Morgunblaðið - 31.08.1983, Blaðsíða 34

Morgunblaðið - 31.08.1983, Blaðsíða 34
34 MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 31. ÁGÚST 1983 Akurinn plægður fyrir uppgjöf — eftir Hjörleif Guttormsson Herra ritstjóri. Erfitt er yðar hlutskipti, svo sem sjá má af Reykjavíkurbréfi Morgunblaðsins um síðustu helgi, 21. ágúst. Þar er eingöngu fjallað um álmálið svonefnda, þ.e. sam- skipti íslands og Alusuisse. Úti í London stóð þá yfir þriðji samn- ingafundur fulltrúa núverandi ríkisstjórnar og Alusuisse og blað yðar virtist gera ráð fyrir að þar tækjust samningar milli aðila og raunar þegar í júlímánuði sl. Svo fór þó ekki, og telur iðnaðarráð- herra að árangur Lundúnafundar- ins hafi verið „lítill sem enginn“. Forskrift fyrir uppgjöf Ekki er annað hægt en að telja þetta vel sloppið, hafi það verið ætlan einhverra að ganga til samninga upp á þau býti, sem boð- uð eru í umræddu Reykjavíkur- bréfi. Samkvæmt því er mælt með samningi sem fæli í sér eftirfar- andi meginatriði’ 1. Ágreiningur um 10 milljóna dollara skattkröfu íslenska ríkisins á,-hendur ÍSAL verði tekinn úr þeim gerðardómsfar- vegi sem hann nú er kominn í samkvæmt aðalsamningi og „heldur leiddur til lykta af sérskipuðum og sérfróðum aðil- um“, eins og það er orðað í Reykjavíkurbréfi. 2. „I öðru lagi mun ekki standa á því að ríkisstjórnin fallist á hugmyndir um stækkun álvers- ins í Straumsvík og að nýr eign- araðili komi til sögunnar", seg- ir skýrt og skorinort í sama bréfi. Það er ekki amalegt fyrir Alu- suisse að hafa slíkar yfirlýs- ingar í höndum um að auð- hringurinn fái umboð til að selja aðgöngumiða að íslensk- um orkulindum og hagnýta sér þær sjálfur í enn ríkara mæli. 3. „Orkuverðið ... viðkvæmasti, en jafnframt auðskildasti þátt- ur deilunnar ... Eins og áður hefur komið fram gerði Hjör- leifur Guttormsson tvö tilboð um hækkun á orkuverðinu úr 6,45 mills. í maí 1982 að verðið hækkaði í 9,5 mills og þegar dró að kosningum, eða í marz 1983, að það hækkaði í 12,5 mills. Verði samið i annað borð, mun orkuverðið hækka i þessu bili. Bendir ýmislegt til þess að fyrra tilboð Hjörleifs sé nærri því sem Alusuis.se vilji sætta sig við ... Nú, eins og í ráðherratíð Hjörleifs Guttormssonar, verð- ur litið á hækkun á þessu bili sem byrjunarhækkun." (Let- urbr. H.G.) 300 milljónir milli vina Þá vitum við það, að þeir sem Morgunblaðið talar fyrir eru reiðu- búnir að ganga að hækkun raforku- verðsins á bilinu 9,5—12,5 mills og fallast um leið á stækkun álversins og óskir Alusuisse um að taka skattkröfu íslenskra stjórnvalda úr núverandi gerðardómsfarvegi, þar sem auðhringurinn á að tilnefna dómsaðila af sinni hálfu fyrir 16. september næstkomandi. Það er engin tilviljun að Alusuisse fellst á að taka á móti íslensku samn- ingamönnunum í Zúrich fyrir þann tíma, eða 6. september. Slík gestrisni er ómaksins verð, ef hægt er að koma 10 milljóna doll- ara kröfu út af borðinu og kannski undir borðið svipað og farið var með yfirverð ÍSALs frá árinu 1974 í samningunum frægu ári síðar. Skrif Morgunblaðsins um skatt- svik dótturfyrirtækis Alusuisse í Straumsvík eru kafli út af fyrir sig, sem hljóta að vekja athygli íslenskra skattþega og ekki síður erlendis, svo sem í Bandaríkjun- um, þar sem ríki telja sér skylt að verja hagsmuni sína í stað þess að stunda góðgerðarstarfsemi við fjölþjóðafyrirtæki. Gera verður ráð fyrir að hinn örláti fjármála- ráðherra, Albert Guðmundsson, hafi þegar afhent Jóhannesi Nor- dal, seðlabankastjóra, prókúruna varðandi umrædda skattakröfu ríkissjóðs upp á nær 300 milljónir króna. Gripiö til falsana En það þarf meira við að hafa til að unnt sé að kaupa sér að- göngumiða í íslensku almennings- áliti til