Morgunblaðið - 06.06.1984, Blaðsíða 25

24
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 6. JÚNÍ 1984
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 6. JÚNl 1984
25
fltofgtistlilafrUt
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 275 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 25 kr. eintaki
Kennarar og skólinn
jr
Ialmennum umræðum er
meira rætt um heimilið og
skólann eða atvinnulífið og
skólann heldur en kennara og
skólann. Nýafstaðið þing Kenn-
arasambands íslands dregur
hins vegar athyglina að síðasta
atriðinu. Ljóst er að meðal
kennara er megn óánægja með
kaup og kjör sem beinist í senn
gegn stjórnvöldum og stéttar-
samtökum opinberra starfs-
manna, BSRB. Telja kennarar
sér fyrir bestu að fara af stað
með sjálfstæðar aðgerðir og
augljóst er að það eru saman-
tekin ráð þeirra að búa þannig
um hnúta að þeir geti horfið frá
störfum næsta haust eftir
lögmætan uppsagnarfrest.
Reiðin og óróinn sem stafar
af lágum launum kennara hef-
ur óhjákvæmilega slæm áhrif á
skólastarf og andrúmsloftið í
skólunum. Menn þurfa ekki að
vera afburða glöggskyggnir til
að átta sig á því að þeir sem eru
óánægðir með það sem þeir
bera úr býtum fyrir vinnu sína
inna hana ekki af hendi af
sömu alúð og þeir sem telja sig
fá hæfilega umbun fyrir erfiðið.
Með þessu er ekki verið að
væna kennara um að sinna ekki
skyldum sínum heldur er vakið
máls á staðreynd sem vinnu-
veitendur og í þessu tilviki
skattgreiðendur hljóta að
íhuga.
Upphrópanir vinstrisinna um
að allt hafi þetta verið betra á
meðan alþýðubandalagsmenn
voru í stjórn eru marklausar.
Staðreyndin er sú að menn eru
nú að súpa seyðið af því að allt-
of lengi hefur verið látið reka á
reiðanum í stjórn skólamála.
Þar hafa ekki blásið ferskir
vindar um sali heldur allt mið-
að að því að koma á fót sjálf-
virku og helst sjálfskipuðu
stjórnkerfi sem sogar æ meira
fjármagn beint til sín svo að æ
minna verður til skiptanna í
skólunum sjálfum.
Furðu vekur hve kennarar
einkum á vinstri væng stjórn-
málanna eru íhaldssamir þegar
rætt er um breytingar á fram-
kvæmd skólamála. Úr því að
fulltrúar vinstrimennskunnar
meðal kennara rjúka upp til
handa og fóta út af öllu sem
hreyft er til breytinga eftir að
Ragnhildur Helgadóttir úr
Sjálfstæðisflokknum varð
menntamálaráðherra er nær-
tækt að álykta sem svo, að þeir
líti á núverandi skipan skóla-
mála sem pólitískt þrekvirki og
hugsjónamál. Ber að meta yfir-
lýsingar þeirra og aðfinnslur í
þessu Ijósi. Meginþorri kennara
hlýtur hins vegar að líta til
þess hvort með nýjum ráðum
og breyttum starfsháttum sé
unnt að spara í skólakerfinu og
opinberum rekstri almennt með
það fyrir augum að þar með
skapist svigrúm til að bæta
kjör kennaranna sjálfra og
styrkja stöðu þeirra.
Hvað sem kerfinu líður og
hinni miklu opinberu yfirbygg-
ingu skiptir nemendur og for-
eldra mestu að skólarnir bregð-
ist ekki vonum þeirra. Sérhvert
foreldri lítur í eigin barm þegar
barn þess gengur í skóla og
spyr sig: get ég treyst því að
kennarlnn veiti barninu þá
leiðsögn sem kemur því að best-
um notum á lífsleiðinni? Eng-
inn getur verið öruggur með
svarið við þessari spurningu á
meðan allt logar í ófriði vegna
kjaramála í skólunum. Leita
verður allra leiða, ekki síst í
skólakerfinu sjálfu og innan
þeirra fjárveitinga sem til þess
renna, til að bæta hlut kennara
á kostnað kerfisins.
