Morgunblaðið - 13.03.1983, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 13. MARZ 1983
pjíllppll Útgefandi nliXnt>ií> hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Að-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 180 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 15 kr. eintakið.
Kosningar hjá
stúdentum
Kosið verður til stúdenta-
ráðs Háskóla íslands
næstkomandi þriðjudag. Frá
því að fjarstæðukenndir
vinstrimenn misstu meiri-
hluta í stúdentaráði fyrir
tveimur árum hefur orðið
augljós breyting til hins betra
í rekstri Félagsstofnunar
stúdenta sem er þjónustu-
fyrirtæki háskólastúdenta og
fylgt hefur verið markvissri
stefnu af hálfu stúdentaráðs.
Þessi umskipti hafa orðið und-
ir meirihlutastjórn Vöku, fé-
lags lýðræðissinnaðra stúd-
enta, og Félags umbótasinna.
Síðasta ár hefur Gunnar Jó-
hann Birgisson, fulltrúi Vöku,
gegnt formennsku í ráðinu og
meirihlutinn verið samhentur
um öll meginmál. Athugun á
baráttumálum fyrir þessar
kosningar staðfesta að Vaka
er enn það afl meðal stúdenta
sem hún hefur verið á 47 ára
starfsferli sínum og þar er
byggt á þeim forsendum sem
skilað hafa bestum árangri
fyrir stúdenta inn á við og út á
við. Félag umbótasinna stillir
sér upp í miðjunni og þar
leggja menn áherslu á að taka
ekki afstöðu til annarra mála
en beinlínis snerta stúdenta-
hagsmuni. Félag vinstrisinna
er hins vegar jafn fjarstæðu-
kennt og forverar þess undir
ólíkum nöfnum og kjarninn í
stefnunni hinn sami og hjá
öðrum ríkisafskiptasinnum:
Við skulum gera allt fyrir ykk-
ur fyrir annarra manna pen-
inga, skattfé almennings.
Yfirvöld háskólans vöktu
rækilega athygli á því fyrri
hluta vetrar í hvert óefni
stefnir vegna mikillar aðsókn-
ar að skólanum, sem alls ekki
hefur verið mætt með skipu-
lögðum hætti og stafar það
bæði af afstöðu fjárveitinga-
valdsins og eins stefnuleysi
um nám á framhaldsskóla-
stigi. Eitt af helstu baráttu-
málum núverandi meirihluta
stúdentaráðs er að gera átak í
garðabyggingum. Á þeim ára-
tug sem vinstrimenn fóru með
meirihluta í stúdentaráði eða
þar til fyrir tveimur árum var
rekstur Félagsstofnunar, sem
komið var á fót undir forystu
Vöku 1968, í ólestri og ekki var
neitt unnið að því að bæta úr
brýnni húsnæðisþörf stúdenta.
Á vegum Félagsstofnunar var
í fyrra gerð könnun á húsnæð-
isaðstöðu háskólastúdenta og
kom í ljós að um 40% þeirra
eða 1.450 bjuggu í leiguhús-
næði, 1.260 eða 35% bjuggu í
foreldrahúsum, 673 áttu eigið
húsnæði og 163 voru skráðir á
stúdentagarða, á görðunum nú
eru 105 einstaklingsherbergi
og 55 hjónaíbúðir. Hjónagarð-
arnir voru á sínum tíma reist-
ir að frumkvæði Vökumanna í
stúdentaráði og Félagsstofnun
en samkvæmt fyrrgreindri
könnun eru nú um 700 stúd-
entar í sambúð sem leigja á
hinum almenna markaði.
í viðtali Stúdentablaðsins
við Gunnar Jóhann Birgisson,
fráfarandi formann stúdenta-
ráðs, segir hann meðal annars
um húsnæðismálin: „ ... Höf-
uðþunginn hefur legið í þessu
máli í vetur og vonandi á það
starf sem unnið hefur verið
eftir að skila sér í byggingu
nýrra garða á næsta vetri. Það
má benda á það í þessu sam-
bandi að stefna vinstrimanna
er alveg ótæk í þessu máli.
