Morgunblaðið - 29.04.1982, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 29. APRÍL 1982
Frumvarp til laga um útvarpsrekstur:
Aðalatriðið er afnám
einkaréttar útvarpsins
- segir Fridrik Sophusson alþingismaður
FRIDRIK Sophusson alþingismaður (S) dutti fyrir skömmu á Alþingi fram-
söguerindi um frumvarp til laga um útvarpsrekstur, sem hann og fleiri flytja.
í ræöu sinni sagöi Friðrik m.a. að aöalatriði frumvarpsins væri afnám
einkaréttar Ríkisútvarpsins. Sagði hann að setja ætti á fót svokallað útvarps-
leyfisráð, sem úthluta leyfum til útvarpsreksturs, að uppfylltum tilteknum
skilyrðum. Knnfremur að sveitarstjórnum yrði gefið vald til að ákveða hvort
útvarpsstöð væri rekin i sveitarfélaginu.
Með frumvarpinu lagði Friðrik
fram tvö fylgiskjöl, annarsvegar
skjal þar sem rætt væri um tilhög-
un útvarpsmála í nokkrum lönd-
um og hins vegar um svokallað
lágaflssjónvarp, en á því hefði ver-
ið gerð frumathugun.
I ræðu sinni benti Friðrik á að
örar framfarir hefðu orðið í út-
varpsmálum undanfarin ár og
hefði það knúið menn hér á landi
til þess að endurskoða afstöðu
sína til útvarpsreksturs. Einka-
réttur Ríkisútvarpsins næði að-
eins til reksturs hérlendis, enda
gæti hver og einn sem útvarpsvið-
tæki ætti, hlustað á margar er-
lendar útvarpsstöðvar. Þá væru
myndböndin nein afleiðing auk-
inna tækniframfara á þessu sviði.
„Sem betur fer verður fleiri og
fleiri mönnum það ljóst, að við svo
búið má ekki standa. Það er ekki
nóg að spyrna við fæti og finna
þróuninni allt til foráttu, þjóðfé-
lagið verður að bregðast við með
réttum hætti og finna farveg sem
er eðlilegur í nútíma þjóðfélagi,"
sagði Friðrik.
Friðrik minnti á að fyrir nokkr-
um árum hefði Guðmundur H.
Garðarsson flutt lagafrumvarp
um afnám einkaréttar Ríkisút-
varpsins. Ellert B. Schram hefði
flutt frumvarp um staðbundinn
útvarpsrekstur. Þá hefðu þeir
Benedikt Gröndal og Árni Gunn-
arsson einnig flutt frumvarp um
útvarpsrekstur. Þessi frumvörp
hefðu ekki verið útrædd, eða væru
enn í umræðu. Einnig gat Friðrik
þess að nú væri nefnd að störfum,
og væri hún að endurskoða út-
varpslögin.
Friðrik sagði tilganginn með
þessu frumvarpi, að leggja fram
hugmyndir sem fjölmargir hefðu
barist fyrir að undanförnu, enda
ættu þessi sjónarmið vaxandi
fylgi að fagna. Minnti hann á að
Sjálfstæðisflokkurinn hefði lýst
eindregnum stuðningi við þessi
sjónarmið.
Næst rakti Friðrik einstakar
greinar frumvarpsins og kom þar
m.a. fram, að útvarpsstöðvar sem
leyfðar yrðu myndu afla tekna
með auglýsingum eða áskriftar-
gjaldi, eða sérstöku gjaldi sem
tekið væri fyrir útsendingu á
fræðslu- og skýringarefni. Hins
vegar ættu auglýsingar að vera
skýrt afmarkaðar frá öðru út-
varpsefni.
Samkvæmt frumvarpinu ættu
útvarpsstöðvar að ákvarða sjálfar
verðlagningu þeirrar þjónustu
sem þær veittu, t.d. með saman-
burði við dagblöð.
■| I
Friðrik Sophusson
í lok ræðu sinnar sagði Friðrik
að tilhögun útvarpsmála í öðrum
löndum væri mun frjálsari en hér
á landi, en á þeim stöðum þar sem
um einkarétt ríkisins væri að
ræða færu fram miklar umræður
um meira frelsi í þessum efnum.
Minntist Friðrik m.a. á umræður í
danska þinginu fyrir stuttu, þar
sem þessi mál hefðu verið rædd,
en þar hefðu ekki verið gerðar
breytingar á útvarpslögunum.
Hins vegar væri mikill meirihluti
Dana fylgjandi frjálsum útvarps-
rekstri, ef marka mætti skoðana-
kannanir þar í landi.
