Morgunblaðið - 20.12.1983, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 20. DESEMBER 1983
59
Ingólfur ásamt Sigurði Jóhannssyni vegamálastjóra við
opnun Þrengslavegarins.
Ingólfur í ræðustóli í landsfundi Sjálfstæðisflokksins
fyrir nokkrum árum.
Nokkrir kaflar úr
síöara bindi
endurminninga
Ingólfs Jónsson-
ar, sem Páll
Líndal hefur
skráö og búið í
bókarform
komið við. Hann komst meðal
annars svo að orði, að Einar hefði
alltaf „haft á takteinum viss ráð
til að stöðva verðbólgu, og þau eru,
að það eigi að kaupa togara".
Mér þótti athyglisvert það, sem
Björn sagði um stjórnarslitin
1956. Skaðar ekki að tilfæra hluta
af því. Hann komst svo að orði:
„Ég hef aldrei kennt sjálfstæðis-
mönnum um þessi stjórnarslit.
Mér hefur aldrei dottið það í hug.
Þetta gekk allt vel 1953—1955, og
hefur ef til vill aldrei gengið betur
í okkar þjóðfélagi. Þjóðartekjurn-
ar uxu, fólkið var að fá traust á
peningunum. Þetta gekk prýðilega
og ég hef aldrei séð ástæðu til að
vanþakka sjálfstæðismönnum
samstarfið við framsóknarmenn
þá.“ Á líkan veg hníga ummæli
Bernharðs Stefánssonar í endur-
minningum hans.
Einar Olgeirsson gerði að sjálf-
sögðu grein fyrir afstöðu síns
flokks til kjördæmamálsins, en fór
fljótlega að ræða sín eftirlætis
umræðuefni á þessum tíma, eins
og nýsköpunarstjórnina og tog-
arakaup í því sambandi, áburðar-
verksmiðjuna, Vilhjálm Þór og
coca-cola, SlS og Olíufélagið, stóru
heildsalana að ógleymdu varnar-
liðirru og skaðlegum áhrifum þess.
Að sjálfsögðu fékk Björn ádrepu
fyrir sína ræðu og framsóknar-
menn yfirleitt í sambandi við fall
vinstri stjórnarinnar.
Auk Eysteins talaði heil hersing
af framsóknarmönnum, svo sem
áður getur, og voru sjónarmið
þeirra nokkurn veginn stöðug
endurtekning á því, sem rakið var
hér að framan, m.a. í sambandi
við ræðu Björns sýslumanns. Var
þá iðulega notað orðið „landeyð-
ingarstefna" um það sjónarmið að
breyta kjördæmaskipuninni á
þann veg, sem gert var ráð fyrir í
frumvarpinu. Þingmenn annarra
flokka tóku ekki teljandi þátt í
umræðum í neðri deild, nema þá
Einar Olgeirsson, enda var hér
einungis um málþóf að ræða. Efni
frumvarpsins var í raun útrætt.
Eftir hálfsmánaðarvist í neðri
deild komst frumvarpið óbreytt til
efri deildar. Þar hófst málþóf með
áþekkum hætti og verið hafði í
neðri deild.
Þótt gild rök séu fyrir því, að
þessar mörgu og löngu ræður hafi
ekki skipt máli varðandi af-
greiðslu þessa mikilvæga máls,
get ég ekki á mér setið — og þá
fyrst og fremst til gamans — að
víkja stuttlega að ræðum tveggja
ágætra framsóknarmanna.