Verði vinstrimenn ofan á í
komandi kosningum þá eru
garðabyggingar úr sögunni
svo forneskjulegar eru hug-
myndir þeirra." Meirihluti
stúdentaráðs hefur bundið við
það vonir, að á því þingi sem
Framsóknarmenn hafalöng-
um haldið því fram, að
fyrsta ár þessarar þriggja ára
vinstri stjórnar hafi farið í
súginn, þar sem niðurtalning á
verðbólgu hafi ekki byrjað
fyrr en í upphafi árs 1981. Síð-
an þá hefur verðbólga þó
magnast hraðar en nokkru
sinni fyrr á þeim verðbólgu-
áratug sem framsóknarmenn
líta á sem tíma sinna mestu
afreksverka. Nú bregður hins
vegar svo við, að framsókn-
armenn telja tvo fyrstu mán-
uðina eftir næstu alþingis-
kosningar skipta sköpum um
það, hvort „atvinnuleysi flæði
yfir landið", svo að notað sé
orðalag í forystugrein Tímans
á föstudag.
Allar yfirlýsingar fram-
sóknarmanna um einarða sig-
urgöngu þeirra gegn verðbólg-
unni, svo framarlega sem nýtt
þing komi ekki saman fyrr en
haustið 1983 eru með ólíkind-
um með hliðsjón af því, hve
þeim hefur verið það mikið
nú situr verði samþykkt breyt-
ing á lögum um Húsnæðis-
stofnun ríkisins, svo að lána-
kerfið nái til bygginga stúd-
entaíbúða. í því öngþveiti sem
nú ríkir á alþingi er auðvitað
með öllu óvíst, hvort þetta mál
nær fram þrátt fyrir allar
gamlar og nýjar yfirlýsingar
Svavars Gestssonar, félags-
málaráðherra, um átak í þágu
leigutaka. Hvergi á þó smíði
leiguhúsnæðis með opinberri
lánafyrirgreiðslu meiri rétt á
sér en í þágu námsmanna.
kappsmál að sitja í aðgerðar-
lausri ríkisstjórn í þrjú ár. Og
ekki nóg með það, nú hefur sú
stefna verið hönnuð af „besta
leiðarahöfundi landsins" á
Tímanum að öll óreiða í lands-
stjórninni sé þeim að kenna,
sem vilja að alþingi komi sem
fyrst saman að kosningum
loknum!
Framsóknarmenn hugsa
sem kunnugt er aðeins í
þriggja mánaða tímabilum við
stjórn efnahagsmála og nú
einblína þeir á 1. júní næst-
komandi. Hefðu þeir einhvern
dug í sér væri gengið þannig
frá málum af fráfarandi ríkis-
stjórn að unnt væri að líta
lengra fram á veg en tvo mán-
uði. Svo er þó ekki og sannast
best á óðagoti framsóknar og
hræðslu við nýtt þing strax að
kosningum loknum, hve illa
þjóðinni hefur farnast undir
vinstri stjórninni sem nú
gengur sín síðustu skref úr-
ræðalaus og ráðvillt.
Þrjú ár — tveir mánuðir
>♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦
Rey kj a víkurbréf
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦
Laugardagur 12. marz
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦
Framtak
áhugamanna
Á undanförnum vikum hefur
hópur áhugamanna í Reykjavík og
Reykjaneskjördæmi unnið að
skoðanakönnun um viðhorf fólks í
þessum kjördæmum til kosninga-
réttar. Mikil þátttaka var í þessari
skoðanakönnun. Þetta framtak
minnir á veigamikinn þátt áhuga-
mannasamtaka í stjórnmálabar-
áttunni síðustu 10 árin.
Sumarið 1973 birtist opinber-
lega ávarp frá 50 forystumönnum
í sjávarútvegi, þar sem hvatt var
til þess, að íslenzk fiskveiðilög-
saga yrði færð út í 200 sjómílur.
Þetta ávarp og þær viðtökur, sem
það fékk hjá almenningi, átti rik-
an þátt í að skapa þann jarðveg,
sem gerði Sjálfstæðisflokknum
kleift að bera þetta mál fram til
sigurs í kosningabaráttunni 1974.
