Morgunblaðið - 12.02.1982, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FOSTUDAGUR 12. FEBRÚAR 1982
Hagsmunir Sovétríkjanna
og Olafur R. Grímsson
„ÞÁ ER BENT á það, að áður en
til aðgerða gegn skipalestum
kæmi, ég vek athygli á því, áður
en til þeirra aðgerða kæmi, væri
það nauðsynlegt fyrir Sovétríkin
til að tryggja öryggi eldflaugakaf-
báta gegn árásarkafbátum Vestur
landa, orðrétt að koma í veg fyrir
NATO í GHJK-hliðinu og í Noregi.
Hver er þessi aðstaða í GIUK-
hliðinu? Það er fyrst og fremst
aðstaðan hér á íslandi." Þannig
komst Olafur R. Grímsson að orði
í ræðu um öryggismál á Alþingi
síðastliðinn þriðjudag.
Með því að vitna til ofan-
nreindrar staðreyndar, sem
fram kemur í ritinu GIUK-
hliðið eftir Gunnar Gunnarsson,
var Ólafur R. Grímsson að
benda á þá hættu sem varnir ís-
lands leiða yfir þjóðina.
í tilefni af ræðu þingflokks-
formanns Alþýðubandalagsins,
sagði Geir Hallgrímsson, for-
maður Sjálfstæðisflokksins,
meðal annars: „Og í því felst
gildi þess fyrir varnir íslands
(að héðan sé haldið uppi eftir-
liti; innsk.), að við vitum það
hverjir fara um næsta nágrenni
landsins, hvort sem það er í
lofti, á láði eða legi. Og það er
ljóst mál, að allar tilvitnanir,
sem háttvirtur þingmaður
(Ól. R. Gr.) hafi hér yfir úr rit-
inu GIUK-hliðið, fólu í sér gildi
Islands og eftirlits frá íslandi
einmitt að þessu leyti. Það var
ekki unnt að misskilja það, hvar
umhyggja háttvirts þingmanns
var niður komin. Honum þótti
það alveg hreint voðalegt, að
það væri unnt að fylgjast með
ferðum sovéskra kafbáta suður
Atlantshaf í gegnum GIUK-
hliðið héðan frá Islandi. Það var
ljóst hverjum hjarta háttvirts
þingmanns sló. Það voru hags-
munir Sovétríkjanna, sem hann
bersýnilega bar fyrir brjósti."
V meðfylgjandi svipmvnd frá Alþingi hafa nær eingöngu valist stjórnarliðar,
ráðherrar og þingmenn, sem brosa sínu blíðasta framan í lesendur Mbl. — eins
og við er að húast. Þó má sjá Kjartan Jóhannsson, formann Alþýðuflokksins, sem
haslað hefur sér völl vinstra megin vid framangreinda fylkingu — og virðist una
vel hag sínum.
í stuttu máli
Þingmannafrumvörp:
Tollkrít og niður-
felling aðfiutnings-
gjalda á aðföng
samkeppnisiðnaðar
í vikunni var mælt fyrir nokkrum
frumvörpum um tollamál, m.a. frum-
varpi um tollkrít, þ.e. greiðslufrest á
aðllutningsgjöldum. Matthías Á.
Mathiesen (8) rakti aðdraganda þessa
máls, sem nær allt aftur til nefndar
skipunar í tíð hans sem fjármálaráð-
herra, er gerði úttekt á þessu máli og
mælti með tollkrít, sem talin var geta
leitt til lækkaðs vöruverðs. í framhaldi
af þessu nefndaráliti var flutt frumvarp
um málið, sem ekki vannst tími til að
afgreiða fyrir ríkisstjórnarskiptin 1978.
Þegar ekkert gerðist af hálfu þáv. rík-
isstjórnar endurfluttum við frumvarpið
í fehrúarmánuði 1980, og síðan hefur
það tvívegis verið endurflutt.
í umræðu um málið 1980 sagði for-
sætisráðherra: „Ég er því fylgjandi
að þessum frumvörpum verði vísað
til 2. umræðu og nefndar og mun
rikisstjórnin hafa samráð um frek-
ari könnun og meðferð þessa athygl-
isverða máls.“ Samráð við aðila í
fjárhags- og viðskiptanefnd þingsins
um þetta mál hefur enn ekki verið
haft. Það er ekki fyrr en í umræðu
um skýrslu ríkisstjórnar í efna-
hagsmálum nú í haust, sagði Matthí-
as, að forsætisráðherra vtkur á ný að
þessu máli.
