Morgunblaðið - 09.07.1983, Blaðsíða 21

20
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 9. JÚLÍ 1983
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 9. JÚLÍ 1983
21
fltagmiltffifeife
Úlgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 230 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 18 kr. eintakið.
Hagræöing
og aðhald
jóðartekjur hafa skroppið
saman. Kaupgildi launa
hefur rýrnað. Það er enginn
vafi á því að fólk almennt hug-
ar að hagræðingu og aðhaldi í
rekstri heimila. Það á ekki
annarra kosta völ. En það ger-
ir jafnframt kröfur um að hið
sama gildi um ríkisútgjöldin; í
ráðstöfun skattpeninga, sem
sóttir eru í vöruverð og launa-
umslög landsmanna. Raunar
er hvergi fremur þörf við-
varandi hagræðingar og að-
halds en í margvíslegum stór-
rekstri hins opinbera.
Hagræðing og aðhald eru
ekki aðeins sparnaðarleiðir, þó
megintilgangurinn sé að hafa
stjórn á þróun útgjalda. Hér er
ekkert síður um hjálpartæki
að ræða til að ná fram sömu,
jafnvel meiri þjónustu — án
aukningar útgjalda, eða fyrir
minni fjármuni ef vel tekst til.
Kjarnaatriðið er að nýta fjár-
muni sem bezt. Þetta varðar
ekki skattborgarana eina, þeg-
ar ríkisútgjöldin eiga hlut að
máli, heldur ekkert síður þá,
sem þjónustunnar þurfa með.
Hvergi er hærra hlutfalli
ríkistekna ráðstafað en í heil-
brigðis- og tryggingaráðu-
neytinu. Ekki er langt frá lagi
að um 38% ríkisútgjaldanna
renni til málaflokka, er undir
það heyra. Vega þar trygg-
ingar þyngst, þ.e. lífeyris-
tryggingar, sjúkratryggingar
og slysatryggingar; en þar
næst rekstur heilbrigðisstofn-
ana. Sem dæmi má nefna að
ársstörf hjá ríkisspítölum, en
undir þá heyra hvergi nærri
allar sjúkrastofnanir, eru á
milli 1800 og 1900. Ekkert er
eðlilegra en að svo stórir út-
gjaldaþættir sæti viðvarandi
athugun og aðhaldi, ef koma
mætti við hægræðingu og betri
nýtingu fjármuna, sem líklegt
verður að telja. Fá mannanna
verk eru það fullkomin að eigi
megi betur gera.
Matthías Bjarnason, heil-
brigðis- og tryggingaráðherra,
hefur ritað stjórnarnefnd og
forstjóra ríkisspítala bréf, þar
sem þess er óskað, að könnuð
verði hagkvæmni þess að bjóða
út einstaka verkþætti í starf-
semi spítalanna, s.s. rekstur
eldhúss og mötuneyta, rekstur
þvottahúss, ræstingu, viðhald
fasteigna o.fl. Jafnframt hefur
hann ritað tryggingaráði og
forstjóra Tryggingarstofnunar
ríkisins bréf, þar sem þess er
óskað að könnuð verði af
gaumgæfni öll útgjöld al-
mannatrygginga. Er sérstak-
lega nefnt, hvort ekki megi
með skipulagsbreytingum hjá
Tryggingastofnun og sjúkra-
samlögum ná fram einföldun,
hagræðingu og sparnaði.
Ráðuneytið leggur áherzlu á
það í erindum sínum að til-
mæli þess eigi ekki að fela í sér
neins konar skerðingu á bótum
til þeirra, er ekki hafa aðrar
tekjur en bætur almanna-
trygginga. — Þessu frumkvæði
og framtaki ráðherra ber að
fagna sérstaklega.
