg, sönn trú, er gaf henni
þann styrk, sem hún miðlaði
manni sínum, fjölskyldu, frænd-
um, vinum og þeim, er hún rétti
hjálparhönd um ævina.
Eiginkonur íslenskra presta
eiga ómældan þátt í eflingu kirkju
og kristindóms og velferð þjóðar-
innar. Ég hygg, að betra dæmi um
það finnist ekki en líf og starf frú
Áslaugar Ágústsdóttur.
Ég lýk þessari minningargrein
með því að vitna til þeirra orða, er
sr. Bjarni skrifaði á miða, þegar
hann fór að heiman á sjúkrahús
til að deyja, af því að ég þykist
vita, að þau vilji frú Áslaug engu
síður en hann gera að sínum:
„(«uds aivæpni dýrast mun duga þér vel
á a vinnar vegi,
á úrslita degi.
þá hugast þú eigi,
en brosir við hel.“
Geir Hallgrímsson
„Varðveit hjarta þitt framar öllu öðru,
hví að þar eru uppsprettur lífsins.“
Frú Áslaug Ágústsdóttir, ekkja
séra Bjarna Jónssonar fyrrum
dómkirkjuprests og vígslubiskups,
hefur nú hlotið þráða hvíld eftir
blessunarríkan og athafnasaman
ævidag.
Ég var tíður gestur á heimili
þeirra á prestsskaparárum mínum
hér í Reykjavík. Ég minnist leiftr-
andi orðræðna séra Bjarna, og al-
úðarinnar og umhyggjuseminnar í
hinu bjarta og hlýja brosi frú Ás-
laugar. Þar á heimilinu var önn og
elja, í rauninni opið hús hvern ein-
asta dag. Heimili þeirra að Lækj-
argötu 12b lá hér fyrrum svo
sannarlega um þjóðbraut þvera og
mörg fótatök bárust inn í heimilið
hvern dag. Mörg sorgarbörn áttu
þangað erindi, en þar nærðist
einnig gleöin og þakklætið á ótelj-
andi skírnar- og hjónavígslu-
stundum.
Starfsár séra Bjarna og frú Ás-
laugar voru merkur þáttur í sögu
þessarar borgar, og andrúmsloftið
á svæðinu frá Lækjargötu 12b og
til Dómkirkjunnar, mun að
minnsta kosti ávallt minna mig á
þau merku hjón Áslaugu og séra
Bjarna, svo lengi sem ég lifi.
Blessun fylgi börnum þeirra og
afkomendum um ókomin ár.
Garðar Svavarsson
Þær eru margar og hugljúfar
minningarnar, sem leita á hugann
í dag, þegar frú Áslaug Ágústs-
dóttir er til moldar borin. Fáir
mér óvandabundnir hafa reynst
mér jafn vel og frú Áslaug. Meðan
heilsa og kraftar leyfðu var hún
ávallt með útrétta hjálparhönd,
þegar um kristilegt starf var að
ræða og málefni kirkjunnar. Um
langt árabil starfaði hún með mér
í sunnudagaskóla Neskirkju og
aldrei lét hún sig vanta. Hún var
fyrirmynd öllum þeim, sem með
henni störfuðu.
Þau eru orðin mörg börnin í
Vesturbænum, sem minnast henn-
ar, þegar hún brosandi á sunnu-
dagsmorgnum heilsaði þeim alltaf
með sömu orðunum: „Góðan dag-
inn elskurnar mínar" um leið og
hún tyllti sér við hljóðfærið, hvort
heldur það nú var við píanóið í
safnaðarheimilinu eða orgelið
uppi í kirkjunni. Yfir andlit henn-
ar færðist sérstakur gleðiljómi,
þegar barnsraddirnar hljómuðu
og fylgdu leikandi léttum undir-
leik hennar. Bæru þau fram ein-
hverjar sérstakar óskir um lög
brást hún alltaf fljótt og vel við og
væru nótur ekki fyrir hendi lék
hún af fingrum fram.
Frú Áslaugu var afar lagið að
skapa sérstaka stemmningu. Mér
er einkar minnisstætt, hvernig
börnin reyndu að líkja eftir henni,
þegar við fórum með trúarjátn-
inguna en þá stóð hún upp,
spennti greipar, lokaði augum og
laut höfði. Með fasi sínu og fram-
komu vakti hún lotningu barn-
anna fyrir Drottni Jesú Kristi.
Þau fundu ylinn og hlýjuna, sem
frá henni stafaði. Hún skildi
barnshjartað svo vel. Hjá henni
var gott að vera. Fyrir henni báru
þau ósjálfrátt elskufulla virðingu.
Máltækið segir: „Lengi býr að
fyrstu gerð“ og það sem börnunum
er kennt ungum og fyrir þeim er
haft gleymist seint. Það var henn-
ar helgasta hjartans mál að leiða
börnin til Jesú og veita kærleika
hans inn í hjörtun ungu, sem sóttu
sunnudagaskólann sinn.