Matthías sagði að megintilgangur
með tollkrítarfyrirkomulagi hafi
verið tvíþættur, að koma til móts við
sjónarmið innflutningsverzlunar og
stuðla að lægra vöruverði. Það hlýt-
ur því að hafa valdið vonbrigðum
margra, að samhliða því að stjórn-
völd láta í veðri vaka, seint og um
-'Síðir, að þau hafi hug á að hverfa að
tollkrít, þá á samtímis að leggja á
nýtt svokallað tollafgreiðslugjald við
Tyrkland:
Skilyrt aðild
að Evrópuráði?
Þorvaldur Garðar Kristjánsson (S)
sagdi í umrædu um afstöóu íslenzku
ríkisstjórnarinnar til mannréttinda-
hrota í Tyrklandi, að strax eftir valda
töku herforingja þar í landi hafi menn
í Kvrópuráðinu greint á um, hvernig
ætti að hregðast við, hvort reka ætti
landið strax úr samtökunum eða hvort
árangursríkara væri að hafa áhrif á
þróun til lýðræðis þar í landi um
áframhaldi þess. Hinsvegar hefur Evr
ópuráðið oft ályktað gegn mannrétt-
indaskerðingu í Tyrklandi og var hin
síðasta samþykktin sýnu harðorðust.
Ilinsvegar hefur Kvrópuráðið gert
margar samþykktir á starfsferli sínum
án þess að Alþingi sæi ástæðu til að
álykta sérstaklega um stuðning við
þær, en rétt er að utanríkismálanefnd
taki tillögu hér um til athugunar, m.a.
með hliðsjón af viðhrögðum annarra
þjóða.
Þorvaidur gat þess að Tyrk-
landsmál hefðu áður borið á góma á
Alþingi. Hann hefði m.a. lagt þar
orð í belg, er skýrsla utanríkismála-
ráðherra um utanrikismál var til
umræðu síðast, og lagt áherzlu á, að
varast beri að gera nokkuð sem tor-
veldað gæti endurreisn lýðræðis í
Tyrklandi, því væri ekki rétt að rasa
um ráð fram og vísa Tyrklandi úr
Kvrópuráðinu. En ég vil ekki útiloka
að til þess ráðs þurfi að grípa, ef
fram heldur sem verið hefur.
^ Þetur wa wm>* i
asta Evrópuráðsþingi og í stjórn-
Afvopnun á
N-Atlantshafi
Matthías A.
Matthiesen
tollameðferð vöru, sem hækkar en
ekki lækkar verð á innfluttri vöru.
Um leið og ríkisstjórnin lækkar tolla
á fáum vörutegundum, sem þýðir 22
m.kr. tekjutap fyrir ríkissjóð, er lagt
á nýtt verðþyngjandi tollafgreiðslu-
gjald, sem gefa á þrefalda þessa upp-
hæð í endurbót til ríkissjóðs, eða 66
m.kr.
Friðrik Sophusson (S) mælti fyrir
hliðarfrumvarpi með tollkrítar-
frumvarpi, og frumvarpi, sem hann
flytur ásamt Árna Gunnarssyni (A)
og Guðmundi G. Þórarinssyni (F),
þessefnis, að fella endanlega niður
greiðslu aðflutningsgjalda, sem eru
tollur, söluskattur, vörugjald og
jöfnunargjald af aðföngum, en að-
föng eru hráefni, hjálparefni, rekstr-
arvörur, umbúðir, vélar, tæki, þar
með talin flutningatæki til flutninga
innan verksmiðjulóðar, hlutar til
véla, áhöld, varahlutir, til þeirra
iðnfyrirtækja, sem stunda fram-
leiðslu til útflutnings eða eiga í sam-
keppni á heimamarkaði við innflutt-
ar vörur. Tilgangurinn er að stuðla
að jafnstöðu íslenzkra fyrirtækja í
samkeppnisiðnaði við erlenda aðila.
