Morgunblaðið - 04.03.1982, Blaðsíða 24

Morgunblaðið - 04.03.1982, Blaðsíða 24
24 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 4. MARZ 1982 Útgefandi Framkvæmdastjóri Ritstjórar Fulltrúar ritstjóra Fréttastjórar Auglýsingastjóri hf. Árvakur, Reykjavík. Haraldur Sveinsson. Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Þorbjörn Guðmundsson, Björn Jóhannsson. Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson. Baldvin Jónsson. Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Að- alstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift- argjald 110 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 7 kr. eintakið. Heilsuverndarstöð Reykjavíkur Heilsuvernd hefur verið vaxandi þáttur í heilbrigðisþjónustu. Fyrir- byggjandi aðgerðir, sem koma fram í betri heilsu einstaklinga og fleiri vinnudögum en ella, skila arði sínum í meiri verðmætum í þjóðarbúskapnum og minni ásókn á sjúkrastofnanir. Margt má enn betur fara á sviði heilsuverndar, en benda má á þá ánægjulegu stað- reynd, að við getum í dag státað af lægsta ungbarnadauða og hæsta meðalaidri í heiminum. Fyrstu lög um heilsuvernd vóru sett árið 1944. Sama ár setti borgar- stjórn nefnd í að gera tillögur um byggingu og fyrirkomulag fullkominn- ar heilsuverndarstöðvar. Nefndin lauk störfum 1949 og vóru teikningar að fullu frágengnar í september það ár. Ekki fengust fjárfestingarleyfi til framkvæmda, en framkvæmdahöft vóru þá við beztu heilsu í stjórn- kerfinu, fyrr en fyrir lá samkomulag um að nýta efstu hæðir hinnar nýju heilsuverndarstöðvar fyrir sjúkrastofnanir. Enn í dag er um 30% af flatarmáli hússins nýtt fyrir sjúkraþjónustu. Ein meginundirstaða heilsuverndar er fræðsla, ýmist einstaklings- bundin, svo sem mæðraskoðun og ungbarnaeftirlit, eða hópfræðsla, t.d. fyrir verðandi mæður, auk beinnar kennslu í skólum. Einstaklingurinn verður að finna til ábyrgðar á eigin heilsu og kunna nokkur skil á því, hvern veg hann getur ræktað sjálfan sig. í þessu sambandi er og skylt að minna á atvinnusjúkdómavarnir og viðbrögð heilbrigðiskerfisins og félagasamtaka, eins og hjarta- og æða- verndarfélagsins og krabbameinsfélagsins, á þeim vettvangi, sem heilsufar þjóðarinnar virðist hvað lakast. Fíkniefnaneyzla hefur og sett alvarlegt strik í heilsufarsreikning þjóðarinnar, ásamt ofdrykkju, og ýmiskonar andfélagsleg hegðan skýtur upp kolli. Það þarf því að leggja áherzlu á andlegk heilsuvernd, ekkert síður en líkamlega. Heilsugæzlustöðvar, sem m.a. hafa risið í þremur hverfum borgarinn- ar, en koma eiga í a.m.k. níu hverfum til viðbótar, eru liður í breyttri grunnheilbrigðisþjónustu, og sameina heilsuvernd og almennar lækn- ingar. A þessu sviði hefur hægt miðað síðustu árin, eins og fleirum, og mörg verkefnin eru óunnin. Á 25 ára afmæli Heilsuverndarstöðvar Reykjavíkur er vert að minn- ast stórhugs og framsýni þeirra, er stýrðu málum borgarinnar þegar hún reis. Megi sá árangur, sem náðst hefur með starfi heilsuverndar- stöðvarinnar, verða forráðamönnum borgarinnar hvatning til að efla og styrkja hverskonar heilsuvernd og heilbrigðisþjónustu í þágu almenn- ings. V-Þýzkaland 85% — ísland 2960% A15 ára tímabili, frá 1965—1980, námu verðlagshækkanir í V-Þýzka- landi 85%, en þar í landi er verðmyndun alfrjáls, en hér á landi, þar sem víðtæk verðmyndunarhöft hafa gilt, var verðlagshækkunin á sama tíma hvorki meira né minna en 2.960%!, samkvæmt heimildum í árs- skýrslu Verzlunarráðs íslands. I Svíþjóð, Noregi og Danmörku, þar sem er