Morgunblaðið - 14.03.1985, Blaðsíða 44

44
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 14. MARZ 1985
Starfsömu en friðsömu Búnaðarþingi lokið:
Ekki tekin afstaða til breyt-
inga á jarðræktarlögum
SEXTUGASTA og sjöunda Búnaðar-
þingi var slitið síðdegLs í sunnudag.
Hafði það þi staðið yfir í 14 daga og
voru samtals haldnir 17 fundir. Fyrir
þingið voru lögð 49 mál og hlutu 45
mál afgreiðslu með ályktunum.
Þingfulltrúar áttu annasama daga
því mörg og yfirgripsmikil mál komu
til kasta þingsins. Mál koma þrisvar
inn á þingfundi. Fyrst þegar þau eru
lögð fram og er þeim þá yfirleitt vís-
að beint til nefndar, en að lokinni
umfjöllun í nefndum, þar sem oft
eru kallaðir til sérfræðingar á hinum
ýmsu sviðum, eru tvær umræður um
málin á þinginu sjálfu.
Höfðu þingfulltrúar á orði að
þetta Búnaðarþing hefði verið með
þeim friðsamari, enda var ágrein-
ingur ekki um afgreiðslu neinna
mála. Flest mál, ef ekki öll, voru
afgreidd með samhljóða atkvæðum
allra viðstaddra búnaðarþings-
fulltrúa. Áður hefur verið sagt frá
afgreiðslu nokkurra mála á þing-
inu, en hér á eftir verður gerð
grein fyrir nokkrum þeirra sem
hlutu afgreiðslu síðustu daga
þingsins.
Endurskoöun jarð-
ræktarlaga
Að flestra dómi var endurskoð-
un jarðræktarlaganna aðalmál
þessa Búnaðarþings. Fyrir þingið
voru lögð drög að nýjum lögum
sem milliþinganefnd hafði samið.
Álit nefndarinnar fékk umfjöllun í
jarðræktarnefnd þingsins og kom
úr henni þegar langt var liðið á
þingtímann. Kom í ljós að þing-
fulltrúar þurftu að fá margvísleg-
ar upplýsingar um afleiðingar til-
lagnanna og einnig var ágreining-
ur um ýmis ákvæði tillagnanna.
Fór fyrri umræða fram tvo síðustu
daga þingsins og lauk ekki. Var
málið afgreitt með rökstuddri
dagskrá þar sem segir að þingið
taki ekki afstöðu til einstakra at-
riða málsins en milliþinganefnd-
inni, sem undirbjó málið, falið að
starfa áfram og fylgjast með fram-
gangi þess á vegum stjórnvalda.
Verði síðan athugað með að kalla
saman aukabúnaðarþing áður en
það verður afgreitt sem lög frá Al-
þingi.
í greinargerð jarðræktarnefnd-
ar Búnaðarþings með frumvarpinu
segir að hlutverk laganna sé þrí-
þætt. { fyrsta lagi liggi að baki
þeim sú meginhugsun, að landbún-
aður sé undirstöðugrein í matvæl-
aframleiðslu íslendinga og að
hann beri að efla og styrkja til að
láta þjóðinni í té mat og efni til
klæða þó árferði sé misjafnt. í
öðru lagi segir að það sé hlutverk
laganna að skilgreina landbúnað
og segja til um stuðning ríkisins
við framfarir í landbúnaði og
fyrirkomulag á þeim stuðningi. í
þriðja lagi er tilgangurinn að
kveða á um stjórn landbúnaðar-
mála og félagslega uppbyggingu
Búnaðarfélags íslands, sem falið
er að sjá um framkvæmd laganna.
Veittir verði styrkir
til loðdýrabygginga
I þeim drögum sem lágu fyrir
Búnaðarþingi eru gerðar verulegar
breytingar á texta núgildandi laga.
Settar eru inn greinar um tilgang
þeirra og hlutverk og skilgreiningu
á landbúnaði m.a., og felldar út
ýmsar úreltar greinar þess. Sett er
inn ákvæði um skyldu allra bú-
vöruframleiðenda til að vera fé-
lagsmenn í hreppabúnaðarfélögun-
um. Landbúnaðarráðherra er
heimilað að skylda menn til að
sækja um framlög til framkvæmda
fyrirfram. Sett eru inn skerðingar-
ákvæði á framlög til framkvæmda
yfir ákveðinni stærð, hliðstæð
þeim sem sett voru til bráðabirgða
í núgildandi jarðræktarlög árið
1979 til fimm ára og eru nú að falla
úr gildi.
