Morgunblaðið - 27.02.1983, Qupperneq 42

42
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27. FEBRÚAR 1983
Treystum okkur ekki til að
skrifa bók um hina einu sönnu
túlkun á Fröken Júlíu
— segja Gránufjelagar, en þeir fara mjög
nýstárlega leið í meðferð og túlkun leikritsins
Sl. mánudagskvöld
stód til að Gránufjelagið
svokallaða frumsýndi
leikritið Fröken Júlía
eftir þjóðskáld Svía, Ág-
úst Strindberg. En svo
óheppilega vildi til að
einn leikaranna tognaði
illa á æfingu og varð því
að fresta frumsýningu
um eina viku. Frumsýn-
ingin verður því annað
kvöld klukkan hálf níu í
Hafnarbíói, en forsýning
er í dag, klukkan hálf
þrjú.
Strindberg og
Fröken Júlía
Strindberg skrifar Fröken Júlíu
árið 1888. A þeim tíma var hann
langt frá því að vera þjóðskáld landa
sinna, heldur listamaður sem valið
hafði útlegð vegna ásakana um ósið-
lega bersögli og guðlast í verkum
sínum. Strindberg var leitandi mað-
ur, sem reyndi ávallt að gefa undir-
öldu samtíðar sinnar listrænt form.
Hann lýsir draumum samtíðar sinn-
ar, en ekki síður þeim orsakaveru-
leika sem býr að baki ríkjandi lífs-
munstri og siðferðiskreddum. Hann
kallar Fröken Júlfu natúralískan
sorgarleik, og vill þar með stilla sér í
raðir framsækinna listamanna síns
tíma.
Fröken Júlía er skrifuð fyrir þrjú
hlutverk, Júlíu (Ragnheiður Elfa
Arnarsdóttir), Jean (Guðjón Peder-
sen) og Kristínu (Kristín S. Krist-
jánsdóttir). Efniviður leikritsins er
margslunginn, eins og nærri má
geta, en meginþráðurinn er spunn-
inn úr gamla góða ástarþríhyrningn-
um, en horn hans eru í þessu tilfelli
tvær konur og einn maður. Inn í
þetta fléttast m.a. vangaveltur um
stéttaskiptingu, en Júlía er yfirstétt-
arkona, en Jean og Kristín tilheyra
þjónustufólki. Júlía verður ástfangin
af þjóninum Jean, en hann er heit-
bundinn Kristínu, stúlku af hans
sauðahúsi sem honum ber því með
réttu að giftast. Þ.e.a.s. ef hann vill
fylgja leikreglum samfélagsins.
Nýstárleg
vinnubrögð
Gránufélagið hefur farið nýstár-
lega leið í úrvinnslu þessa fræga
leikrits. Textanum er að mestu fylgt,
en hins vegar er engum fyrirfram
hugmyndum fylgt í sambandi við
áherslur, hreyfingar og andrúm
leiksins. f þessu efni þreifa leikar-
arnir og leikstjórinn sig áfram á æf-
ingum, spinna upp margvíslega túlk-
unarmáta eftir því sem þeim finnst
viðeigandi. Þessi vinnubrögð eru yf-
irleitt nefnd „spuni", eða „im-
provisat.ion". Tilfinningin, en ekki
forskrift, er látin stýra verkinu. Eitt
af því sem sprottið hefur upp af
þessum spuna er tilkoma tveggja
nýrra hlutverka. Þeir Þröstur
Guðbjartsson og Gunnar Rafn Guð-
mundsson koma fram í hlutverki
þögullra vonbiðla Júlíu.
í þeim tilgangi að forvitnast nokk-
uð um þessi sérstæðu vinnubrögð og
fleira, fór blaðamaður Morgunblaðs-
ins á fund leikaranna fimm og leik-
stjórans Kára Halldórs fyrr í vik-
unni. En áður en lengra er haldið,
hvað eiginlega er Gránufjelagið,
hvernig og hvenær varð það til, og
hvers vegna þetta furðulega nafn?
