Morgunblaðið - 27.05.1982, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 27. MAÍ1982
„Var í Mi vegna kviðslite
er áhuginn vaknaÖi“
„I»etta er hugmynd, sem
skaut upp kollinum einhvern
tíma í fyrrahaust. Ég héit nú að
Gutti meinti ekkert með
þessu, en síðan hnippti hann
aftur í mig, ekki alls fyrir
löngu og við slógum til,“ sagði
Bjarni I>ór Bjarnason er Mbl.
ræddi við hann og Guttorm
Jónsson á Akranesi fyrir
skömmu.
Þeir félagar opnuðu nýlega
myndlistarsýríingu í kjallara
Bókhlöðunnar á Akranesi, þar
sem þeir sýna um 50 verk. Bjarni
Þór hefur um langt skeið verið
kunnur teiknari á meðal Akur-
nesinga, en ferill Guttorms sem
myndlistarmanns hefur ekki
farið eins hátt. Þó hefur hann
unnið mikið á undanförnum ár-
um, en aðeins „fyrir sjálfan sig“
eins og hann orðar það sjálfur.
„Kg hef hreinlega ekki tímt að
sjá á bak þessum verkum mín-
um, en nú er svo komið, að ég hef
hreinlega ekki pláss fyrir þau
heima hjá mér.“
A sýningunni er Bjarni með
teikningar, vatnslitamyndir og
dúkristu, en verk Guttorms eru
af allt öðrum toga spunnin.
Hann vinnur myndverk sín i tré,
ál, steinsteypu, gifs og gler, og
óhætt er að segja, að saman
mynda verk þeirra félaga
skemmtilega blöndu myndlistar.
Húsbygging
„Við vorum nú saman í Mynd-
listarskóla Reykjavíkur um
skeið, en að öðru leyti hafa leiðir
okkar ekki legið mikið saman.
Annars var ég nú töluvert að
dunda mér við þetta hér áður
fyrr,“ sagði Guttormur. „En síð-
an fór ég að byggja hús. Það hef-
ur verið ... látum okkur sjá, já
það var 1967. Á þeim árum var
ekki mikill tími aflögu til að
vinna að myndlistinni. Lengi vel
notuðum vð ekki stofuna, þ.e.
hún var lokuð, en þar kom að því
að við þurftum að opna hana. Þá
kom bara í ljós, að ég átti ekkert
á veggina, svo ég fór að vinna að
þessum hugðarefnum mínum
aftur.
Síðan kom að því að ég var
stopp. Mig vantaði tækni til að
útfæra þær hugmyndir, sem ég
gekk með í kollinum. Það var því
ekki annað fyrir mig að gera, ef
ég vildi halda áfram, en að sækja
nám. Það varð ofan á, að ég lét
innrita mig í Myndlistarskóla
Reykjavíkur. Ég tók því Akra-
borgina í bæinn tvisvar í viku og
keyrði síðan heim á kvöldin eftir
skóla. Ég held að margir hafi
hallast að því á þeim tíma, að ég
væri orðinn eitthvað galinn.
Ráðsettur maður með fjölskyldu
að fara út í myndlistarnám á
miðjum aldri og það í Reykjavík.
Menn áttu voðalega erfitt með
að skilja þetta. Að sleppa næt-
urvinnu til að fara í skóla fékk
ekki mikinn hljómgrunn hjá
mönnum. Áhugann fékk ég eig-
inlega fyrst ’72. Ég var þá í fríi
vegna kviðslits."
„Það vantar nauðsynlega
myndlistarskóla hérna á Akra-
nesi,“ sagði Bjarni Þór. „Hér er
það eina, sem boðið er upp á,
námskeið á vegum námsflokk-
anna. Það er ágætt svo langt
sem það nær. Hins vegar tel ég
grundvöll fyrir slíkan skóla hér
á Akranesi og hann myndi falla
vel inn í þá mynd, að gera Akra-
nes að einskonar skólabæ fyrir
Vesturlandskjördæmi.
Vélvirkjun
Ég t.d. fór í nám til Reykjavík-
ur. Sótti Myndlista- og handíða-
skólann í fjóra vetur ásamt þeim
Vigni Jóhannssyni og Smára
Hannessyni. Smári hætti reynd-
ar fljótlega. Ég er búinn að
teikna meira og minna frá ferm-
ingu. Síðan fór ég að læra vél-
virkjun — þvert gegn áhugasvið-
inu. Hins vegar finnst mér svona
eftir á, að það hafi gert mér gott
að læra einhverja iðn. Ég lærði
t.d. rúm- og flatarteikningu.
Ég hef reynt mig í flestum
tegundum myndlistar. Ég sýni
hins vegar núna teikningar,
dúkristu og vatnslitamyndir.
Nei, ég bind mig ekki við neitt
ákveðið myndefni, en er dálítið
mikið fyrir fígúratífar myndir.