Gert er ráð fyrir að jarðræktar-
framlög verði svipuð og undanfar-
in ár (148 milljónir kr.) en til-
færslu á milli einstakra fram-
kvæmda, og er það megin breyt-
ingin. Þar munar mest um styrk út
á byggingu loðdýrahúsa, 30% af
kostnaði, eða 14 milljónir á ári i
allt. Þá er gert ráð fyrir ýmsum
nýjungum sem vega minna, svo
sem vinnslu lands vegna korn- og
fræræktar, til skjólbelta og trjá-
lunda, uppeldisgróðurhúsa með
lýsingu á garðyrkjubýlum, og ann-
arra framkvæmda vegna útflutn-
ingsframleiðslu á lögbýlum svo
sem fiskeldis og garðyrkju. Á móti
er gert ráð fyrir að dregið verði úr
framlögum til grænfóðurræktar,
haughúsa, skurðgraftar og tún-
ræktar.
Með frumvarpinu fylgir tillaga
að stærðarmörkum, þ.e. heildar-
framkvæmdir á jörðum umfram
þessi stærðarmörk njóti ekki
styrkja samkvæmt jarðræktarlög-
Frá Búnaðarþingi
unum. Við framræslu og túnrækt
verði miðað við 35 ha á býli, en 60
ha sé um að ræða félagsbú. Við
byggingu uppeldisgróðurhúsa með
lýsingu er miðað við allt að 150
fermetra á býli og 600 fermetra í
loðdýrahúsum. í áburðarkjöllurum
(haughúsum) er miðað við að
styrkur greiðist út á kjallara í
gripahúsum fyrir 30 mjólkurkýr
auk ungviðis til viðhalds eða 500
kindur, 3.200 varphænur, eða 24
gyltur með tilsvarandi uppeldis-
aðstöðu. Þá er gert ráð fyrir að
framlag verði veitt út á allt að 200
fermetra verkfærageymslu.
„A móti skerðingu og
aukinni stjórnsemi“
Bjarni Guðráðsson, bóndi í Nesi
í Reykholtsdal, talaði fyrir frum-
varpinu á Búnaðarþingi en hann
var jafnframt formaður nefndar-
innar sem undirbjó málið. Ekki
voru allir þingfulltrúar sammála
frumvarpinu. Egill Jónsson á
Seljavöllum var óánægður með
ýmsar breytingar á texta frum-
varpsins, sem hann sagði ekki vera
til einföldunar eða bóta og yrði
eingöngu til að tefja fyrir málinu á
Alþingi. Vildi hann einungis láta-
gera nauðsynlegustu breytingar.
Þá var hann óánægður með anda
laganna, bæði skerðingar á fram-
lögum og aukningu á stjórnsemi.
Sagði hann að bændur hefðu ekki
góða reynslu af breytingum á jarð-
ræktarlögunum og vitnaði þar til
skerðingarákvæðanna frá 1979,
sem hann nefndi óheillaákvæði, en
ríkisvaldið hefði ekki staðið við þá
samninga sem þá voru gerðir.
Hugmyndir um
auka Búnaðar-
þing í vor
Skerðingin sem nú væri lögð til
sagði Egill að kæmi til viðbótar
skerðingu undanfarinna 5 ára.
Þá líkaði Agli ekki að með frum-
varpinu væri verið að taka undir
það að draga eigi úr framleiðslu-
styrkjum. Sagði hann að jarðrækt-
arlögin væru ekki framleiðslu-
hvetjandi, fremur hið gagnstæða.
Það væri frekar að „verðtrygg-
ingarsúpan" neyddi menn til auk-
innar framleiðslu. Egill gerði
skuldasöfnun bænda og tekjurýrn-
um þeirra að umtalsefni. Sagði
hann að samdrátturinn í landbún-
aðinum næmi sem svaraði
200—300 ærgildisafurðum, sem
jafngilti störfum 400 bænda. Þess-
ar tekjur næðust ekki til baka
nema með nýrri framleiðslu í
sveitunum. Hingað til hefðu ekki
komið nema um 10% af tekju-
skerðingunni til baka með öðrum
störfum.
