Morgunblaðið - 10.06.1984, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 10. JÚNl 1984
73
Wenders í lengri tíma en mynd
Leones var tekið með þögn enda
áhorfendur orðnir þreyttir eftir
að hafa horft á hana í 220 mínút-
ur. Það virðist þó hafa verið þess
virði. Malcolm hrósar Harry
Dean Stanton fyrir leikinn í Par-
ís, Texas, og eins Robert De Niro
í mynd Leones. Þriðja besta
myndin á hátíðinni að hans mati
var sú spænska, Saklausu dýrð-
lingarnir, sem fjallar um fátæka
bændafjölskyldu, er þrælar fyrir
Cannes ’84:
Sigurveg-
ararnir
Gullpálminn: París, Texas.
Besti leikstjórinn: Bertrand
Tavernier, fyrir „Sunnudag í
sveitinni" (Un Dimanche a la
campagne).
Besta leikkonan: Helen Mirr-
en fyrir leik í bresku myndinni
Cal.
Besti leikarinn: Alfredo
Landa og Francisco Rabal fyrir
leik í spænsku myndinni „Sak-
lausu dýrðlingarnir" (Los
Santos Inocentes).
Besta handrit: The Angelop-
oulis fyrir grísku myndina
„Ferðin til cythera" (Taxidi
Sta Kithira).
Sérstök verðlaun: John
Houston, bandarískur leik-
stjóri.
hefðarfjölskyldu, sem er mjög
grimm í hennar garð.
Skiptar skoðanir voru um
myndina Undir eldfjallinu. Sum-
ir sögðu hana vera meistaraverk
á meðan aðrir töldu hana hræði-
lega. Mynd Skolimowskis, Vin-
sældir eru besta hefndin (Suc-
eess Is the Best Revenge), sem
var önnur af tveimur myndum
Breta á hátíðinni (hin var Annað
land), olli Malcolm nokkrum
vonbrigðum og einnig framlag
Nýja Sjálands, Vigil, eftir Vinc-
ent Ward.
Þær myndir, sem mest heill-
uðu Edward Behr hjá banda-
ríska tímaritinu Newsweek, voru
Undir eldfjallinu, og minnist
hann sérstaklega á frábæran
leik Albert Finneys, Sunnudagur
í sveitinni, eftir Tavernier, er
segir frá gömlum listamanni,
sem er hundóánægður með lista-
mannsferil sinn, Cal, em gerist í
Ulster á írlandi og segir frá ung-
um manni sem tilneyddur gerist
skæruliði í IRA, en breska leik-
konan Helen Mirren hlaut leik-
konuverðlaunin fyrir leik sinn í
henni, og að endingu nefnir Behr
Annað land, sem er að nokkru
leyti byggð á örlögum njósnar-
anna Guy Burgess og Donald
MacLeans.
Cannes-hátíðin í heild virtist
hafa verið heldur dauf í ár. Áð-
urnefndur Mathews líkir henni
við forsetakosningarnar í
Bandaríkjunum 1928, „ég meina,
þeir kusu Hoover en samt vildi
enginn missa af því.“ Og seinna
Úr mynd Taverniers, Sunnudagur í sveitinni.
segir hann: „ ... Gullpálminn,
sem mælikvarði á listfengi, er
ekki virði saltsins á poppkorninu
þínu. Hann er aðeins banana-
splitt alþjóðahátíðar, sem er stór
kvikmyndaviðburður með góðum
myndum og slæmum og 400 þar
á milli. Keppnin um Gullpálm-
ann er ekki um bestu myndir í
heimi ... Menn eiga eftir að
muna þessa Cannes-hátíð, sem
hinnar köldustu, blautustu og
viðburðasnauðustu í áraraðir.
Meira að segja Pia Zadora
nennti ekki að láta á sér bera í
leiðindaveðrinu."
Edward Behr saknaði fjörsins,
sem einkennt hefur Cannes í
gegnum tíðina. „Það var varla að
finna þessar hefðbundnu kampa-
víns- og kavíarveislur og límós-
ínurnar stóðu mannlausar kvöld
eftir kvöld. í fyrsta skipti í 37
ára sögu hátíðarinnar var hún
daufleg...“
Hér hefur verið farið nokkrum
orðum um álit manna á hinum
ýmsu myndum Cannes-hátíðar-
innar í ár og eins og sjá má sýn-
ist sitt hverjum, eins og eðlilegt
er. Til gamans má svo geta þess
hér í lokin að Daninn Lars von
Trier hlaut sérstök tækniverð-
laun fyrir tæknileg atriði í mynd
sinni „Forbrydelsens Element".