samninga um stækkun ál- versins og raforkuverð á bilinu 9,5—12,5 mills. Á sama tíma er framleiðslukostnaðarverð hjá Landsvirkjun um 20 mills og fs- lenskar rafveitur þurfa að greiða 5—6 sinnum hærra verð fyrir hverja kílóvattstund en stóriðju- fyrirtækin. Siðan er það almenn- ingur sem þarf að taka á sig mis- muninn í síhækkandi raforku- verði. Til að vinna slíkri hugmynd brautargengi dagana sem hún átti að verða að veruleika í Jagara- lundum Lundúnaborgar grípur Morgunblaðið til grófustu falsana um málsmeðferð í tíð fyrri ríkis- stjórnar. Þar helgar tilgangurinn meðalið á sama hátt og vörn blaðsins fyrir hönd Alusuisse í skattsvikamálinu stóra. Fölsunum Morgunblaðsins varðandi „tilboð Hjörleifs" í maí 1982 hefur áður verið svarað, þeg- ar búin var til uppsláttarfrétt um það í Morgunblaðinu í fyrra. Nú er hins vegar fylgt klassískri aðferð um að endurtaka ósannindalumm- una í von um að hún verði að „sögulegri staðreynd" og með því á að plægja akurinn fyrir þá nauð- ungarsamninga við Alusuisse, sem Morgunblaðið er nú málpípa fyrir. Svo langt er gengið að staðhæfa, að tillögur mínar um breytingar á rafmagnsverðinu til ÍSÁLs hafi „stangast á við niðurstöður í skýrslu starfshóps á vegum iðnað- arráðuneytisins um athugun á raforkuverði til álversins sem út kom í júlí 1982“, þ.e. um að full rök séu fyrir leiðréttingu á núverandi raforkusamningi án stækkunar ál- versins í 15—20 mills miðað við verðlag á miðju ári 1982. Hvert var þá efni „sáttaboðsins" til Alusuisse í maíbyrjun 1982 og helstu tillagna af hálfu iðnaðar- ráðuneytisins um breytingar á raforkuverði í minni tíð sem ráð- herra? Það er rétt að það liggi fyrir í Morgunblaðinu lesendum þes's til upplýsingar, nú þegar semja á „undir laufkrónum trjánna" í London eða Zúrich. Desember 1981 I bréfi iðnaðarráðuneytisins til Alusuisse þann 17. deseraber 1981 voru útfærð nánar ýmis atriði úr samþykkt ríkisstjórnarinnar frá 16. júlí 1981 um endurskoðun samninga. Um raforkuverðið var þetta tekið fram: „Verðviðmiðunina varðandi raf- orku, sem seld er ÍSAL samkvæmt rafmagnssamningi við Lands- virkjun, þarf að endurskoða með það í huga að verðið taki mið af raunverulegum raforkukostnaði frá nýjum vatnsaflsvirkjunum í landinu og að sú viðmiðun haldist út gildistíma samningsins." Febrúar 1982 Þann 26. febrúar 1982 gerði ráðherranefnd í umboði ríkis- Hjörleifur Guttormsson „Því þurfa menn að halda vöku sinni, minn- ugir þess að málflutn- ingur Morgunblaðsins er ekki lög á íslandi. Nauðungarsamningum við erlenda aðila hefur áður verið hnekkt.“ stjórnar samþykkt „Varðandi meðferð deilumála og endurskoð- un samninga við Alusuisse vegna fSALs". Um raforkuverðið segir þar: „Þegar í stað hefjist viðræður um endurskoðun gildandi samn- inga með hliðsjón af bréfi iðnað- arráðuneytisins frá 17. desember 1981, þar sem aðilar fallist á að rædd verði m.a. eftirfarndi atriði: a) hækkun raforkuverðs frá því sem nú er upp að kostnaðar- verði við nýja raforkuöflun og gildi hækkunin frá 1. janúar 1982, með ákvörðun um óskerta verðtryggingu." Mars 1982 Á fundum aðila í Reykjavík 25.-26. marz 1982 voru kröfur ís- lenskra stjórnvalda ræddar og m.a. lögð fram ríkisstjórnarsam- þykktin frá 26. febrúar, svo og „Minnisblað varðandi grundvall- arbreytingar á aðstæðum er snerta rafmagnssamninginn milli Landsvirkjunar og ÍSALs". Þar er m.a. bent á að þær for- sendur sem lagðar voru til grundvallar álsamningnum 1966 þýði við núverandi aðstæður um 17 mills/ kWh í raforkuverði, og vegur þar þyngst brottfall tolla gagnvart útflutningi áls til landa í Efnahagsbandalagi Evrópu. Einn- ig er bent á, að framleiðslukostn- aður raforku hjá Landsvirkjun sé nú á bilinu 15-20 mills/ kWh. Maí 