Morgunblaðið - 05.07.1985, Qupperneq 12

12
MORGUNBLAÐID, PÖSTUDAGUR 5. JÚLÍ 1985
Þakklátir áhorf-
endur
Leiklist
Hávar Sigurjónsson
Leikför Þjódleikhússins.
Með Vífið í lúkunum.
Höfundur: Ray Cooney.
Leikstjóri: Benedikt Arnason.
Leikmynd og búningar: Guðrún
Sigríður Haraldsdóttir.
Lýsing: Kristinn Daníelsson.
Leikendur: Anna Kristín Arn-
grímsdóttir, Pálmi Gestsson,
Randver Þorláksson, Sigurður
Skúlason, Sigurður Sigurjónsson,
Þorgrimur Einarsson, Þórunn
Magnea Magnúsdóttir, Örn Árna-
son.
Þýðing: Árni Ibsen.
Leikför Þjóðleikhússins um
landið þessa dagana með fars-
ann breska, Með Vífið í lúkunum,
er svo sannarlega óvænt og vel
þegin. Nú munu um fimm ár lið-
in síðan Þjóðleikhúsið hætti sér
síðast út fyrir höfuðborgina með
leiksýningu og því líklega talið
að nú væri ekki lengur stætt á
því að hunsa lögin um Þjóðleik-
húsið, sem leggja svo fyrir að
slíka þjónustu skuli veita lands-
byggðinni árlega. En eitt er að
setja lög og annað að fara eftir
þeim. Ekki síst þegar fjárveit-
ingar Alþingis eru i litlu sam-
ræmi við fyrirskipanir þess.
Það má því geta sér þess til að
miklar og vel ígrundaðar vanga-
veltur hafi átt sér stað þegar
farið var að huga að verki er
hæfa myndi landsbyggðinni og
„ganga í fólkið". Þær vangavelt-
ur virðast þó ekki einungis hafa
snúið að verkefnavalinu, því það
blasir við sem lítil tilviljun
hvernig leikhópurinn sjálfur er
skipaður. Spekúlasjónirnar hafa
líklega verið eitthvað á þessa
leið:
„Leikförin verður að standa
undir sér og hvernig tryggjum
við það sem best? Jú, með því að
finna einhvern mergjaðan farsa
og raða í hann þeim leikurum
sem vinsælastir eru þessa dag-
ana, en landsbyggðarfólkið að-
eins séð í sjónvarpinu til þessa."
Þannig er aðsókn tryggð í bak og
fyrir, því allir vilja fá að sjá Sig-
urð ”Sigurjónsson, Örn Árnason,
Pálma Gestsson og alla hina í
eigin persónu upp á sviði í fé-
lagsheimilinu sínu.
Leikritsvalið er líklega bæði
hægt að réttlæta og gagnrýna
með nokkuð jöfnum rökum.
Réttlætingin felst væntanlega í
því að nú er sumar og sól og allir
í skapi til að hlæja og skemmta
sér. Ekki síður frá sjónarhóli
Þjóðleikhússins: sýningin er
sérlega einföld og þarafleiðandi
ódýr í uppsetningu og flutningi.
Gagnrýnin felst í því að valið er
forkastanlegt nema annað betra
og efnismeira fylgi fljótlega í
kjölfarið.
Hvort heldur sem er, þá er
enginn vafi í huga undirritaðs að
þeir áhorfendur er troðfylltu Fé-
lagsheimilið Bifröst á Sauðár-
króki þriðjudagskvöldið 2. júlí,
voru sérstaklega þakklátir fyrir
þessa skemmtun og skemmtu sér
konunglega. Það er hins vegar
sorglegt ef leikritsvalið endur-
speglar álit Þjóðleikhússins á
smekk áhorfenda úti á landi og
felur í sér nokkuð harkalega við-
urkenningu á því hversu afskipt
landsbyggðin er í leikhúsmálum
gagnvart höfuðborginni.
Sennilega er ekki við Þjóð-
leikhúsið að sakast í þessu efni,
en það er ekki endalaust hægt að
skjóta sér undan ábyrgðinni og
varpa henni á eitthvað óáþreif-
anlegt eins og: „Alþingi",
„stjórnvöld", „ástandið", „erfið-
leikana" og hvað það nú er kall-
að allt saman. Á bak við þetta
finnast á endanum menn ... og
konur.