Páll Ólafsson í Brautarholti
vildi nema í burtu ákvæði sem
hindruðu framþróunina, þróun
sem væri vel á veg komin og ekki
umflúin. Vísaði hann til þess að
búgreinafélögin væru orðin hin
eiginlegu hagsmunafélög búgrein-
anna en ekki Búnaðarfélag íslands
og ekki mætti setja fótinn fyrir þá
þróun. Margir búnaðarþings-
fulltrúar tóku til máls, óskuðu
frekari upplýsinga og gerðu
athugasemdir við einstakar grein-
ar. Eins og áður sagði tók þingið
ekki afstöðu til frumvarpsins og
var samþykkt rökstutt dagskrá um
það á lokadegi þingsins.
Sæðingar á hrossum
Búnaðarþing samþykkti að fela
stjórn Búnaðarfélags íslands að
hlutast til um, að á þessu ári verði
hafið að taka sæði úr stóðhestum
til tæknifrjóvgunar á hryssum, svo
og til djúpfrystingar og geymslu.
Lögð verði sérstök áhersla á að ná
sæði úr þeim stóðhestum, sem
hlotið hafa heiðursverðlaun fyrir
afkvæmi. Þá segir að stjórnin feli
hrossaræktarráðunauti að leita
eftir fjárstuðningi við þessar sæð-
ingar og stofnun sæðisbanka á
hestasæði hjá félögum hesta-
manna, hrossaræktarsamböndum
og búnaðarsamböndum.
Lyfjablöndun í fóður
Þingið ályktaði um blöndun
lyfja í fóður búfjár og taldi sjálf-
sagt að fyigja áfram þeirri reglu
að í kjarnfóður búfjár verði bland-
að sem minnst af fyrirbyggjandi
lyfjum. í greinargerð með ályktun-
inni segir að eftir ítarlegar viðræð-
ur við ýmsa sérfræðinga væri það
samdóma álit að það væri sjálfsagt
að hafa íblöndun á fyrirbyggjandi
lyfjum í algjöru lágmarki í öllum
fóðurblöndum sláturdýra, og í
þeim tilfellum sem sjúkdómar eða
vanþrif herjuðu t.d. í alifugla-
stofninum væri aðeins ráðlegt að
nota læknislyf í samráði við dýra-
lækni eða eftir leiðsögn hans. Þó
væri hreinlæti í hænsnahúsum og
rækileg hreingerning þýðingar-
meira en öll lyfjameðferð þó mikil-
væg sé, þegar allt er komið í óefni.
Smádýr sem hlið-
arbúgrein
Samþykkt var að fela stjórn
Búnaðarfélagsins að gangast fyrir
nánari athugun á því hvort hag-
kvæmt kynni að vera að flytja
hingað til lands dýrategundina
Nutría (eða fenjabjór) til loð-
skinnaframleiðslu. Ályktun þessi
var til komin vegna erindis Búnað-
arsambands Áusturlands um þetta
efni. Þar var einnig bent á andar-
tegundina Carina til kjötfram-
leiðslu en búnaðarþing taldi minna
liggja á að fjölga tegundum til
kjötframleiðslu eins og sakir
standa.
„Kúnstir stjórn-
málamanna“
Búnaðarþing mótmælti harðlega
öllum hugmyndum um að leggja
Búnaðarbanka íslands niður eða
sameina hann öðrum ríkisbönkum.
Vitnað var til athugunar banka-
málanefndar frá árinu 1973 og
sagt að sú athugun hefði leitt i ljós
að Búnaðarbankinn hefði verið
með hagfelldasta rekstur af bönk-
unum. Engin slík athugun hefði nú
verið gerð. Þingið benti á, að það
væri hverri atvinnugrein nauðsyn
að hafa sem sterkasta lánastofnun
og varaði við að rjúfa þau tengsl
Stofnlánadeildar landbúnaðarins
og Búnaðarbankans, sem verið
hafa frá upphafi. Verði myndaður
sérstakur fjárfestingalánasjóður
landbúnaðarins í stað Stofnlána-
deildarinnar o.fl. sjóða leggur
Búnaðarþing áherslu á að hann
tengist Búnaðarbankanum með
sama hætti og Stofnlánadeildin
gerir nú.
Einn búnaðarþingsfulltrúa, Jón
Ólafsson í Geldingaholti, sagði við
umræður um þetta mál að þarna
væru orð í tíma töluð, kúnat.ir
stjórnmálamanna væru alltaf til
óþurftar og nauðsynlegt að tala
utan i þá peyja.
