Morgunblaðið - 29.04.1982, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 29. APRÍL 1982
Samneysla er vont orð
- yfirskin til að þyngja skattbyrði
eftir Halldór Blöndal,
alþingismann
Ríkisstjórnin er búin að missa
niður um sig í húsnæðismálum.
Fyrir sakir velsæmis er rétt að
halda þessari líkingu ekki til
streitu. Á hinn bóginn finna hús-
byggjendur mjög til þess að þeir
hafa verið sárlega sviknir. í heil-
brigðu þjóðfélagi ættu þó að vera
öll skilyrði til þess, eftir að lán eru
orðin verðtryggð, að með sóma-
samlegum hætti yrði hægt að
veita lánsfyrirgreiðslu til langs
tíma svo að menn gætu flýtt smíði
og frágangi húsa sinna. En það er
síður en svo. Byggingarsjóður
ríkisins er flak eitt orðið. Ungt
fólk veigrar sér við að leggja út í
framkvæmdir við að koma þaki
yfir höfuðið sem það hefði ekki
hikað við fyrir nokkrum árum.
Auðvitað er þetta spor aftur á
bak. Ástæðan er sú að ríkisstjórn-
in hefur látið þörf húsbyggjenda
sitja á hakanum. Aukin skatt-
heimta á þegnana hefur ekki nægt
til þess að halda í horfinu um
íbúðarlán. Aðrar þarfir hafa verið
teknar fram yfir.
Hugarfarið á bak við
skyldusparnaðinn
Síðasta haldreipi ríkisstjórnar-
innar — graðhvannanjóli hennar í
húsnæðismálunum svo að tekin sé
líking úr Fóstbræðrasögu eða
Gerplu — er að auka álögurnar á
þessu ári upp í rúm 70% af tekjum
sl. árs í jaðarskatti. Réttlætingin
er fólgin í því að húsbyggjendur
fái að öðrum kosti ekki þá fyrir-
greiðslu sem búið var að gefa þeim
fyrirheit um eins og lög standa til.
Ráðherrarnir breiða úr sér og
segja, að öðru fé ríkissjóðs hafi
þegar verið ráðstafað og þess
vegna verði að auka skattheimt-
una. Þótt þessi réttlæting dugi
þeim sjálfum og friði þeirra sam-
visku og samvisku stuðnings-
manna þeirra á Alþingi, dugir
þessi réttlæting hvergi nærri til
hjá skattborgurunum, sem þegar
eru farnir að greiða meir í ríkis-
hítina en nokkru sinni fyrr. Sá
venjulegi maður segir einfaldlega,
að ríkisstjórn á hverjum tíma
verði að meta þarfirnar, gera upp
á milli þeirra og láta sér nægja
það fé sem hæfileg skattheimta
leggur þeim í hendur. Ef nauð-
synleg og lögboðin útgjöld hafa
gleymst er það skylda ríkisstjórn-
ar að færa til fjármagn og láta
annað bíða sem er minna aðkall-
andi. Nægar heimildir til niður-
skurðar liggja fyrir.
Þanki ríkisstjórnarinnar er að
vísu reikull, en þó kemur þetta
þjóðráð hvergi nærri honum. I
staðinn snýst allt um það, hvernig
hægt sé að komast ögn dýpra ofan
í vasa þegnanna. I fyrra var mark-
ið sett við 65%, nú er það komið
yfir 70%. Guð einn veit hvar það
verður að ári, ef ríkisstjórnin nær
sínu fram og situr áfram.
Samneyzla er
ísmeygilegt orð
Alþýðubandalagið má eiga það
Halldór Blöndal
að það fer ekki í launkofa með
þann vilja sinn að auka skatt-
heimtuna og umsvif ríkisins. Til-
gangurinn er sá að opinberir til-
sjónarmenn hafi vald á því að
deila styrkjum, jafnvel ölmusu-
gjöfum, til þegnanna í staðinn
fyrir að þeir hafi ástæður til að
ráða sér sjálfir og sjá sér og sínum
farborða af sínu sjálfsaflafé. Þetta
er kallað samneyzla og í orðinu
felst sú skírskotun, að sá sem er
meiri máttar eigi að koma hinum
til hjálpar og jafna þannig metin.
En reynslan er bara ekki þessi,
þar sem umsvif ríkisins eru mest
og tilsjónarmenn kommúnismans
allsráðandi. Hvergi í veröldinni er
mismununin meiri en þar nema ef
vera kynni í örfáum einræðisríkj-
um þar sem þegnarnir búa hvort
eð er við ógn og öryggisleysi. Það
var ekki allur munur á stjórnar-
athöfnum Hitlers og Stalíns né
þeirra sem síðar hafa svarið sig í
ættina.
