Morgunblaðið - 16.11.1983, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 16. NÓVEMBER 1983
AFINNLENDUM
VETTVANGI
eftir BJÖRN BJARNASON
Sjónvarpsfréttin um
óflillgerðu stýriflaugina
„í skvrslu sem unnin hefur verið á vegum bandaríska varnarmálaráðu-
neytisins um hvar æskilegt gæti verið að koma fyrir eldflaugakerfum án
kjarnorkuvopna er Keflavík talin koma til álita...“ sagði Ögmundur
Jónasson í upphafi fréttar sem hann flutti sjónvarpsáhorfendum á sunnu-
dagskvöldið og varð tilefni umræðna utan dagskrár á mánudag. í þing-
umræðunum kom fram að strax sama kvöldið og Ögmundur flutti fréttina
hafi utanríkisráðuneytið og formaður Alþýðubandalagsins fengið um-
rædda skýrslu hjá fréttastofu sjónvarpsins. Var hún til umræðu í utanrík-
ismálanefnd alþingis á mánudagsmorgun og neðri deild síðdegis þennan
sama dag.
r
VÖÐVIUIM
ttHilnAskAnMil
Sjá sidu 2

15.
nóvembcr 1983
þriöiudagur
Jtvl tolublaó
48- argangur
Eldflaugaskýrslan um ísland í Pentagon
Ráðherrann vissi ekkert
Alþvðubandalagið
krefst mótmæla
af hálfu íslenskra
stjórnvalda og
boðar
lagafrumvarp
um friðlvsingu
landsins
gagnvart
kjarnorkuvopnum
Geir Hallgrimsson
utanrikisraðherra sagði
a alþingi i gær að hann
teldi skyrslugerð
bandariska varnarmala-
Ur því að svo mikið er látið
með þessa skýrslu mætti
ætla að í henni væri að finna
fastmótaðar áætlanir sem
snertu ísland. Svo er þó alls
ekki. í skýrslunni er fjallað um
vopn, stýriflaug sem skjóta
mætti frá stöðvum í landi á
herskip á hafi úti, sem ekki hef-
ur verið smíðað og því velt fyrir
sér, hvort slika flaug eigi að
smíða og til hvers mætti nota
hana yrði hún smíðuð. Skýrslan
er unnin á vegum einkaaðila,
Science Applications, Inc. í Virg-
iníu í Bandaríkjunum fyrir for-
stjóra kjarnorkuvarnadeildar í
varnarmálaráðuneytinu í Wash-
ington.
Ég fæ ekki betur séð en að í
umræðum á alþingi hafi menn
talið að hér væri um að ræða
stýriflaugar svipaðar þeim sem
koma á fyrir í Vestur-Évrópu og
geta borið kjarnorkusprengjur
inn í Sovétríkin. Þetta er mikill
misskilningur sem skýrist við
lestur skýrslunnar sem Ög-
mundur Jónasson vitnaði til án
þess þó að draga nægileg skil í
frásögn sinni á milli þeirra
stýriflauga sem mest hefur verið
rætt um undanfarið og þeirrar
flaugar sem Science Applica-
tions er að velta fyrir sér hvort
ástæða sé til að smíða. Stýri-
flaugarnar með kjarnaoddana
draga um 2500 km en þær sem
nota ætti til að granda skipum
frá stöðvum í landi myndu draga
tæplega 500 km.
Orðið stýriflaug hefur á ís-
lensku verið notað um eld-
flaugar sem auðveldast er að
lýsa með því að segja, að þær séu
eins og mannlausar flugvélar.
Þeim er ekki skotið upp í gufu-
hvolf jarðar. Þær eru tiltölulega
hægfara af eldflaugum að vera
og það má koma fyrir í þeim
tölvubúnaði sem hefur að geyma
landfræðilegar upplýsingar er
gera flauginni kleift að skríða, ef
svo má að orði komast, skammt
frá jörðu í áttina að skotmarki
sínu. Stýriflaugarnar með
kjarnaoddana eru búnar slíkri
tölvu. Hins vegar yrði nauðsyn-
legt að koma annars konar mið-
unartækjum fyrir í stýriflaugum
sem skjóta ætti frá landstöðvum
á skip á hafi úti. Um slíkan
tæknibúnað er meðal annars
fjallað í skýrslu Science Applica-
tions.