Hugmyndin um 200 mílna fisk-
veiðilögsögu átti erfiðar uppdrátt-
ar fyrir 10 árum en ætla mætti nú,
en sannleikurinn er sá, að vinstri
flokkarnir, sem þá áttu aðild að
ríkisstjórn, höfðu engan áhuga á
200 mílna fiskveiðilögsögu og voru
þrælbundnir í 50 mílna barátt-
unni. Fræg eru þau orð Lúðvíks
Jósepssonar, þáverandi sjávarút-
vegsráðherra, að 200 mílna
fiskveiðilögsagan mundi koma, en
ekki fyrr en hafréttarsáttmálinn
hefði verið gerður!
Hálfu ári eftir að þessi hópur
áhugamanna kom 200 mílna mál-
inu á rekspöl, tók annar áhuga-
mannahópur til hendi í varnar- og
óryggismálum þjóðarinnar, en þá-
verandi vinstri stjórn stefndi
markvisst að því, á þeim árum, að
segja upp varnarsamningnum við
Bandaríkin. Hún var komin lengra
á þeirri braut en nokkur ríkis-
stjórn, sem setið hefur frá því að
varnarsamningurinn var gerður.
Þá komu til skjalanna einstakl-
ingar, sem börðust undir kjörorð-
inu Varið land og söfnuðu rúmlega
55 þúsund undirskriftum undir
áskorun um, að haldið yrði
óbreyttri stefnu í varnarmálum.
Undirskriftasöfnun þeirra átti
verulegan þátt í því, að ekkert
varð úr áformum vinstri flokk-
anna um uppsögn varnarsamn-
ingsins. í kjölfar hennar vann
Sjálfstæðisflokkurinn ' mikinn
kosningasigur með þeim árangri,
að varnir landsins voru tryggðar.
Athyglisvert er, að áhuga-
mannasamtök hafa komið við sögu
í þremur veigamestu málum, á
vettvangi þjóðmálabaráttu síð-
ustu 10 ára, landhelgismálinu,
varnarmálum og nú kjördæma-
málum. Það er íhugunarefni,
hvort þessi þróun er til marks um,
að stjórnmálakerfið í landinu hafi
ekki megnað að endurspegla vilja
fólksins með eðlilegum hætti og
þjóðarviljinn hafi þess vegna
fundið sér nýjan farveg í mynd
þessara áhugamannahópa.
Hvernig sem á það er litið, fer
ekki á milli mála, að slíkt framtak
áhugamanna er mjög verðmætt og
miðað við þann árangur, sem
náðst hefur með þessum starfsað-
ferðum má búast við, að til þeirra
verði gripið í framtíðinni, þegar
þörf krefur. Alla vega er ljóst, að
þetta starf veitir stjórnmálaflokk-
unum ákveðið aðhald og miðað við
fengna reynslu hljóta þeir að
leggja stóraukna áherzlu á að
hlusta eftir hjartslætti þjóðarinn-
ar í öllum veigameiri málum.
Málflutningur þeirra einstakl-
inga, sem barizt hafa fyrir jöfnun
atkvæðisréttar á undanförnum
vikum, hefur örugglega orðið til
þess, að kjósendur á landsbyggð-
inni gera sér gleggri grein fyrir
því nú en áður, hversu sterkar til-
finningar eru meðal fólks i
Reykjavík og Reykjaneskjördæmi
vegna atkvæðamisréttis. Þess
vegna hefur framtak þeirra átt
mikinn þátt í að skapa hljóm-
grunn meðal landsbyggðarfólks
fyrir þeim áfanga, sem nú hefur
náðst í kosningaréttarmálum með
samþykkt Alþingis.
Þjódaratk vædi ?
Fleyg urðu þau orð Gunnars
Thoroddsen forsætisráðherra sl.
haust, að stjórnskipuleg sjálf-
helda gæti skapast á Álþingi í vet-
ur. Réttara væri þó að segja, að
pólitísk sjálfhelda hafi ríkt í land-
inu allt frá hinum tíðindasömu
kosningum vorið 1978.
Þótt ríkisstjórn hafi verið
mynduð í febrúar 1980 hefur kom-
ið æ betur í ljós, að í raun og veru
var enginn málefnalegur grund-
völlur til þeirrar stjórnarmyndun-
ar. Rökin fyrir þessari staðhæf-
ingu eru þau, að svo mikill ágrein-
ingur hefur verið um veigamikil
mál innan núverandi ríkisstjórn-
ar, og þá fyrst og fremst milli
Framsóknarflokks og Alþýðu-
bandalags, að leitt hefur til al-
mennrar stöðnunar. Þessir flokk-
ar náðu saman um samstarf í rík-
isstjórn undir forystu Gunnars
Thoroddsen, einungis til þess að
kljúfa Sjálfstæðisflokkinn.
