Morgunblaðið - 09.05.1984, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ, MIDVIKUDAGUR 9. MAÍ 1984
33
hún hóf notkun á Hvalfjarðarefni
hafa auglýst, að kostur væri á
óvirku efni fyrir hærra verð. Á
tímabilinu 1974—1978 er þó ekki
hægt að segja að fólk hafi haft
valkosti varðandi steypuefni.
Þegar Hvalfjarðarefni kom á
markað 1962 var það prófað við
Rannsóknastofnun byggingariðn-
aðarins og mældist það alkalí-
virkt. Byggingaryfirvöldum í
Reykjavík svo og forráðamönnum
steypustöðva var bent á þessa
hættu, en tóku ábendinguna ekki
til greina, enda þá ekki unnt að
benda á dæmi um skemmdir af
þessu tagi í húsum nokkurs staðar
í heiminum.
2) Byggingameistarinn. f bygg-
ingarreglugerð frá 1979 segir um
ábyrgð iðnmeistara: „Múrara-
meistari, sem hefur áritað upp-
drátt ber m.a. ábyrgð á allri stein-
steypu, niðurlögn hennar, múr-
vinnu ...“
3) Nei. Tillögur frá Steinsteypu-
nefnd og samþykkt þingsályktun-
artillögu þar að lútandi hafa ekki
leitt til þess. Aftur á móti hefur
Húsnæðisstofnun o.fl. styrkt
rannsóknir varðandi viðgerðar-
möguleika. Þessar rannsóknir
hafa leitt í ljós fleiri valkosti og
ódýrari en vitað var um í upphafi.
Valgarður Erlingsson spyr:
Hefur verið gerð könnun á því,
hvort einhver munur er á auglýstu
verði fasteigna og hinu raunveru-
lega söluverði? Mér hefur skilist
að þarna sé talsvert misræmi á, og
hið raunverulega söluverð sé oft á
tðum talsvert lægra en hið aug-
lýsta verð. Ég vildi gjarnan fá
svar við þessu, bæði hvað varðar
fullbúnar eignir og fasteignir á
byggingastigi.
Svar:
Mér vitanlega hefur ekki verið
gerð könnun á því, hvort munur er
á auglýstu verði fasteigna og
raunverulegu söluverði enda eru
ýmis vandkvæði á slíkri könnun.
Fasteignir eru oft til sölu á mörg-
um fasteignasölum og þá oft aug-
lýstar á nokkuð mismunandi
verði. Og þegar verðbólgan var 5%
á mánuði og verðið fer daghækk-
andi er erfitt að segja hvað sé
auglýst verð.
En samkvæmt þeirri reynslu
sem fengist hefur að undanförnu
seljast eignir yfirleitt á eitthvað
lægra verði en auglýst er. Yfirleitt
2% til 5% lægra verði. En dæmi
eru til um mikið meiri lækkun og
einnig kemur fyrir að eign seljist
á hærra verði en auglýst er, sér-
staklega ef greiðslurnar dreifast
mikið. Hér er átt við sölu á eldri
eignum. Eignir á byggingarstigi
eru nánast alltaf á föstu verði.
Og þá komum við að kjarna
málsins. Nefnilega því, að raun-
verulegt verð fasteigna eru ekki
það sama og uppgefið verð, alla-
vega ef greiðslur eru óverðtryggð-
ar og verðbólga nokkur. Raunvirði
(þ.e. verð eignar ef hún er stað-
greidd) er alltaf töluvert mikið
lægra eða 10% til 30% eftir verð-
bólguspá og dreifingu greiðslna.
Ef allar greiðslur eru verðtryggð-
ar og vextir teknir með í dæmið
má segja að raunvirði sé sama og
söluverð. — PB.
Málefni aldradra V
I>órir S. Guðbergsson
Ferðalög aldraðra
Þegar vor er í lofti, sólin skín eða þegar
náttúran skartar sínum fegustu litum á
haustin, vaknar einnig löngun hjá öldr-
uðum ekki síður en ungum til þess að
breyta til, njóta unaðssemda lífsins,
kanna óþekkta stigu og heimsækja jafn-
vel nýjar heimsálfur og þjóðir fjarlægra
landa.
