Morgunblaðið - 11.07.1985, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 11. JÚLl 1985
Opið bréf til verðandi
Hjónagarðsbúa
— eftir Hannes J.S.
Sigurðsson
Eins og ykkur mun kunnugt, af
gloppóttum fréttaflutningi, stend-
ur yfir deila milli íbúa hjónagarða
og „eigenda“ garðanna, stjórnar
Félagsstofnunar Stúdenta. Deila
þessi hefur á skömmum tíma farið
á heldur ótrúlegan sporbaug er
varðar illsku, hotanir og magn-
þrungnar yfirlýsingar. Líkist deil-
an nú helst illvígum vinnudeilum,
þar sem aðalinnihald eru hótanir
um valdbeitingu annars vegar og
biðlun til almenningsálits hins
vegar og tel ég að stjórn FS hafi
hér augljósan vinning. Frá hendi
íbúa á Hjónagörðum er nokkurra
skýringa þörf.
Af hverju deila?
Fyrir u.þ.b. 2 árum var samið
milli íbúa Hjónagarða og Félags-
stofnunar stúdenta um svonefnd-
an leigugrunn. Hugmyndin að
baki samningum um grunn þenn-
an var sú, að þar sem Hjónagarðar
áttu hvorki að vera tekjulind né
fjárhagslegur baggi á FS, væri
eðlilegt að samkomulag næðist um
það hver hinn raunverulegi kostn-
aður væri af rekstri og tilvist
garða þessara. Til að gera langa
sögu stutta, varð samkomulag um
grunninn, þó með kröfu fulltrúa
Hjónagarðsbúa um að ákveðnum
skilyrðum yrði fullnægt. Þessi
skilyrði tóku til þess með hvaða
hætti afborganir af lánum, sem
tekin voru til fjármögnunar á
byggingu garðanna, kæmu inn í
leigugrunninn. Álitu Hjóna-
garðsbúar að ef lánin væru til
hlutfallslega skamms tíma, væri
það óeðlilegt innlegg í leigugrunn,
en ef þau væru til langs tíma væri
það vissulega forsvaranlegt. End-
ingartími hússins er settur um 66
ár, 10 ár eru liðin frá byggingu
þess, Hjónagarðsbúar æsktu þess
að lán fengjust framlengd til 42
ára, en nú hvíla tvö lán á húsinu,
annað til u.þ.b. 15 ára, hitt til
u.þ.b. 30 ára. Auk þess grunar
okkur að hluti þessarar lánabirðar
sé vegna fyrri greiðslutafa eða
vanskila FS, einnig vantar okkur
fullvissu fyrir því, að þegar mörg-
um skuldum FS var steypt saman
í þessi lán, hafi ekki
flotið með liðir sem óviðkomandi
voru Hjónagörðum. Hér þarf þvf
að skýra tvennt: Er fullreynt að
lánin fáist ekki lengd frekar og er
fullvíst að öll greiðslubyrðin heyri
til Hjónagörðum. En ef þetta
skýrist, eða úr greiðist með viðun-
andi hætti, er þá ekki allt í lagi?
Ýmislegt fleira telst til, sumt
bókhaldslegs eðlis, sem aðrir
kunna að fjalla um í blöðunum, en
sem ætti auðvitað heima á sam-
starfs- eða samningafundum. En
þar sem slfkir fundir fást ekki
haldnir með viðunandi hætti verð-
ur hér eitthvað tínt til.
Fyrst má nefna viðhald, en aðili,
sem sér um hluta af viðhaldi á
Hjónagörðum, starfar fyrir FS á
öðrum vettvangi. Hver er okkar
hlutur? Afskriftir af tækjum, sem
nú eru 9—10 ára gömul, sem síðan
leggst við viðhaldskostnaður sömu
tækja, hvort tveggja reiknast f
leigugrunn. Eitt hundrað prósent
afskriftir af nýju tæki á einu ári.
Af meiru er að taka, en ofan á allt
þetta bætast við deilur um hvort
tap hafi verið á rekstri Hjóna-
garða eða ekki, sem er mikilvægt
atriði og getur leitt til bakreikn-
inga af ýmsu tagi. Hvort bæði
vísitöluhækkun og verðbólguviðm-
iðun skuli notuð? Hvenær ársins
vísitölubreyting skuli koma inn?
Hvort ýmsir minni þættir í leigu-
grunni séu raunhæfir? Hvar föst
fjárveiting á fjárlögum til Hjón-
agarða sé niðurkomin et.c.? En
fyrst og síðast er deilan, annars
vegar vegna hækkana tvo mánuði
í röð með ófullnægjandi útskýr-
ingum og hins vegar vegna þess að
stjórn FS virtist telja sig eiga að
taka leigunefnd hjónagarðsbúa á
beinið, þegar leigunefnd taldi sig
eiga að leita skýringa á hækkun-
um og semja. Framferði sem þetta
kann ekki góðri lukku að stýra.