Skylt er að geta þrenns, þeg-
ar þessi mál eru reifuð: í
fyrsta lagi að kostnaður við
heilbrigðis- og öldrunarþjón-
ustu hefur skilað sér í betra
heilsufari og lengri lífdögum
íslendinga en flestra annarra
þjóða, sem að sjálfsögðu segir
til sín í fleiri vinnuárum og
meiri verðmætasköpun, að
ógleymdri persónulegri líðan
mannfólksins. í annan stað að
víða í heilbrigðiskerfinu er
brýn þörf aukinna fjármuna.
Síðast en ekki sízt eigum við
vel menntaðar heilbrigðis-
stéttir, sem að sjálfsögðu eiga
að starfa við þær kringum-
stæður, að þekking þeirra nýt-
ist þjóðinni sem bezt. — Ekk-
ert af þessu breytir hinsvegar
því, að hugsanleg tilfærzla
fjármuna í heilbrigðiskerfinu
sjálfu, hagræðing, skipulag og
endurmat, getur leitt til bættr-
ar þjónustu og betri nýtingar
fjármuna. Mismunandi rekstr-
arform heilbrigðisstofnana og
viss samkeppni þeirra í milli
þjónar sama tilgangi. Engin
ástæða er til að ætla annað en
að heilbrigðisstéttir séu fúsar
til samvinnu um viðvarandi
endurmat, aðhald og hagræð-
ingu í heilbrigðiskerfinu.
Matthías Bjarnason hefur
áður sýnt að hann er stjórn-
málamaður sem þorir. Þess-
vegna er ástæða til að ætla, að
fram verði fylgt þeirri könnun
og því endurmati, sem að er
stefnt. Vonandi tekst um það
samátak allra sem hlut eiga að
máli, ráðuneytis, stjórnenda
stofnana og heilbrigðisstétta.
Ekki verður hjá því komizt
að minna á þá staðreynd, sem
stundum vill gleymast, að öll
félagsleg þjónusta, hvort held-
ur er á sviði trygginga, heil-
brigðismála eða fræðslukerfis,
sem og allt lista- og menning-
arstarf, sækir kostnaðarþátt
sinn til þjóðarframleiðslu og
þjóðartekna. Það skiptir því
meginmáli að skapa grósku í
atvinnulífi; auka þjóðartekjur;
að atvinnuvegirnir hafi tekjur
umfram gjöld. Ekki aðeins til
að byggja sig upp, heldur einn-
ig til að standa undir batnandi
lífskjörum og samfélagslegum
þörfum.
Af ævintýralegri ferð þriggja
íslendinga frá Kýpur til Frakklands
Á BAKSÍÐU Morgunblaðsins er sagt frá ótrúlegri ferð
þriggja íslendinga, tveggja Tyrkja, Frakka og Belgíumanns
með 460 tonna ferju frá Kýpur til Frakklands. Ferjuna námu
þeir úr kví í höfninni í Famagusta í tyrkneska hluta Kýpur.
Tvo tyrkneska varðmenn höfðu þeir með sér í ævintýralega
ferð um Miðjarðarhafið upp til Toulon í Frakklandi. Hér á
eftir fer frásögn Valentínusar Ólafssonar:
Ferjan sem Akurnesingarnir sigldu.
Skipið tekið um miðja nótt
og siglt eftir vegakortum
Akurnesingarnir þrír: Valentfus ólason, GuAjðn Valgeirsson og Erling Pils800-
„Aðdragandinn er sá, að belglsk-
ur maður keypti bílferju af ein-
hverjum Hollendingum til að
braska með hana og seldi hana til
tyrkneskra aðila á Kýpur. Þeir
stóðu ekki við greiðslur, borguðu
bara fyrstu tvær afborganirnar og
síðan ekki söguna meir.
Belginn vildi náttúrulega ná í
skipið aftur fyrst þeir gátu ekkert
borgað af því, en það gekk brösulega
og hann réði 32 ára gamlan lögfræð-
ing franskan með sér í málið. Sá
þekkir til hér á Akranesi og hafði
verið á loðnuskipinu Vfkingi. Hann
fékk tvo skipverjanna á Víkingi og
mig til þess að koma skipinu frá
Kýpur, Erling Pálsson, 1. stýrimann
á Víkingi, Guðjón Valgeirsson vél-
stjóra á Víkingi og mig, en ég er 1.
stýrimaður á Höfrungi AK.
