Morgunblaðið - 29.04.1982, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLADIÐ, FIMMTUDAGUR 29. APRIL 1982
Á kút-
maga-
kvöldi
í þessum yígalega hópi kútmagakvöldsgesta eru Bjarni í Rammagerðinni, Kristmundur í Bæjarins beztu, Snorri
úLskurðarmeistari, Hrafn Johnsen tannlæknir, Guðni Guðnason í Bæjarins beztu og Viðar Hjartarson læknir,
sem er fremst á myndinni.
LIONSKLl'.'BBI'RINN Ægir hélt
árlegt kútmagakvöld að Hótel
Sögu í síðastliðnum mánuði og þar
var, eins og mörg undanfarin ár,
valinn maður í hverju rúmi.
Svo sem á fyrri kútmaga-
kvöldum svignuðu veizluborð
undan íslenzkum sjávarréttum;
nefna má mjölmaga, smokkfisk,
djúphafsrækju, kalt heilagfiski,
steikta murtu, steiktan karfa,
reyktan karfa, grafinn karfa,
hrogn og lifur, steikta tinda-
bikkju, steikta Ioðnu, hákarl,
súrhval og áfram mætti telja.
Kempán Hannibal Valdi-
marsson var heiðursgestur
kvöldsins og flutti eins og hon-
um er lagið snjalla ræðu. Þá
skemmtu landsfrægir kappar, en
eins og alþjóð er kunnugt, þá er
margt ágætra manna í Lions-
hreyfingunni og þeirra á meðal
landsþekktir skemmtikraftar.
En sjón er sögu ríkari, Árni
Johnsen festi nokkra gesti á
filmu.
Kjartan Lárusson hjá Ferðaskrifstofu ríkisins að heilsa kunningja sínum
t.v., en fyrir miðju situr Grímur Guðmundsson, forstjóri í íspan, i góðu
yfirlæti með hressum félögum.
Hljóðritun upplýsinga um fíkniefnamál:
„Farið verður
með upplýsingar
af sérstakri gát“
- segir William Th. Möller, aðal-
fulltrúi lögreglustjóra
KOMIÐ hefur verið á sjálf-
virkri hljóðritun upplýsinga
um fíkniefnamál hjá fíkni-
efnadeild lögreglunnar í
Reykjavík, svo sem fram hef-
ur komið.
I fréttatilkynningu frá lögreglu-
stjóraembættinu í Reykjavík segir
m.a.: „Talið er líklegt að margir
vilji gjarnan eiga þess kost að geta
hringt til lögreglunnar á hvaða
tíma sem er, til þess að veita upp-
lýsingar um fíkniefnamál. Heppi-
legt þykir að veita þessum upplýs-
ingum móttöku með sjálfvirkri
hljóðritun."
Mbl. ræddi af þessu tilefni við
William Th. Möller, aðalfulltrúa
lögreglustjóra, og Ásgeir Frið-
jónsson, dómara við fíkniefna-
dómstólinn. „Á undanförnum ár-
um hafa menn hugleitt að gera
tilraun með sjálfvirka hljóðritun
upplýsinga um fíkniefnamál, sem
nú er kominn til framkvæmda.
Þessi aðferð við öflun upplýsinga
hefur lengi verið notuð á hinum
Norðurlöndunum, en hér heima
hefur af ýmsum ástæðum verið
farið varlegar í sakirnar. Áherzlu
ber að leggja á, að þessum upplýs-
ingum er eingöngu ætlað að koma
að notum við frumrannsóknir
mála og að upplýsingar í gegn um
síma hafa ekkert sönnunargildi,"
sagði Ásgeir Friðjónsson.
William sagði, að farið verði
með sérstakri gát með allar upp-
lýsingar sem berast. Yfirlögreglu-
þjónn og fulltrúi í Sakadómi í
ávana- og fíkniefnamálum munu
hlusta á hljóðritanir og aðrir ekki.
„Þetta er gert í ljósi þess, að
nafnlaus framburður er allt ann-
ars eðlis en staðfest skýrsla. Ef
fólk telur sig hafa upplýsingar,
sem krefjast tafarlausra aðgerða,
þá er rangt að hringja í þennan
síma, miklu fremur rétt að
hringja í neyðarsíma lögreglunn-
ar, því hljóðritaðar upplýsingar
sem berast munu ekki athugaðar
reglulega," sagði William Th.
Möller.