Kórsigur
Isíðustu viku var því fagnað
hér hve mikils álits Ásgeir
Sigurvinsson nýtur sem knatt-
spyrnumaður í Vestur-Þýska-
landi. Nú berast fregnir um
annan og ekki síðri sigur Is-
lendinga í Þýskalandi, ekki í
vestur-þýskri keppni heldur
keppni æskukóra sem Evrópu-
samband útvarpsstöðva stend-
ur fyrir og haldin var í Köln, en
í þessari keppni sigraði Hamra-
hlíðarkórinn undir stjórn Þor-
gerðar Ingólfsdóttur.
Fréttirnar um þennan kór-
sigur eru uppörvandi. Þær eru
staðfesting á því hve frábær-
lega vel kórfélagarnir sem
kenna sig við sinn gamla skóla,
Menntaskólann við Hamrahlíð,
hafa unnið undir öruggri og
listrænni stjórn. Þær sýna að
verk íslenskra tónskálda eru
sigurstrangleg þegar þau njóta
jafnræðis frammi fyrir hlut-
lausum dómendum. Þær eru
öllum þeim mikla fjölda íslend-
inga sem helgar sönggyðjunni
tómstundir sínar hvatning. Sig-
ur Hamrahlíðarkórsins stuðlar
að því að íslensk menning hlýt-
ur víðtæka kynningu.
Nýlega kom fram í Banda-
ríkjunum að þar í landi kaupa
mun fleiri aðgöngumiða að list-
rænum viðburðum, tónleikum
og óperusýningum, en íþrótta-
leikum. Þessa staðreynd ættum
við íbúar smáþjóðarinnar að
hafa í huga þegar við íhugum
hvernig merki íslands verði
best haldið á loft meðal hinna
fjölmennari þjóða.

Ljósm.: Snorri Snorrason.
Frá Breiödalsvík

Aðgerðir útgerðarmanna á Austfjörðum:
Forsætisráðherra og sjávarút-
vegsráðherra austur eftir helgi
FORSVARSMENN sjávarútvegsfyrirtækja á Austfjörðum, frá Djúpa-
vogi til Vopnafjarðar ákváðu á fundi sínum í fyrradag að sigla skipum
sínum í land þann 24. þessa mánaðar og hætta útgerð, þar til rekstr-
argrundvöllur fyrirtækjanna hefur verið tryggður, eins og fram kemur í
frétt í Morgunblaðinu í gær. Útgerðarmennirnir gera út 15 til 20
togskip en einhverjir útgerðarmenn minni báta voru einnig aðilar að
samþykktinni. Segja útgerðarmennirnir að minni togararnir séu gerðir
út með 15—25% tapi og hafi svo verið undanfarin ár. Flest þorpin á
Austfjörðum byggja allt á útgerð og fiskvinnslu og ef sjávarútvegsfyrir-
tækin stöðvast lamast allt atvinnulíf á þessum stöðum. Sigfinnur Karls-
son forseti Alþýðusambands Austurlands telur aö 1300 til 1600 manns
missi vinnu sína innan viku frá stöðvun. Næslkomandi þriðjudag er
fyrirhugaður fundur forsætisráðherra og sjávarútvegsráðherra með for-
svarsmönnum fyrirtækjanna. Blm. Morgunblaðsins ræddi í gær við
þrjá útgerðarmenn fyrir austan, forseta Alþýðusambands Austurlands
og sjávarútvegsráðherra og fara viðtölin hér á eftir.