Þakkir skulu hér færðar frá
Nessöfnuði fyrir alla hennar fórn-
fýsi og allan þann tíma, sem hún
gaf til þess að vera með börnun-
um, allt það sem hún var barna-
starfinu.
Persónulega þakka ég þá
fölskvalausu vináttu, sem hún
ávallt auðsýndi mér frá því er ég
sem ungur maður kynntist henni
fyrst. Að leiðarlokum er þess ljúft
að minnast hversu uppbyggjandi
og gott var að koma á heimili frú
Áslaugar og sr. Bjarna í Lækjar-
götunni, að geta hvenær sem var
leitað til þeirra hjóna og vera
ávallt tekið opnum örmum. Mörg
eru þau vandamálin, sem ungir og
óreyndir prestar standa frammi
fyrir og verða að takast á við í
söfnuði sínum, en aldrei skorti
þau ráð og miðluðu fúslega af
lífsreynslu sinni. Handleiðsla
þeirra á erfiðum stundum verður
mér lífstíðar veganesti.
í huga mér geymi ég mynd frá-
bærra heiðurshjóna, sannra boð-
bera Drottins. Þar sem þau fóru
var alltaf bjart, þar skein ljós.
Blessuð sé minning þeirra.
Frank M. Halldórsson
Það er mikið lán að kynnast
góðu, göfugu fólki á lífsleiðinni.
Þetta kemur mér í hug, er ég
minnist frú Áslaugar Ágústsdótt-
ur. Okkar vinátta var orðin löng.
Við Ólöf dóttir þeirra síra Bjarna
hittumst fyrst í tímakennslu hjá
Guðríði Ólafsdóttur, sem rak smá-
barnaskóla á Hól við Vesturgötu
ásamt Guðfinnu systur síra
Bjarna. Þar hófu mörg börn úr
gamla Vesturbænum skólagöngu
sína. Við áttum síðan samleið alla
okkar skólatíð.
Ég á margar minningar frá
heimilinu í Lækjargötu 12b. Þar
voru húsráðendur öðlingar. Frú
Áslaug alltaf jafn elskuleg og síra
Bjarni alvarlegur, en þó sérstakur
húmoristi. Áslaug lék oft á píanó-
ið fyrir okkur og við sungum þá
gömul lög og ný. Þá var hún oft
undirleikari við söng Ágústs sonar
síns. Aldrei var amast við heim-
sóknum okkar, vina barnanna, þó
var þetta ekki venjulegt heimili,
þar eð húsbóndinn var virtur
dómkirkjuprestur og síðar vígslu-
biskup, enda var þar mikill gesta-
gangur, þar sem fjöldi fólks átti
erindi við húsbóndann. Á heimil-
inu fóru líka fram hjónavígslur og
skírnir auk annarra embættis-
verka. Það kom því í hlut húsmóð-
urinnar að sinna fleiri störfum en
venjulegum heimilisstörfum. Allt
þurfti að vera tilbúið í stofunni
fyrir hátíðlegar athafnir. Hún tók
einnig þátt í þeim, því hún annað-
ist undirleik og sálmasönginn.
Auk þessa var hún viðstödd allar
messur síra Bjarna og minnast
eldri Reykvíkingar þeirra hjóna á
leið til Dómkirkjunnar á sunnu-
dögum. Síra Bjarni sagði eitt sinn
við mig: „Mér finnst hver dagur á
heimili mínu vera hátíðisdagur."
Oft hef ég hugleitt þessi orð síðan.
En starf Áslaugar utan heimil-
isins í KFUK, kristniboðsfélagi
kvenna og í kirkjunefnd kvenna
Dómkirkjunnar var heldur ekki
lítið. Alltaf virtist Áslaug hafa
nægan tíma. Hún átti ekki fáar
ferðirnar á sjúkrahús eða í heim-
sóknir til þeirra, er áttu um sárt
að binda. Þar voru fyrirbænir
hennar dýrmætar. Hún bar hag
annarra fyrir brjósti, sjálf gerði
hún ekki miklar kröfur. Ekki var
líf hennar þó átakalaust. Ung
missti hún föður sinn, Ágúst
Benediktsson, kaupmann á Isa-
firði. Þá sýndi móðir hennar, frú
Anna Benediktsson, kornung ekkj-
an, mikla hugprýði. Hún rak
matsölu um árabil í Lækjargötu
12b á neðri hæðinni, ásamt
frænku sinni og vinkonu, Guðríði.
Síðustu æviár sín dvaldi frú Anna
á heimili Áslaugar og síra Bjarna.