Eins og áður hefur verið vikið
að hefur Reykjavíkurborg rekið
fjölbreytt félagsstarf fyrir aldr-
aða á undanförnum árum ásamt
félagslegri þjónustu sem Félags-
málastofnun Reykjavíkurborgar
hefur haft yfirumsjón með.
Fram til þess hef ég eingöngu
rakið í stórum dráttum það starf
sem unnið er á vegum stofnunar-
innar á vetrum en ekki minnst á
sumarstarfið.
Það kom fljótlega í ljós eftir að
félagsstarf aldraðra hófst að mikil
þörf var á aukinni starfsemi yfir
sumartímann. Þegar vor er í lofti,
þegar sólin er hæst á himni og
þegar náttúran skartar sínum feg-
urstu litum á haustin, vaknar
einnig löngun hjá öldruðum ekki
síður en ungum til þess að breyta
til, njóta unaðssemda lífsins,
kanna óþekkta stigu og heimsækja
jafnvel nýjar heimsálfur og þjóðir
fjarlægra landa.
Ákveðið var því fljótlega að
reyna að mæta þessari þörf og
kanna möguleika á auknu starfi
yfir sumartímann. Vegna fárra
fastra starfsmanna hefur þó ekki
fram til þessa verið unnt að halda
uppi félagsstarfi alla sumarmán-
uði og hefur starfið að hluta til
skipst niður á þrjá staði íNorð-
urbrún, Lönguhlíð og Furugerði.
Dagsferðir
Undanfarin ár hafa verið skipu-
lagðar dagsferðir fyrir aldraða á
vegum Félagsmálastofnunar
Reykjavíkur og verið afar vinsæl-
ar að öllu jöfnu þó að stundum eigi
veðurfar þátt í því að fólk hætti
við, jafnvel á síðustu stundu, þeg-
ar ekki blæs byrlega.
Venjulega hafa verið skipulagð-
ar 10—12 dagsferðir í nágrenni
Reykjavíkur og um höfuðborgina
sjálfa. Ýmist er lagt af stað um
9.00 að morgni eða 13.00 e.h. allt
eftir því hvað áætlað er að aka
langt og lengi. Fólk safnast saman
fyrir framan Alþingishúsið við
Austurvöll, en það hefur verið
hefð frá upphafi þessa starfs.
Sem dæmi um dagsferðir má
nefna:
1. Selfoss, Eyrarbakki, Stokks-
eyri,
2. Hvalfjörður, Vatnaskógur,
Saurbæjarkirkja,
3. Keflavík, Svartsengi, Vatns-
leysuströnd og Kálfatjarnar-
kirkja.
Þá má einnig geta þess að
2ja—3ja daga ferðir hafa einnig
verið afar vinsælar og nægir þar
að nefna Snæfellsnes, Akureyri,
Hallormsstað og Skóga.
Orlofsferðir að Löngu-
mýri í Skagafirði
Mörg undanfarin ár hefur verið
náin samvinna Félagsmálastofn-
unar Reykjavíkurborgar við ís-
lensku þjóðkirkjuna um orlof
aldraðra að Löngumýri í Skaga-
firði, þar sem Margrét Jónsdóttir
hefur veitt starfinu forstöðu frá
upphafi.
Skipulagðir hafa verið 6 hópar í
12 daga orlofsdvöl hver, frá því
síðla í maímánuði og þar til í byrj-
un septémbermánaðar.
Orlofsferðir þessar hafa verið
mjög vinsælar frá upphafi enda
fer þar saman félagsleg samvera í
fögru umhverfi undir stjórn
reyndra starfsmanna, reglulegar
máltíðir með góðum mat, andleg
og líkamleg uppbygging á hverjum
degi sem verður mörgum öldruð-
um ómetanlegt og ógleymanlegt
veganesti.