Guðjón Smári Agnarsson:
„Sjálfsagt eru ekki
önnur ráö til en
gengisfelling“
„ASTANDIÐ er mjög slæmt. Viö erum
alls staðar komnir í vanskil og þetta
getur ekki gengið svona lengur. Skipin
myndu stöðvast sjálfkrafa mjög fljót-
lega,“ sagöi Guðjón Smári Agnarsson,
framkvæmdastjóri Hraðfrystihúss
Stöövarfjarðar hf. í samtali við blm.
Morgunblaðsins er hann var spurður að
því hvernig rekstur fyrirtækisins stæði.
Hraðfrystihúsið gerir út togarana
Kambaröst og Krossanes og þar vinnur
nú á þriðja hundrað manns, en Stöðv-
arfjörður er aðeins um 350 manna bær.
„Það er vita vonlaust að ætla sér að
reka útgerð með 25% tapi til lengdar.
Hér byggist allt á sjávarútvegi. Við
erum með 70% fólksins í vinnu hjá
okkur og hér færi allt í rúst ef við
þyrftum að hætta. En auðvitað von-
um við að ekki þurfi að koma til
stöðvunar; að málin verði leyst áður
en til þess kemur."
— Hvað þarf að gera til þess?
„Fyrst og fremst þarf að hækka
fiskverðið."
— Breytir það einhverju fyrir þitt
fyrirtæki sem jafnhliða er með fisk-
verkun?
„Jafnhliða þarf að gera vinnslunni
kleift að geta greitt fyrir hráefnið."
— Þýðir það gengisfellingu?
„Það eru sjálfsagt ekki önnur ráð.
Fyrirtæki íem selja á innlendan
markað hækka tekjur sínar með því
að hækka vörurnar og þjónustuna.
Við verðum að selja á erlenda mark-
aði en ráðum ekki markaðsverðinu
vegna mikillar samkeppni við aðrar
þjóðir og þá er fátt annað hægt að
gera til að auka tekjurnar en að
breyta genginu. Við erum búnir að
gera það sem við getum til að spara á
undanförnum þrengingarárum. Fjár-
hagsstaða okkar er orðin afar slæm,
vanskil alls staðar. Það eina sem við
höfum staðið í skilum með eru beinar
launagreiðslur til fólksins. Maður
gerir svona hluti ekki að gamni sínu,
þetta er gert þegar allt er komið í
þrot.“
— Lítur þú á þessar aðgerðir ykk-
ar sem þrýstiaðgerð til að fá gengið
fellt?
„Markmið okkar er ekkert sér-
staklega það að fá gengisfellingu,
markmiðið er að ná fram rekstrar-
grundvelli fyrir fyrirtækin. Það kem-
ur fleira til greina. Við viljum að af-
urðalánin verði hækkuð, það átti að
lækka þau, en frekar hefði verið
ástæða til að hækka þau. Alltaf eru
gerðar meiri og meiri kröfur til okkar
um að greiða hlutina örar og gengur
ríkið á undan með að innheimta með
hörku, eins og Póstur og sími gerir og
Rafmagnsveiturnar. Þessa hluti þarf
að greiða örar en áður var og svo er
einnig með launaskatt og fleiri
rekstrarliði."
— Ef eitthvað raunhæft verður í
undirbúningi tel ég að til greina gæti
komið að fresta aðgerðum," sagði
Guðjón Smári aðspurður en sagðist
ekki vita hvort hægt yrði að koma
skipunum út. „Það er raunverulega
ekki á okkar valdi, heldur fer það eft-
ir því hvað lánadrottnarnir vilja
gera.“
Halldór Ásgrímsson
sjávarútvegsráðherra:
Skuldbreyting á
allt aö milljarð
„ÉG ER nú helst á því að menn verði að
hugsa þá stöðu til enda aðrir en ég. Það
getur ekki orðið neitt nema iingþveiti út
úr því ef Dotinn siglir í höfn. Ég held að
það sé fyrst og fremst til að skapa meiri
vanda. Fiskverð hefur ekki verið ákveð-
iö en það er Ijóst aö þeirri ákvörðun
mun engin gengisfelling fylgja, hún
leysir heldur engan vanda," sagði Hall-
dór Asgrímsson sjávarútvegsráðherra,
er blm. Morgunblaðsins innti hann álits
á þeirri ákvörðun Austfirðinga, að sigla
flota sínum í höfn 24. júní n.k., ef ckki
verður séð fyrir endann á lausn á vanda
útgerðarinnar.