Stöðnun hefur ríkt við byggingu
orkuvera og í stóriðjumálum. Þeg-
ar þessi ríkisstjórn fer frá völdum,
verða framkvæmdir við nýja
virkjun við Blöndu ekki komnar á
verulegan rekspöl, enda ákvarðan-
ir ekki teknar um hana fyrr en á
síðasta ári. Stóriðjumálum hefur
verið siglt í strand. Óhægt er um
vik fyrir okkur íslendinga að leita
eftir samstarfi við erlenda aðila
um nýja stóriðju meðan ágrein-
ingsmál okkar við Svissneska ál-
félagið eru óleyst. Þá má nefna
annað veigamikið mál, sem hefur
stöðvast vegna ágreinings í ríkis-
stjórninni, en það er flugstöðv-
armálið á Keflavíkurflugvelli. Enn
má nefna, frá yfirstandandi þingi,
ágreining um breytingar á viðmið-
unarkerfi launa.
Þegar menn standa frammi fyr-
ir því, að slík sjálfhelda skapast
árum saman í ríkisstjórn og á Al-
þingi, að þessir aðilar reynast
ófærir um að taka þær ákvarðan-
ir, sem þeim ber og höggva á þá
hnúta, sem verða til, hlýtur sú
spurning að vakna, hvernig hægt
sé að koma mikilvægum málum í
höfn, þótt pólitísk sjálfhelda ríki.
Ein aðferð til þess er framtak
áhugamanna á borð við það, sem
gert var að umtalsefni hér að
framan. Önnur er sú að beita þjóð-
aratkvæði í ríkara mæli en við
höfum vanizt.
Þjóðaratkvæði hefur sáralítið
komið við sögu hér, nema náttúru-
lega við lýðveldisstofnun. Hins
vegar er þessari aðferð beitt í rík-
um mæli í Sviss og að nokkru leyti
í Frakklandi, sérstaklega á tímum
De Gaulle. Hér hefur mönnum
þótt eðlilegra að gera út um mál í
þingkosningum. En þegar við
stöndum frammi fyrir því, að eng-
ar ákvarðanir eru teknar misser-
um saman, vegna innbyrðis
ágreinings stjórnmálaflokka og
sundurlyndis á vettvangi stjórn-
málanna hljótum við að íhuga,
hvort tilefni sé til að grípa til
þjóðaratkvæðis til þess að leysa
pólitísk deilumál, sem stjórnmála-
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 13. MARZ 1983 25
Soning-bókmenntaverðlaunin
dönsku voru nú í febrúar veitt
rithöfundinum og heimspek-
ingnum Simone de Beauvoir.
Kom hún þar í kjölfar ekki
ómerkari manna en Churchills,
Alberts Schweitzers, Darios Fo
og Halldórs Laxness. Hér hefur
hún aðallega verið kunn sem
ævifélagi franska heimspekisins
Jean-Paul Sartres. En einmitt í
ár fengum við líklega fyrstu bók
hennar i íslenzkri þýðingu, „All-
ir menn eru dauðlegir". Kannski
ekki ein af hennar frægustu bók-
um, en vissulega bók, sem fjallar
um mál er varðar alla menn —
dauðann. Meira að segja er
dauðinn meira í daglegri um-
ræðu hér á íslandi en nokkurs
staðar. Kemur með morgunkaff-
inu í margra síðna minningar-
greinum í blöðunum dag hvern.
Eitt blað gefur út sérstaka lát-
inna manna útgáfu — sennilega
þá einu í heiminum. Hjá okkur
er mannslát frásögn á almenn-
um vettvangi. Varðar ekki bara
syrgjendur sem nálægt hinum
látna standa. Kannski er það
gott — kann að vera léttbærara
að fara sjálfur, þegar lifað er við
það daglega að svo margir sam-
ferðamenn eru að kveðja.
