Morgunblaðið - 10.06.1984, Blaðsíða 24

72
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 10. JÚNÍ 1984
Cannes '84
I>ær myndir, sem vöktu kannski
bvað mesta athygli á kvikmynda-
hátíðinni í Cannes í ár voru, að
öðrum ólöstuðum, París, Texas,
sem hlaut Gullbjörninn (og Tjallað
er um hér annarsstaðar), Undir
eldfjallinu (Under the Volcano),
eftir John Houston, en hann hlaut
sérstök heiðursverðlaun hátíðar-
innar, Einu sinni í Ameríku (Once
Upon a Time in America), eftir
Sergio Leone, Sunnudagur í sveit-
inni (Un dimanche a la campagne),
eftir Frakkann Bertrand Taverni-
er, Annað land (Another Country),
eftir Marek Kanievska, Cal, eftir
Pat O’Connor (hans fyrsta mynd)
og Saklausu dýrðlingarnir (Los
Santos Inocentes), eftir Spánverj-
ann Mario Camus, svo einhverjar
séu nefndar.
Annars eru skoðanir skiptar
um Cannes-hátíðina, sem er auð-
vitað ekkert nýtt. Flestir kaup-
endur og seljendur sögðu að við-
skiptin væru heldur lítil, að
hluta til vegna þess hve hár doll-
arinn væri og líka vegna þess að
óháðu kvikmyndaframleiðend-
urnir í Bandaríkjunum halda
sinn eigin markað í Los Angeles
Heldur dauf
hátíð í ár
í mars á hverju ári. Fyrir Banda-
ríkjamenn er Cannes-hátíðin að
verða eins mikill sjónvarps-
myndaviðburður og bíómynda-
viðburður. í augum þeirra er
Cannes staður þar sem sjón-
varpsmynd á borð við Daginn
eftir (The Day After) er seld eins
og hver önnur og sjónvarps-
stjörnur eins og Pamela Sue-
Martin og Patrick Duffy, sem
bæði kynntu sínar fyrstu kvik-
myndir á hátíðinni, fá viðlíka
meðferð og Rita Hayworth og
Rock Hudson.
En það sem leiðinlegast var
fyrir Bandaríkjamenn var að
besta mynd hátíðarinnar var
gerð í Bandaríkjunum af útlend-
ingi.
Það var, að því er virðist, farið
varlega í sakirnar þegar valdar
voru myndir á hátíðina. Þegar
Sovétmenn tilkynntu að þeir
myndu ekki taka þátt í ólympíu-
leikunum í Los Angeles var ljóst
að pólitíkin er einfaldlega all-
staðar ráðandi og ekki síst á
Cannes. Það kom nefnilega fram
í dagsljósið að forstjóri hátíðar-
innar, Gilles Jacob, neitaði að
leyfa sýningar á bandarísku
myndinni Moscow on the Hud-
son, vegna þess að hún myndi
móðga Sovétmenn. Og eina sov-
éska myndin sem tók þátt í
keppninni um Gullpálmann var
þannig að hún hefði sem best
getað svæft úlfahjörð að mati
Jack Mathews, blaðamanns USA
Today, í Cannes.
„Ekkert er raunverulegra en
töfrar," segir einhver í mynd
Houstons, Undir eldfjallinu.
Kvikmyndatöfrar voru sjaldséð-
ir á Cannes þetta árið, segir Der-
ek Malcolm, kvikmyndagagnrýn-
andi breska blaðsins The Guard-
ian. Aðeins tvær myndir voru
töfrandi að hans áliti; París,
Texas, og Einu sinni í Ameríku.
Hvorug var þó gallalaus, en
„báðar fengu mann til að lyftast
í sætinu".
Áhorfendur hylltu mynd
Albert Finney í Llndir eldfjallinu.
I I HEIMI rVirMyNDANN/!
Wim Wenders:
Úr mynd Wenders Im lauf der zeit frá 1976.
„Flestar myndir um menn og
konur lýsa samböndum eins og al-
gjörum slvsum eða þær lýsa þeim á
rangan hátt, fallega, eins og ástin
geti yfirstígið alla erfiðleika. Svo
að mér fannst að þessi mynd ætti
ekki að reyna að benda á lausn,
undankomuleið eða draumsýn,
heldur einhverskonar ótrúleika
eins og mann sem stekkur yfir
sinn eigin skugga eða einhvers-
konar öfuga röð hluta þar sem allt
er hægt að endurtaka. Svo það er
það sem við erum að reyna að
gera.“
Þannig talar þýski leikstjór-
inn Wim Wenders um nýjustu
mynd sína, þá elleftu í fullri
lengd, Paris, Texas , sem hlaut
Gullpálmann á nýafstaðinni
kvikmyndahátíð í Cannes í
Frakklandi. Myndin er gerð í
Bandaríkjunum, tekin í Houston
og Los Ángeles og fjallar um
mann, sem yfirgefur konu sína
og barn, er talinn af en snýr aft-
ur í þeirri von að koma á nýjum
fjölskyidutengslum. Með helstu
hlutverk í myndinni fara þau
Nastassia Kinski, Harry Dean
Stanton og Dean Stockwell.
