Morgunblaðið - 10.06.1984, Blaðsíða 22

70
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 10. JÚNÍ 1984
Fótnettir
arftakar
fílsins á
hitabeltis-
gresjunum
GÍGANTILÓPAN
Fíllinn átti sitt blómaskeið á
uppgangstíma slóru spendýr-
anna, skömmu fyrir tilkomu
mannsins. Eftir að maðurinn
kom til sögunnar fór að syrta í
álinn hjá þessu stóra dýri uns
þar kom, að fíllinn varð al-
dauða. Tvcer skyldar tegundir,
Elephas og Loxodonta, náðu
að vera samtíða manninum
undir lokin og lifa hann, en
dóu út skömmu síðar. Þar með
var kyn fílsins liðið undir lok
— og erfingjarnir að sessi
hans í náttúrunni hlutu að
koma annars staðar frá. Þeir
komu úr hópi afkomenda ant-
ilópunnar, sem sjálf er þó
löngu horfin af yfirborði jarð-
ar. En helsti afkomandinn er
gíantilópan, Megalodorcas
giganteus, risavaxin jurtaæta
með fœtur, sem minna á gilda
trjáboli og getur orðið allt að
tíu tonn að þyngd. Eins oggef-
ur að skilja hafa sviflétt stökk
antilópunnar orðið að víkja
fyrir þyngslalegri fótaburði og
tœrnar tvcer, sem antilópan
stökk á. eru orðnar að gildum
hófum á fótum skepnunnar.
Hornin eru fjögur og fremra
parið gerir gigantilópunni
kleift að ryðja jarðvegi frá
rótunum og jarðávöxtunum.
sem eru aðalfceða hennar.
Það sem einu sinni
var eyjan ísland ...
Norður-fshajið hefur lokast af frá hinum höfunum en margar ár
í Norðurálfu renna í það. Lokun N-fshafsins varð með þeim hcetti
að þegar gaus á Norður-Atlantshafssprungunni, klofnaði eyjan fs-
land í tvennt. Eldvirknin hélt áfram uns það, sem einu sinni var
fsland. var orðið að þéttu eyjabelti, sem að endingu myndaði hrygg
og skildi heimshöjin að. Hinum megin á hnettinum varð landrek til
þess að loka Beringssundi og því er N-fshafið nú sem risastórt
innhaf og saltmagn þess mun minna en hinna hafanna.
Lífið á freðmýrunum ncest fshajinu er ekki mjög fjölbreytt. nema
helst um hásumarið þegar flökkuhjarðir ýmiss konar ogfuglar
leggja þangað leið sína.
Af hjarðdýrunum ber hcestloðnu gígantilópuna, sem heldur sig (
norðurhluta barrskóganna á sumrin. En frá frcenku hennar á hita-
beltisgresjunum hefur þegar verið sagt og þar sem þeim svipar
hvorri til annarrar um flest nema háralagið, verður henni ekki lýst
nánar hér. Eina dýrið, sem gígantilópan hefur ástceðu til að óttast,
er bardelot, (Smilomys atrox). Það dýr hefði unað hag sínum vel á
fyrsta uppgangstíma spendýranna á jörðinni, þegar sverðtennl
tígrisdýr eltust við mammúla og síðar f(la, sem voru svipaðir að
stcerð og gígantilópan. Hegðunarmynstri bardelotsins svipar til at-
ferlis sverðtenntu tígrisdýranna fyrir nokkrum tugum milljóna ára
þó að sá fyrrnefndi tilheyri stofni ránrottunnar og sá síðarnefndi
hafi verið aldauða löngu fyrir öld mannsins.
En Kfseigt og slerkt kyn rottunnar teygir arma slna l ýmsar áttir
og það er henni sem bardelotinn getur þakkað það hve mikil ógn
hinni risavöxnu gígantilópu stendur af honum. Það eru þó eingöngu
kvendýrin. sem búa svo vel að vera sverðtennt og karldýrið minnir
fyrir vikið ( útliti meira á (sbjörninn, sem endur fyrir löngu reikaði
um þessar sömu slóðir.
Nýtt Nýtt
Pils — blússur — peysur.
Glugginn,
Laugavegi 40, Sími 12854.
VÉLSMIÐJUR
PRATT
renni-
bekkspat-
rónur.
Ýmsar stæröir
ávallt fyrir-
liggjandi.
G. J. FOSSBERG
VÉLAVER7LUN HF.
Skúlagötu 63 - Reykjavík
Sími 18560
Frá Norræna félaginu til félagsmanna
KOSTAKJÖR HIEÐ NORRÖNA
Nýtt samkomulag hefur nú verið gert um vildarkjör fyrir félagsmenn
Norræna félagsins með ms. Norröna í sumar. Eins og áöur hefur verið
auglýst verður veittur afsláttur á öllum leiðum og af öllum fargjöldum á
ferðum skipsins frá Seyðisfiröi dagana 21/6, 28/6, 16/8, 23/8, 30/8 og
6/9. Gilda þessir afslættir hvort heldur keypt er far aðra leiðina eöa
báöar og þá án tímatakmarkana á heimkomu.
NF-Kostakjör
Auk þessa hefur nú verið samið um sérstök kostakjör fyrir NF-félaga
með annarri hvorri ferð skiþsins í allt sumar, einnig um háannatímann,
miðað við að far sé keyþt fram og til baka og komið verði heim eigi síðar
en með annarri heimferö skipsins frá utankomudegi. Þessi kostakjör
verða fyrst í boði við brottförina 21. þessa mánaðar og síöan í ferðunum
5. júlí, 19. júlí, 2. ágúst, 16. ágúst og 30. ágúst. Þurfi fólk aö dveljast
lengur ytra en hér er ráð fyrir gert getur Norræna félagið tryggt félags-
mönnum sínum venjulegan NF-afslátt á þessum tímum.
Flug og sigling
í tengslum við þessar ferðir hefur einnig verið samiö við Flugleiðir um
NF-afslátt á flugfargjöldum félagsmanna til og frá Egilsstöðum hvað-
anæva aö af landinu þaðan sem vélar félagsins fljúga.
Félagsmenn, sem áhuga hafa á aö notfæra sér þessar nýjungar í þjón-
ustu félagsins eru beðnir að hafa sem fyrst samband við skrifstofu þess
í Norræna húsinu, símar 10165, 19670 og 15944.