Þessi Frakki hafði verið í þrjá
mánuði á Kýpur við að reyna að
semja um að borgun eða að skipinu
yrði skilað, en ekkert gekk. Belginn,
sem átti skipið, vildi reyna að fá
einhverja menn til að ná því og vildi
þá fá menn sem hann gat örugglega
treyst og þannig komum við inn f
dæmið. Það var hringt f okkur og
við spurðir hvort við myndum vilja
slá til og gera þetta og það var sam-
þykkt á stundinni.
Við lögðum af stað 1. júní til Lux-
emborgar, þar sem Belginn tók á
móti okkur og skýrði málið. Hann
sýndi okkur sölusamning og aðra
nauðsynlega pappfra. Síðan var
haldið til Parísar og flogið þaðan til
Istanbúl í Tyrklandi. Þangað var
komið á þriðja degi.
Það kom strax í ljós, að það
myndu verða vandræði að komast
niður til Kýpur og á endanum kom-
umst við til Kýpur með því að múta
flugstarfsmönnum þarna, fleira
þurfti reyndar til. Belginn hafði þá
yfirgefið þá vegna þess að hann var
þekktur þarna á staðnum. Hann
vildi ekki vera með þeim vegna þess
að þá kæmist kannski frekar upp
hvað til stóð. Það hvíldi mikil leynd
yfir öllu saman og hann kom síðan
með öðru flugi til Kýpur.
Skipið var f borginni Famagusta,
en eftir allan feluleikinn samfara
komu okkar þangað tók Tyrkina að
gruna að ekki væri allt með felldu.
Þeir bönnuðu alla umferð f skipið og
settu auk þess þrjá varðmenn til að
gæta þess. Tveir þessara varð-
manna höfðu verið vélstjórar á
skipinu og þekktu greinilega vel til
þarna um borð.
Frakkinn hafði aðgang að skipinu
og Tyrkirnir þekktu hann vel. Hann
hafði ofan af fyrir þeim með því að
leyfa þeim að horfa á sjónvarp og
vídeó meðan undirbúið var hvað
ætti að gera. Síðan kom Frakkinn
með eldsneytisgeymana um borð, en
þeir höfðu verið fjarlægðir, og faldi
þá þannig að þegar hann var stöðv-
aður af vörðunum, sagði hann að
þetta væru matvæli sem hann ætl-
aði að gefa hinum. Á sama tíma
reyndu hinir að komast inn f höfn-
ina, sem var lokuð, en það tókst
undir því yfirskyni að þeir væru að
fara með ferju milli Famagusta og
Sýrlands. Þeir athuguðu hvaða
möguleika þeir hefðu á því að kom-
ast um borð með því að taka
gúmmíbát og róa um í höfninni.
Síðan skildi leiðir með okkur, en
við íslendingarnir földum okkur í
lélegu kofaræksni þar sem voru
flugur og önnur kvikindi, sem öngr-
uðu okkur. Þarna urðum við að bíða
í góða stund eftir að ferjan héldi af
stað til Sýrlands. f fjörunni fundum
við slöngubát og þegar við vorum
um það bil að leggja af stað var
kallað í hátalara með miklum lát-
um. Við héldum að búið væri að
finna þá og nú ættu þeir að koma til
lögreglunnar. Fljótlega kom þó í
ljós að verið var að kalla til trúar-
iðkana.
Við héldum þvf áfram með
strandlengjunni, en það var svo
grunnt þarna að við gátum jafnvel
gengið með skipinu. Við földum
okkur þarna f skipsflaki í höfninni
meðan við biðum eftir að Frakkinn,
sem var um borð, gæfi ljósmerki.