Bernharð Stefánsson, þingmað-
ur Eyfirðinga, sagði, að Bjarni
Benediktsson hefði sagt á síðasta
þingi, að ekki ætti að afnema nein
kjördæmi, heldur ætti að sameina
þau, og hefði hann (þ.e. Bjarni)
líkt þessu við „að gifta ætti kjör-
dæmin". Og svo hélt Bernharð
áfram: „Að vísu væri þá um fjöl-
kvæni að ræða, því að siður er það
í okkar þjóðfélagi, að það sé ein-
ungis karl og kona, sem gifast, en
ekki margir í einu hjónabandi,
kannski fleiri karlmenn eða fleiri
konur. En hvað sem um það er, þá
er það víst og kom greinilega fram
í kosningunum, að t.d. Eyfirðingar
og Þingeyingar vilja ekki láta
gifta sig á þennan hátt. Það er
ekki vegna neinnar óvildar milli
þessara héraða, þvert á móti, það
fer mjög vel á með Eyfirðingum
og Þingeyingum. En hvort héraðið
um sig vill halda sjálfstæði sínu
og halda sínum þingmönnum, sem
það hefur undanfarið haft. Margir
ofbeldisseggir á fyrri tímum giftu
dætur sínar nauðugar og ævinlega
í eiginhagsmunaskyni. Stuðnings-
flokkar þessa máls ætla auð-
sjáanlega að feta í fótspor þeirra
manna.“
Ekki fór þáverandi þingmaður
Suður-Þingeyinga Karl Kristjáns-
son síður á kostum. Hann taldi, að
ákveðið augnablik, hraðfleygt
augnablik, hefði verið notað til að
reyna að knýja fram þá breytingu,
sem nú væri stefnt að. Hann taldi
sennilegt, að forsprakkar þeirra
flokka, sem fyrir þessu stæðu,
mundu innan skamms minnast
þessa augnabliks með svipuðum
hugsunum og Steingrímur Thor-
steinsson hefði sett fram á eftir-
farandi hátt:
„Eitt einasta syndar augnablik,
sá agnarpunkturinn smár,
oft lengist í ævilangt eymdarstrik,
sem iðrun vekur og tár.“
Ég býst nú við, að fleirum en
mér hafi þótt nokkuð mikið tekið
upp í sig, að minnsta kosti minnist
ég þess ekki að hafa heyrt þessi
orð höfð síðar um viðreisnartíma-
bilið, og hefur þó ýmislegt verið
um það sagt. Karl var maður
greindur vel, orðheppinn og ágæt-
lega hagmæltur. Honum hætti þó
til að nota skáldlegt líkingamál
heldur um of eins og til dæmis,
þegar hann fór að vitna í einhvern
sýslunga sinn, sem hafði látið þau
orð falla í upphafi viðeisnar, að nú
væru að hefjast „Móðuharðindi af
mannavöldum". Urðu þetta fleyg
orð og raunar höfð sem gamanmál
lengi síðan, þótt vissulega væri
það ekki tilgangurinn. En hvað
sem því líður, get ég ekki annað
sagt en Karl hafi verið meðal
hinna áheyrilegustu þingmanna í
ræðustól og hinn skemmtilegasti
félagi.
Þrátt fyrir allt málþófið, hlaut
málið afgreiðslu eins og til stóð.
Ekki man ég betur en Sigurður
Bjarnason hafi mælt lokaorðin í
þessari löngu og hörðu sennu;
flutti þar stutta og snjalla ræðu,
þar sem hann lýsti þeirri skoðun
sinni og ósk, að þessi stjórnar-
skrárbreyting mætti verða þjóð-
inni til farsældar. Síðan var þing
rofið. Við Sigurður hófum þing-
störf á sama tíma, á sumarþinginu
1942. Hann hafði unnið Norður-
Isafjarðarsýslu með miklu harð-
fylgi, aðeins 26 ára gamall, þá ný-
útskrifaður lögfræðingur. Hann
átti þar jafnan vísa kosningu,
meðan sýslan var sérstakt kjör-
dæmi, en síðan sem þingmaður
Vestfjarðakjördæmis, en hann lét
af þingmennsku 1970, er hann var
skipaður sendiherra í Danmörku.
Við áttum alla tíð gott samstarf.
Sigurður var dugandi þingmaður,
fóður ræðumaður og fylginn sér.
Ig saknaði Sigurðar, er hann
hvarf af þingi, en það veit ég, að
hann hefur ekki síður unnið ís-
lenzkri þjóð gagn í utanríkisþjón-
ustunni en á þingi.