Þetta frumvarp Friðriks og félaga
er flutt nú í þriðja skipti.
Afvopnun á
Norður-Atlantshafi
Guðmundur G. Þórarinsson (F)
hefur mælt fyrir þingsályktunartil-
lögu, sem hann flytur ásamt fleiri
þingmönnum Framsóknarflokks um
alþjóðlega ráðstefnu, sem ríkis-
stjórnin beiti sér fyrir, um afvopnun
á N-Atlantshafi. Tilgangur ráð-
stefnunnar sagði Guðmundur að
ætti að vera að kynna viðhorf Is-
lendinga til hins geigvænlega
kjarnorkuvígbúnaðar, sem fer fram
á hafinu umhverfis Island, og þá af-
stöðu íslendinga, að þeir telji tilveru
þjóðar sinnar ógnað með þeirri
stefnu sem þessi mál hafi tekið. Ég
er alls ekki að tala um eða setja
fram kröfu um einhliða afvopnun,
sagði Guðmundur, heldur nauðsyn-
lega kynningu á íslenzkum hags-
munum gagnvart þessari þróun.
Halldór Blöndal (S), Guðrún
Helgadóttir (Abl), Árni Gunnarsson
(A) og Ólafur Ragnar Grímsson
(Abl) tóku öll jákvæða afstöðu til
þess tilgangs, sem tillagan felur í
sér, en Halldór og Árni settu fram
það sjónarmið, að e.t.v. hefði verið
réttara að hreyfa þessu máli á veg-
um Sameinuðu þjóðanna eða á vett-
vangi Norðurlandaráðs. Guðrún og
Ólafur töldu hinsvegar málflutning
Guðmundar stuðning við sjónarmið,
sem íslenzkir sósialistar hefðu lengi
haldið fram.
Efling atvinnulífs
á Vestfjörðum
Sighvatur Björgvinsson (A) mælti
fyrir tillögu til þingsályktunar, sem
hann flytur ásamt Matthíasi
Bjarnasyni (S) um sérstaka áætlun
um eflingu atvinnulífs og uppbygg-
ingu nýiðnaðar á Vestfjörðum. Hann
sagði Vestfirði þann veg í sveit setta,
að hvorki stórvirkjun né orkuiðnað-
ur kæmi til í fjórðungnum, og væru
þeir því eini landshlutinn, sem vart
hefði möguleika á því sviði. Þeim
mun meiri nauðsyn væri til að huga
að öðrum leiðum — í tíma — til að
tryggja verðmætasköpun og af-
komuöryggi til frambúðar í þessum
landshluta, sem fyrir gegndi þó þýð-
ingarmiklu hlutverki í þjóðarbú-
skapnum í höfuðatvinnuvegi þjóðar-
innar, sjávarútvegi. Byggð þarf því
að styrkja í þessum landshluta.
Varamaöur í útvarpsráð
Tryggvi Þór Aðalsteinsson, starfs-
maður MFA, hefur verið kjörinn
varamaður í útvarpsráð, í stað Jóns
Múla Árnasonar, sem sagt hefur af
sér því trúnaðarstarfi fyrir Alþýðu-
bandalagið.
Verðbætur á laun
Halldór Blöndal (S) hefur lagt efl
irfarandi spurningar fyrir félags
málaráðherra: 1) Hver hefðu orði
áhrif 51. gr. laga nr. 13/1979 á verð
bætur á laun 1. júní, 1. september o
1. desember 1981, ef viðskiptakjöri
hefðu verið reiknuð inn í kaup
gjaldsvísitölu? 2) Hver verða áhri
þessarar lagagreinar á kaupgjalds
vísitölu 1. marz nk.?
Kjartan Jóhannsson:
Upplýsingaskylda
stjórnvalda brotin
l'orvaldur (.aröar
KristjánsNon
málanefnd þess, sagði þrjú mál hafa
verið aðalmál þar: Póllandsmálið,
Tyrkland og mál, sem snerti ísrael
(Jerúsalem). Pétur sagði að fulltrúar
Norðurlanda hafi verið sammála um
þá tiliögu, sem endanlega var sam-
þykkt með litlum breytingum, en
ágreiningur verið um, hvort reka
ætti Tyrkland úr samtökunum strax
og skilyrðislaust eða gefa þeim tíma-
bundin síðustu skilyrði um að hverfa
að lýðræðisháttum.