Andstætt því sem er hjá Gutta.
Hann er meira í óhlutbundnum
myndverkum."
„Já, bæði finnst mér gott að
halda mig við slíkt og hitt, að
geta skipt um efni þegar mig
langar til. Stundum langar mig
að gera eitthvað úr steypu og þá
geri ég það. Ég er ekki bundinn
við neitt ákvðið. Þetta getur ver-
ið mjög gott ef maður er orðinn
þreyttur á að vinna með ákveðið
efni. Þá er gott að hvíla sig,
endurnýja hugmyndirnar, og
takast á við eitthvað allt annað."
„Jú, maður fann nú dálítið
fyrir því hérna 1974, er ég seldi
íbúðina mína hér á Skaganum,"
sagði Bjarni Þór. „Keypti að vísu
aðra í Reykjavík, en settist á
skólabekk í Myndlista- og hand-
íðaskólanum. í dag held ég að
þessu yrði tekið á allt annan átt.
Það er hins vegar staðreynd, að
maður þarf alltaf að fórna ein-
hverju til að ná sínum draumum
fram.
Lifibrauð
Nei, ég held að það gæti ekki
gengið hérna á Akranesi að ætla
sér að hafa þetta að lifibrauði.
Ég kenni við Brekkubæjarskól-
ann, annars gengi dæmið ekki
upp. Ég gæti reyndar lifað af
þessu ef ég gerði eingöngu
Guttormur Jónsson
og Bjarni Þór Bjarna-
son. Þeir sýna saman
í Bókhlöðunni á Akra-
nesi um þessar mund-
ir
myndir, sem fólk vill kaupa. Mér
finnst það hins vegar vera að
selja sig og það vil ég ekki gera.
Þá gæti ég alveg eins farið aftur
í vélvirkjunina. Það verður líka
að vera gaman að því, sem mað-
ur er að gera. Annars er þetta
ekki til neins."
„Þetta var svipað hjá mér,“
sagði Guttormur. „Ég fór í hús-
gagnasmíði af því að ég hélt að
það ætti best við mig. Það var
reyndar mjög gaman að fást við
mörg erfið verkefni þar en hins
vegar var ekkert gaman lengur
þegar maður þurfti t.d. að af-
greiða hundrað skrifborð — öll
eins — og taka síðan tii við að
vinna aðra pöntun. Fjölföldunin
gerði það að verkum, að öll
ánægja hvarf úr vinnunni."
K-in þrjú
Listamönnum á Akranesi fer
fjölgandi. Auk þeirra tveggja,
Bjarna Þórs og Guttorms, eru þó
nokkuð margir sem fást við
myndlist. Hjálmar Þorsteinsson
og Vignir Jóhannsson geta vart
talist til heimamanna lengur þar
sem þeir hafa báðir aðsetur er-
lendis, Hjálmar í Danmörku og
Vignir í Bandaríkjunum. Þá hef-
ur Hreinn Elíasson verið á ferð-
inni í langan tíma og margir
hæjarbúa eiga verk eftir hann.
Akranes hefur til þessa skap-
að sér nafn fyrir flest annað en
iistamenn, en nú virðist svo sem
breyting sé að verða á. Konur,
kartöflur og knattspyrna — K-in
þrjú — eru ekki lengur einkenni
bæjarins, þótt þar sé bæði að
finna fagrar konur og afbragðs
knattspyrnumenn og kannski
eitthvað af almennilegum kart-
öflum.
Listin virðist hins vegar vera á
hraðri uppleið í þessum forn-
fræga fiskibæ. Ástæða er til þes
að hvetja alla bæjarbúa, svo þá
sem leið eiga um bæinn sýn-
ingardagana, að líta við í kjall-
ara Bókhlöðunnar við Heiðar-
braut. Þar ætti margt að koma
mönnum þægilega á óvart —
ekki hvað síst mörg myndverka
Guttorms. — SSv.
Skuggi Mafrannar
á stjórn Reagans
Frá Önnu Bjarnadóttur, frétUriUra Morgunhlaósins í Washington.
FORSETI eins stærsta verkalýðsfé-
lags Bandaríkjanna hefur skorað á
Kaymond Donovan, atvinnumála-
ráðherra, að segja af sér störfum. At-
vinnumálanefnd öldungadeildar
handaríska þingsins vinnur nú að
rannsókn á fullyrðingum um að
Donovan hafi unnið með spilltum
verkalýðsforingjum og haft samband
við mafíuna þegar hann starfaði hjá
Schiavone-verktökunum í New Jers-
ey, en hann er hluthafi í fyrirtækinu.