Einn þátturinn í svokallaðri
samneyzlu Alþýðubandalagsins er
fólginn í því að búa til formúlu um
hvaða skilyrði maður þurfi að
uppfylla til þess að hann geti búist
við því að njóta ýmissa gæða sem
staðið er undir með almannafé. Á
þessum punkti sameinast fram-
sóknarmenn þeim alþýðubanda-
lagsmönnum. Það er gróið í eðli
framsóknarmanna að þrá völd í
því samfélagi, þar sem allir sitji
ekki við sama borð heldur sé hægt
að hygla mönnum, gera þeim
greiða. Láta svo þakka sér það
sem gert er á kostnað almennings.
Samneyzla er ísmeygilegt orð af
því að það er hægt að ástunda
óréttlæti í skjóli þess. Samhjálp er
af öðrum toga og ef inntak þess
krufið til mergjar, hlýtur það
fyrst og fremst að vera fólgin í því
að menn sameinist um að sérhver
maður geti orðið sjálfstæður og
sjálfbjarga af eigin afli, með
vinnu sinni og iðjusemi. Samhjálp
þannig skilin ætlast ekki til
gegndarlausrar skattheimtu, held-
ur hóflegs aðhalds ríkisins og
nauðsynlegs skipulags á ýmsum
almennum sviðum svo sem á sviði
heilsugæslu, hjúkrunar, menntun-
ar eða löggæzlu, þar sem kostnað-
ur greiðist úr sameiginlegum
sjóði.
Hafa „sjálfstæðisráð-
herrarnir“ staðið sig?
Við, sem sitjum á þingi kjörnir
af Sjálfstæðisflokknum og erum í
stjórnarandstöðu, höfum oft feng-
ið að reyna það á undanförnum
misserum, að þingvilji hefur verið
fyrir því að ná fram ýmsum þýð-
ingarmiklum stefnumálum
Sjálfstæðisflokksins ef félagar
okkar í ríkisstjórninni hefðu ekki
brugðið fyrir okkur fæti. Þetta er
nöturleg reynsla og kennir okkur,
að það sem kannske fyrst og
fremst skortir í okkar þjóðfélagi,
er siðferðilegt aðhald að þeim
mönnum, sem í valdastólum sitja
hverju sinni.
Fyrir skömmu reyndum við það
í Neðri deild að þrír þingmenn
Sjálfstæðisflokksins komu í veg
fyrir að skynsamleg skipan yrði
tekin upp í verðlagsmálum. Við
höfum líka orðið að sætta okkur
við að stefna okkar í skattamálum
hefur verið brotin á bak aftur.
Sömu sögu er að segja af húsnæð-
ismálum. Þannig er hægt að rekja
dæmin.
Þegar þessi umræða vaknar er
þeirri mótbáru oft hreyft að leiðir
hafi skilist og þess vegna getum
við ekki búist við að okkar gömlu
félagar vilji vera okkur samskipa
lengur. Þetta má auðvitað segja.
En þá er spurningin þessi: I
hverju felst réttlæting þeirra til
setu í ráðherrastólum, ef hún hef-
ur ekki í för með sér að sjálf-
stæðisstefnan hafi meiri brautar-
gengi en ella? Þessari spurningu
hefur ekki verið svarað og það er
athyglisvert, svo eðlileg sem hún
er, að engir af spyrlum ríkisfjöl-
miðla skuli hafa látið sér til hugar
koma að varpa henni fram í ótelj-
andi viðtölum þeirra við ráðherra
ríkisstjórnarinnar, sem komu úr
röðum sjálfstæðismanna.
GLERI HENT
HAFSKIPSMENN eru um þessar mundir, að flytja starfsemi sína af
Grandagarði, að sögn Guðmundur Eyjólfssonar, yfirverkstjóra, en samhliða
þvi var tækifærið notað og allmiklu magni af gleri, sem skemmst hefur i
flutningum undanfarna mánuði og ár hent í uppfyllingu á Grandagarði og
tók Kristján Örn, Ijósmyndari Mbl. þessa mynd við það tækifæri fyrir
helgina.
Þvaglát rakkans kost-
aði eigandann lífið
Mars<*ill«*s, Frakkiandi, 27. apríl. Al*.
SJÖTÍU og þriggja ára gamall
maður hefur verið handtekinn i
kjölfar dauða konu, sem var skotin
eftir að hundur hennar hafði migið
á vegg nágrannans.
Konan lést á sunnudag af
skotsárum og eiginmaður henn-
ar slasaðist einnig í skotárás-
inni. Að því er lögreglan í Mar-
seilles segir hafði nágranninn
oft rifist við konuna, Anna
Jeune, yfir hegðun hunds henn-
ar. Vopn fannst á heimili gamla
mannsins.
, { l l * * U \ ' J n A :
Landvernd:
Velja ber virkjunar-
kosti þar sem lífríki
verður ekki skert
MORGUNBLAÐINU hefur
borist umsögn Landverndar
vegna virkjunar Blöndu og
segir í meðfylgjandi bréfi, að
óskað sé birtingar á umsögn-
inni vegna þeirrar umræðu,
sem nú eigi sér stað um virkj-
un árinnar. Umsögnin er
gerð að ósk iðnaðarnefndar
neðri deildar Alþingis 1978.