Umræður um dauðann al-
mennt eru af eðlilegum ástæðum
orðnar opnari um allan heim.
Sjónarmiðin sum af öðrum toga
en áður. Nýtt lífsmynstur nú-
tímans hefur breytt svolítið
áherzlum í umræðunni, úr hvort
í hvernig. 1 myndlistargagnrýni
hér í blaðinu á fimmtudag vitnar
Bragi Ásgeirsson í orð mexí-
könsku listakonunnar Fridu
Kahlo: „Ég vona að heiðríkja
verði yfir burtför minni og ég
vona að ég snúi aldrei aftur".
Með betri aðbúnaði og framför-
um í læknisfræði hefur líftíminn
lengst. Og um leið vaknað spurn-
ingin um hvernig manneskjan
deyr eða fær að deyja. Nægir
ekki lengur að segja kokhraust-
ur: Eitt sinn skal hver deyja! Og
búa svo við þá vitneskju að mað-
ur muni einn góðan veðurdag
falla sem strá. Margir bera meiri
kvíðboga fyrir því hvernig það
beri að en staðreyndinni sjálfri.
Óttinn vaxandi við að fá ekki að
fara „eðlilega", þannig að „heið-
ríkja verði yfir brottförinni," en
tæki og vélar látin sjá um að
dæla lífinu í skrokkinn, án þess
að öndin hafi lengur orku til að
vera þáttakandi. Sá uggur kem-
ur m.a. fram í því að rætt er um
rétt einstaklingsins til að hafa
hönd í bagga með brottförinni
sjálfur. Þeirrar skoðunar var
greinilega rithöfundurinn frægi
Arthur Koestler, sem nú í vik-
unni tók sitt eigið líf,
þegar dauðinn virtist honum
kærkominn lausn í veikindum.
Það gerði kona hans raunar
einnig. En þau voru bæði í fé-
lagskap í Bretlandi, sem leggur
áherslu á rétt einstaklingsins til
að binda enda á líf sitt og eiga
ákvörðunarrétt þar um.
Umræðan um dauðann og
dauðastundina — burt séð frá
því sem við tekur — hefur
kannski fengið nokkra áherslu-
breytingu við hið mikla langlífi
nútimans. Við viðveru og fjölda
þeirra í samfélaginu, sem komn-
ir eru langleiðina í lífshlaupinu.
Þeir eru ekki margir samt sem
áður, sem fá að lifa slit líkamans
til enda. Flestir fara fyrr eða
síðar úr einhverri bilun á honum
og líffærum hans. En æ fleiri
slikar bilanir eru nú viðgerðar-
hæfar eða a.m.k. hægt að tjasla
upp á bilunina. Svo mjög, að
heyrst hefur kvartað undan því
að nú sé „blessun lungnabólg-
unnar" jafnvel frá gamalmenn-
um tekin. En hún var löngum
drjúgur og ekki slæmur bana-
biti, þegar líkaminn er að láta
sig.
Hún Halldóra' mín Bjarna-
dóttir, sem varð 108 ára, fékk að
lifa sitt skeið á enda og það að
líkaminn hrörnaði til enda. Og
með sínu langa lifshlaupi sýndi
hún okkur, hvernig við endum ef
ekkert annað kemur til að binda
enda á lífið. Maður endar nefni-
lega alveg eins og maður byrjar,
með því að sofa nær alltaf vært
eins og ungbarn. Vakna aðeins
til að borða. Það gerði hún Hall-
dóra í iokin. Svaf og fór rétt
fram úr til að borða. Veifaði að-
komnum burt með orðunum:
Allt gott! Nennti ekki að vera að
leggja á sig að heyra í þeim eða
hafa áhuga yfirleitt. Varðaði
ekki lengur neitt um heiminn.
Hún hafði skref fyrir skref
ákveðið sjálf hvenær hún hætti
hinu og þessu, eins og að skrifa
bréf eða lesa bréf og blöð, og
sofnaði svo út af.