1982 Þegar engin jákvæð viðbrögð fengust frá Alusuisse við óskum stjórnvalda um hækkun raforku- verðsins var ákveðið að reyna að fá úr því skorið hvort einhver samningsvilji væri til staðar hjá talsmönnum auðhringsins. Á fundi með fulltrúum Alusuisse 6. mai 1982 lagði ég fram tillögu til málamiðlunar milli aðila, sem fól í sér eftirfarandi varðandi raforku- verðið: „Ríkisstjórn íslands og Alu- suisse samþykkja nú þegar bráða- birgðafyrirkomulag á hækkun raf- orkuverðs til ISALs með eftir- greindum hætti: a) Hækkun frá núverandi verði 6,45 mills/ kWh í 9,5 mills/ kWh frá 1. júlí 1982. b) Frekari hækkun í 12,8 mills/ kWh strax og markaðs- verð á áli (eins og það er skráð á London Metal Exchange) nær 80% af skráðu Alcan-verði. Jafnframt samþykkja aðilar að endurskoða núverandi samninga og byrja þegar í stað viðræður um eftirfarandi atriði: 1. Endurskoðun á rafmagnssamn- ingnum milli Landsvirkjunar og ÍSALs með það í huga að aðlaga raforkuverðið til lengri tíma framleiðslukostnaði svo og því sem greitt er af ál- bræðslum í Evrópu og Norður- Ameríku, þar sem tekið verði eðlilegt tillit til tollfrjáls að- gangs ÍSALs að markaði Efna- hagsbandalags Evrópu og ann- arra þátta er varða samkeppn- isstöðu ÍSALs. Það er ásetningur aðila að hafa lokið endurskoðun raf- magnssamningsins 1. nóvember 1982.“ Þetta er það sem Morgunblaðið telur sér sæma að túlka sem tilboð af minni hálfu um 9,5 mills í raf- orkuverði til lengri tíma, þegar gerð er samhliða og samtengd krafa um 12,8 mills með hækkandi álverði og að fallist sé á viðræður ura endur- skoðun rafmagnssamningsins á nán- ar skilgreindum forsendum sem all- ar vísa í raforkuverð nálægt 20 mills. Þeim samningum skyldi lokið fyrir 1. nóvember 1982 eða hálfu ári eftir umræddan fund. Er hægt að seilast öllu lengra í fölsunum til að reyna að réttlæta fyrirhugaða uppgjöf núver- andi ríkisstjórnar gagnvart auð- hringnum? Fulltrúar Alusuisse höfnuðu þegar á staðnum þann 6. mai 1982 þessari málamiðlunartillögu og vildu ekki þiggja vikufrest til að kynna hana stjórn fyrirtækisins. Ég lýsti því þá yfir að hún væri ekki í gildi lengur af hálfu ís- lenskra stjórnvalda né heldur aðr- ar framlagðar hugmyndir. Áskildi ég íslenskum stjórnvöldum allan rétt í málinu og taldi nauðsynlegt að endurskoða afstöðu Islands til samskipta við Alusuisse frá grunni í ljósi óbilgirni fyrirtækis- ins. Að venda kvæði í kross Skrif Morgunblaðsins um önnur „tilboð" af minni hálfu til Alu- suisse eru sama marki brennd og þetta grófa dæmi frá maí 1982 ber órækan vott um. Allar tilraunir blaðsins til að koma höggi á Al- þýðubandalagið eða að stimpla mig fyrir undaniátssemi í garð Alusuisse eru hjáróma, enda hefur kveðið við annan tón úr þess garði hingað til. Þar hafa ásakanir um óbilgirni og tilefnislausar aðdrótt- anir í garð auðhringsins verið að- alstefið í skrifum blaðsins svo og í málflutningi Geirs-liðsins á Al- þingi. I umræddu Reykjavíkur- bréfi er ég sérstaklega gagnrýnd- ur fyrir að hafa ekki viljað fallast á stækkun álversins í tengslum við upphafshækkun á raforkuverði, en slík stækkun hefur raunar verið á kröfulista Sjálfstæðisflokksins frá því í júlí 1981. Skýr stefna AlþýÖubandalagsins Þegar ljóst var að Alusuisse vildi í engu fallast á sanngirnis- kröfur af íslands hálfu um leið- réttingu samninga og hækkun raf- orkuverðs og Framsóknarflokkur- inn var hlaupinn yfir í herbúðir stjórnarandstöðunnar í málinu í febrúar sl., fluttu allir þingmenn Alþýðubandalagsins í Neðri deild Alþingis frumvarp til laga „Um leiðréttingu orkuverðs til Islenska álfélagsins hf.