Við urðum ekki varir við nein ljós-
merki, en þegar við vorum að nálg-
ast skipið heyrðum við f báti sem
var að koma og að sjálfsögðu héld-
um við að lögreglan væri að koma
þarna. Ferjan lá utan á tveimur
öðrum skipum og annað þeirra var
dýpkunarskip. Við komumst í dýpk-
unarskipið og gátum falið okkur f
því til að byrja með. Þetta mátti
ekki tæpara standa því gúmmíbát-
urinn var farinn að leka. Það var
vörðurinn, sem hafði orðið var við
eitthvað og fór af stað. Þá urðum
við fyrst verulega hræddir um að
þetta myndi ekki ganga. Við kom-
umst nú samt um borð og niður í
vélarrúmið og þar inn í herbergi
sem við gátum læst í rólegheitun-
um.
Rafmagn í skipið var fengið úr
landi, en það vantaði rafmagn til að
geta hlaðið upp einhverja vél um
borð, því þurftum við að fá elds-
neytisgeymana um borð. Belginn
gerði sér þá lítið fyrir og klippti á
rafstrengina þannig að öll ljós
slokknuðu f skipinu. Það fannst
vörðunum einkennilegt, en Frakk-
inn gat talað þá til og fengið þá til
að trúa því að sennilega væri raf-
magnið bilað og það yrði því að láta
ljósavélina f gang f staðinn til að
hlaða lofti inn á aðalvélarnar. Það
gerði hann með það í huga, að ljósa-
vélarnar yfirgnæfðu aðalvélina og
þegar þær væru komnar í gang væri
auðvelt að setja aðalvélina í gang.
Síðan var skipulagið þannig, að
við íslendingarnir vorum lokaðir af
niðri f herberginu. Meðan þetta var
að gerast hafði Belginn sleppt öllum
endum nema einum, það var vír sem
var bundinn í land. Þar hafði hann
skilið járnsög eftir til að klippa á
þegar allt væri orðið klárt. Hann
hafði sleppt öllum hinum endunum
til að geta snúið sk’ninu við í höfn-
inni. Þegar allt var orðið tilbúið
keyrði varðbátur inn í höfnina. Um
borð varð uppi fótur og fit því við
héldum að varðbáturinn myndi
leggjast utan á okkur eða að þeir
hefðu orðið varir við okkur. Þegar
allt var orðið hljótt aftur töldu
varðmennirnir sig vera örugga og
þeir þyrftu ekki að vera allir um
borð og einn þeirra var því sendur í
land, en tveir urðu eftir.
Síðan þegar allt var klárt til að
leggja af stað og slökkt á öllum Ijós-
um var keyrt fullu, eins og hægt var
til að koma skipinu út fyrir land-
helgina, sem er þarna 3 til 4 mílur.
Þá var vandamálið með Tyrkina,
sem við vorum raunverulega búnir
að ræna. Til máls kom að láta þá í
björgunarbátana og láta þá bara
róa í land, veðrið var mjög gott, en
Tyrkirnir þorðu það ekki og vildu
heldur fá að vera með áfram. Annar
Tyrkinn var um þrítugt, en hinn
kvaðst vera fæddur árið 1338, eftir
tímatali múhameðstrúarmanna.
Þegar við komum út fyrir land-
helgina sigldum við áfram. Það voru
engin siglingatæki f lagi í skipinu og
aðeins einn segulkompás, sem ekki
var vitað hvort var í lagi því skipið
hafði legið svo lengi. Engin sjálf-
stýring var í skipinu, aðeins eitt
stórt stýri þannig að þetta var afar
frumstætt allt saman. Við vissum
ekki hvert við vorum að fara f
fyrstu, höfðum engin kort og rad-
arinn var bilaður.
Við byrjuðum á því að setja upp
bandarfskan fána og sigldum svo
meðfram strandlengjunni hjá Kýp-
ur og máluðum strax yfir nafn og
númer og svoleiðis. Skipið er 456
tonn, 15 metrar á breidd og 48 metr-
ar á lengd, það er svona svipað að
stærð og íslensku skuttogararnir.