Þegar húsið Lækjargata 12b
brann og Áslaug og Anna dóttir
hennar misstu allar eigur sínar,
fóru þar mikil verðmæti, þá æðr-
aðist hún ekki, heldur þakkaði
Guði fyrir að ekkert manntjón
varð. Hún var þá líka nýlega orðin
ekkja eftir langt og farsælt hjóna-
band. Aldrei heyrði ég hana
kvarta eða láta í ljósi biturleika
vegna eignamissisins. Mörg konan
á hennar aldrei hefði látið hug-
fallast, en Áslaug stóð af sér mót-
lætið með hugprýði.
Eftir brunann flutti Áslaug í
Hjarðarhaga 44, þar sem hún
eignaðist fallegt heimili. Þar bjó
hún með Önnu dóttur sinni og
Áslaugu dótturdóttur sinni til
hinztu stundar.
Áslaug átti góð börn, tengda-
börn, barnabörn og barnabarna-
börn, sem allt vildu fyrir hana
gera. Síðast þegar ég hitti hana
sagði hún við mig: „Mér líður svo
vel, allir eru svo góðir við mig.“ Þá
átti hún ekki langt eftir ólifað.
Ég minnist hennar, þessarar
beinvöxnu fallegu konu, hvikri á
fæti, sem taldi ekki eftir sér spor-
in, gæti hún orðið öðrum að liði.
Ég sakna hennar og fyrirbæna
hennar, en þakka Guði fyrir, að
hún fékk að sofna í friði eftir
langan og gifturikan ævidag.
Blessuð sé minning mætrar konu.
Sigríður Nieljohníusdóttir
„Lofa þú Drottin, sála mín, og
allt, sem í mér er, hans heilaga
nafn; lofa þú Drottin, sála mín, og
gleym eigi neinum velgjörðum
hans.“ (Sálm. 103,1—2.)
Þessi orð koma upp í hugann,
þegar við minnumst fr. Áslaugar
Ágústsdóttur fyrrverandi for-
manns Kristilegs félags ungra
kvenna.
Við fráfall hennar er okkur
KFUK-konum efst í huga þakk-
læti til Drottins fyrir að gefa
okkur þessa elskulegu og góðu
konu.
Trúarstaðfesta, umhyggja,
hlýja og þakklátt hjarta ein-
kenndu allt hennar viðmót. Með
sinni sterku, virðulegu persónu
mótaði hún þá, sem áttu því láni
að fagna að fá að þekkja hana og
starfa með henni. Hún átti bæði
virðingu okkar og væntumþykju.
Fr. Áslaug var fædd 1. febr.
1893 og var því réttra 89 ára, er
hún lést aðfaranótt síðastliðins
sunnudags, 7. febr. Foreldrar
hennar voru þau hjónin Anna og
Ágúst Benediktsson kaupmaður á
ísafirði. Til Reykjavíkur fluttist
hún árið 1911. Hún giftist 15. júlí
1913 sr. Bjarna Jónssyni, dóm-
kirkjupresti og síðar vígslubisk-
upi. Þeim varð þriggja barna auð-
ið, sem öll eru á lífi.
Þrátt fyrir óvenju umfangsmik-
ið og annríkt starf utan heimilis
og innan, sem hin styrka stoð
manns síns í prestsþjónustunni,
þá taldi hún ekki eftir áratuga-
starf í KFUK.
Hún segir sjálf svo frá í viðtali
sem út kom í 1. tölublaði Kirkju-
ritsins árið 1974: „Fyrsta sinn,
sem ég kom í KFUM-húsið, var
sumarið 1911. Þá fór eg á sam-
komu með unnusta mínum, sr.
Bjarna Jónssyni, sem búinn var að
vera 1 ár prestur við Dómkirkjuna
í Reykjavík. En strax um haustið
bað Ingibjörg Ólafsson mig að
spila á smámeyjadeildarfundum."
Þetta var upphaf sjötíu ára
starfs fr. Áslaugar í KFUK. í
stjórn félagsins sat hún frá 1916,
fyrst sem ritari, þá varaformaður
og árið 1938 tók hún við for-
mannsstarfinu, eftir lát Guðrúnar
Lárusdóttur, og gegndi því til árs-
ins 1964.
Starf hennar í þágu félagsins
var margþætt. Eitt af því, sem átti
hug hennar og kærleika, var
sumarstarfið í Vindáshlíð. Hún
tók fyrstu skóflustunguna að skál-
anum okkar þar, enda var áhugi
hennar óskiptur fyrir framgangi
sumarstarfsins. í þessu sem öðru
voru þau hjónin mjög samhent, og
ófáar voru þær guðsþjónustur sem
sr. Bjarni annaðist í Hallgríms-
kirkju í Vindáshlíð. Ógleymanleg
verður okkur þátttaka fr. Áslaug-
ar í kvennaflokkunum um árabil.
Ferskur blær og einlæg gleði
fylgdu henni.