Morgunblaðið - 10.06.1984, Blaðsíða 14

62
MORGUNBLADIÐ, SUNNUDAGUR 10. JÚNÍ 1984
Grafískar kyikmyndfr
Lifandi
málverk
Rabbað við Finnbjörn Finnbjörnsson
um mynd hans „Innsýn" og fleira
„Hér er um að ræða frum-
herjastarf á þessu sviði. Nýtt tján-
ingaform og aðstæður til að vinna
svona mynd hér á landi eru engar.
Kostnaðurinn er hrikalegur, ég
hef lauslega áætlað hann vera um
eina milljón króna og nú skulda ég
600.000 krónur. Ég bjóst við að fá
um 3.000 manns á myndina því
ég hélt að það væri hér svo stór
hópur, sem veitti athygli því nýjasta
sem er að gerast á listasviðinu. Svo
virðist ekki vera.“
Það er Finnbjörn Finnbjörns-
son, sem hefur orðið, en fyrir
stuttu var frumsýnd í kvikmynda-
húsinu Regnboganum ný grafísk
kvikmynd eftir hann, sem nefnist
„Innsýn". Nú gæti fólk haldið þeg-
ar það heyrir minnst á grafíska
kvikmynd að um sé að ræða til-
breytingalausa, sifella röð lita og
forma, sem koma og fara á tjald-
inu undir „hávaða", sem kallaður
er tónlist og nennir ekki að hugsa
meira um það. Finnbjörn nennir
því þó. Grafísk kvikmynd er það
tjáningartæki, sem hann hefur
valið sér sem listamaður og þótt
listformið eigi á brattann að
sækja núna trúir hann því að það
eigi eftir að ná langt í framtíðinni.
Grundvöllur hins
andlega veruleika
Blaðamaður Morgunblaðsins
hitti Finnbjörn að máli og spurði
hann nokkurra spurninga um
grafísku kvikmyndina hans og
fleira. Hann var spurður að því
fyrst hvert væri eðli grafískra
kvikmynda.
„Það eru til leiknar kvikmyndir
og teiknimyndir og grafíska
myndin liggur eiginlega einhvers
staðar þar á milli. Leiknar myndir
sýna raunveruleikann og þær sýna
óbeint hugsanir, hinn andlega þátt
mannsins. Teiknimyndir hafa sett
raunveruleikann yfir í ævintýri,
þær eru fígúratívar og endur-
speglun á þeim leiknu. En af því
að hugsun mannsins er ekki öll
beint fígúratív, heldur tilfinn-
ingar, reiði, ást, hefur grafísk
mynd möguleika á því að fara
niður á grundvöll hugsunarinnar
og túlka hana í formum og litum.
Þetta byrjar í uppbrotinu í mynd-
listinni með expressjónismanum,
þegar menn fara að snúa vitund-
inni út í formum og litum. En sem
sagt. Grafísk kvikmynd er mitt á
milli leikinnar myndar og teikni-
myndar og á auðveldar með að
túlka grundvöll hins andlega veru-
leika."
Allt kemur aftur
að upphafinu
— Hver er uppbyggingin í þinni
mynd?
„Myndin krefst mikillar ein-
beitni, sem er kannski til of mikils
ætlast í dag, og er í raun og veru
kennslukvikmynd í litrófinu,
hringrásarlögmálinu, andstæðum,
fjarvídd, og fer inn á frumþætti
lífsins.Það eru sex litir í litrófinu
og hver litur hefur sína sólarupp-
rás og í sjöunda þætti eru allir
litirnir til samans. Þeir tónast úr
hvítum í litina sjálfa. Þennan þátt
myndarinnar má líta á sem heila
viku. Rauði liturinn gæti verið
mánudagur, þriðjudagur appel-
sínugulur og svo framvegis. Inni í
þessari viku á sér stað hreyfing,
öll hreyfum við okkur og þess
vegna túlka ég líka lögmál hreyf-
ingarinnar og það er að ekki er til
bein lína, eins og Einstein sýndi
fram á. Allt kemur aftur að upp-
hafinu, vikan endurtekur sig. í
byrjun myndarinnar er sólarupp-
rás myrkursins og síðan sólarupp-
rás Ijóssins. Það túlkar líka and-
stæður, sem eru grundvöllur allr-
ar skynjunnar.