Og þá erkomið að kveikjunni
að þessum gárum, bókinni henn-
ar Simone de Beauvoir „Allir
menn eru dauðlegir". Hún fjallar
nefnilega um það, hvernig fer
fyrir manninum ef hann er ekki
dauðlegur — hvílíkt böl það
verður. Segir frá lífsþyrstri
leikkonu, sem ákveður að lifa líf-
inu að fullu og í botn. En hún
kynnist svo óvenjulegum manni,
að því leyti að hann er búinn að
lifa frá þrettándu öld, er gamall
maður færði honum drykk sem
gerði hann ódauðlegan. Það er
hans saga gegn um aldirnar, sem
í raun er athugun á vegferð
mannsins allt frá miðöldum
fram í nútíðina, sem skáldsagan
fjallar um. Og hún sýnir fögnuð-
inn í fyrstu yfir því að þurfa
aldrei að deyja, og hvernig sú
vitneskja verður smám saman
að böli, sem tekur fyrir það að
maðurinn geti notið lífsins eða
látið sig varða nokkurn hlut.
Hann getur ekki tekið þátt, ekki
vænst neins, ekki fórnað neinu.
Söguhetjan segir í lokin, um leið
og hann gengur út frá hópi hug-
sjónafólks: „Eg gat ekki hætt lífi
mínu ég gat ekki brosað til
þeirra, það komu aldrei tár í
augu mér né eldur í hjarta mér.
Ég var maður einskis staðar, án
fortíðar, án framtíðar, án nútíð-
ar. Ég vildi ekkert, ég var eng-
inn. Ég þokaðist skref fyrir skref
í áttina að sjóndeildarhringnum
sem hörfaði undan við hvert
skref. Vatnsdroparnir skutust
upp í loftið, féllu niður aftur,
hver stund var hennar dauða-
stund, hendur mínar voru tómar
um aldur og ævi. Utanveltumað-
ur, dauður maður. Þeir hinir
voru menn, þeir lifðu. Ég var
ekki einn af þeim. Ég átti mér
enga von.“ Þetta var ein af jóla-
bókunum okkar í ár, og kvikan í
henni a.m.k. verð umhugsunar.
Að fá ekki að deyja er kannski
ekkert síður böl en að eiga að
deyja. Ætli gamla þjóðvísan um
mannsaldrana sé ekki bara
býsna farsæl uppskrift að lífi:
Tíu ára tel ég barn
tvítugur ungdómsgjarn
þrítugur þroskaharóur,
fertugur Tullþroskadur
fimmtugur í stað stendur
sextugur elli kenndur,
sjötugur hrærist hraður,
ittreður gamall maður
níreður niðja háð
tíræður grafarsáð.
Þá á maður a.m.k. vísa fallega
minningargrein í Mogga.
Kannski óvænt lof eins og hann
BB, sem Káinn ávarpaði við
gröfina:
kg h. ld þú mundir hlægja dátt aA mér
að horfá það, sem fyrir augu ber.
Þú hafðir ekki vanist við það hér,
að vinir bæru þig á höndum sér.
En dauðinn hefur högum þínum breytt
og hugi margra vina til þín leitt
í trú og auðmýkt allir hneigja sig
og enginn talar nema vel um þig.
kerfið í landinu ræður ekki við að
leysa.
Yfirlýs-
ing Pálma
Jónssonar
Nú hefur verið gengið frá fram-
boðslista Sjálfstæðisflokksins í
Norðurlandskjördæmi vestra og
samstaða tekist um hann á vett-
vangi sjálfstæðismanna þar. Yfir-
lýsing sú, sem Pálmi Jónsson,
landbúnaðarráðherra, gaf á fundi
kjördæmisráðs Sjálfstæðisflokks-
ins, um framtíðaráform sín í
stjórnmálum, hefur dugað til þess,
að stjórnarandstæðingar úr röð-
um sjálfstæðismanna í kjördæm-
inu hafa talið sér fært að standa
að framboðslista undir hans for-
ystu.
í yfirlýsingu sinni segir land-
búnaðarráðherra m.a.: „Allir sjá,
að núverandi ríkisstjórn mun ekki
starfa áfram og af hálfu okkar
sjálfstæðismanna í ríkisstjórninni
hafa engar áætlanir verið um það
að framlengja líf hennar eftir
kosningar. Ég tel ekki ástæðu til,
að stjórnin segi af sér fyrir kosn-
ingarnar nema nýjar orsakir geri
það knýjandi, en ég tel rétt og
sjálfsagt, að stjórnin segi af sér,
þegar að kosningum loknum,
hvernig sem þær fara. Ég tel jafn-
framt rétt, að Sjálfstæðisflokk-
urinn gangi til kosninga óbundinn
af því með hverjum hann muni
vinna að þeim loknum, ef hann á
þá aðild að ríkisstjórn, og ég vona,
að hann beri gæfu til að standa
heill og óskiptur að slíku sam-
starfi."
