Morgunblaðið - 10.06.1984, Blaðsíða 10

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 10. JÚNÍ 1984
EITURLYF
ÞRÖNGT Á ÞINGI
Meinlætalífið
dregur dilk
á eftir sér
Refsingar Pakistana eru nú líka „í anda“ Múhameöstrúarinnar. Hér er
smyglari hýddur opinberlega.
aö er viöurkennd staöreynd
aö hvergi í heiminum er eins
mikið flutt út af heróíni til ann-
arra landa og frá Pakistan. í
janúar síðastliönum var rann-
sóknarnefnd á vegum Banda-
ríkjaþings í Pakistan og komst
hún aö þeirri niðurstööu aö
60—70% af því heróíni, sem selt
er í Bandaríkjunum sé komiö frá
Pakistan.
En Pakistanar taka sjálfir sinn
toll af heróíninu, því aö eiturlyfja-
neyzla hefur færzt gríðarlega í
vöxt þar í landi á síöustu árum.
Samkvæmt skýrslu frá Samein-
uðu þjóöunum er talið aö rúm-
lega 30.000 eiturlyfjasjúklingar
séu nú í Pakistan, en áriö 1979
var þessi nautn nær óþekkt þar í
landi. Einn þeirra lækna, sem
fæst viö eiturlyfjavandamáliö tel-
ur þó aö sjúklingarnir séu marg-
falt fleiri eöa allt aö 150.000 og
veröi líklega orðnir 250.000 áriö
1986. Könnun sem fór fram viö
Punjab Háskólann í Lahore
leiddi og í Ijós aö 67% náms-
manna höföu neytt eiturlyfja einu
sinni eöa oftar.
Stúdentar við háskólann í
Karachi segja eina ástæöuna
fyrir þessu vera lífsleiöa. Herfor-
ingjastjórnin í landinu hefur sett
þegnunum mjög strangar reglur
í anda Múhameðstrúar. Sam-
kvæmt þeim er bannað aö neyta
áfengis, diskótekum hefur veriö
lokaö, stúlkur mega ekki sýna
dans og fjölmargar kvikmyndir
hafa veriö bannaðar. Þá hefur
stúdentaleikhúsið hætt starfsemi
sinni vegna hinnar ströngu rit-
skoðunar. Loks færist þaö stöö-
ugt í vöxt aö karlar og konur fái
ekki aö stunda saman nám og er
þar enn fylgt þoöoröum Múham-
eðstrúarinnar. Svo rammar
skorður hafa raunar veriö reistar
viö samskiptum kynjanna, aö
piltar og stúlkur geta varla talaö
saman á almannafæri. Afleið-
ingarnar eru þær aö bæöi kynin
reyna að gleyma raunum sínum
meö neyzlu eiturlyfja.
En kannanir sýna aö þaö eru
samt umfram allt grasekkjurnar,
sem sækja sér hugsvölun í
óminnisheim eiturlyfjanna. Þær
eru margar í Pakistan, þvi að um
þrjár milljónir karla hafa viður-
væri sitt af störfum erlendis,
einkum viö Persaflóa, í Saudi-
Arabíu og í Evrópu.
En þótt grasekkjurnar geti lif-
aö áhyggjulausu lífi fjárhagslega,
eru þær afar einmana og gleöi-
snauöar. Þær stofna því jafnvel
með sér klúbba til aö stytta sér
stundir og þaö orö leikur á aö
þar neyti þær heróíns. Aörar
giftar konur líta þessa iöju óhýru
auga og fyrir skömmu efndu
konur í verkamannahverfi í Kar-
achi til mótmælaaðgeröa á göt-
um úti gegn eiturlyfjasölum.
Einnig veittust þær aö lögregl-
unni fyrir aö hafa ekki hendur í
hári þessara manna.
