Morgunblaðið - 17.12.1983, Blaðsíða 1

Laugardagur 17. desember
SOVIET FORCED LABOR CAMP
Sovéskar vinnubúðir teiknaðar eftir heimildum vestrænna lejniþjónustumanna. Fjórar milljónir sovétborgara stunda hegningarvinnu í ellefu bundruð vinnubuðum vios vegar um Sovétrikin.
Sovétstjórnin veitir farandverkamönnum frá Víetnam aðbúnað, sem svipar um margt til vistar í hinum alræmdu vinnubúðum.
RAUNASAGA VIETNAM ER F.KKI Á ENDA
Víetnamar
í Siberíu
• Síðan „þjóðfrelsisöflin" í Ví-
etnam og Kampútseu komust til
valda eftir langvarandi baráttu
1975, hafa stuðningsmenn
þeirra á Vesturlöndum snúið sér
að því að styrkja önnur „þjóð-
frelsisöfT* í stríðum þeirra víðs
vegar um heiminn.
• A meðan hafa ískyggilegustu
tíðindi borist frá Suðaustur-
Asíu, þar sem milljónir manna
hafa verið sviptar I1T1 af komm-
únistum, og hundruð þúsunda
manna eru í fangabúðum eða í
refsivist í frumskógarnýlendum.
• í nokkur ár hafa fréttir verið
á kreiki um það á Vesturlöndum
og í Asíu, að þúsundir Víetnama
hafi verið fluttar til Sovétríkj-
anna og annarra Austur-Evrópu-
ríkja, þar sem þeir eigi vonda
ævi við allskyns erfiðisvinnu.
Þótt örðugt hafi reynst að safna
upplýsingum um þessa menn,
liggur nú margt Ijósar fyrir um
hagi þeirra eins og fram kemur í
þessari athugun Mbl.
Þegar fyrst fréttist um dvöl Vi-
etnama í Síberíu, töldu margir
víst, að þeir hefðu verið fluttir
þangað nauðugir í hegningar-
vinnu. Hafa nokkrir flóttamenn
frá Víetnam reyndar haldið því
fram allt til þessa, að fangar úr
hinum alræmdu vinnubúðum
Hanoistjórnarinnar hafi verið
Allt að hálfri
milljón Víet-
nama hefur ver-
ið flutt til lang-
dvalar í Sovét-
ríkjunum, þar
sem þeir stunda
erfiðisvinnu við
verstu skilyrði.
Sovétstjórnin
tekur til sín
stóran hluta af
launum þeirra
upp í viðskipta-
skuld Hanoi-
stjórnarinnar
fluttir til þrælkunar í Sovétríkj-
unum. Ekkert hefur þó enn sann-
ast í þeim efnum, enda óhægt að
koma við sönnunum.
Flestum heimildum virðist nú
bera saman um það, að skortur,
fátækt og atvinnuleysi reki unga
Víetnama til að ráða sig til starfa
og verknáms í Austantjaldsríkj-
unum. í stað þess að beina kröft-
unum að friðsamlegri endurreisn í
Víetnam, hafa stjórnvöld í Hanoi
efnt til innrása i nágrannalönd
sín, Laos og Kampútseu, og eiga
auk þess í tíðum landamæraskær-
um við Kínverja. Hernám ná-
grannalandanna hefur kostað
linnulausan og mannskæðan ófrið,
sem dregur til sín drjúgan hluta
af þjóðarframleiðslunni. Efna-
hagslífið er einnig mjög bágborið
fyrir þá sök, að stjórnvöld eru með
afbrigðum kredduföst og fylgja
fyrirmynd sinni, sovéska hagkerf-
inu, út í æsar. Allt hefur þetta
lagst á eitt við að skapa hörmung-
arástand í landinu. Þjóðin getur
ekki lengur brauðfætt sig fremur
en flestar aðrar þjóðir, sem búa
við stjórn marxista, og alþjóða-
stofnanir greina frá því, að Víet-
namar þjáist af vannæringu, sem
stofnar framtíð þeirra í hættu.
Þar sem atvinnulíf er allt í mol-
um, fær mikill hluti þjóðarinnar
engan starfa. Skortur er á öllu
nema vopnum, sem Sovétstjórnin
eys inn í landið í stríðum straumi
til að gera Hanoi-stjórninni kleift
að stunda landvinninga og berjast
við Kínverja.
Þetta ástand hefur valdið þvi,
að ein og hálf milljón manna hef-
ur flúið Víetnam og sest að víða
um heim, m.a. á íslandi. Er „báta-
Járnbrautarvinna í Síberíu. Verkamennirnir frá Víetnam þjást m.a. af kulda
og þungu vinnuálagi í vistinni hjá „bræðraþjóðinni".
fólkið" kunnast úr þeim fjölmenna
hópi, sem flæmst hefur úr landi.
Þeir, sem gerst þykjast þekkja til
flutninga Víetnama til Sovétríkj-
anna og annarra Austantjalds-
ríkja, segja, að svipaðar ástæður
liggi oft til þess, að menn flýi Ví-
etnam og hins, að þeir leiti eftir
vinnu í „bræðraríkjunum", sem
Hanoi-stjórnin kallar svo.
Þótt fátt bendi til þess, að menn
séu fluttir nauðugir úr landi, eru
kjör þeirra og aðbúnaður, einkum
í Sovétríkjunum, með þeim hætti
að minnir um margt á vist í vinnu-
búðum. Draga margir í efa, að far-
andverkamönnum sé gerð grein
fyrir því, hvað bíði þeirra í Sovét-
ríkjunum. Svo mikið er víst, að
samningar, sem gerðir hafa verið
um starfsdvöl og iðnnám Víet-
nama í Sovétríkjunum hafa aldrei
verið birtir, enda virðist ljóst, að
þeir brjóta í bága við alþjóðlegar
vinnumálareglur og mannrétt-
indasamþykktir.
Laun upp í skuld
Hanoi-stjórnin neitar því ekki,
að hluti af vinnulaunum farand-
verkamannanna í Austantjalds-
ríkjunum sé dreginn af þeim til að
greiða fyrir vörukaup Víetnama
frá þessum ríkjum. Víetnam er að-
ili að Comecon, efnahagsbandalagi
kommúnistaríkja, og á í miklum
erfiðleikum með að kaupa vörur
frá bandalagsríkjum sínum.
Bandaríkjastjórn telur líklegt að
þriðji hluti verkamannalaunanna
sé gerður upptækur til að standa
straum af þessum vörukaupum.
Aðrir segja, að verkamennirnir
beri enn skarðari hlut frá borði,
og tapi allt að tveimur þriðju hlut-
um af launum sínum í skulda-
greiðslur. Ekki er hins vegar deilt
um það, að Hanoi-stjórnin, sem
kennir sig við „þjóðfrelsi", notar
sér neyð þegna sinna til að láta
erlenda vinnuveitendur hýrudraga
þá með þessum hætti. Kremlverj-
ar mega vel við una, því að þá
skortir vinnuafl, einkanlega í Síb-
eríu.
í ánauð
Eitt af því, sem tortryggni vek-
ur, er lengd ráðningartímans, sem
sagður er fimm til sjö ár. Hafa
ýmsir, sem til þekkja, látið í ljósi
ugg um, að ráðningarskilmálarnir
séu svo strangir, að farandverka-
SJÁ NÆSTU SÍÐU