Pétur vék að skýrslu nefndar, sem
Evrópuráðið sendi til Tyrklands,
undir forystu Örving, þingmanns úr
brezka Verkamannaflokknum, en
þessi nefnd var sammála um, að
beita ætti þrýstingi til að halda
Tyrklandi innan ráðsins. En ég tek
undir að það er tímabundið, hve
'leójri erh«vt að aðilA þess að -
óbreyttu heimaástandi.
Kjartan Jóhannsson (A) veittist
harðlega að forsætisráðherra og rfk-
isstjórn, utan dagskrár á Alþingi {
gær, vegna þess að upplýsingaskylda,
varðandi útgáfu bráðabirgðalaga um
ráðstöfun gengismunar eftir gengis-
fellingu í janúarmánuði sl., hefði ver
ið þverbrotin. Kjartan sagði það höf-
uðstoð lýðræðis, að löggjöf væri sett
fyrir opnum tjöldum — á Alþingi —,
þar sem fjölmiðlafólk væri viðstatt
og miðlaði upplýsingum til almenn-
ings, sem ætti skýlausan rétt á tafar
lausum fréttum af lagasmíð. Þegar
lög væru sett fyrir luktum dyrum,
þ.e. bráðabirgðalög, þá væri það við-
tekin hefð að fylgja þeirri löggjöf eft-
ir með fréttatilkynningu ríkisstjórnar
til fjölmiðla, til að fullnægja upplýs-
ingaskyldu stjórnvalda, en þetta
hefði núverandi ríkisstjórn svikizt
um. Það, að birta löggjöf í Stjórnar
tíðindum, sem fáir sæju, væri gott og
gilt þegar Alþingi gengi frá löggjöf
fyrir opnum tjöldum, en alls ófull-
nægjandi þegar bráðbrigðalög ættu {
hM. i JmUUHHHUHHHi
Gunnar Thoroddsen, forsætis-
Stinga fjölmiðlar
fréttatilky nningum
undir stól?
ráðherra, sagði Seðlabanka hafa
gefið út fréttatilkynningu um síð-
ustu gengislækkun. Bráðabirgða-
lög um ráðstöfun gengismunar
hefðu verið birt samdægurs í
Stjórnartíðindum, eins og lög
stæðu til, en þau kæmu til allra
fjölmiðla. Það væri heldur engin
trygging fyrir birtingu, þó frétta-
tilkynning hefði verið send, enda
slíkum féttatilkynningum iðulega
stungið undir stól hjá einstökum
fjölmiðlum. Það væri ekki venja,
þó stundum væri gert, að senda út
slíkar fréttatilkynningar. í sama
streng tóku ráðherrarnir Stein-
grímur Hermannsson og Tómas
Árnason.
Kiðw tluðpaaon i tA). UaiMúr
Blöndal (S) og Sighvatur Björg-
vinsson (A) tóku undir gagnrýni á
leynd löggjafar, sem viðhöfð hefði
verið, og Eiður sagði það reynslu
sína í löngu fjölmiðlastarfi, að
fréttatilkynning hefði ætíð verið
gefin út, þegar bráðabirgðatög
hefðu verið sett, og rangt væri að
bera fjölmiðlum það á brýn að slík-
um tilkynningum væri iðulega
stungið undir stól. Stjórnvöldum
bæri að gegna skýlausri upplýs-
ingaskyldu gagnvart almenningi,
pukurlöggjöf, sett bak við luktar
dyr í þögn, sem jafnvel þingmenn
fréttu ekki um fyrr en löngu síðar,
væri ótæk. Halldór gagnrýndi, hve
seint væri lagt fram frumvarp til
staðfestingar á þessum bráða-
birgðalögum.
Forsætisráðherra bar blaða-
fulltrúa ríkisstjórnarinnar fyrir
því, að fréttatilkynning um bráða-
birgðalög væri nánast undantekn-
ing — og sagði þetta tilefni til að
hefja umræður utan dagskrár hið
furðulegasta og sýndi aðeins mál-
efnafátækt " Kjartans Jóhanns-
_l