Stjórnarsáttmálinn:
Alþingi:
Þingsályktunar-
tillaga um
iðnaðarstefnu
Atvinnumálanefnd Alþingis hef-
ur lagt fram tillögu til þings-
ályktunar um iðnaðarstefnu, en
tillaga þessi er unnin upp úr
tveimur tillögum sama efnis sem
fyrir nefndinni lágu frá þingflokki
Sjálfstæðisflokksins og ríkis-
stjórninni.
I tillögunni kemur m.a. fram
að stuðla beri að framkvæmd
iðnaðarstefnu sem hafi eftirfar-
andi meginmarkmið:
1. Að skapa iðnaðinum almenn
skilyrði fyrir heilbrigðan
rekstur fyrirtækja, tryggja
iðnþróun með tilliti til frí-
verslunar og örva til nýrra
átaka og nýjunga í fram-
leiðslu.
2. Að örva framleiðni í íslensk-
um iðnaði þannig að fram-
leiðnistig hans verði sam-
bærilegt við það, sem gerist í
helstu viðskiptalöndum, og
skilyrði skapist fyrir bætt
lífskjör.
3. Að stuðla að hagkvæmri fjár-
festingu í iðnaði til að
tryggja ný störf og bæta
lífskjör.
„Unnið verði að verðjöfnun á
orku, ekki sízt til húshitunar“
Miklum fjölda stórra mála hefur verið fleygt inn í þingið þessa siðustu
starfsdaga þess, scm ætlunin er að moka í gegnum þingdeildir án viðunandi
skoðunar og meðferðar, sagði Karvel Pálmason (A), er kvaddi sér hljóðs
utan dagskrár í neðri deild i gær. Eitt er þó það mál, sem fékk heiðurssess i
stjórnarsáttmála þegar árið 1980, sem enn bíður utan garðs: jöfnun hitunar-
kostnaðar, þ.e. leiðrétting á einu stærsta misréttismáli i landinu í dag. Þrjú
lagafrumvörp, sem fela í sér mismunandi leiðir til leiðréttingar, fást ekki til
lokaafgreiðslu. Stjórnarsinnar sýna engan lit á því að afgreiða þetta mál.
Þeir mæla að vísu fagurt en sofna siðan á fyrirheitunum, rétt eins og
ríkisstjórnin á stjórnarsáttmálanum. Ég spyr forsætisráðherra, hvort efnda
sé að vænta fyrir þinglausnir?
• Gunnar Thoroddsen, forsætis-
ráðherra, sagði stjórnskipaða
nefnd, sem skoðaði þetta mál,
hafa skilað úttekt og greinargerð,
sem ríkisstjórnin ræði nú þessa
dagana. Þá hafi iðnaðarráðherra
skipað orkusparnaðarnefnd, sem
skilað hafi góðum árangri. Fljót-
lega sé að vænta hugmynda frá
ríkisstjórninni, hvern veg skuli við
brugðizt, þó vart sé að búast við
frumvarpi á þessu þingi.
• Alexander Stefánsson (F) tók
undir það að ríkisstjórnin þyrfti
að leggja línur í málinu fyrir þing-
lausnir. Eg mun beita mér fyrir
því að þingflokkur framsóknar-
manna geri harða hríð að ráðherr-
um, sagði hann, en Svavar Gests-
son, félagsmálaráðherra, kallaði
fram í: snúðu þér að viðskipta-
ráðherranum! Alexander sagði
húshitunarkostnað sexfaldan þar
sem hæstur væri, miðað við
Reykjavík. Sættast mætti á þre-
faldan mun. Til þess þyrfti 40 til
70 m.kr. Þetta er gerlegt.
• Highvatur Björgvinsson (A)
sagði orkujöfnunargjald hafa ver-
ið lagt á til að jafna húshitunar-
kostnað. Það rennur nú beint í rík-
issjóðinn en ekki til þessa ætlun-
arverks. Alþýðuflokkurinn flutti
tillögu þess efnis, að það gengi al- .
farið til upprunalegs hlutverks
síns. Stjórnarliðið felldi tillöguna.
Þá fluttu sjálfstæðismenn mála-
miðlunartillögu, þess efnis, að
helft gjaldsins gengi til þessarar
jöfnunar. Stjórnarliðið felldi þá
tillögu einnig!