“ Frumvarpið fól í sér að felld væru úr gildi ákvæði rafmagns- samningsins milli Landsvirkjunar og ÍSALs um orkuverð. Raforku- verðið yrði ákveðið strax 12,5 mills en síðan leitað samninga við Alu- suisse um frekari hækkun sam- kvæmt ákveðnum forsendum. Næð- ust slíkir samningar ekki fyrir árs- lok 1983 skuli stjórn Landsvirkjunar ákvarða með gjaldskrá raforkuverð- ið til álversins í Straumsvík á bilinu 15—20 mills á kflóvattstund og breytist það síöan í samræmi við breytingar á skráðu heimsmarkaðs- verði á áli. Hér liggur stefna Alþýðubanda- lagsins skýrt fyrir og lagafrum- varpið var í rökréttu framhaldi af fyrri stefnumörkun iðnaðarráðu- neytisins og synjun Alusuisse að fallast á raunhæfar samningavið- ræður og sanngirniskröfur af ís- lands hálfu. Sjálfstæðismenn í stjórnar- andstöðu brugðust hins vegar * ókvæða við þessu frumvarpi og tóku höndum saman við fulltrúa Framsóknarflokksins og Alþýðu- flokksins í atvinnumálanefnd Sameinaðs þings um að flytja til- lögu til varnar Alusuisse. Þá til- lögu túlkaði Morgunblaðið sem vantraust á mig sem iðnaðarráð- herra. Er sú umræða flestum í fersku minni, þótt höfundur Reykjavíkurbréfs telji að álmál- inu hafi verið „linlega haldið á loft í kosningabaráttunni nú í vor ...“ N auðungarsamningi verður hnekkt Skattgreiðsla almennings i sjóð Alusuisse fer nú vaxandi með hverjum mánuði. Kaforkureikning- ur hverrar meðal fjölskyldu hefur hækkað um sem svarar nær 10 þús- und krónum á ári í tíð núverandi ríkisstjórnar, þar sem hitað er upp með rafmagni, og að auki er um 200 milljónum króna varið beint úr ríkissjóði til niðurgreiðslu á raforku. Núverandi ríkisstjórn verður að gera það upp við sig, hvort hún ætlar að binda enda á meðgjöf með raf- magninu til álversins svo sem öll rök standa til eöa endurtaka í þriðja sinn samninga á borð við þá sem gerðir voru 1966 og 1975. Því miður stefnir flest í hið síð- arnefnda ef marka má skrif Morg- unblaðsins og fregnir frá samn- ingafundum við Alusuisse, þótt óljósar séu. Því þurfa menn að halda vöku sinni minnugir þess að málflutningur Morgunblaðsins er ekki lög á íslandi. Nauðungarsamn- ingum við erlenda aðila hefur áður verið hnekkt. Þar er landhelgis- samningurinn frá 1961 lýsandi dæmi, svo og fordæmi annarra þjóða í viðskiptum við fjölþjóða- fyrirtæki á undanförnum árum. Með þökk fyrir birtinguna. Reykjavík, 23. ágúst, 1983. Hjörleifur Guttormsson. Aths. ritstj.: Hjörleifur Guttormsson hefur jafnan lagt sig fram um að forðast kjarna málsins í umræðum um Alusuisse, álverið í Straumsvík og næstu áform í stóriðjumálum. Grein hans að þessu sinni er því marki brennd. Hún er full af út- úrsnúningum og dylgjum sem fram eru settar til að drepa mál- inu á dreif. Skrif af þessu tagi eru raunar ær og kýr alþýðubanda- lagsmanna þegar þeir fjalla um störf sín í ríkisstjórnum síðan 1978. 1) Hjörleifur Guttormsson getur ekki fært rök fyrir fullyrðing- um sínum um að samkomulag um nýjan eignaraðila að stækkuðu álveri í Straumsvík jafngildi „umboði" fyrir Alu- suisse „til að selja aðgöngu- miða að íslenskum orkulind- um“. Þetta er sleggjudómur. 2) Það er einnig sleggjudómur að önnur leið til að leysa ágrein- ing um skattamál en gerðar- dómsleiðin þýði að skattakröf- unni sé komið „út af borðinu og kannski undir borðið". 3) Morgunblaðið hefur ekki falsað neitt varðandi tilboð Hjörleifs Guttormssonar til Alusuisse. Þau liggja skjalfest fyrir. Hjör- leifur bauð Álusuisse 9,5 mills sem byrjunarhækkun 6. maí 1982. Undan því fær hann ekki vikist frekar en sú viðræðu- nefnd sem nú ræðir við Alu- suisse. Morgunblaðið hefur jafn- an látið þess getið, að hér hafi verið um tilboð um byrjunar- hækkun að ræða. Fullyrðingar Hjörleifs um annað er fölsun. Tilvitnunin sem hann birtir úr

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.