„Nú hafa 150 milljónir verið notað-
ar til að koma skuldbreytingu útgerð-
arinnar af stað eftir nokkra bið. Það
má vera að niðurstaðan verði sú að
allt' að einum milljarði verði skuld-
breytt. Menn verða að hafa þolin-
mæði til að sjá hvað út úr því kemur.
Hins vegar hafa bankarnir þrengt
mjög að fyrirtækjum í sjávarútvegi, í
framhaldi af ákvörðun Seðlabankans
að draga úr endurkaupum afurða-
lána. Það hefur verið ákveðið að taka
afurðalánin til endurskoðunar m.a.
hefur komið til tals að flytja þau al-
veg yfir til viðskiptabankanna og þeir
viðskiptabankar sem eru með afurða-
lán, fái heimild til að fjármagna þau
að nokkru leyti með erlendum lánum.
Með þeim hætti yrði aðstaða bank-
anna jöfnuð í þessu tilliti. Seðla-
bankinn reynir af og til að veita
viðskiptabönkunum aðhald með því
að draga úr endurkaupum afurðalána
en viðskiptabankarnir bregðast alltaf
þannig við að þeir draga aftur úr lán-
um til sjávarútvegs. Þessu þurfum
við að komast út úr, því það hefur
meðal annars skapað þau viðbrögð
sem nú hafa blossað upp.
Ég mun fara yfir þessi mál með
Austfirðingunum eftir helgina, en ég
skal ekkert segja um hvort hægt er
að leysa úr vanda allra þessara fyrir-
tækja. Vandamál þeirra eru marg-
vísleg og ekki eingöngu vegna
ákvarðana stjórnvalda, heldur einnig
vegna þess að þau hafa legið með
miklar skreiðarbirgðir og sum þeirra
hafa ef til vill haldið úti of mörgum
skipum. Því mega menn líta í eigin
barm um leið og þeir gera kröfur til
stjórnvalda.
Skuldbreytingin dugir hins vegar
ekki á nokkurn hátt til lausnar
vandans, nema að grundvöllur verði
fyrir áframhaldandi rekstri. Því er ég
á móti því að tapið sé endalaust
skuldbreytt. Ástandið var orðið það
slæmt að við náum okkur ekki út úr
þessum vanda nema á mörgum árum,
og til þess verða menn að hafa þol-
inmæði. Rekstrargrundvöllur verður
eins og er ekki fyrir hendi fyrir hinn
stóra flota okkar, nema fiskirí batni
allverulega. Það er ekki rekstrar-
grundvöllur fyrir flotann eins og er
við núverandi aðstæður, við verðum
bara að horfast í augu við það og því
er það slæmt, hve fá útgerðarfyrir-
tæki hafa dregið úr úthaldi skipa
sinna, þegar jafnvel 50% af aflaverð-
mæti togara fara í olíu. Það hlýtur að
enda með ósköpum. Stjórnvöld ráða
því miður engu um olíuverðið og geta
því lítið gert hvað varðar olíukostnað
skipanna," sagði Halldór Ásgríms-
son.
Ólafur Gunnarsson:
„Nauösynlegt að
bæta hag sjávar-
útvegsins í heild“
„VIÐ kunnum ekki að reka fyrirtæki
árum saman með bullandi tapi og vitum
ekki hvar við eigum að taka fé til þess,“
sagði Ólafur Gunnarsson framkvæmda-
stjóri Síldarvinnslunnar hf. á Neskaup-
stað í samtali við blm. Morgunblaðsins
um fyrirhugaða stöðvun allra aust-
firskra togskipa frá og með 24. júní
næstkomandi. Sfldarvinnslan er með
450 manns í vinnu bæöi við útgerð og
fiskvinnslu og verður þetta fólk fljót-
lega atvinnulaust ef til stöðvunar kem-
ur.