Svo vinsælar hafa þessar ferðir
orðið að nauðsynlegt er að skipu-
leggja þær og bóka talsvert fram í
tímann og setja um þær ákveðnar
reglur þar sem gert er ráð fyrir
því m.a. að þeir verði að öllu jöfnu
látnir ganga fyrir sem ekki hafa
verið áður og eru orðnir mjög
aldraðir.
Á sumrinu 1984 er ráðgert að 6
hópar komist til Löngumýrar og
mun sumardagskráin verða nánar
kynnt af Félagsmálastofnun
Reykjavíkur eigi síðar en um mán-
aðamótin apríl/maí nk.
Allar nánari upplýsingar um
ferðir þessar verða veittar í Norð-
urbrún 1, s: 86960.
Orðsending til alþingismanna:
Vegna frumvarps um
ríkismat sjávarafurða
— eftir Pétur H.
Ólafsson
Mér var í æsku kennt, að hverj-
um manni bæri skylda til að að-
vara um hættu, sjái hann hana
framundan.
Frumvarpið um ríkismat sjávar-
afurða, sem liggur nú fyrir Alþingi,
felur í sér að mínum dómi mikla
hættu, ef samþykkt verður. Því vil
ég upplýsa ykkur og gera viðvart,
háttvirtir alþingismenn.
Ég hef verið starfandi fiskmats-
maður um nokkurt skeið og líka
yfirtökumaður á fiskafurð fyrir
erlenda þjóð, svo mér er að nokkru
kunnugt hvar skórinn kreppir í
þeim málum. Ég hef alltaf verið og
er einstaklingshyggjumaður, innan
þeirra marka að einstaklingshags-
munir megi ekki valda þjóðinni
skaða.
Við yfirlestur þess frumvarps,
sem ég geri hér að umtalsefni, varð
* mér ljóst, að frumvarpið felur í sér
þá hættu ef það verður samþykkt,
að slökun gæti orðið á eftirliti og
gæðamati útfluttra sjávarafurða,
en það er ekki það sem okkur vant-
ar nú, heldur að unnið verði að því
markvisst að skerpa eftirlitið og
gera sjálft gæðamatið svo raun-
hæft að kaupendur vörunnar geti
treyst því í öllum tilfellum. Hér
eiga einstaklingshagsmunir og
þjóðarhagsmunir að geta farið
saman.
Ég reikna með að alþingismenn
geti verið sammála mér í því að
nauðsyn beri til að búa við óháða
dómstóla í landjnu. Á sama hátt
þarf og verður sú stofnun að byggj-
ast upp, sem á að annast gæðaeft-
irlit og gæðamat útfluttra ís-
lenskra sjávarafurða. Sú stofnun
verður að vera óháður dómstóll,
sem gætir jafnt hagsmuna kaup-
enda sem seljenda vörunnar. Sam-
kvæmt mínum skilningi, þá hefur
löggjafinn fram að þessu stefnt að
því, að þessu marki yrði náð gegn-
um þau lög sem í gildi hafa verið á
þessu sviði.
Frumvarpið um ríkismat sjávar-
afurða kemur þvert á áður mark-
aða stefnu Alþingis gegnum árin í
þessu efni. Samkvæmt frumvarp-
inu á sjö manna stjórn, „fiskmats-
ráð“, að stjórna matsstofnuninni
og fjórir þeirra að vera úr hópi
framleiðenda eða seljenda vörunn-
ar, valdir af þeim ráðherra sem fer
með málefni sjávarútvegs á hverj-
um tíma. Það hljóta allir að sjá, að
ef þetta verður samþykkt, þá yrði
ekki lengur um óháða matsstofnun
að ræða lagalega séð, og undir hæl-
inn lagt hvernig hin faglega vinna
færi úr hendi. Þetta þurfa alþing-
ismenn að gera sér ljóst, því ábyrgð
þeirra er mikil á þessu sviði.