Meó vífið í lúkunum er farsi og
sem slíkur hreint ekki svo slak-
ur. Leikritið er bráðfyndið í
meðförum öruggra leikara, sem
glansa í gegnum tæknibrellur
farsaleiksins og svo virðist sem
Ray Cooney sé ansi slunginn við
samsetningu farsaleikja, þvf
flækjur „söguþráðarins" eru oft
á tíðum bráðskemmtilegar og
teygðar til hins ýtrasta. Það er
ástæðulaust að tíunda frammi-
stöðu einstakra leikara umfram
það sem þegar hefur verið sagt;
þó má nefna að Pálma Gestssyni
tókst að skapa furðu trúverðuga
persónu úr hlutverki sínu mitt í
öllum fígúruhættinum. Hversu
nauðsynlegt slíkt er f farsa er
svo aftur annað mál. Leikstjórn
Benedikts Árnasonar er stfl-
hrein og blátt áfram, og blessun-
arlega laus við allar óþarfa ýkj-
ur og „hysteríu" í staðsetningum
og há-punkti.
Það væri að koma illilega aft-
an að væntanlegum áhorfendum
ef efni leiksins væri rakið hér.
Með vífið í lúkunum á það sam-
merkt með öðrum vel uppfærð-
um försum að vera jafn
skemmtilegt og spennandi með-
an á því stendur, og það er lftil-
fjörlegt og visið í endurminning-
unni eftir að tjaldið er fallið í
leikslok. Það er reyndar um-
hugsunarefni útaf fyrir sig á
hverju fyndni þessa farsa bygg-
ist; kynlífi og kynvillu mestan
partinn, svo þessi farsi svíkur
ekki að þvi leytinu að hann not-
færir sér óspart ríkjandi for-
dóma f garð þess sem fjallað er
um. Farsafyndni nærist á for-
dómum og elur á þeim, og þessi
er enginn undantekning, þvf
miður.
Leikmynd Guðrúnar Sigríðar
Haraldsdóttur þjónaði leiknum
vel og var hæfilega ýkt til þess
að undirstrika afkáraskapinn.
Skynsamlegt að gæta hófs f sam-
setningu búninga. Þýðing Árna
Ibsen er verð sérstakrar athygli,
því hún var hnökralaus og oft
gætti töluverðrar hnyttni í þýð-
ingu orðaleikjanna ensku yfir á
íslensku.
Það er vonandi að við lok
næstu fimm ára áætlunar Þjóð-
leikhússins megi landsbyggðin
eiga von á einhverju jafn vel
unnu og Meö vífið í lúkunum, en
það sakaði ekki þó það yrði örlft-
ið bitastæðara. Að lokum, hvers
vegna var ekki hægt að númera
miðana svo áhorfendur þyrftu
ekki að bíða f klukkutfma fyrir
sýningu til þess að tryggja sér
sæti í salnum. Slík fyrirhyggja
ætti varla að vera ofviða skipu-
lagsstjórum sýningarinnar.
Hægur vandinn að fregna eftir
sætafjölda f húsinu um leið og
það var pantað.
Höfundurinn er leikstjóri og rit-
stjóri fréttablaðsins Feykis i Noró-
urlandi restra.
Fyrir stráka kl. þrjú
Kvikmyndir
Árni Þórarinsson
Regnboginn: Sverö riddarans —
Sword of the Valiant ★ ★
Bresk. Árgerð 1984.
Handrit: Stephen Weeks o.fl.
Leikstjóri: Stephen Weeks.
Aðalhlutverk: Miles O’Keeffe,
('yrielle Claire, Leigh Lawson,
Sean (k»nnery, Trevor Howard,
Peter Cushing.
Hvemig lítur Sean Connery út
hauslaus? Hvernig fóru albrynj-
aðir riddarar að þvf að kasta af
sér vatni? Brennandi spuming-
um á borð við þessar er svarað í
myndinni Sverð riddarans. Að
öðru leyti er þessi mynd tíðinda-
lítið strákabíó, gerð eftir nýlegri
tísku sem kennd er við „sverð og
seiðskratta” og einkum hefur
verið vinsæl í amerískum af-
þreyingariðnaði undanfarin ár.
Sverð riddarans er hins vegar
bresk en fjármögnuð af ísra-
elsku smákóngunum Golan og
Globus. Synd væri að segja að
þeir hafi ekkert sparað til að
gera myndina sem best úr garði.
Ytri búnaður, leikmynd og
fjöldasenur eru greinilega skorin
við nögl; myndataka og hljóðrás
býsna hrá. Samhengið í sögunni,
sem fjallar um leit hetjunnar
hugumstóru, Gawain að lausn-
inni & ráðgátu Græna riddarans,
hangir viða á bláþræði. En
Stephen Weeks, höfundur mynd-
arinnar, sem ég veit ekki til að
hafi gert aðra bíómynd síðan
hann kvikmyndaði Dr. Jekyll
and Mr. Hyde fyrir meir en ára-
tug undir titlinum I, Monster,
sýnir talsverða útsjónar- og
uppáfindingarsemi, gæðir mynd-
ina krafti sem vel ætti að nýtast
á þrjú-sýningum. Leikarar
ganga líka reifir til verks og þvf
verður Sverð riddarans bæri-
legri en myndir af þessu tagi eru
yfirleitt. Skylmingar og burt-
reiðar, illmenni og fagrar meyj-
ar, töfrar og töluverð kímni, —
þetta eru hráefnin. Ef mönnum
hugnast þau ætti þeim ekki að
leiðast matreiðslan sem þau fá i
Sverð riddarans.