Erum ekki frá
Akureyri
„Nei, nei, við erum ekki frá Akur-
eyri. Þetta er útbreiddur misskíln-
ingur sem stafar af því að í fyrravet-
ur var stór hópur okkar Gránufje-
laga á Akureyri í tengslum við upp-
færslu á Þremur systrum. Þar not-
uðum við tækifærið til þess að hitt-
ast, ræða saman um okkar drauma-
leikhús. Annars fórum við að vinna
sameiginlega strax haustið '81. Við
erum 13 í félaginu, 8 leikarar, 2 leik-
stjórar, leiktækniþjálfari, leik-
myndateiknari og framkvæmda-
stjóri.
Við lítum á okkar hóp sem leik-
smiðju frekar en leikhús. „Leik-
smiðja" er tilraun til þýðingar á
„Work-shop“, en í slíkri smiðju ein-
kennist vinnan meira af leit en því
að fylgja fyrirskipunum og formúl-
um.
Hvað nafnið varðar þá var það
upphaflega brandari. Eitthvað urð-
um við að heita og nafnið bar á góma
í hálfgerðum gáska. En svo fórum að
athuga sögu Gránufjelagsins gamla,
og fannst hún svo sniðug að við lét-
um slag standa."
Peningahliðin
„Fröken Júlía er fyrsta verkefni
Gránufjelagsins. Sumum finnst
kannski að við séum að reisa okkur
hurðarás um öxl að byrja á verki
sem talið er frekar þungt; að skyn-
samlegra væri að byrja á laufléttum
gamanleik sem væri vís með að
ganga eitthvað, og koma þannig und-
ir okkur peningafótunum. En við er-
um mjög trúgjörn og trúum því statt
og stöðugt að fólk hafi áhuga á að
sjá sígilt verk í nýjum búningi. Og
okkar meðhöndlun á þessu sígilda
leikriti er „fersk", hún stjórnast
fyrst og fremst af lönguninni að
draga út úr verkinu þá þætti sem
höfða til fólks í dag.
Annað til. Þetta er það sem við
höfum áhuga á í dag, og okkar mottó
er að vera trú manneskjunni í okkur
sjálfum. Það er allt of mikið um það
að listamenn séu að gera eitthvað
sem þeir neyðast til að gera eða eru
beðnir um. En listamaður er því að-
eins trúr áhorfandanum að hann
vinni að því sem hugur hans stendur
til. Og svo er það ekki aðalatriðið að
ná sem flestum í leikhús, heldur að
gera þá sem koma ánægða.
Við gerum alla hluti eins ódýrt og
hægt er, og lifum á sníkjum, velvild
og sparnaði. Alla okkar vinnu lánum
við Gránufjelaginu, en vildum þó
helst losna við að borga með okkur.
Við vorum mjög heppin að komast
inn í Hafnarbíói, en við leigjum það
af Alþýðuleikhúsinu. Það hefur tek-
ist góð samvinna með okkur, Al-
þýðuleikhúsinu og Revíuleíkhúsinu.
Þá fengum við styrk frá ríkinu upp á
84 þúsund krónur, og brúar sú upp-
hæð rúmlega helminginn af beinum
kostnaði. Annars er ekkert grín að
halda uppi svona starfsemi í dag, og
okkur hefði varla tekist að koma
sýningunni upp ef við hefðum ekki
fengið styrkinn og aðstöðu í Hafnar-
bíói.“
Strindberg er
mannlegur
„Strindberg höfðar til okkar.
Kannski fyrst og fremst vegna þess
hvað hann gefur mikið af sjálfum
sér í verkum sínum. Hans eigið óör-
yggi og veikleikar koma alltaf fram
og því eru verk hans mannleg og ein-
læg. Hann vekur ekki hjá áhorfand-
anum viðbrögðin vá! eða ullabjakk!,
Setjið upp falska brosið, var fyrirskipun Ijósmyndarans. Frá vinstri: Ingvar Björnsson,
Guðjón Pedersen, Kári Halldór, Gunnar Rafn Guðmundsson, Jenný Erla Guð-
mundsdóttir, Kristín S. Kristjánsdóttir, Þröstur Guðbjartsson, Ragnheiður Elfa Arn-
ardóttir og Ingibjörg Guðmundsdóttir. Morgunblaði*/ köe