„Árlega eru upplýst um 300
fíkniefnamál, en þau mál, sem
kærð hafa verið til fíkniefnadeild-
arinnar, eru teljandi á fingrum
annarrar handar. Fíkniefnadeild-
in verður að sækja öll sín mál út í
bæ, ef svo má að orði komast, en
meginþorri mála sem til lögregl-
unnar berast eru kærð. Vegna
þessa eðlismunar verður að beita
öðrum úrræðum. Reynslan hefur
sýnt, að fólk er tregt til að koma
upplýsingum á framfæri ef það
þarf að standa í skýrslugjöfum
eða fyrir dómi, það óttast að drag-
ast inn í málaferli.
Hljóðritanir hafa verið við lýði
um langt skeið erlendis. I upphafi
var talsvert um, að menn hringdu
og gæfu upp rangar upplýsingar
til að freista þess að villa um fyrir
lögreglunni. Og það er nú svo við
rannsóknir allra brotamála, að
inn á borð lögreglunnar berast
ábendingar, sem ekki reynast á
rökum reistar.
Það gerist daglega að tilkynn-
ingar berast til lögreglu um um-
ferðarlagabrot og ölvun við akst-
ur, svo dæmi séu tekin. Fólk til-
kynnir um brot af siðferðisástæð-
um, en ekki að það sé lagaskylda,"
sagði Ásgeir.
Fram hefur komið ótti um, að
þetta fordæmi kunni að leiða til
hljóðritana upplýsinga í öðrum
málaflokkum.
„Já, en ég vil undirstrika að hér
er um tilraunastarfsemi að ræða
og reynslan mun leiða í ljós hvort
framhald verður á. Tilraun þessi
er gerð vegna sérstöðu fíkniefna-
mála. Það hefur ekki einu sinni
verið til umræðu að setja upp
hljóðritanir upplýsinga í öðrum
málaflokkum og er alls ekki á
dagskrá," sagði William Th. Möll-
er.
Samtök sykursjúkra 10 ára
Samtök sykursjúkra, Reykja-
vík, urðu 10 ára 25. nóvember síð-
astliðinn. í tilefni af afmælinu
var kynning í dagblöðum og út-
varpi á sykursýki og starfsemi
Samtaka sykursjúkra. Á afmæl-
isdaginn var haldinn fjölsóttur
afmælisfundur þar sem heilbrigð-
isráðherra flutti ávarp, flutt voru
nokkur fræðsluerindi, skemmti-
atriði o.fl. í tilefni af afmælinu
kom formaður Landssambands
sykursjúkra í Noregi í heimsókn
ásamt konu sinni.
I Samtökum sykursjúkra,
Reykjavík, eru nú á sjöttu hundr-
að manns. Starfsemi samtakanna
er einkum fólgin í fræðslu um
sykursýki. Er það meðal annars
gert með útgáfu bæklinga ýmiss
konar, auk ritsins „Jafnvægi". Þá
eru einnig haldnir fræðslu- og
skemmtifundir. Tvö undanfarin
sumur hafa samtökin starfrækt
sumarbúðir fyrir sykursjúk börn
og unglinga. Nú í sumar er fyrir-
hugað að senda nokkra unglinga
til dvalar í sumarbúðum Lands-
sambands sykursjúkra í Noregi.
Sala jólakorta og jólapappírs
hefur, auk árgjalda félagsmanna,
verið helsta tekjulind samtak-
anna. Þá hafa þau notið góðvildar
ýmissa aðila, og má þar einkum
nefna nokkra lyfjainnflytjendur,
sem hafa meðal annars stutt út-
gáfustarfið og tengsl við samtök
sykursjúkra á hinum Norðurlönd-
unum af mikilli rausn. Sala minn-
ingarkorta fer heldur vaxandi.
Nokkuð hefur áunnist á öðrum
sviðum og má nefna sem dæmi að
Tryggingastofnun ríkisins greiðir
nú einnota sprautur að hálfu, og
efni til sykurmælinga í þvagi að
9/io hlutum. Ekki hefur tekist að
fá stofnunina til að greiða efni né
tæki til blóðsykurmælinga í
heimahúsum, og hefur sú tækni
því enn ekki verið notuð hér á
landi nema í brýnum tilvikum.
Ótalinn er fæðiskostnaður syk-
ursjúkra sem er verulega hærri
en annarra. Engir opinberir
styrkir eða afslættir frá sköttum
eru veittir vegna þessara útgjalda
sem eru sykursjúkum þó veru-
legur baggi.