Og danska blaðið B.T. sló eftir-
farandi fyrirsögn upp með
stríðsletri: „Nú dreymir Trier
um Porsche og konu af gyðinga-
ættum."
Já frægðin ...
— ai.
Með tímanum fer Ripley að
kunna vel við Zimmermann, sem
flækist æ meira í málið.
Fjórar aðrar myndir Wenders
voru á fyrstu kvikmyndahátíð-
inni hér á landi og hélt leikstjór-
inn stutta tölu við setningarat-
höfnina. Hann hvatti mjög ráða-
menn til að halda áformum sín-
um um kvikmyndalöggjöf til
streitu og nefndi máli sínu til
stuðnings, að það hafi ekki verið
fyrr en eftir að vestur-þýsk
stjórnvöld tóku að styrkja þýska
kvikmyndagerð fyrir réttum
fimm árum (eða 1973) að hún
mjög gott man ég,“ segir Sæ-
björn. „Hann hafði mikinn
áhuga á íslenskri kvikmynda-
gerð og kvikmyndum og lands-
laginu hér á íslandi og talaði um
að sig langaði til að gera hérna
kvikmynd, sem síðan hefur ekk-
ert orðið úr. Hann sagði mér að
nú væri hagur sinn heldur betur
að vænkast, því Francis Ford
Coppola hefði beðið hann að
koma yfir til Bandaríkjanna til
að ræða við sig um eitthvert
project. Og það kom seinna í ljós
að Coppola vildi að hann leik-
stýrði Hamett fyrir sig.“
Úr Ameríska vininum frí 1977.
rétti úr kútnum eftir áralanga
niðurlægingu, og nú væri svo
komið að þýsk kvikmyndagerð
hefði öðlast viðurkenningu á al-
þjóða vettvangi. Hvatti Wenders
íslenska kvikmyndagerðarmenn
síðan til að láta ekki deigan síga.
Á kvikmyndahátíðinni 1978
var haldin samkeppni um ís-
lenskar kvikmyndir (sjá með-
fylgjandi álitsgerð Wenders) og
var Wim Wenders formaður
dómnefndar, sem fjallaði um
myndirnar.
Kvikmyndagagnrýnandi
Morgunblaðsins, Sæbjörn Valdi-
marsson, hitti Wenders og
spjölluðu þeir margt. Sagði Sæ-
björn í samtali við Mbl. að
Wenders hefði verið mjög geðug-
ur og dagfarsprúður maður og
skemmtilegur með afbrigðum.
„Honum þótti brennivín í kók
Eins og áður hefur komið
fram var samvinna þeirra
Wenders og Coppola ekki eins og
best væri á kosið. Coppola skipti
sér meira af leikstjórninni en
Wenders kærði sig um, tökur
lágu niðri um tíma og það var
eiginlega aðeins fyrir framtak
Wenders að þeim var framhald-
ið. Og útkoman varð æði mis-
jöfn. Gagnrýnendur voru ekki á
einu máli um ágæti myndarinn-
ar, flestir töldu hana lélega og
áhorfendur létu ekki sjá sig á
henni. Hún þótti einfaldlega
slæm, „floppaði" eins og sagt er.
En eftir Hamett kom Paris,
Texas og'nú stendur Wenders
með pálmann í höndunum og þá
er aðeins eftir að sjá hvers verð-
ur að vænta af honum í framtíð-
inni.
— ai.
Wenders og íslensk
kvikmyndagerð
Wender mundar kvikmyndatökuvél ina.