Þetta er bílferja sem gat tekið 40 til
50 bíla og 400 farþega. Við töldum
okkur stýra í vestur og tókum þá
áhættu að kompásinn væri f lagi.
Ströndinni var fylgt eftir vegakorti
af Kýpur og hægt var að átta sig
nokkurn veginn á staðháttum.
Þegar þarna var komið sögu vor-
um við kailaðir upp. Þeir höfðu
mætt skipi þarna rétt hjá og senni-
lega hafa skipverjarnir þekkt skip-
ið, en þeir þorðu ekki að svara þar
sem þeir voru kallaðir upp með
þessu tyrkneska nafni sem var á
því. Síðan hittum við Þjóðverja á
skipi þarna og gátum fengið hann
til að gefa upp staðarákvörðun og
þá kom i ljós, að skekkjan f komp-
ásnum var ekki nema fimm gráður
þannig að við hrósuðum happi yfir
því að vera svona nokkuð á réttri
leið.
Enginn matur var um borð, að-
eins hrísgrjón og makkarónur. Að
þremur dögum liðnum vorum við
komnir til Krítar. Við sáum strax
að ekki var olía f alla þessa siglingu
sem ætlunin var að fara, það er til
Ítalíu. Á Krít settum við okkur í
samband við fiskimenn sem voru að
veiða fyrir utan og báðum þá um
aðstoð til að hjálpa okkur með mat.
Það þorðu fiskimennirnir ekki og
gerðu sig líklega til að kalla í land,
en við fengum þó nokkra fiska hjá
þeim í svanginn.
Þá var kallað frá landi og spurt
um ferðir skipsins. Því var svarað
að verið væri að flytja hollenskt
skip frá Tyrklandi og að maturinn
um borð hefði skemmst þannig að
þeir yrðu að fá keyptan mat. Fiski-
tnennirnir kölluðu þá f land og
sögðu að ekki væri allt með felldu f
skipinu og var okkur þá skipað að
sigla til Krítar. Við ræddum málið
ekki frekar, en flúðum í vestur. Eins
og á Kýpur urðum við að styðjast
við vegakort um borð og urðum því
að fylgjast með staðháttum. Þegar
við misstum landsýn gerði vitlaust
veður. Tyrkirnir lágu á bæn þann
tíma og þorðu sig ekki að hræra.
Þetta var alveg örugglega ekki skip
sem þoldi óveður, það lá ljóst fyrir.
Það var kominn 9. júní þegar hér
var komið sögu, en þá sáum við land
og fengum staðarákvörðun hjá ein-
hverjum grískum skipum. Við
reyndum að sigla í humátt á eftir
skipum, sem við sáum þegar veðrinu
slotaði þannig að þetta bjargaðist
allt saman. Við rákumst á grfskt
skip, en skipverjar um borð vildu
ekkert tala við okkur.
Síðan sáum við aftur land og töld-
um okkur örugglega vera að koma
til Sikileyjar, en þá vorum við alveg
að verða olfulausir. Þá sáum við
skútu og settum upp alþjóðlegt
merki til að gefa til kynna að við
vildum fá aðstoð og tala við skip-
verja, þá kom í ljós að þeir sem voru
um borð voru Frakkar og ltalir.
Þeir urðu mjög hissa þegar við
sögðum þeim alla söguna. Þeir gáfu
okkur rétta stefnu og það kom í ljós
að við vorum á réttri leið. Þar feng-
um við einnig fisk að borða, sem
dugði í tvo daga, en að öðru leyti
vorum við matarlausir eftir að búið
var að borða allt sem var í björgun-
arbátunum.