Leigunefnd hjónagarðsbúa hef-
ur lagt mikla vinnu f athugun og
endurskoðun þeirra þátta er
„Harka sú við inn-
heimtu, sem nú er á döf-
inni, er fátíð, og lendi
fólk í vanda með mán-
aðargreiðslur er ætíð
um það samið, enda
greiða viðkomandi eðli-
lega dráttarvexti.“
snerta leigugrunninn, fátt reynist
um svör og raunar hafa ýmsir að-
ila innan FS látið í ljós þá skoðun
að leigugrunnurinn sé umsaminn í
eitt skipti fyrir öll og verði ekki
ræddur frekar. Þetta er allsendis
óviðunandi, og ber keim af vald-
níðslu og þvingun og fer því fjarri
að því sé unnt að hlýða.
Æskileg málalok
Með hvað hætti mætti leysa
þessa deilu? Fyrst er til að taka að
Hjónagarðsbúar geta ekki sætt sig
við að leigugrunnurinn hafi á sér
blæ ógagnrýnanlegrar kennisetn-
ingar. Hann á að vera til máiefna-
legrar umræðu með vissu eðlilegu
millibili. Hækkununum á grund-
velli hans verða að fylgja skýr-
ingar. Viðhald hússins hlýtur að
verða að taka til endurskoðunar
bæði er varðar gæði og kostnað og
kemur til álita ráðning húsvarðar,
er tæki yfir hlutverk garðprófasts
og ræstingastjóra. Margir trúa að
veruleg kostnaðarlækkun fengist
fram með þeim hætti.
Meginatriði er þó að samskipti
stjórnar FS og Hagsmunafélags
Hjónagarðsbúa séu með gagn-
kvæmri virðingu og háttvísi er
stuðli að niðurstöðu, er aðilar geti
sætt sig við.
Eitt mál er óumrætt, nýlega
sett lög um samskipti leigutaka og
leigusala. Þótt þessi lög gildi
óumdeilanlega f landi hér hafa
íbúar á Hjónagörðum engan
áhuga á að notfæra sér ákvæði
laga þessara til að bregða fæti
fyrir FS, hvað þá rýra sérstöðu
WYTT — WYTT — WYTT
Tabard
SKORDÝRAPENNI
Heldur skordýrum í burtu
Notast ein8 og filt penni. BoriB á rúðuna (opnanleg fög),
kringum brúnír á ruslafötum og á aðra staði, sem
laða að sér flugur eða skordýr.

FÆST Á ÖLLUM HELSTU SHELL-STÖÐUM 0G
í FJÖLDA VERSLANA UM LAND ALLT.
SMÁVÓRUDEILD - S: 81722
Skeljungur h.f.
þessa húsnæðis með nokkru móti.
Þeim er líklega ljósast allra gildi
leiguhúsnæðis fyrir námsfólk.
Þvert á móti óska þeir eftir sam-
vinnu við FS um gerð samninga er
taki tillit til þarfa FS, stúdenta á
görðum og hinna nýju laga.
Því nefni ég þetta að illar tung-
ur hafa sagt, að rætur þessa upp-
hlaups megi að hluta rekja til þess
að FS vilji nýta sér til hins ýtrasta
ákvæði um uppsagnarfresti í hin-
um nýju lögum, í þeim neikvæða
tilgangi að knýja síðan skjólstæð-
inga sína, hálfvegis á götunni, til
að samþykkja leigusamninga að
geðþótta stjórnar FS. Þessu verð-
ur auðvitað ekki trúað að óreyndu.
Hagsmunafélag Hjónagarðsbúa
býður hér með til samninga um
þetta efti og óskar eftir þátttöku
leigjendasamtakanna og fulltrúa
Félagsmálaráðuneytisins, sem
forgöngu hafði um hin nýju lög.
Hvernig er aö búa
á Hjónagörðum?
Margt gott má segja um dvölina
á Hjónagörðum. Hér býr saman
fólk með svipuð markmið og
áhugamál, svo og svipuð vanda-
mál. í húsinu er lítil lesstofa, setu-
stofa og stór innigarður þar sem
börn leika sér og þar hafa bæst við
leiktæki í vetur. Nú í vetur var
sett hurð milli stofu og svefnher-
bergis í íbúðum og stóðu þær þá
fyrst undir nafni, sem tveggja
herbergja íbúðir, en annars eru
þær þannig gerðar: Stofa með
eldhúsvegg, svefnherbergi og
baðherbergi, en geymsla er fyrir
hverja íbúð í húsinu.
Rúmur þriðjungur íbúða er set-
inn af einstæöum mæðrum í námi
og sumar fjölskyldur eru með tvö
börn í íbúðunum, sem eru 36 fer-
metrar með svölum, og fjórar
íbúðir eru þriggja herbergja og 54
fermetra. Leigan hefur verið
4.000,00 meiri hluta síðasta árs, en
nú er krafist 5.280,00. Mikill hita
og rafmagnsreikningur fellur í
hlut hverrar íbúðar, um og yfir
2.000,00 kr. á mánuði og vegur þar
þyngst stór sameign.