Barist við menn og máttarvöld
Kvikmyndir
Sæbjörn Valdimarsson
LAIJGARÁSBÍÓ: ÁIN (The River)
★ ★!A
Aðalhlutverk: Mel Gibson, Sissy
Spacek, Scott Glenn, Shane Bailey,
Becky Jo Lynch, Barry Primuns,
Billy Green Bush, Jack Starrctt.
Leikstjóri: Mark Rydell.
Handrit: Robert Dillon og Julian
Barry, byggt á sögu Dillons.
Kvikmyndataka: Vilmos Zsig-
mond, A„S.C., Panavision, technic-
olor.
Klipping: Sidney Levin. Bandarísk,
frí Úniversal, frumsýnd 1984. 122
mín.
Áin er um gamalt þema, van-
mátt þess fátæka gagnvart hin-
um ríka ef hagsmunir þeirra
rekast á. Og enn fáum við að
kynnast hinum ódrepandi vilja
bandaríska landnemans!
Mel Gibson og kona hans,
Sissy Spacek, hokra við hálfgerð
sultarkjör á dalbýli f Tennessee.
Árlega verða þau fyrir þungum
búsifjum af völdum flóða og
stórjaxl héraðsins, Scott Glenn,
gerir allt sem hann getur til að
flæma þau af jörðinni sem hann
hyggst leggja undir vatn, ásamt
fleirum, vegna virkjunarfram-
kvæmda. Er hann og gamall
kunningi Spacek.
En Gibson er þrárri en sauð-
kindin og í myndarlok hefur
hann enn einu sinni borið sigur-
orð af Glenn og máttarvöldun-
um.
Líkt og með íslenska afdala-
bóndann, þá virðist erfitt að
telja hinum bandarísku land-
nemaafkomendum hughvarf eða
Litla dóttir Mel Gibaona, Becky Jo Lynch, réttir pabba sínum hjálparhönd
f „Ánni“.
hrekja þá af landi forfeðranna,
svo er sjálfsagt víðast. En þó
þykir manni barátta Gibsons
harla vonlaus, hann þraukar
ekki lengi til viðbótar. Hann má
sin einskis gagnvart máttarvöld-
unum og græðginni.
Áin nær ekki til manns sem
skyldi, til þess eru persónurnar
allar of þumbaralegar og Gibson
álíka sannfærandi sem bóndi og
Bronson sem biskup. Scott
Glenn er sterkur persónuleiki og
ágætur leikari en handritið er
honum ekki hliðhollt. Hann er
hálfpartinn útá þekju. Sissy
Spacek er hárrétt manngerð f
hlutverki eiginkonu hins þrá-
kelkna bónda, i öllum sínum
glamorlausa þokka. Og krakk-
arnir eru góðir.
Sögufléttan er heldur ekki
nógu sannfærandi. Eins og
ástandið í dalnum er kynnt f
myndinni, virkar það dauðvon-
laust streð í augum áhorfand-
ans. Dalabændurnir eru að
flosna upp i hópum, reyndar er
besta atriði Árinnar uppboð á
fátæklegum eigum þeirra. Að
sporna lengur við virðist aðeins
þýða meira tap og tímasóun.
Ástandið er því málað of sterk-
um og órökréttum litum. Þrátt
fyrir ást á feðrajörðinni og þá
veikunnu, bandarisku arfsögn að
gefast helst aldrei upp fyrr en
dauður, þá hlýtur skynsemin að
stöðva þá af sem aðra, áður en í
tómt óefni er komið._
Á hinn bóginn er Áin bæði fal-
leg mynd og vönduð að flestri
gerð. Kvikmyndataka Zsigmonds
er hrífandi frá eftirminnilegum
upphafsskotum til enda. Tónlist
WiIIiams látlaus en markviss og
leikstjórn Rydells oftast fag-
mannleg. Sum atriðin einkar
skýr og sterk, eins og framan-
greint uppboð, eltingarleikurinn
við dádýrið og útganga verk-
fallsbrjótanna úr verksmiðjunni.
En gallar handritsins gera það
að verkum að Áin verður ekki
það stórvirki sem oft bólar á í
kraítmiklu leysingavatninu.