Þegar við komum að höfninni í
Messina á Sikiley og vildum fá að
komast inn urðu erfiðleikar, einkum
vegna Tyrkjanna. Við komumst ekki
inn fyrr en morguninn eftir. Daginn
eftir fengu eigendurnir vatn, olíu og
matvæli um borð og fengu sér um-
boðsmann, sem bjargaði síðan mál-
inu með Tyrkina. Hann pantaði
fyrir þá far til Rómar og síðan til
Tyrklands og Belginn borgaði þeim
gott kaup.
Síðan var haldið af stað til Toulon
f Frakklandi og það var þriggja
daga ferð. Það var einhver sem kall-
aði í okkur og þá var í fyrsta skipti
búið til nafn og númer á skipið. Þá
gátum við í fyrsta skipti látið vita
af okkur og einn okkar íslend-
inganna ætlaði að reyna að hringja
heim, en það var ekki hægt. Hann
gat hins vegar hringt í vin sinn í
Luxemborg og beðið hann um að
láta vita til íslands hvað hefði kom-
ið fyrir. Þarna höfðum við nóg af
öllu, en næsti áfangastaður var
Sardinía. Þar þurftum við að fara
um sund milli Sardinfu og Korsfku.
Það er bær þar sem heitir Bonifacio
og þar gátum við enn bjargað okkur
með því að fara eftir vegakorti.
Þegar þeir leggja aftur af stað til
Frakklands, gerir brjálað veður og
þeir þora ekki annað en fara til
baka inn f næstu höfn, sem er ein-
hver skemmtibátahöfn og vildu fá
að fara með skipið þar inn, en þeir
fengu það ekki fyrst, þar sem talið
var að skipið væri alltof stórt. Sfðan
var þeim sagt að þeir mættu koma
inn ef þeir treystu sér til að sigla
inn sjálfir og þeir fylgdu einhverri
ferju þarna inn og höfðu þar
tveggja daga viðdvöl. Þar auglýsti
eigandinn skipið til sölu, en þrátt
fyrir að einn aðili kom og skoðaði
það varð ekkert að sölu. Sfðan var
tollurinn eitthvað hræddur þarna á
Korsíku af því að Tyrkirnir voru
þarna, var allt skoðað hjá þeim og
mikil leit gerð, en ekkert fannst.
Sautjánda júní héldum við frá
Korsíku f ffnu veðri og sigldum til
Toulon. Þaðan héldum við síðan
heim með viðkomu i París og Belgfu.
Eftir á að hyggja er þetta ævintýri
líkast. Við ætluðum okkur að vera
viku í skemmtilegri ferð, sem allir
héldu að yrði þægileg og lögleg í
hvívetna. í staðinn gerðust þessir
ótrúlegu hlutir, sem engan okkar
hafði órað fyrir. Samt sem áður er-
um við tilbúnir að fara f aðra svona
ferð,“ sagði Valentínus að lokum.
JG
Hæstiréttur um útla
yu eignar á uppboði:
Húsnæðismálastofnun
óheimilt að reikna verð-
bætur á eftirstöðvar
HÆSTIRÉTTUR hefur kom-
ist að þeirri niðurstöðu að
Húsnæðismálastofnun ríkis-
ins sé óheimilt að reikna vísi-
töluálag á eftirstöðvar veð-
skuldabréfs þegar eign er út-
lögð stofnuninni á nauðung-
aruppboði. Þá er átt við íbúð-
ir sem lánað hefur verið til úr
Byggingarsjóði ríkisins á
grundvelli laga um svo-
nefndar „félagslegar íbúðir“.
Áður hafði fógetaréttur
Reykjavíkur talið að stofnun-
inni væri heimilt að reikna
sér slíkt álag við útlagningu
íbúðar á nauðungaruppboði.
Forsaga málsins er í stuttu máli
sú að fbúð var seld á nauðungar-
uppboði. Hér var um að ræða íbúð
sem reist var á vegum Fram-
kvæmdanefndar byggingaáætlun-
ar í Reykjavík. íbúðin var því háð
ákvæðum reglugerðar nr. 78/1967,
sbr. reglugerð nr. 122/1968, sem
settar voru samkv. lögum nr.