„Þessi vandi er fyrst og fremst til-
kominn vegna þess hvernig staðið var
að málum á árunum 1980 til 1983 eða
jafnvel frá 1979. Þá var aflinn geysi-
lega mikill og hefði átt að safnast
eigið fé fyrir í sjávarútvegsfyrirtækj-
unum. Ef því fjármagni hefði ekki
verið veitt strax út í þjóðfélagið þá
værum við betur í stakk búnir til að
mæta þeim áföllum sem núna eru að
ganga yfir. Nú er hinsvegar enginn
mergur í okkur til að takast á við
vandamálin.
Við erum með gríðarlegt tap á bak-
inu, þar sem við höfum verið að tapa
fimmtu og fjórðu hverri krónu sem
við höfum fengið inn í rekstri minni
togaranna á árunum 1982 og 1983. Þó
við fengjum olíuna alla ókeypis þá
dygði það ekki til. Safnast hefur upp
gríðarlegur skuldahali sem við höfum
tekið að láni með einu eða öðru móti í
þjóðfélaginu; hjá þjónustuaðilum,
bönkum, stofnfjársjóðum og öðrum
og einhvern tímann vilja þessir aðilar
fá fé sitt greitt."
„Óskir meinar þú,“ sagði Ólafur
þegar hann var spurður hverjar væru
kröfur útgerðarmannanna. „Við telj-
um nauðsynlegt að bæta hag sjávar-
útvegsins í heild en það var ekki ætl-
unin að gera við þá fiskverðsákvörð-
un sem nú er verið að semja um. Við
sjáum engan tilgang í því að hækka
fiskverðið eitthvað smávegis því það
minnkar einungis tapið á útgerðinni
lítillega en eykur tapið á fiskvinnsl-
unni jafn mikið á móti. Slíkt leysir
engan vanda. Við viljum einnig láta
hækka endurkaup Seðlabankans á af-
urðalánum upp í 60% af aflaverð-
mæti. Viðskiptabankar sjávarútvegs-
ins, svo sem Landsbankinn og Ut-
vegsbankinn, eru í stöðugum yfir-
drætti í Seðlabankanum og að því
hlýtur að koma að þeir segi hingað og
ekki lengra, enda er það ekki hlut-
verk þeirra að fjármagna taprekstur.
Auk þessa teljum við nauðsynlegt að
greiðslum uppsafnaðra vanskila verði
dreift á 8—10 ár og til þess tekið lán.
Þetta hjálpar þó ekki nema við
fáum rekstrargrundvöll, þannig að
fiskverðið verði ekki ákveðið nema
það verði það hátt að hvorki verði tap
á meðalútgerð né fiskvinnslufyrir-
tæki.“
— Gerið þið ykkur vonir um að af
þessu geti orðið?
„Ef menn ætla að hafa sjávarútveg
í þessu landi og nýta þær gjaldeyris-
tekjur sem sjávarútvegurinn skapar
og á meðan menn hafa ekkert betra,
þá verður að sjá til þess að ekki sé tap
á útgerðar- og fiskvinnslufyrirtækj-
unum árum saman. „Áhrif stöðvunar
fyrirtækjanna kemur til með að hafa
sömu áhrif hér í Neskaupstað og ann-
arsstaðar á Austurlandi. Almennt
verður algjört hrun í atvinnulífinu,"
sagði ólafur aðspurður um áhrif
stöðvunar á atvinnulífinu í Neskaup-
stað. „Þetta er framhald á þeirri
þróun sem verið hefur undanfarin ár,
það er að landsbyggðin hefur verið að
hopa fyrir þéttbýlinu. Öll gróska er
við Faxaflóa og framleiðslustaðirnir
staðna. Fólk hefur ekki trú á atvinnu-
grein sem á í stöðugum erfiðleikum
eins og sjávarútvegurinn hefur átt í.“
— Lítið þið á þessar aðgerðir sem
þrýstiaðgerðir?