Ég þekki gegnum störf mín mik-
inn fjölda fiskframleiðenda í öllum
landshlutum og gegnum þau kynni
er mér ljóst, að mikill meirihluti
þeirra er öndvegismenn sem ekki
mega vamm sitt vita. En það eru
líka til innan þessarar mikilvægu
stéttar menn sem ekki vanda nógu
vel sína framleiðslu og þurfa á
hverjum tíma sterkt óháð og fag-
legt aðhald, svo þeir valdi ekki
heildinni skaða. Hagsmunum þess-
ara manna, svo og allra annarra
sem að fiskframleiðslu starfa,
ásamt þjóðarhagsmunum sem geta
orðið miklir á þessu sviði, er án
nokkurs vafa best borgið með þeim
hætti að löggjafinn standi vörð um
þann arf sem við höfum hlotið frá
okkar framsýnustu mönnum í
sjávarútvegi og fiskframleiðslu
gegnum árin. En þeir voru aldrei í
neinum vafa um að óháð ríkismat
sjávarafurða tryggði best íslenska
hagsmuni á erlendum mörkuðum.
Flestir þessara manna voru miklir
einstaklingshyggjumenn, sem
skildu að frelsi einstaklinga og
þjóðarhagsmunir urðu að fara
saman.
Einn þessara manna var hinn
mikilhæfi foringi sjálfstæðis-
manna, Ólafur Thors. Hann stóð á
löngu tímabili sem sjávarútvegs-
ráðherra vörð um óháð ríkismat
sjávarafurða og það hvarflaði aldr-
ei að honum að Kveldúlfur, fjöl-
skyldufyrirtæki hans, ætti að
stjórna útflutningsmati fiskafurða.
Frumvarpið sem Halldór Ás-
grímsson sjávarútvegsráðherra
leggur nú fram um ríkismat sjáv-
arafurða gerir hins vegar ráð fyrir
því að „Fiskmatsráð" verði skipað
sjö mönnum og af þeim velji hann
fjóra úr hópi framleiðenda. Það fer
því ekkert á milli mála hverjir
hefðu yfirstjórn slíkrar stofnunar.
Ég vil því benda á að mikið djúp er
staðfest á milli sjónarmiða þessara
tveggja manna í embætti sjávar-
útvegsráðherra, Ólafs Thors ann-
ars vegar og Halldórs Ásgrímsson-
ar hins vegar.
Eins og ég sagði í upphafi þess-
arar greinar, þá tel ég það skyldu
mína að vara við samþykkt þessa
frumvarps, þar sem það felur i sér
algjöra stefnubreytingu á stjórn
þeirrar stofnunar sem hefur það
mikilvæga hlutverk að annast út-
flutningsmat sjávarafurða okkar.
Frá mínu sjónarmiði er frumvarpið
auk þessarar stefnubreytingar
mjög illa unnið og til lítils sóma
fyrir þá sem samið hafa. Það er því
von mín, að alþingismenn hlaupi
„Frá mínu sjónarmiöi
er frumvarpiö auk þess-
arar stefnubreytingar
mjög illa unnið og til lít-
ils sóma fyrir þá sem
samið hafa. Það er þvi
von mín, að alþingis-
menn hlaupi ekki hugs-
unarlaust að því að sam-
þykkja þetta vanhugs-
aða frumvarp.“
ekki hugsunarlaust að því að sam-
þykkja þetta vanhugsaða frum-
varp.
Að síðustu vil ég benda alþingis-
mönnum á að bæði Norðmenn og
Kanadamenn, okkar aðalkeppi-
nautar á fiskmörkuðum, eru nú að
herða á sínu útflutningsmati og
ætla að gera það að óháðu ríkis-
mati á öllum sviðum. Framundan
er því harðnandi samkeppni um
gæði fiskafurða sem boðin verða
fram á mörkuðum og í þeirri bar-
áttu tel ég að íslenskir hagsmunir
verði best tryggðir með óháðu
ríkismati sem gætir jafnt hags-
muna kaupenda sem seljenda. Að
hvika frá þessu er ævintýra-
mennska sem við höfum ekki efni
á, hvorki sem einstaklingar né
þjóð.
Pétur //. Ólafsson er fískmatsmad-
ur.