Mest af hinu svokallaða Pak-
istan-heróíni á uppruna sinn í
Afganistan, en vegna stríðsins
sem þar er háö er þaö einkum
flutt um Pakistan. Stöku sinnum
klófesti lögreglan einhvern
þeirra vöruflutningabíla sem
flytja heróín frá landamærabæn-
um Peshawar tl Karachi, og læt-
ur sjónvarpiö sig þá sjaldnast
vanta, en engu aö síður tekst
mönnum aldrei aö hafa hendur í
hári höfuöpauranna.
— JOHN STOKES.
SMYGL
Háþróað
feimnismál
plagar Palme
Svíi nokkur, sem Ijóstraö hefur
upp um nöfn ýmissa landa
sinna, sem hafa smyglaö háþróuö-
um, amerískum tæknibúnaöi til
Sovétríkjanna, er orðinn meirihátt-
ar höfuðverkur fyrir ríkisstjórn
Olofs Palme, sem gerir allt sem
hún getur til aö þagga máliö niöur
af ótta viö efnahagslegar refsiaö-
geröir Bandaríkjamanna.
Framburöur mannsins hefur nú
þegar leitt til handtöku forstjóra
Asea-rafmagnsvörufyrirtækisins
en hann hefur viöurkennt aö hafa
selt nýrri, sovéskri stálverksmiöju
háþróað, bandarískt tölvukerfi.
Þessi sala stríölr raunar alls ekki
gegn sænskum lögum en Sovét-
menn borguöu hins vegar forstjór-
anum 76.000 dollara, sem settir
voru á banka í Sviss. Þegar for-
stjórinn var handtekinn 11. apríl sl.
var honum gefiö aö sök misferli
meö gjaldeyri og skattsvik.
Sænska lögreglan hefur litiö
sagt um þetta mál og fer í því eftir
fyrirskipunum stjórnvalda, sem
kæra sig ekkert um þá athygli,
sem þau fengu í fyrra þegar
sænskir tollveröir stöövuöu send-
ingu á VAX ll/782-tölvu á leiö
hennar til Austur-Evrópu. Tölv-
unni, sem hægt er aö nota sem
stjórntæki fyrir eldflaugar, var skil-
aö aftur til framleiöandans en þó
ekki fyrr en eftir aö Caspar Wein-
berger, varnamálaráöherra
Bandaríkjanna, haföi lagt mjög
fast aö sænsku stjórninni.
Frásögnum af síöustu hneykslis-
málunum af þessu tagi var lekiö í
Dagens Nyheter, viðlesnasta blaö-
iö í Svíþjóö, og sá, sem þaö geröi
heitir Sven-Olof Hakanson, en
hann átti sjálfur þátt í aö reyna aö
smygla VAX-tölvunni. Sagt er, aö
Hakanson hafi fallist á aö segja til
allra annarra, sem tengdust mál-
inu, gegn því aö fá vægan dóm.
„Hakanson finnst sem hann hafi
veriö svikinn og er mjög bitur.
Hann liggur heldur ekki á liöi sínu
og þaö má búast viö fleiri handtök-
um,“ sagöi talsmaöur lögreglunnar
nýlega.
— CHRIS MOSEY
Gestagangurinn
gengur fram af
Svisslendingum
Um langan aldur hafa Sviss-
lendingar veitt pólitískum
flóttamönnum hæli í landi sinu og
stjórnarskrá þeirra kveður enda á
um aö þaó sé réttur þeirra. Á undan-
förnum árum hefur fjölmörgum póli-
tískum flóttamönnum veriö veitt hæli
í Sviss, einkanlega fólki frá Tékkó-
slóvakíu, Ungverjalandi, Tíbet og Ví-
etnam.
En hversu langt á slík gestrisni aö
ganga? Þaó sjónarmið á nú vaxandi
fylgi aó fagna meöal Svisslendinga,
aó hún megi ekki ganga of langt.
Sumir telja jafnvel aö útlendingar
hafi misnotaö gestrisni þjóöarinnar
meö því aó látast vera pólitískir
flóttamenn.