„Nei, þetta er algjör neyðarráðstöf-
un. Það að við gerum þetta sameig-
inlega er bara formsatriði því fyrir-
tækin stöðvast hvort sem er í sumar.
Það eina sem ef til vill má deila á
okkur fyrir er að við skyldum láta
þessa ákvörðun dragast svona lengi í
þeirri óreiðu sem þessi mál hafa öll
verið í. Mér finnst eins og menn
gleymi því oft hvað fylgir því að
gegna framkvæmdastjórastarfi fyrir
sjávarútvegsfyrirtæki. Menn verða
að vera margfaldir vanskilamenn og
geta ekki skilað orlofi og lífeyris-
sjóðsgjöldum á réttum tíma, svo
dæmi sé tekið, en slíkt er hreinlega
sakamál. Það er alveg fráleitt að
menn sem taka þessi störf að sér
þurfi að búa við þetta.
Auðvitað höfum við sem að þessum
aðgerðum stöndum, miklar áhyggjur,
en við vorum bunir að ræða málin
mikið áður en gripið var til aðgerða.
Við vonum að ekki þurfi að koma til
stöðvunar en gerum hinsvegar alveg
ráð fyrir því að af því geti orðið með
tilliti til þess sem á undan er gengið,"
sagði ólafur Gunnarsson.
Pétur Olgeirsson:
„Mælirinn er orð-
inn fullur“
„ÞETTA ER svipað hjá okkur og öðr-
um. Við getum ekki rekið þetta með
margra milljóna króna tapi ár eftir ár,“
sagði Pétur Olgeirsson, fulltrúi fram-
kvæmdastjóra hjá Tanga hf. á Vopna-
firði, þegar hann var spurður að því
hvað staða útgerðinnar væri slæm.
Tangi hf. er með fiskverkun og gerir út
togarann Bretting auk þess sem það á
meirihluta í og gerir út Eyvind vopna
sem er 180 tonna bátur. Hjá fyrirtæk-
inu starfar á þriðja hundrað manns en á
Vopnafirði búa alls um 800 manns.
„Aflasamsetning hefur breyst gíf-
urlega, minna er af þorski en meira
af verðminni tegundum svo sem
karfa og ufsa og þegar olían er komin
í 56% af aflaverðmæti, eins og maður
hefur heyrt dæmi um, þá er staðan
orðin hrikaleg. Ég hef ekki tölur yfir
stöðuna hjá okkur í prósentum en
þetta er rekið með bullandi tapi, það
liggur ljóst fyrir. Togarinn var rek-
inn með 6 milljóna kr. tapi í fyrra og
er þetta þó 12 ára gamalt skip með
litlum skuldum. Við lentum þó ekki í
neinum óeðlilegum bilunum. Rekstr-
argrundvöllurinn er hreinlega ekki
til.
Mælirinn er orðinn fullur," sagði
Pétur aðspurður um af hverju ákveð-
ið hefði verið að stoppa nú en ekki
fyrr, „það voru ef til vill þessar ráð-
stafanir hjá Seðlabankanum um dag-
inn þegar afurðalánin voru lækkuð
sem fylltu mælinn endanlega. Flest
fyrirtækin hér á Austurlandi eru
bæði með útgerð og fiskvinnslu og er
þetta því samverkandi. Ef fiskvinnsl-
an getur ekki greitt útgerðinni vegna
minni afurðalána þá kemur það niður
á útgerðinni. Undanfarin ár hefur
fiskvinnslan fjármagnað útgerðina
sem rekin hefur verið með miklu
tapi.“
— Hvað tekur við hjá ykkur?