• Matlhías Bjarnason (S) vakti
athygli á því, að þrjú frumvörp
væru á hrakhólum í þinginu, sem
öll vísuðu vegi til leiðréttingar í
þessu efni. Ég felli mig bezt við
frumvarp sem þeir Þorvaldur
Garðar Kristjánsson (S), Eiður
Guðnason (A) og Egill Jónsson (S)
hafa lagt fram, sem setur þak á
þennan mismun. Ég vitna til
rúmlega tveggja ára ákvæðis í
stjórnarsáttmála, sagði Matthías,
þar sem aðgerðir eru boðaðar, og
spyr stjórnarþingmenn úr strjál-
býli: ætla þeir að láta senda sig
heim, eins og póstböggla, án þess
að ná fram nokkurri leiðréttingu?
Ætla þeir enn einu sinni að láta
sér nægja skrúðyrði um könnun,
athugun, skoðun í ríkisstjórn —
eða viðlíka svæfla til að sofa
áfram á vandanum óleystum?
• Tómas Árnason, viðskiptaráð-
hcrra, sagði nefnd, sem spannaði
fulltrúa allra þingflokka, hafa
skilað samhljóða áliti. Las hann
sitthvað úr því. Nú væri þvi þess
að vænta, að rofaði til.
• Iljörleifur Guttormsson, iðnað-
arráðherra, sagði m.a. að þingmenn
tækju allir þátt í að deila út tekj-
um ríkissjóðs við afgreiðslu fjár-
laga. Þeir ættu því ekki að koma
af fjöllum um ráðstöfun þeirra. Á
fjárlögum væru 30 m.kr. til jöfn-
unar á húshitunarkostnaði. Þenn-
an kostnað mætti einnig lækka
með því að bæta húsnæði, ekki sízt
einangrun.
• Ilalldór Blöndal (S) sagði mis-
háan hitunarkostnað, bæði með
olíu og hinu dýrara rafmagni,
skapa verulegt misrétti eftir bú-
setu. Illt væri ef þingmál, sem
fælu í sér leiðir til jöfnunar, dög-
uðu uppi. Rétt væri að vísu hjá
iðnaðarráðherra, að lækka mætti
húshitunarkostnað með betri ein-
angrun og breytingum á húsnæði.
Ég hef lagt fram frumvarp, þess
efnis, að kostnaður vegna slíkra
breytinga verði frádráttarbær til
skatts, eins og áður var, en það
fæst ekki afgreitt, frekar en önnur
mál frá stjórnarandstöðu.
• Fleiri þingmenn töluðu í mál-
inu en engir nýir fletir á því komu
upp.
I nefndaráliti því, sem ráðherr-
ar vitna til, er bent á 4 leiðir:
1) Niðurgreiðslur úr ríkissjóði,
2) verðjöfnunar- og niðurgreiðslu-
leið, er gerir ráð fyrir olíustyrkj-
um úr ríkissjóði, auk verðjöfn-
unargjaldi til tekjuöflunar,
3) verðjöfnunarleið, þ.e. niður-
greiðslum sem komi einvörðungi
frá verðjöfnunargjaldi á orku til
húshitunar, 4) orkuskattur, sem
legðist ofan á alla orku (utan orku
til fiskveiða). í áliti nefndarinnar
kemur fram að hún telur eðlilegt,
að Hitaveita Reykjavíkur fái
35—40% hækkun taxta og að nú
þegar verði náð því marki, með
niðurgreiðslum, að munurinn
milli ódýrustu og dýrustu upphit-
unar verði ekki meiri en þrefaldur.
4. Að leggja sérstaka áherslu á
að efla iðnað á sviðum þar
sem innlendir samkeppnisyf-
irburðir geta nýst til arð-
bærrar framleiðslu á vörum
og þjónustu, jafnt fyrir
heimamarkað sem til útflutn-
ings.
5. Að nýta sem best þá mögu-
leika til iðnaðarframleiðslu,
sem felast í innlendum orku-
lindum, og efla innlenda aðila
til forustu á því sviði. Orku-
frekur iðnaður verði þáttur í
eðlilegri iðnþróun í landinu,
og jafnframt verði lögð
áhersla á úrvinnsluiðnað í
tengslum við hann.
6. Að bæta starfsskilyrði og
auka áhrif starfsfólks á
vinnustöðum í samráði við
samtök launafólks og at-
vinnurekendur í iðnaði. Kom-
ið verði í veg fyrir skaðleg
áhrif af völdum iðnvæðingar
á náttúru landins og um-
hverfi.
7. Að tryggja forræði lands-
manna yfir íslensku atvinnu-
lífi og auðlindum og stuðla að
æskilegri dreifingu iðnaðar
og jafnvægi í þróun byggðar í
landinu.