Ú tflutningsbótaré ttur
verði ekki afnuminn
Þingið beindi þeirri áskorun til
nefndar þeirrar sem vinnur að
endurskoðun laga um Framleiðslu-
ráð landbúnaðarins o.fl., að hún
beiti sér á móti svo hastarlegum
breytingum, sem boðaðar hafa ver-
ið af stjórnvöldum á útflutningi
búvara og að afnema skuli allan
útflutningsbótarétt. I greinargerð
sem ályktunartillögunni fylgdi
segir m.a.: „Það hefur farið mjög í
vöxt á síðari árum, að ýmsir
stjórnmálamenn hafa sett fram
slagorðakenndar yfirlýsingar um
að breyta eigi þessu eða hinu í ís-
lensku þjóðfélagi. Á þennan hátt
er oft fjallað um undirstöðuat-
vinnuvegi þjóðarinnar, afkomu
hennar og félagslega uppbyggingu.
Um þekkingu á þeim málum, sem
um er fjallað eða röksemdir fyrir
tilbúnaði mála, er oft minna hirt.“
Afleiðingum hastarlegs sam-
dráttar í landbúnaði er þannig
lýst: „Verð á búvöru hlyti að
hækka vegna óhagkvæmari fram-
leiðsluskilyrða og verri nýtingar á
vinnslu og dreifingarstöðvum.
Veruleg fjárfesting í ræktun,
byggingum og vélum nýttist ekki
og yrði þjóðinni ónýt. Ef ekki ætti
að koma til atvinnuleysis, þyrfti
mjög mikla nýfjárfestingu í
atvinnuuppbyggingu og íbúðum og
þjónustubyggingum, ef ekki yrði
spornað við búseturöskun. Samfé-
lagið tapaði verulegum gjaldeyris-
tekjum, en erlendar skuldir og inn-
flutningur landsmanna er nú
ískyggilega hátt hlutfall af þjóðar-
framleiðslu. Þá er ótalinn hlutur
þeirra bænda og annarra sem
landbúnaðinum tengjast og hverfa
þyrftu frá eignum sínum og stað-
festu og hefðu litla eða enga mögu-
leika á að koma eignum sínum í
verð. Að þeim atriðum sem hér eru
talin og mörgum fleiri þarf að
hyggja áður en nýskipan mála
verður ákveðin. Umfjöllun land-
búnaðarmála hefur því miður oft
einkennst meira af þeim málatil-
búnaði, sem vikið er að í upphafi
greinargerðar, heldur en hlutlægu
mati og málefnalegri yfirvegun."
Kveðinn verði niður
neikvæður nöldur-
áróður
„Um leið og Búnaðarþing þakkar
það mikilvæga starf, sem innt hef-
ur verið af hendi til þessa af Upp-
lýsingaþjónustu landbúnaðarins,
ítrekar þingið þá skoðun sína, að
mikilvirk og markviss starfsemi
Upplýsingaþjónustunnar sé ein að-
alforsenda þess, að kveðinn verði
niður sá neikvæði nölduráróður
sem um árabil hefur verið haldið
uppi í fjölmiðlum gegn landbúnað-
inum.“ Svo segir í samþykkt Bún-
aðarþings um störf blaðafulltrúa
bændasamtakanna. Málið kom til
kasta þingsins vegna tillögu sem
fram kom um það efni frá Búnað-
arsambandi Austur-Húnavatns-
sýslu. Bent er á fyrri samþykkt
Búnaðarþings um málið þar sem
bent er á ýmsar leiðir sem liklegar
þykja til árangurs. „Það sem þó
veldur mestu um, að ekki hefur
náðst meiri árangur en reynslan
sýnir, er sú staðreynd, að skort
hefur stórlega fé til þessarar þjón-
ustu,“ segir einnig í samþykktinni.
Er stjórn Búnaðarfélagsins falið
að kanna það hvernig hægt er að
leysa þau mál.
Tölvur í búskapinn
Búnaðarþing beindi því til Bú-
fræðslunefndar að komið verði á
kennslu í tölvufræðum sem sér-
stakri námsgrein við bændaskól-
ana, og fræðslu fyrir bændur I
formi námskeiða. Fræðsla þessi
taki mið af tölvunotkun í landbún-
aði og hagnýtu gildi þessarar
tækni við íslenskar aðstæður.
„Þingið leggur áherslu á samvinnu
búnaðarfræðslunnar og leiðbein-
ingaþjónustunnar á þessu sviði og
að hugbúnaður sé unnin af þessum
aðilum þannig að notagildi hans
verði í sem mestu samræmi inn-
byrðis hjá bændum og félagasam-
tökum þeirra," segir einnig í sam-
þykktinni.