„Ég get ekki svarað því á þessu
stigi. Það liggur þó ljóst fyrir að ef
skipin verða látin stöðvast þá verður
algert atvinnuleysi á þessum stöðum.
Ég vona bara að stjórnvöld grípi
fljótt í taumana og skapi rekstrar-
grundvöll fyrir þessi fyrirtæki þann-
ig að enginn þurfi að stöðva og allir
geti lifað í þessu þjóðfélagi. Stjórn-
málamennirnir verða að skilja að á
þessari atvinnugrein byggist allt í
þessu landi, hvar sem við búum,“
sagði Pétur Olgeirsson.
Sigfinnur Karlsson:
„1.300 til 1.600
manns missa
atvinnuna“
„VIÐ lítum mjög alvarlegum augum á
þessa aðgerð. Ég var boðaður á þennan
fund þeirra í gær og mótmælti aðgerð-
unum en þeir hlógu bara að þeim,“
sagði Sigflnnur Karlsson forseti Al-
þýðusambands Austurlands í samtali
við blm. í gærkvöldi þegar leitað var
álits hans á fyrirhugaðri stöðvun aust-
flrskra útgerðarmanna á veiðum skipa
sinna.
Sigfinnur sagði að þetta væri þó
þeirra mál. Þeir hefðu verið sammála
um að allt væri að stöðvast og eitt-
hvað þyrfti að gera. Hefðu þeir ein-
róma samþykkt að fara út í þessar
aðgerðir. Sagði hann að útgerðar-
mennirnir hefðu tekið mjög afdrifa-
ríkar ákvarðanir því stöðvun myndi
hafa mjög ískyggilegar afleiðingar
fyrir byggðarlögin á Austurlandi,
sem væru nær eingöngu byggð upp á
útgerð og fiskvinnslu. Sagði Sigfinn-
ur að 1.300 til 1.600 manns, bæði sjó-
menn og fiskvinnslufólk, myndi
missa vinnu sína ýmist strax eða viku
eftir stöðvun. Fiskvinnslufólki yrði
líklega sagt upp þegar viku vinna
væri eftir við aflann en það hefði
viku upsagnarfrest á kauptrygging-
unpi. Sjómennirnir yrðu líklega
kauplausir strax fyrsta daginn í landi
vegna ákvæða í samningum sem
kveða á um að ekki þurfi að greiða
sjómönnum kaup í fyrstu átta dag-
ana í landi en uppsagnarfresturinn
félli inn í þann tíma. Yfirmennirnir á
skipunum sagði Sigfinnur hinsvegar
að væru allir með þriggja mánaða
uppsagnarfrest.
„Ég verð bara að vona að stjórn-
völd fari að gera eitthvað í þessum
málum, svo að þessi ósköp eigi ekki
eftir að ganga fyrir byggðarlögin hér
á Austurlandi," sagði Sigfinnur
Karlsson að lokum.
Fulltrúaþing
Kennarasambandsins
Fulltrúaþing Kennarasambands íslands var haldið um síðustu helgi. A
þinginu var samþykkt að skora á BRSB að segja upp kjarasamningum frá og
með 1. september nk. Miklar umræður urðu einnig um úrsögn kennarasam-
bandsins úr BSRB og var ákveðið að efna til allsherjar atkvæðagreiðslu
meðal félagsmanna að undangenginni kynningu um hana. Þá var einnig
samþykkt að leita til „Hins íslenska kennarafélags" sem eru samtök kenn-
ara í framhaldsskólum um stofnun sérstaks bandalags kennara.
En það voru fleiri mál en kjaramál kennara er fengu umfjöllun á þinginu.
Innra starf skólanna og skipulagning þeirra tóku drúgan tíma í umræðum.
Þá urðu miklar umræður og var oft hart deilt á ýmsar hugmyndir sem
viðraðar hafa verið innan menntamálaráðuneytisins um breytingar í skóla-
málum.