97/1965, en á þeim tíma sem hér
skiptir máli áttu reglugerðirnar
stoð f lögum nr. 30/1970 og nr.
106/1970.
Um fbúðina gilti þvf sú regla að
söluverð hennar mætti ekki verða
hærra en kaupverð hennar, að
viðbættri verðhækkun, sem orðið
hefur á þeim hluta kostnaðarverðs
íbúðarinnar, sem fallið hefur í
gjalddaga og verið greiddur, þegar
Húsnæðismálastofnun neytir for-
kaupsréttar. Þá skal og bæta við
virðingarverði endurbóta, sem á
sínum tíma hafa verið gerðar, og
draga frá hæfilega fyrningu, hvort
tveggja samkvæmt mati dóm-
kvaddra manna. Ef slfk eign fer á
nauðungaruppboð, getur Húsnæð-
ismálastofnunin krafist þess að
sér verði útlögð eignin, á því verði
sem hæst hefur verið boðið, eða á
söluverði samkvæmt framan-
greindum reglum, ef það er lægra
en hæsta boð.
Á íbúðinni sem hér um ræðir
var áhvílandi lán með 1. veðrétti
Húsnæðismálastofnunar, sem lán-
aði á sínum tfma (1975) 80% sölu-
verðsins úr Byggingarsjóði ríkis-
ins.
Þegar til nauðungaruppboðsins
kom krafðist Húsnæðismálastofn-
un að sér yrði útlögð eignin eftir
framangreindum reglum. Mats-
verð eignarinnar var fundið út
með eftirfarandi hætti, en um það
sem slfkt stóð ekki ágreiningur:
Af þessari upphæð skyldi veð-
höfum greitt eftir rétthæð krafna
þeirra og var Húsnæðisstofnun á
1. veðrétti en Lffeyrissjóður versl-
unarmanna var á 2. veðrétti. Þeg-
ar til úthlutunar kom krafðist
Húsnæðismálastofnun ríkisins
þess, að á eftirstöðvar skuldabréfs
þess, sem fylgdi láni stofnunar-
innar, skyldu koma fullar verð-
bætur. Kröfu sína sundurliðaði
stofnunin með þessum hætti:
Skuldabréf útgefið 10. apríl 1975,
upphaflega að fjárhæð 2.264.000
gkr. að eftirstöðv-
um qs.. 2.215.652 gkr.
Vfsitöluálag sem fallið er á þær
eftirstöðvar ...... 2.356.124 gkr.
Vextir, 9,75% af eftirstöðvum frá
1. maí 1979 — 24. október
1979 .............. 104.413 gkr.
Samtals 4.676.189 gkr.
Lífeyrissjóður verslunarmanna
mótmælti þessari kröfugerð, á
þeirri forsendu, að f raun væri um
tvigreiðslu að ræða, þar sem
stofnunin fengi eignina sér út-
lagða en krefðist jafnframt verð-
tryggingar á eftirstöðvar kaup-
verðsins. Ef gengið hefði verið að
kröfu Húsnæðismálastofnunar
hefði Lífeyrissjóður verslunar-
manna aðeins fengið brot upp f
sfna kröfu, sem hljóðaði upp á
27.113.80 nkr. í fógetarétti
Reykjavfkur var raunar komist að
þeirri niðurstöðu, en Hæstiréttur
taldi á hinn bóginn að óheimilt
2.215.651 gkr.
.. 614.349 gkr.
.... 2.156.979
2.771.328 gkr.
.. 228.371 gkr.
5.215.350 gkr.
væri að reikna vísitöluálag á eftir-
stöðvar veðskuldabréfs Húsnæð-
ismálastofnunar, sem tryggt var
með 1. veðrétti, er forkaupsréttar-
ins var neytt. Lífeyrissjóðurinn
fékk þvf sfna kröfu greidda næst á
eftir kröfu Veðdeildar Lands-
banka íslands (fyrir hönd Hús-
næðismálastofnunar), en sú krafa
var talin 23.200.65 nkr. (22.156.52 +
1.044.13 krónur).