í hringrásunum upplifir maður
litinn koma frá miðju á móti
manni og þeim fjölgar þar til allir
litirnir eru komnir. Það má líta á
það sem atburði, sem við lendum í.
Mismunandi litir túlka mismun-
andi atburði án smáatriða, aðeins
í „prinsippinu". Allt sem við upp-
lifum er nýtt fyrir okkur og það á
sér stað stöðug endurnýjun í upp-
lifuninni. Hringrásarlögmálið er
grundvöllur stöðugrar endurnýj-
unar. Það er grundvöllur eilífðar-
innar.
Öll myndin er gerð til að gefa
tilfinningu fyrir litum og það eyk-
ur tilfinninguna fyrir hverjum lit
þegar hann er settur fram í and-
stæðu sinni. Andstæðir litir eru
saman í kúlu, annar helmingurinn
er andstæða hins, þeir koma úr
fjarlægð og fylla alveg upp í tjald-
ið. Það er fjarvíddin, sem er einnig
grundvöllur skynjunar. Og
grundvöllur þess að við stöðnum
ekki, séum ekki alltaf að upplifa
það sama, er hungur og saðning.
Maður verður saddur af öllu og
mann hungrar í nýtt. Þetta er há-
punktur myndarinnar og upp frá
þessu snýr myndin við og fer öll
afturábak, sem er kannski mistök
því fólk getur verið orðið þreytt
þegar hér er komið."
Tólf myndir á sekúndu
— Sólin leikur stórt hlutverk í
myndinni.
„Já. Sólin er móðir lífs á jörð-
inni. Tákn kærleikans. Án sólar-
innar væri ekkert líf, hún er
þungamiðja lífsins. í sólarlaginu
fer ég í gegnum litrófið. Liturinn
er partur af sólarljósinu, partur af
ljósinu."
— Hvernig er grafísk mynd
unnin?
„Hún er teiknuð, mynd fyrir
mynd, 12 myndir fyrir hverja sek-1
úndu. Ég sat við teikningar að
myndinni í tvö ár. Ef vinnuað-
staðan hefði verið í lagi þá hefði
ég getað kvikmyndað tveggja
mánaða vinnu í einu og skoðað
hana og þreifað mig þannig
áfram, en til þess voru engin tæki
og það má segja að ég hafi teiknað
myndina blindandi því ég vissi
ekki hvernig hún kom út fyrr en
hún var fullgerð. Ef ég hefði haft
réttu tækin hefði myndin orðið
öðruvísi, í henni hefði verið miklu
meiri hreyfing og fleiri form.
Draumurinn er að koma sér upp
vinnustofu með teiknurum því það
væri hægt að ná miklum árangri
hér með þessari nýju list. Hún
gæti orðið almennt tjáningarform
ef hún næði að smita út frá sér.“
— Hvar lærðir þú fagið?
„Það var hjá einkaaðila úti í
San Francisco í Bandaríkjunum.
Ég var rekinn áfram af þessari
Meðaldrægu
eldflaugarnar:
Ánamustum
Nýja OLÍS stöðin í Ánanaustum liggur vel
við akstursleiðum og athafnasvæðum.
Olís í alfaraleið
BB
Stöðin
Ánanaustum
Wörner
gagnrýnir
Hollendinga
Bonn, 8. júní. AP.
MANFRED Wörner, varnar-
málaráðherra Vestur-Þýska-
lands, gagnrýndi í dag þá
ákvörðun ríkisstjórnar Hol-
lands, að fresta uppsetningu
meðaídrægra eldflauga Atl-
antshafsbandalagsins um tvö
ár.
Wörner sagði í umræðum á
sambandsþinginu í Bonn, að
ákvörðun Hollendinga vekti
efasemdir um staðfestu og
samstöðu ríkja Atlantshafs-
bandalagsins. Hún sýndi Sov-
étmönnum fram á, að hægt
væri að beita þrýstingi og hót-
unum og drægi úr áhuga þeirra
á að setjast að samningaborði
með Vesturveldunum.
Ráðherrann sagði að Vest-
ur-Þjóðverjar hygðust standa
við skuldbindingar sínar gagn-
vart Atlantshafsbandalaginu
og engin töf yrði á því að þeir
kæmu fyrir stýri- og Pershing-
eldflaugum, sem geta borið
kjarnorkuvopn, í landi sínu.
V^terkurog
kJ hagkvæmur
auglýsingamióill!
Jflarjyunfclafoiíi