Starfsmenn nefndarinnar, sem Orrin
Hatch repúblikani frá Utah er for-
maður í og Edward Kennedy á sæti í,
hafa orðið fyrir nafnlausum hótunum
á undanförnum dögum. Schiavone
hefur ráðið leynilögreglu til að grafa
eitthvað upp um nefndarmenn og
finna út hverjir leka fréttum i fjöl-
miðla. Ronald Reagan hefur haldið
sér utan við þetta mál. Donovan seg-
ist vera saklaus og „harmar“ að haft
hafi vcrið í hótunum við fólk.
Lítið hefur borið á Donovan í
ríkisstjórn Reagans. Sögusagnir af
sambandi hans við mafíuna heyrð-
ust fyrst við yfirheyrslur atvinnu-
málanefndarinnar þegar Reagan
útnefndi hann í ráðherraembættið.
Nefndin samþykkti útnefninguna
en hélt rannsókn á málum hans
áfram. Dómsmálaráðuneytið fól
sérstökum saksóknara að kynna
sér málið seint á síðasta ári. I síð-
ustu viku viðurkenndi William
Webster, yfirmaður alríkislögregl-
unnar, FBI, að hún hefði ekki
greint nefndinni frá öllu sem hún
vissi um Donovan við yfirheyrsl-
urnar.
Meðal þess sem FBI sagðl ekki
frá, er að Donovan er sagður hafa
haft samband við þó nokkra maf-
íumeðlimi sem gátu hjálpað Schi-
avone-fyrirtækinu að hreppa góða
bita. Salvatore Briguglio var einn
þeirra. Hann er þekktur svindlari,
og var jafnvel talinn viðriðinn
hvarf Jimmy Hoffa, sem var senni-
lega myrtur 1975. Briguglio var
fær um að veita Donovan upplýs-
ingar um lægstu tilboð í opinberar
framkvæmdir í New Jersey, svo
hann gat undirboðið keppinauta
fyrirtækisins og hlotið hnossið.
Ralph Picardo, sem vann fyrir
mafíuna og situr inni fyrir morð,
sagði við yfirheyrslur nefndarinn-
ar, að Donovan hefði þekkt Brig-
uglio og átt í viðskiptum við OK-
flutningafyrirtæki hans. Hann
sagðist oft hafa farið fyrir Brig-
uglio til Schiavone með falsaðar
kvittanir, spurt eftir „Ray“ og tek-
ið við 500 dollara ávísunum. Brig-
uglio sagði honum að Schiavone
væri að kaupa vinnufrið til að nota
vinnukraft sem ekki var í verka-
lýðsfélagi vöruflutningabílstjóra.
Anthony Provenzano, var forseti
félagsins í New Jersey á þessum
árum og enginn kaus að lenda upp
á kant við hann. Skjöl FBI sýna að
Donovan
Schiavone útvegaði honum bygg-
ingarefni fyrir um 50.000 dollara
til að endurnýja híbýli sín.
Donovan kallaði Picardo „viður-
styggilegan morðingja og lyga-
laup“ við yfirheyrslurnar. Hann
sagðist ekki hafa þekkt Briguglio
sem var skotinn til bana í New
York 1978, og Schiavone-fyrir-
tækið hefði aldrei keypt vinnufrið.
Dómsmálaráðuneytið fól sérstök-
um saksóknara að rannsaka full-
yrðingar Mario Montuoros, sem
situr inni fyrir heróínsölu og segist
sjálfur ekki vera neinn engill, um
hið gagnstæða. Hann segir að Don-
ovan hafi verið viðstaddur hádeg-
isverð þegar einn starfsmanna
hans borgaði Louis Sanzo, verka-
lýðsforingja í New York, 2000 doll-
ara í 100 dollara seðlum fyrir að
sjá til þess að hann þyrfti ekki að
ráða skurðgrafara í vinnu við
neðanjarðargöng í New York.
Hann hefði þurft að greiða þeim
hærri laun en sprengimönnum sem
voru síðar ráðnir til verksins.
Fleira í þessum dúr hefur verið
borið upp á Donovan. Hann segist
enn vera saklaus en mörgum þykir
ólíklegt að nokkur geti starfað sem
verktaki í New Jersey og New
York, án þess að komast í kast við
mafíuna. Donovan var formaður
kosninganefndar Reagans og
George Bush í New Jersey í for-
setakosningunum. Hann þótti
standa sig sérlega vel og safnaði
m.a. 600.000 dollurum fyrir nefnd-
ina. Mikill hluti fjárhæðarinnar
kom inn þegar hann hélt veislu
fyrir Nancy og Ronald Reagan i
klúbbhúsi Schiavone-fyrirtækisins
og matur fyrir tvo kostaði 1000
dollara. Frank Sinatra söng fyrir
gesti það kvöld. Donovan hlaut
ráðherraembættið að launum fyrir
góðan stuðning og frammistöðuna
í New Jersey. Hann gerir Reagan
lítið gagn þessa dagana og margir
velta fyrir sér hversu lengi hann
muni toila í embætti.