Þetta málefni er ofarlega á baugi
um þessar mundir vegna þess aö ný-
lega eru gengin í gildi ný lög, sem
kveöa á um, aö rannsókn á högum
flóttamannanna verði aukin frá því
sem verið hefur. I sama mund herma
upplýsingar frá dómsmálaráöuneyti
og lögreglu, aö vaxandi fjöldi fólks
biðji um hæli í Sviss á þeim forsend-
um aö þaö sé beitt kúgun og harö-
ræöi af hálfu stjórnvalda í heima-
löndum sínum.
I lok siöasta árs lágu fyrir 10.000
umsóknir um pólitískt hæli í Svlss af
hálfu fólks sem þegar var komiö til
landsins. Þar aó auki höföu borizt
sex þúsund frá fólki, sem haföi feng-
iö synjun um pólitiskt hæli. á fyrstu
tveim mánuöum þessa árs voru
1.669 umsóknir færóar inn og 800
áfrýjanir höfóu bæst viö. i lok þessa
árs er talið að umsóknir og áfrýjanir
veröi samtals 25.000.
Þá eru margir Svisslendingar efins
um aö umsóknir þessar séu allar á
réttmætum rökum reistar. Fyrrum
voru flestir eöa allir sem leituóu hælis
í Sviss frá löndum þar sem stjórnar-
far var með þeim hætti aö menn
höföu ríka ástæöu til aö komast þaö-
an. Nú telja menn á hinn bóginn aö
sú sé ekki lengur raunin. Meirihluti
þeirra sem sækja um hæli i Sviss er
fólk frá ríkjum þriðja heimsins og
þær raddir hafa heyrzt, aö ástæður
margra séu ekki pólitískar heldur
efnahagslegar, þótt ekki sé þaö látiö
uppi.
En þaö er engum vafa undirorpiö
Þeim innfæddu er hætt að lítast á
blikuna
aö lögö er meiri vinna í aö kanna
umsóknirnar en áöur og málin oröin
þyngri í vöfum. Umsóknir hlaöast því
upp og þaö tekur marga mánuöi og
jafnvel ár aö ganga frá þeim. Þær
nýju reglur, sem hór eftir verður unn-
iö eftir, miöa aö því aö einfalda rann-
sóknirnar og hraöa þeim, en þær eru
einnig strangari en hinar eldri.
Gestrisni Svisslendinga kostar þá
drjúgan skilding. Þaö er algengt aö
umsækjendur um pólitískt hæli fái
framfærslu á kostnaö svissneskra
skattgreiðenda meðan þeir bíöa úr-
skuröar. Og reikningarnir eru svim-
andi háir. Kostnaöur vegna umsækj-
endanna mun nema tæpum hálfum
milljarði króna á þessu ári og veröur
átta sinnum meiri en áriö 1980.
— NORRIS WILLATT
LISTIN OG FLOKKURINN
Kvikmynda-
smiðir teknir
ábeinið
Sovéska ríkisstjórnin og komm-
únistaflokkurinn sendu nú ný-
lega listamönnum og leikurum dá-
litla nótu og sögöu, aö hér eftir
skyldu þeir reyna aö koma betur til
skila boöskap byltingarinnar og
kommúnismans. í bréfinu sagöi,
aö meö suma kvikmyndaleikstjóra
væri þaö þannig, að hreinasta
hending væri aö þeir hittu á al-
mennilegt efni og aörir geröu bara
„leiöinlegar myndir og lélegar", og
gjörsamlega úr tengslum viö líf
venjulegs fólks.
Sumir þessara leikstjóra, sagöi í
bréfinu, reyndu aö lofsyngja úr-
kynjaöa lífshætti og siöi og létu
eins og þeir vissu ekki af kommún-
ísku fyrirmyndarhetjunni, hyrn-
„fyrirmyndarhetjurnar“ sínar.
ingarsteini hins sósíalska raunsæis
(listastefnan, sem Stalín stofnaöi
til á fjóröa áratugnum).