Ilér fer á eftir fyrri hluti viðtala, sem blaðamaður Morgunblaðsins átti við
nokkra þingfulltrúa um margt það er snertir skólamál.
Jónína Friðflnnsdóttir og Ragnhildur Helgadóttir.
Skólasafn forsenda
nýrra kennsluhátta
Það var samdóma álit Ragnhildar
Helgadóttur og Jónínu Friðfinns-
dóttur aö góð og vel útbúin skóla-
söfn séu forsenda nýrra kennslu-
hátta sem nauðsynlegt er að taka
upp með breyttum tímum, þegar þær
voru inntar eftir gildi skólasafna.
„Skólasafn er ekki eingöngu
bókasafn heldur gagnasafn, út-
búið ýmsum kennslutækjum s.s.
myndböndum. Bókin er ekki leng-
ur eina kennslutækið, það eru
komnir nýjir miðlar. Á skólasafni
fer fram bein og óbein kennsla og
það er því ljóst að kennslufræði-
legt hlutverk þeirra er mikið. Ef
rétt er á málum haldið og kennar-
ar til þess menntaðir að liðsinna
nemendum í vinnu á skólasöfnum
þjálfast þeir síðar nefndu í sjálf-
stæðum vinnubrögðum og gagna-
söfnun."
Aðspurðar sögðu Ragnhildur og
Jónína það ljóst að Reykjavíkur-
borg væri leiðandi í uppbyggingu
skólasafna en önnur sveitarfélög
hefðu tekið seint við sér og væri
ástandið verst út á landsbyggð-
inni, — á mörgum stöðum alls
óviðunandi. „Kennslugagnamið-
stöðvar og fræðsluskrifstofur
gegna stóru hlutverki og þá sér-
staklega fyrir fámenna skóla.
Þangað geta kennarar leitað eftir
ráðgjöf, gögnum, tækjum, bókum
og öðru því er kemur að notum við
kennslu. Á meðan ástand skóla-
safna er eins slæmt og það er
verður ekki hægt að segja að
grunnskólalögunum sé framfylgt,"
bættu Ragnhildur og Jónína við að
lokum.
Bóknámi er gert
hærra undir höfði
Málefni verkmenntaskólanna var
eitt þeirra mála sem rædd voru á
þingi Kennarasambandsins. Bene-
dikt H. Alfonsson er einn þeirra er
hafa látið þessi mál til sín taka.
„Tilvist Stýrimannaskólans er
ógnað af gengdarlausum undan-
þágum bæði til skipstjórnar og
vélgæslu á bátaflotanum. Vegna
þess leggja menn ekki á sig langt
nám til þess eins að öðlast einhver
réttindi. Þá hafa einnig versnandi
kjör sjómanna haft þau áhrif að
menn leggja síður leið sína í Stýri-
mannaskólann."
„Almennt verknám hefur setið á
hakanum hjá stjórnvöldum en því
bóklega gert hærra undir höfði.
Aðalástæðan er sjálfsagt sú að
stofnkostnaður og rekstur verk-
náms er mun hærri en bóknáms.
Fiskvinnsluskólinn býr t.d. við alls
ófullnægjandi aðstæður og getur
ekki veitt nemendum sínum þá
menntun er æskilegt væri vegna
skorts á húsnæði. Það furðulegt að
skóli er tengist undirstöðuat-
vinnuvegi þjóðarinnar skuli ekki
vera betur settur en raun ber
vitni.
Aðspurður sagði Benedikt að
námsskrár- og námsgagnagerð
Benedikt H. Alfonsson
fyrir iðnfræðsluna í landinu væri
mjög ábótavant sérstaklega vegna
niðurskurðar á fjármagni. „Við
slíkar aðstæður er kennslan háð
framtakssemi og dugnaði kennara
en slíkt skapar óneitanlega ósam-
ræmi milli iðnfræðsluskóla," sagði
Benedikt að lokum.