í skýrslunni velta sérfræð-
ingar fyrir sér öllu því sem mælt
geti með því að ráðist verði í
smíði þessarar landföstu stýri-
flaugar til árása á skip. Eitt at-
riðið er hvar koma mætti flaug-
unum fyrir og í því samhengi er
Island nefnt með Tyrklandi, Jap-
an, Danmörku, Vestur-Þýska-
landi, Noregi, Kóreu, Sikiley, Al-
aska og Diego Garcia á Ind-
landshafi. Eftir að kostum og
göllum hefur verið velt fyrir sér
er komist þannig að orði í þess-
ari skýrslu:
Sé litið á málið af raunsæi
og hagsýni eru helstu
ííndranirnar í vegi þess að
Bandaríkin framleiði landfasta
stýriflaug gegn skipum meðal
annars þessar (1) til þess að
flaugarnar komi að notum verð-
ur að koma þeim fyrir í stöðvum
utan Bandaríkjanna (sem dregur
úr áhuga Bandaríkjaþings á að
samþykkja smíði flauganna) og
(2) gerð flaugarinnar myndi
keppa um knappar fjárveitingar
við aðrar áætlanir heraflans sem
hver grein innan hans telur mik-
ilvægari en slíkar flaugar. Sagan
sýnir að þróun og framleiðsla
nýrra vopnakerfa hefur jafnan
tekið langan tíma og kostað mik-
ið.“
Með þessi orð í huga kemur
ekki á óvart þótt Marshall
Brement, sendiherra Bandaríkj-
anna í Reykjavík, hafi sagt við
Ingva Ingvarsson, ráðuneytis-
stjóra utanríkisráðuneytisins, að
skýrslan sem var kveikja sjón-
varpsfréttarinnar „væri alger-
lega marklaus", svo að vitnað sé
til ræðu Geirs Hallgrímssonar,
utanríkisráðherra, á alþingi á
mánudag.
að er ekki einleikið hve Al-
þýðubandalagsmenn og
Þjóðviljinn bregðast skjótt við
eftir að fréttamenn Ríkisút-
varpsins segja furðusögur af
málum sem snerta sjálfstæði,
öryggi og varnir íslands. Eins og
sjá má af meðfylgjandi mynd
var forsíða Þjóðviljans lögð und-
ir þetta mál. Þar er meðal ann-
ars vitnað til ræðu Svavars
Gestssonar á þingi með þessum
hætti: „Svavar sagði rétt að
alþingi fslendinga mótmælti
slíkum vinnubrögðum þarsem
skýrslan hefði meiraðsegja verið
gerð án vitundar og vilja utan-
ríkisráðherra íslendinga.“(!)
Svavar Gestsson telur sem sé að
einkaaðilar í Bandaríkjunum
eigi að bera það undir utanrík-
isráðherra íslands, þegar þeir
taka sig til og semja skýrslur um
það hvort smíða beri ákveðin
vopn eða ekki. Hvaða kröfur ger-
ir Alþýðubandalagið næst í
varnar- og öryggismálum?
Inni í Þjóðviljanum er að
finna grein undir fyrirsögninni:
Tomahawk stýriflaugar i Kefla-
vík og telur sá sem greinina
skrifar sig byggja hana á skýrsl-
unni sem Ögmundur Jónasson
kynnti í sjónvarpinu á sunnu-
daginn. Þar er komist að þeirri
niðurstöðu að skýrslan bendi til
þess að í Keflavík eigi að gera
„dulbúinn skotpall fyrir kjarn-
orkueldflaugar". Þjóðviljagrein-
inni lýkur með þessum orðum:
„Jafnframt má draga þá ályktun
af skýrslunni að varnarmála-
ráðuneytinu (bandaríska, innsk.