Á þeim tíma, sem síðan er
liðinn, segir að margskonar
rannsóknir hafi verið gerðar
varðandi þessa virkjun, en þó
eigi umsögn Landverndar
enn erindi til þeirra, sem
ákvörðun þurfi að taka í
þessu máli.
Umsögn Landverndar vegna
erindis iðnaðarnefndar neðri
deildar um virkjun Blöndu
Iðnaðarnefnd neðri deildar Al-
þingis hefur beðist umsagnar
Landverndar um frumvarp til laga
um virkjun Blöndu, 125. mál 1977.
Landvernd hefur áður bent á
nauðsyn þess, að við ákvarðanir
um allar stærri framkvæmdir sé
byggt á alhliða áætlun um nýtingu
landgæða og verndun þeirra fyrir
framtíðina. Ákvörðun um stór-
virkjun er mjög afdrifaríkur þátt-
ur í sambandi við notkun land-
gæða. Enda þótt fjárhagsleg þýð-
ing Blönduvirkjunar til órkufram-
leiðslu sé sögð mikil, telur Land-
vernd mikla nauðsyn á, að málið sé
vandlega rannsakað og bendir sér-
staklega á hugsanleg umhverfis-
áhrif og hvort búskapur og búseta
á umræddu svæði geti orðið fyrir
óheppilegri röskun.
Landvernd telur að mjög skorti
á, að fyrir liggi nægilegar upplýs-
ingar til að geta gefið alhliða um-
sögn um fyrirhugaða virkjun. Slík
umsögn þyrfti, að dómi stjórnar
Landverndar, að byggjast á víð-
tækri könnun og mati á landnýt-
ingar-, landverndar- og náttúru-
verndarsjónarmiðum en fyrir
liggja og ýtarlegri upplýsingum
um aðra virkjunarkosti, sem til
álita koma.
Umsögn þessi er því bundin við
einstaka ábendingar, sem Land-
vernd telur nauðsynlegt að kann-
aðar séu betur, áður en ákvörðun
um framkvæmd yrði tekin.
1 Við fyrirhugaða virkjun Blöndu
er gert ráð fyrir því, að mjög víð-
feðm gróðurlendi og góð beitarlönd
fari undir miðlunarlón. Þetta hlyti
að valda tilfinnanlegri röskun á
landnýtingu á viðkomandi svæði,
þar sem að með því færi undir vatn
stór hluti gróinna heiðarlanda á
viðkomandi afréttum.
Landvernd bendir á, að mikil
eftirsjá er að því ef grónu landi er
sökkt undir vatn, eða því eytt á
annan hátt. Því ætti öðrum fremur
að velja þá virkjunarkosti, þar sem
komist verður hjá því að eyða
grónum löndum og skerða lífríki
landsins, hvort sem er á hálendi
eöa láglendi.
Á það skal bent, að þó aö takast
megi að græða upp, í stað þess
lands sem eytt er, sem reiknings-
lega ætti að hafa sömu fram-
leiðslugetu, mælt í fóðureiningum,
verða slík nýgrædd lönd seint jafn-
gildi gamalgróinna landa miðað
við frjósemi jarðvegs og fjöl-
breytni lífríkis. Uppgrædd svæði í
þeirri hæð, sem hér um ræðir,
gætu orðið mjög viðkvæm fyrir
veðurfarsbreytingum, t.d. kuldaár-
um, og má gera ráð fyrir stöðugu
viðhaldi þeirrar ræktunar með
áburðargjöf.
2. Á það hefur verið bent, að frá
stórum miðlunarlónum stafar
áfoks- og síðar uppblásturshætta
fyrir nálæg gróðurlönd. Ekki verð-
ur séð að farið hafi fram athuganir
á því, hverjar gætu orðið afleið-
ingar þessa í sambandi við fyrir-
hugaða Blönduvirkjun.
3. Breytingar á rennslisháttum
stórra fallvatna, það er aukið vetr-
arrennsli, geta valdið aukinni ís-
myndun og flóðahættu. Slíkt gæti
leitt til landeyðingar og valdið
skaða á öðrum verðmætum.
Ekki verður séð, að það hafi ver-
ið rannsakað í sambandi við fyrir-
hugaða Blönduvirkjun, hvort slík
hætta sé fyrir hendi, eða gerð
grein fyrir því hvaða afleiðingar
hún gæti haft fyrir gróið land og
byggð í Langadal og við ósa
Blöndu.
Landvernd leggur áherslu á, að
áður en tekin verður ákvörðun um
fyrirhugaða Blönduvirkjun, eða
hún lögheimiluð, verði það sem að
framan er nefnt rannsakað og
jafnframt það, hvort ekki finnist
aðrir kostir á að virkja Blöndu, eða
önnur vötn í þessum landshluta,
þannig að þyrmt verði gróðurlend-
inu og á þann hátt, að það sam-
rýmist betur æskilegri nýtingu og
verndun landgæða.