verðlagseftirlit og eftirlit með samkeppni söluaðila, en verðmyndun í meginatriðum frjáls, vóru verðlagshækkanir á þessu tímabili frá 185%—255%. Hér á landi hafa verðlagshækkanir í víðtækum verðmyndunarhöftum og lögbundinni „verðstöðvun" síðan 1970 verið tífalt meiri — og rúmlega þó. Er ekki meir en tímabært að færa sér í nyt hérlenda og erlenda verðþróunarreynslu — og ieyfa verðlagi að gegna hér, eins og annars- staðar, sínu mikilvæga hlutverki í markaðshagkerfinu, hafa heilbrigð áhrif á efnahagsstarfsemina, nýtingu framleiðsluþáttanna og sýna hvar framleiðslugetan verður bezt nýtt. Hvað er þriggja kfló- metra langt og etur kál? Þjóðfélagsgerð sósíalismans og hagkerfi marxismans hafa, hvar sem reynd hafa verið, skilað afgerandi minni þjóðartekjum á hvern einstakling en í samkeppnisþjóðfélögum, og samsvarandi lakari lífskjör um. Almennum mannréttindum hverskonar er og mun þrengri stakku skorinn í ríkjum sósíalismans í A-Evrópu en í borgaralegum þjóðfélög um Vesturlanda. Frjáls skoðanamyndun einstaklinga, fjölmiðlafrelsi flokkafrelsi, athafnafrelsi, ferðafrelsi, eða frelsi í listsköpun og túlkur, er fótum troðið. Fólk hefur ekki aðgang að öðrum upplýsingum um framvindu mála í þjóðfélaginu eða umheiminum en þeim, er skömmtunarstofnun flokksstýrðra ríkisfjölmiðla kemur á framfæri. Jafvel skopið, sem kitlar hláturtaugar og gefur grámyglu hversdags ins ánægjulegri svip, er bannvara, því sá hlægilegi, og fyrst og fremst sá gráthlægilegi, þolir ekki háðið, sem á stundum er eina vopn einstakl ingsins gegn ofstjórninni. Þetta kom skýrt fram í sannsögulegu brezki sjónvarpsleikriti, sem nýlega var sýnt í íslenzka sjónvarpinu, og fjallaði um tékkneska prófessorinn og revíuhöfundinn Jan Kalina. Hann sat árum saman í fangelsi og dó landflótta. Sök hans var sú eir. að varps skoplegu ljósi á umhverfi sitt í tékkneskum sósíalisma. Er hægt að lýsa marxísku hagkerfi, vöruúrvali og valfrelsi fólks, betur en í þessum beinskeytta brandara revíuhöfundarins tékkneska: „Hvað er þriggja kílómetra langt og etur kál? Biðröð við tékkneska kjötverzlun!" Fróðlegt væri að vita, hvern veg Jan Kalina hefði sviðsett niður- greiðslur á íslenzku lambakjöti. Ráðherrar úr Norðurlandi vestra: FjárráÖstöíun í heim dæmi framhjá fjárlö Sighvatur Björgvinsson, formaður þingflokks Alþýðuflokksins, gerði harða hríð að Pálma Jónssyni, land- búnaðarráðherra, og Ragnari Arn- alds, fjármálaráðherra, fyrir ráð- stöfun fjármuna í eigin kjördæmi án fjárlagaheimildar. Vitnaði hann til bréfs frá þessum tveimur ráð- herrum, sem lesið var upp á hrepps- nefndarfundi Seyluhrepps i Skaga- firði, á fundi um Blönduvirkjun, þess efnis, að ríkissjóður muni bera kostnað af rafleiðslum og spenni- stöðvum til að koma raforku, miðað - sagði Sighvat- ur Björgvinsson við 500 kw spennistöð, til gras- kögglaverksmiðju í Hólminum í Skagafirði. Þá vitnaði Sighvatur til ummæla Ólafs Dýrmundssonar, landnýt- ingarráðunauts, að með þessu væri verið „að stinga dúsu upp í heima- menn til að fá þá til að fallast á virkjun Blöndu“. Sighvatur vitnaði til fjárlaga- ákvæða, þar sem fjárlagaframlag til graskögglaverksmiðju í Vallhólmi hafi verið fellt niður en eftir stæði lántökuheimild, háð þeirri kvöð, að hún gengi alfarið sem hlutafjár- framlag ríkisins til verksmiðjunnar, en í bréfi ráðherranna væri fyrir- heitið sagt „óháð hlutafjárfram- lagi“. Sighvatur vitnaði enn til um- mæla Geirs Gunnarssonar (Abl.), formanns fjárveitinganefndar, sem segði hvergi að finna í fjárlögum ákvæði, er