Ekkert kaffi
Að því kom eins og nú var sagt,
að þessari framkvæmd var lokið.
Var vegurinn milli Hafnarfjarðar
og Keflavíkur fyrsti varanlegi
vegurinn, sem tengdi byggðir sam-
an með þessum hætti. Voru það
mikil viðbrigði að aka nýja veginn
frá því sem áður var. Gamli vegur-
inn var nánast eins og bárujárn.
Þar voru sums staðar skilyrði sem
helzt gáfu til kynna, að farið væri
um úfið hraun, ýmist djúpar holur
eða háir hryggir. Þar sem nýi veg-
urinn reyndist mjög dýr, en tengdi
saman þéttbýlissvæði, þannig að
til mikils hagræðis var, þótti rétt
að taka fyrst um sinn nokkurt
gjald af bifreiðum, sem um veginn
færu. Gjaldið skyldi þó vera all-
miklu lægra en það, sem bifreiða-
eigendur spöruðu sér í brennslu-
efni að ógleymdu því sliti, sem
fylgdi akstri eftir gamla veginum.
Suðurnesjamenn töldu sér mjög
misboðið með slíkri gjaldtöku og
styggðust við, svo að ekki sé meira
sagt. Og það var ekki látið sitja
við orðin tóm. Einhverjir fram-
takssamir menn létu sig ekki
muna um það að eyðileggja skýlið,
sem gjaldtökumönnum var ætlað,
brenndu það eina nóttina! Þetta
var hins vegar ekki mikilfenglegt
mannvirki og tók stuttan tíma að
setja upp annað í staðinn.
Nú var ákveðinn dagur til að
opna veginn svo sem kallað er. Var
sú opnun með þeim hætti, að við
Sigurður Jóhannsson vegamála-
stjóri ókum saman í fyrsta bíln-
um, sem fór þessa leið frá Hafnar-
firði til Keflavíkur. Það hafði ver-
ið tilkynnt tveim eða þrem dögum
áður, að við yrðum þarna á ferð-
inni.
Á fundi í bæjarstjórn Keflavík-
ur var daginn áður rætt um veg-
inn um veggjaldið. Eitthvað mun
hafa verið minnzt á það, hvort
ekki væri viðeigandi að bjóða
ráðherra, vegamálastjóra og ef til
vill einhverjum fleirum, sem hlut
ættu að máli, til kaffidrykkju. Hér
væri um sögulegan atburð að
ræða. Bæjarstjórnin samþykkti
hins vegar að gefa ekkert kaffi,
skipta sér ekkert af þessum yfir-
mönnum vegamála, sem sýnt
hefðu þá ósanngirni að beita sér
fyrir gjaldtöku hjá þeim, sem um
nýja veginn færu.
Fagnaðarlæti urðu því næsta
lítil, þegar við birtumst, ekki feng-
um við kaffið, sem varla var við að
búast, gátum jafnvel átt von á því,
að okkur yrðu gerðar einhverjar
spekálur, en ekki varð þó úr slíku.
Töluverðar blaðadeilur urðu út
af þessu gjaldi, og töldu Suður-
nesjamenn mjög á sig gengið með
því. Þingmenn kjördæmisins tóku
málið upp á þingi, og svo fór, að
gjaldið var afnumið.
Unnið að ritun bókarinnar; Ingólfur Jónsson og Páll Líndal.
alpixxa.
Skíðaskór
fiík.
Bambino
Nr. 26—29. Kr. 865,-
Nr. 30—33. Kr. 951,-
Pioneer I
Nr. 30—37. Kr. 1.038.-
Pioneer II
Nr. 38—41. Kr. 1.293.-
Bled 75
NR. 37—47. Kr. 1.323.-
Atlas
Nr. 42—46. Kr. 1.669.-
OPIÐ TIL KL. 20
í KVÖLD
Póstsendum
Laugavegi 13.
Sími 13508.