Leikstjórinn Wim Wenders sem
fékk gullpálmann í Cannes fyrir
bestu mynd hátíðarinnar er íslend-
ingum af góðu kunnugur. Hann var
gestur Kvikmyndahátíðarinnar
1978, þeirrar fyrstu sem haldin var
hér á landi. Fyrsta mynd sem sýnd
var á hátíðinni var mynd hans Amer-
íski vinurinn, en auk þess voru sýnd-
ar fjórar aðrar myndir eftir hann á
hátíðinni. Á þessari hátíð voru veitt
fyrstu íslensku kvikmyndaverðlaun-
in, en Wenders var formaður dóm-
nefndar. Sem formaður dómnefndar
skrifaði Wenders stuttan pistil, sem
hann afhenti fjölmiðlum. í þessum
pistli lýsir hann skoðun sinni á
myndunum sem kepptu til verðlauna
og viðhorfum sínum til íslenskrar
kvikmyndagerðar. Þessi pistill frá
1978 fer hér á eftir, en hann er fróð-
legur með tilliti til þess sem síðan
hefur gerst í íslenskri kvikmynda-
gerð. Mynd Hrafns Gunnlaugssonar
Hrafninn flýgur hefur verið sýnd á
aðaldagskrá kvikmyndahátíðarinnar
í Berlín, og Atómstöð Þorsteins
Jónssonar í Cannes. Myndirnar Lilja
og Bóndi, sem Wenders fjallar aðal-
lega um, eru eftir þá Hrafn og Þor-
stein. Lilja eftir Hrafn og Bóndi eftir
Þorstein, en það var sú mynd sem
hlaut verðlaunin. Hér fer grein Wim
Wenders.
„Mér finnst aðeins vera þrjár
kvikmyndir í samkeppninni, sem
koma til álita við veitingu verð-
launa: Ballaðan"um Ólaf Liljurós,
Bóndi og Lilja. Hinar eru ann-
aðhvort of viðvaningslegar eða
ópersónulega gerðar, þær tilheyra
sviði iðnaðarkvikmynda, sem hafa
auglýsingu eða útbreiðslustarf-
semi að markmiði. Það er skoðun
mín, að framvegis ættuð þið ann-
aðhvort að undanskilja slíkar
kvikmyndir, eða setja þær í flokk
út af fyrir sig.
Hinar þrjár ofannefndu kvik-
myndir hafa það umfram allar
aðrar að vera persónugerðar
framsetningar í kvikmyndaformi,
sem sýna tilfinningu fyrir stíl og
fyrir hinu mannlega.
Ballaðan líður meira en hinar
fyrir hinn þrönga fjárhagslega
stakk, sem henni er sniðinn, til
dæmis skort á nægilegri birtu í
inniatriðunum og er ekki eins
kunnáttusamlega gerð og Lilja,
hin skáldsagnar kvikmyndin.
Bóndi er góð heimildarkvikmynd,
sem í eru nokkur sérstæð atriði,
en ef til vill skortir hana í heild
sinni festu í uppbyggingu og
formi. Þannig fannst mér til dæm-
is, að notkun hljómlistar í kvik-
myndinni rýrði mjög suma kosti
hennar.
Því virðist Lilja vera jafnbesta
kvikmyndin, og hin eina, þar sem
raunverulegum tökum er náð- á
hinu afmarkaða efni. Þar sem höf-
uðskilyrði til þess að skilja kvik-
myndina er mælt mál, og ég skildi
ekki orð af því, get ég aðeins dæmt
hvernig myndin kom mér fyrir
sjónir, en ég er hræddur um að
það sé töluverð takmörkun.
Því er það tillaga mín, að verð-
launin fari til Lilju og/eða Bónda,
sem fulltrúa tveggja mismunandi
forma, skáldgerðar og heimild-
armyndar, og að Ballaðan um ólaf
Liljurós fái viðurkenningu. Ef
dómnefndin verður að taka af-
stöðu um aðeins aðra af tveim,
verð ég að láta hana skera úr um
hvora.
Eftir að hafa séð „Blóðrautt sól-
arlag“ eftir Hrafn Gunnlaugsson,
gerða fyrir íslenska sjónvarpið, og
hrifist af ágætum tökum stjórn-
anda hennar, kvikmyndatöku-
manns, leikara og höfundar eða
framleiðenda á verkinu, langar
mig mig til þess að mæla með því
við dómnefndina, íslensk yfirvöld,
og sérhvern þann sem hefur með
málið að gera, eða hefur áhuga á
íslenskri kvikmyndagerð, að íhuga
alla möguleika til samvinnu milli
sjónvarps, innlendrar kvikmynda-
gerðar og væntanlegrar aðstoðar
ríkisins. Þetta land er of lítið til
þess að bera uppi sjónvarp og
kvikmyndagerð óháð hvort öðru.
Ég veit af eigin raun að jafnvel í
landi sem Þýskalandi er það hið
sameinaða átak, sem hefur gert
tilveru og vöxt hinnar nýju þýsku
kvikmyndagerðar mögulega."
Farnist ykkur vel.
Wim Wenders“