Bj.Bj.) sé ekki bein nauðsyn á
leyfi íslenskra stjórnvalda fyrir
því að gera ísland að slíku
skotmarki, þar sem aðstaðan sé
þegar fyrir hendi og ekki þurfi
nema skotflaug til þess að koma
þessum búnaði á staðinn."
Af Þjóðviljanum má sem sé
ráða að sjónvarpsfréttin
um ófullgerðu stýriflaugina sem
enginn í bandaríska hernum
virðist hafa sérstakan áhuga á
að smíða hafi komið alþýðu-
bandalagsmönnum í hátíðarskap
fyrir landsfundinn og gert þeim
að nýju kleift að „tengja ísland
friðarumræðunni í Evrópu".
Jólakort Áskirkju
JÓLAKORT Safnaðarfélags Ás-
kirkju eru komin á markað. Mjög
smekkleg kort með mynd af kirkj-
unni, sem Sveinn Kaaber teiknaöi.
Ginnig er jólabókin í ár að verða
tilbúin.
Sælgæti er i öðrum kili bókar-
innar en smádót í hinum. Þessar
rjafaöskjur í bókarformi voru
•njög vinsælar í fyrra. Á vegum
'él. eru einnig til sölu tuskudúkk-
ír sem nældar eru saman úr 5—8
rorðtuskum og þannig búnar til 3
terðir af dúkkum. Aðalsöludagur
á jólakortunum verður laugardag-
inn 19. nóvember og verður þá far-
ið í húsin í Ásprestakalli og þau
boðin til sölu. Jólabókin verður
vonandi til sölu í flestum verzlun-
um sóknarinnar eins og var í
fyrra.
Sérstök áhersla er lögð á fjöl-
breyttar fjáröflunarleiðir nú
vegna þess hversu stutt er í vígslu
Áskirkju, þann 11. desember. nk.,
og fjárþörfin því mjög mikil. Von-
umst við því til, að vel verði tekið
á móti sölufólki okkar.
Safnaðarfélag Áskirkju.
13
VIKU06
HElðAR
FERÐIR
L0ND0N
Kiktu á okkar ágætu London-
pakka. í þeim eru freistingar
sem einstaklega gaman er að
falla fyrir. Helgar- og vikuferðir,
með glæsilegum gistimögu-
leikum. Verð frá: 12.035.
GLASG0W
Það er örstutt til Glasgow, aðe-
ins tveggja tíma flug. Helgar-
ferðir á laugardag, verð frá:
8.202 kr.
Vikuferðir á þriðjudag, verð frá:
13.077 kr
Innifalið: flug, gisting, morgun-
verður.
EDINBORG
Vikuferðir: 13.248.
Helqarferðir 8.208.
LUXEM
BURG
Til allra átta frá Luxemburg.
Það er hægt að þyrja góða Ev-
rópuferð í Lux, vegna legu
landsjns. En að dvelja i Lux til
að eta, drekka og versla er
auðvita líka stórsnjallt. Viku-
og helgarferðir, og flug og bíll.
AMSTERD
Helgarferðir. Brottfarir þriðju-
daga og föstudaga.
Verð frá: 8.145.
PARIS
helgar- og vikuferðir
fra 12.754
KÖBEN
„Besta vinkona íslenskra utan-
landsferða", helgar- og viku-
ferðir. Helgarferðir alla laugar-
daga frá kr: 8.804.
Vikuferðir alla þriðjudaga frá
kr 12.618.
Jólafargjald frá 8.430
STOCK
HOLM
Jólatargjald frá 9.611
OSLO
Jólafargjald frá: 7.688
HELSINKI
Alla föstudaga, flug til Stokk-
hólms og með luxus-ferju til
Finnlands frá föstud.-mánu-
dags. Verðfrá: 12.285 kr.
GAUTAB
Jolafargjald frá 8.333
FERÐA
MIOSTOÐIINi
ADALSIHÆ Ti 9
S. Pfíl33