Þótt málefni sykursjúkra gangi
hægt á sviði tryggingakerfisins,
hefur þó orðið bylting á sviði heil-
brigðisþjónustu við sykursjúka
frá því að samtök þeirra voru
stofnuð. Sykursjúkir geta nú leit-
að til allmargra sérfróðra lækna
um sykursýki, en þeim hefur
fjölgað töluvert hér á landi hin
allra síðustu ár. Auk þess er sér-
stök göngudeild sykursjúkra
starfrækt í Landspítalanum í
Reykjavík. Er hún nú opin fyrir
hádegi alla virka daga, en því
miður hefur fram að þessu þurft
að loka henni í sumarleyfum.
Deildin framkvæmir reglubundið
eftirlit með gangi sjúkdómsins,
þar eru iæknar, hjúkrunarkonur
og matarfræðingur, sem gefa ráð
og ákveða hvernig meðferð skuli
hagað í öllum atriðum. Hins veg-
ar er öll dagleg meðferð alfarið í
höndum hinna sykursjúku sjálfra.
Þess vegna er stöðug fræðsla og
reglubundið eftirlit sérfræðinga
alger forsenda þess að vel geti
tekist til. Fyrir örfáum árum gáfu
Oddfellowar augndeild Landa-
kotsspítala mjög fullkomin tæki
til augnaðgerða með laser-geisl-
um. Áður þurfti að senda fólk með
æðaskemmdir í augum til aðgerða
erlendis.
Bæði augndeildin oggöngudeild
sykursjúkra búa við óskapleg
þrengsii og erfiða vinnuaðstöðu
fyrir starfsfólkið. Til dæmis má
nefna, að laser-tækinu var komið
fyrir í litlu geymsluherbergi,
gluggalausu og óloftræstu. Tæki
til augnmyndatöku var komið
fyrir í klefa sem er svo þröngur,
að þegar unnið er þar inni er
stundum brugðið á það ráð að láta
dyrnar standa opnar, og setja
skýli á ganginn fyrir framan.
Um allan heim er stöðugt unnið
að rannsóknum á orsökum og eðli
sykursýki. Alltaf miðar í rétta átt
þótt ýmsum þyki hægt ganga.
Miklar framfarir hafa orðið í gerð
lyfja, en ýmist eru notaðar blóð-
sykurlækkandi töflur eða insúlín,
sem þarf að sprauta undir húð.
Fer það eftir eðli sjúkdómsins og
aldri viðkomandi hvor meðferðin
er notuð. Þá hafa ekki síður orðið
stórstigar framfarir í þeirri tækni
sem notuð er við stjórnun blóð-
sykurs, þ.e. lyfjagjafir, mataræði,
mælingu sykurs í þvagi og blóði,
reglubundið lækniseftirlit o.s.frv.
Sykursýki ræðst á alla aldurs-
hópa, allt frá kornabörnum til
gamalmenna. Eðli hennar er þó
mismunandi, og ræðst það eink-
um af aldri þegar sjúkdómsins
verður fyrst vart. Þeir yngstu
eiga að sjálfsögðu mest í húfi,
enda eiga þeir lengri ævi fram-
undan. Að jafnaði er sú tegund
sykursýki sem kemur fram í ungu
fólki mun erfiðari viðfangs en sú
sem herjar á þá sem komnir eru á
efri ár. Sykursýki er ólæknandi
enn sem komið er, og aðferðir til
að lækna sjúkdóminn eða koma í
veg fyrir hann eru ekki enn í sjón-
máli. Lengi hafa menn reynt líf-
færaflutninga en varla verður
vandi sykursjúkra leystur með
þeim hætti á næstunni. Hins veg-
ar eru að koma fram á sjónarsvið-
ið rafknúnar dælur sem dæla ins-
úlíni í líkamann. Enn sem komið
er þarf að bera þær utan á sér, í
belti, eða að spenna þær á upp-
handlegg. Er það til nokkurs traf-
ala, en unnið er að tilraunum með
slíkar dælur sem græddar verða
inn í líkamann með svipuðum
hætti og nú tíðkast um svokallaða
hjartagangráða. Dælur þessar eru
ekki sjálfvirkar nema að hluta og
ve'rða menn þrátt fyrir tilkomu
þeirra að stjórna blóðsykrinum
sjálfir. Ný tæki á borð við þessi
gera það þó auðveldara og mark-
vissara. Ef til vill tekst innan tíð-
ar að fullkomna þessa tækni svo
að dælurnar verði alveg sjálfvirk-
ar, og leysi milljónir sykursjúkra
um allan heim undan því vanda-
sama verkefni að stjórna blóðsyk-
urmagni líkamans.
(Frótt frá Samtökum sykursjúkra.)