Paris, Texas er fjármögnuð af
Channel 4 í Bretlandi og franska
og þýska sjónvarpinu. Það olli
Wenders miklum erfiðleikum er
hann gerði mynd með banda-
rísku fjármagni þegar Francis
Ford Coppola tók að sér að fram-
leiða Hamett, leynilögreglu-
mynd í anda gömlu meistaranna,
og endaði á því að reyna að
skipta sér af leikstjórn Wenders.
Wenders var ekki alveg á því.
Hann krefst þess að fá algerlega
að stjórna vinnutilhögun sinni
og efnismeðferð sjálfur.
„Mér finnst ég vera agaðri en
ég ræð við,“ sagði hann eitt sinn
á meðan á upptökum Paris, Tex-
as stóð. „Ég þekki mitt þema svo
vel að það skelfir mig. Venjulega
þekki ég það ekki. Sjáðu til. Eg
þoli ekki að vinna að kvikmynd
ef vinnan sjálf er ekki í raun
einnig einskonar uppgötvun í
sjálfri sér, ef hún er ekki líka
einskonar ævintýri."
Handritshöfundur að Paris,
Texas er Sam Shepard (Frances,
The Right Stuff). „Það er engin
tilviljun að við Sam vinnum
saman," sagði Wenders. „Við
eigum svolítið sameiginlegt. Við
höfum sögur að segja. Kannski
Sam sé að leita eftir einhverju í
Bandaríkjunum, sem er í líkingu
við það sem ég var að leita eftir
utan Evrópu og fann í Banda-
ríkjunum, en Sam í „westrinu".
Þar er einhver von eða staður
þar sem einhverjar breytingar
eiga sér enn stað. Ég veit það
ekki. Fyrir mér eru Bandaríkin
þessi ímyndaði staður."
Og seinna segir Wenders:
„Það, að segja sögu, er eitt-
hvað ákveðið ferli, sem byrjar
einhvers staðar og endar ein-
hvers staðar, sem er raunveru-
lega allt það sem lífið sjálft gerir
ekki. Ég veit í sannleika ekki
hvað ég hefði tekið mér fyrir
hendur ef ég hefði ekki gert
þessar myndir mínar. Ég hefði
sjálfsagt leitáð eftir einhverri
annarri tegund af reynslu, en
mér finnst ég ekki aðeins meta
líf mitt í gegnum þessar 11
myndir, sem ég hef gert hingað
til, heldur kvikna þær breyt-
ingar sem líf mitt tekur ætíð í
þeim kvikmyndum sem ég geri.“
Árið 1980 kaus tímaritið Int-
ernational Film Guide Wim
Wenders einn af fimm leikstjór-
um ársins. Þá var hann 35 ára en
hann er fæddur í Dússeldorf árið
1945. Eftir að hafa reynt við
læknisfræði og heimspeki skráði
hann sig í kvikmyndaskóla í
Múnchen árið 1967. Lokaverk-
efni hans frá skólanum var
„Summer in the City“, sem hann
tileinkaði hljómsveitinni The
Kinks og tónlist þeirra, sem hinn
ungi Wenders hreifst mjög af.
Fyrsta mynd Wenders í fullri
lengd var, í lauslegri þýðingu,
„Hræðsla markvarðarins við
vítaspyrnuna" (Die angst des
tormanns beim elfemeter) frá
1972. Hún fjallar um markvörð,
sem óttast að hann sé orðinn of
gamall fyrir íþrótt sína og hætt-
ir í miðjum leik eftir rifrildi við
dómarann. Hann drepur síðan
tímann í kvikmyndahúsum og á
kvennafari og myrðir að ástæðu-
lausu stúlku sem hann hafði eytt
nótt með. Síðan heldur hann í
ieit að fyrrum vinstúlku sinni
Na.sta.ssia Kinski í Paris, Texas eftir
Wenders.
með lögregluna á hælunum.
Næsta mynd Wenders var
„Rauða bréfið“ (Der scharlach-
rote buchstabe), sem hann gerði
árið 1973, þá kom „Alice í borg-
unum“ (Alice im dem Stádten)
1974, „Falskur leikur" (Falsche
Bewegung) 1975, „í timans rás“
(Im lauf der zeit) 1976 og „Amer-
íski vinurinn" (Der amerikan-
ische freund) 1977, sem sýnd var
hér á fyrstu kvikmyndahátíðinni
1978 og var Wenders heiðurs-
gestur hennar.
Ameríski vinurinn segir frá
Ripley nokkrum (Dennis Hopp-
er), sem ræður Jonathan Zimm-
ermann (Bruno Ganz) til að
fremja fyrir sig morð, vegna
þess að hann veit að Zimmer-
mann er haldinn banvænum
sjúkdómi og þarfnast pen-
inganna fyrir konu sína og barn.