Segja má að þessi dómur sé ekki
síður mikilvægur fyrir eigendur
slfkra fbúða, þar sem Lifeyrissjóð-
ur verslunarmanna hefði, í fram-
angreindu máli, fengið lftið upp f
sfna kröfu, og eigandinn þvf áfram
skuldað honum framangreinda
fjárhæð.
Eftirst. upphafl. kaupverðs: 2.830.000 gkr. + 614.349 gkr.
Greiðslur kaupanda ...............................
Vísitölubætur á greiðslur ........................
Samtals verðbættar greiðslur kaupanda ...........
Mat matsmanna ...................................
Samtals
Fjárhagserfiðleikar Lánasjóðs námsmanna:
Fara fram á 182 milljón
króna aukafjárveitingu
„Hækka þarf leyfilegt tekjumark án þess
að það skerði möguleika til námslána"
— segir Ragnhildur Helgadóttir, menntamálaráðherra
LÁNASJÓÐUR íslenskra námsmanna á við mikla fjárhags-
örðugleika að etja um þessar mundir. Stjórn sjóðsins hefur af
þeim sökum farið fram á það við menntamálaráðherra,
Ragnhildi Helgadóttur, að hún beiti sér fyrir því, að sjóðnum
verði veitt 182 millj. kr. aukafjárveiting, svo hann geti staðið
við skuldbindingar sínar á hausti komanda. Lögum sam-
kvæmt eiga námslán að nema 95% af reiknaðri fjárþörf hvers
námsmanns. En á næsta ári er gert ráð fyrir að námslánin
fari í 100% fjárþarfarinnar.
Að sögn Ragnhildar Helgadótt-
ur menntamálaráðherra, er beiðni
Lánasjóðsins í athugun hjá
stjórnvöldum um þessar mundir.
Hún sagði að svo kynni að fara, að
koma þyrfti til vissrar skerðingar
lána í samræmi við bráðabirgða-
lögin í sumar. „En ég sem mennta-
málaráðherra mun beita mér fyrir
því, að í þá ráðstöfun verði farið
eins mildilega og unnt er,“ sagði
Ragnhildur. Hún fór þess á hinn
bóginn á leit við forsvarsmenn
Lánasjóðsins, að þeir beittu sér
fyrir því, að úthlutunarreglum
hans verði breytt, þannig að þær
dragi ekki úr tekjuöflun náms-
manna.
„Aðalatriðið er, að það sé ekki
dregið úr möguleikum manna, eða
löngun, til tekjuöflunar, eins og
t.d. verkefna sem nýtast þeim vel í
námi. Ég tel að slík breyting geti
einmitt orðið til þess að létta á
Lánasjóðnum. Ef menn geta haft
örlítið meiri tekjur af eigin aflafé
án þess að missa möguleika til
námsláns, þá fara menn líka að
skoða hug sinn um hvort þeir ættu
að taka fullt lán,“ sagði Ragnhild-
ur.
Hún sagði að starfsemi Lána-
sjóðsins væri í raun og veru starf-
semi almennrar lánastofnunar, en
ekki styrkjakerfi, sem miðast við
þetta ákveðna verkefni og þarf
eðli sínu samkvæmt að bjóða upp
á sérstök kjör. „Þess vegna finnst
mér eðlilegt, að mestur hluti
starfsemi Lánasjóðsins fari fram í
Veðdeild Landsbankans, og að
hann verði meðhöndlaður með
sama hætti og aðrar lánastofnan-
ir. Hitt er annað mál að það er
eðlilegt að þar til bærir aðilar
annist mat á því að hvaða leyti
nám manna, sem óska lána, er
lánshæft," sagði Ragnhildur
Helgadóttir að lokum.