gæti dekkað þetta kostn- aðarloforð ráðherranna. Spurði Sig- Norðurlandaráðsþingið í Helsinki: Samið verði við höfunda um aðgang að myndböndum Fri Eh'nu Pálmadóttur, Helsinki. Á 30. þingi Norðurlandaráðs \ Helsinki hefur verið lögð fram tillaga frá Eiði Guðnasyni, sem fleiri íslenzkir þingmenn og þingmenn frá öðrum þjóðum hafa skrifað upp á. Þar leggur Norðurlandaráð til við ríkisstjórnir Danmerkur, Finnlands, fs- lands, Noregs og Svíþjóðar að þær beiti sér fyrir því, að upp verði teknar viðræður til að komast að samkomulagi við samtök höfunda, í þeim tilgangi að veita aimenningi aðgang að norræn- um dagskrám á myndböndum og myndsnældum. í greinargerð með tillögunni segir meðal annars að notkun myndbanda og myndsnælda fari mjög vaxandi á Norðurlöndum. Slík tæki muni sennilega verða jafn sjálfsögð á heimilum á Norðurlöndum sem útvarp, sjón- varp og segulbandstæki. Mest af því efni sem fáanlegt sé á bönd- um og skífum sé úr hinum enskumælandi heimi. Almenn- ingur eigi litla möguleika á að fá Fri Eh'nu Pilmadóttur, Helsinki. EKKI verður nein breyting á aðild Færeyinga, Grænlendinga og Álandseyinga að Norðurlandaráði á þessu þingi, og hafa Erlendur Pat- ursson frá Færeyjum og grænlenski þingmaðurinn látið í Ijós óánægju sína með það. Sá háttur er nú á að 2 Færeyingar eru í dönsku sendinefnd- inni og einn grænlenskur þingmað- ur, Otto Steenholt. Langt er síðan Færeyingar fóru fyrst fram á að eiga sjálfstæða að- ild að Norðurlandaráði. Á fundi ráðsins í Reykjavík féllst Anker Jörgensen á það öllum að óvörum, en í-ljós kom að lagabreytingu þarf í ráðinu, sem er samtök fullvalda norrænt efni þar sem ekki eru neinir samningar um afnot efnis við eigendur höfundaréttar, rit- höfunda, framleiðendur og lista- menn alla. Því sé nauðsynlegt, til að skapa menningarlegt jafn- vægi, að fólk á Norðurlöndum geti keypt bönd og skífur með norrænum sjónvarpsdagskrám, hvort sem er fræðslu-, menning- ar eða skemmtidagskrár. Verður tillagan væntanlega sett í nefnd til næsta þings. ríkja. Varð úr að laganefnd lagði til að skipa sérstaka 10 manna nefnd til að gera tillögur í málinu og voru þá bæði Álandseyingar og Grænlendingar komnir í sömu að- stöðu og með sömu kröfur. í þeirri nefnd eru allir samstarfsráðherr- arnir fimm og fulltrúarnir fimm úr forsætisnefndinni. Fundur var um málið í fyrra í Helsinki. En nefndin hefur enn engar tillögur um breytingar að leggja fram hér á þinginu. Og verður málið því áfram til athugunar í nefndinni, að því er virðist. Sumir segja að eina ráðið verði að fjölga fulltrúum allra landanna, til að leysa málið. Séð yfir finnska þingsalinn þar sem N SameiginL kennara á Fri Eh'nu Pilmadóttur, Helsinki. í MORGUN undirritudu menntamálaráðherrar Norður landa samning milli Danmerk- ur, Finnlands, Noregs, Sví- þjóðar og íslands um sameig- inlegan norrænan vinnumark- að fyrir almenna kennara (bekkjarkennara) í grunnskól- um. Ingvar Gíslason undirritaði sam- komulagið fyrir ísland. Er ísland nú í fyrsta skipti með í slíkum samningi. Þar segir, að hver sá sem lokið hefur námi, eigi skemmra en Samnin^ vinnuma Fri Elínu PHmadóttur, Helsinki. ENDURSKOÐAÐIJR samn- ingur um norrænan vinnu- markað, sem ísland gerist nú í fyrsta sinn aðili að, var sam- þykktur hér á þingi Norður landaráðs í morgun, en sam- komulag um hann náðist í Reykjavík í haust. Eru íslendingar þá þátttakendur Óbreytt aðild Fær- eyja, Grænlands og Álandseyja að N orðurlandaráði

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.