Það er fagnaðarefni, að Pálmi
Jónsson hefur lýst því yfir, að
bæði hann og aðrir sjálfstæðis-
menn í núverandi ríkisstjórn hafi
engar áætlanir um að halda áfram
núverandi stjórnarsamstarfi að
loknum kosningum. Sjálfstæðis-
mönnum er væntanlega ljóst, að ef
til slíks yrði stofnað öðru sinni
þýddi það óhjákvæmilega endan-
legan klofning í Sjálfstæðis-
flokknum. Hins vegar er það mið-
ur, að þeir Pálmi Jónsson og Frið-
jón Þórðarson hafa ekki séð
ástæðu til að segja af sér ráð-
herradómi fyrir kosningar eða
knýja á um það, að ríkisstjórnin í
heild segi af sér fyrir kosningar.
Það skapar Sjálfstæðisflokknum
verulega erfiðleika í kosningabar-
áttunni, að tveir af frambjóðend-
um hans sitja í núverandi ríkis-
stjórn, þegar kosningabaráttan er
háð og kosningar fara fram. Það
mun verða andstæðingum Sjálf-
stæðisflokksins tilefni til að und-
irstrika og minna á sundrungu
sjálfstæðismanna undanfarin
misseri.
Það er skylda þeirra Pálma
Jónssonar og Friðjóns Þórðarson-
ar að gera meðframbjóðendum
sínum á framboðslistum Sjálf-
stæðisflokksins um land allt grein
fyrir því, hvernig þeir hyggjast
standa að þessari kosningabaráttu
og á hvern hátt þeir ætla að draga
úr þeim vandamálum, sem óhjá-
kvæmilega skapast fyrir aðra
frambjóðendur með þrásetu
þeirra í núverandi ríkisstjórn.
Bjartsýni í
Bandaríkjunum
Ef menn vilja kynna sér það af
eigin raun, hvort alvarlegur sam-
dráttur hafi ríkt í bandarísku
efnahagslífi undanfarin ár, er
nægilegt að aka í bifreið frá
Kennedy-flugvelli í New York inn
á Manhattan. Á þessari leið og
vafalaust á akstursleiðum í
Bandaríkjunum yfirleitt, vekur
það strax athygli ferðamanna, hve
bílar sem ekið er á götum þar
vestra eru orðnir gamlir. Satt að
segja var höfundur þessa Reykja-
víkurbréfs furðu lostinn fyrir
skömmu að sjá hvað Bandaríkja-
menn aka á gömlum bílum og fer
ekkert á milli mála, að aldur
þeirra er spegilmynd af því erfiða
efnahagsástandi, sem þar hefur
ríkt seinni árin.
En nú ríkir bjartsýni á ný í
Bandaríkjunum og mikill hugur í
kaupsýslumönnum vestan hafs.
Þar virðast menn sammála um, að
kreppan sé afstaðin að þessu sinni,
og nýtt vaxtarskeið framundan.
Byggingarstarfsemi er komin í
góðan gang og í fyrirtækjum, stór-
um sem smáum, verða menn varir
við stóraukna eftirspurn á öllum
sviðum. Góðar horfur eru taldar á,
að vextir haldi áfram að lækka
þar í landi en jafnframt er það spá
fróðra manna, að dollarinn muni
halda styrkleika sínum að mestu á
þessu ári. Efnahagslíf Bandaríkj-
anna hefur svo mikil áhrif á efna-
hagsþróun flestra, ef ekki allra
annarra þjóða heims, að sam-
dráttur þar getur þýtt samdrátt
annars staðar og vöxtur þar getur
haft í för með sér jákvæða þróun
annars staðar. Reynsla okkar Is-
lendinga er sú, að hagstæð þróun
vestan hafs, hafi góð áhrif á okkar
efnahagsafkomu og vonandi verð-
ur einnig svo að þessu sinni.