Viðhald tækja í íbúðum er mis-
dræmt, dæmi er um að ónýtar ís-
skápshúrðir séu látnar danka i
eitt og hálft ár. Sumar íbúðir leka,
en húsið er þannig byggt að ís-
lensk veðurfarsreynsla hefur ekki
haft áhrif á. Nýlega er lokið
kostnaðarsamri viðgerð á þaki,
sem að sjálfsögðu endar með því
að koma úr okkar vasa. Samskipti
FS eru lítil en vinsamleg og er það
miður að við aukin samskipti
skyldu þau versna. Harka sú við
innheimtu, er nú er á döfinni, er
fátíð og lendi fólk í vanda með
mánaðargreiðslur, er ætíð um það
samið, enda greiða viðkomandi
eðlilega dráttarvexti. Húsið mun
hafa verið byggt fyrir barnlaus
pör og hjón í námi, en ekki barna-
fólk og ber vistin þess merki. Þá
var hugmyndin sú að íbúar flyttu
út á sumrum og húsið væri notað
sem íbúðarhótel. Hönnun hússins
er í samræmi við það, enda íbúð-
irnar sem bergmál lítilla túrista-
íbúða á Spáni. Setustofu nýtir fólk
til mannamóta, en í sumar er
þetta ekki hægt því FS nýtir hluta
fUmrpiH'
í Kaupmannahöfn
FÆST
j BLADASÖLUNNI
ÁJÁRNBRAUTAR-
STÖÐINNI
OG Á KASTRUP-
FLUGVELLI
húsgagna, m.a. öll sófaborð til
hótelreksturs á þeirra vegum.
Sameiginlegt þvottahús er hér og
er keypt sérstök mynt í þvottavél-
ar. Þegar þvottakostnaður, sem í
öðrum húsum bætist við raf-
magns- og vatnskostnað, er tekinn
með má ætla að dvalarkostnaður
barnafólksins, en það erum við jú
öll, sé um 8.000,00 kr. á mánuði.
I>áttur fjölmiöla
Fjölmiðlar hafa ekki megnað að
skýra þetta mál. Ekki er við þá
eingöngu að sakast, því er þetta
bréf ritað.
Margir hafa komið að máli við
íbúa hússins og spurt þá af hverju
þeir séu með þennan moðreyk, bú-
andi í hundódýru, ágætu og tryggu
húsnæði, svo ekki sé nú talað um
alla þe3sa leigustyrki. Það er auð-
vitað rangt sem komið hefur fram
í fjölmiðlum, að „hið opinbera"
styrki námsfólk til leigu á hús-
næði sér til handa. Hið rétta er að
ákveðinn hluti námslána er hugs-
aður sem upphæð til leigu hús-
næðis, rétt eins og annar er hugs-
aður til fatakaupa eða matarinn-
kaupa o.s.frv. Það er að æra óstöð-
ugan að leggja reiknilistir Lána-
sjóðs ísl. námsmanna til grund-
vallar í deilu þessari, sumir éta
meir en aðrir, námsmenn fata sig
með mismunandi hætti og fólk er
misheppið þegar það verður sér út
um leiguhúsnæði. Heildartölu
námslána mætti auðvitað ræða í
þessu samhengi en nú skal að sögn
miða hana við meðalrauntekjur
verkafóiks, sem er líklega bráð-
heiðarleg viðmiðun, því nám fer
ekki fram milli 9 og 5 virka daga
frekar en önnur vinna þorra
landsmanna. Og spyrja má hvort
menn séu vissir um að námslán
lækki við þessa nýju viðmiðun.
Hið fremur þreytandi tal sumra
hvatvísra postula efnahafslegs
réttlætis og andstæðinga náms-
lána lætur oft í eyrum. Ástæða er
til að árétta að námslán eru ekki
styrkir og þótt fræðilega megi um
það deila hvort þau komi öll til
skila, m.a. vegna hins langa
greiðslutíma, þá er umbúnaður
þeirra náttúrulega miklu heiðar-
legri en t.d. lánveitinga, sem hér
viðgengust í rúman áratug, er
húsnæði var byggt eða keypt I
snarbröttum verðbólgubrekkum
og allir kepptust um að þegja í hel.
Eða þá ýmsar ráðstafanir stjórn-
málamanna sem bera meira keim
af atkvæðakaupum, en fjármála-
stefnu. Ég sjálfur tek auðvitað
námslán með góðri samvisku.
Annað sem borið hefur á góma
er að við ættum ekki að láta svona
út af þúsundkalli, búandi í félags-
legu húsnæði. Þótt ýmsan skilning
megi leggja í þetta hugtak, þá er
leiguupphæð hér ekki niðurgreidd
af neinum, svo við vitum til, held-
ur greidd af okkur íbúunum. íbúð-
arveitingar hér taka hins vegar
mið af þáttum sem ýmsir kunna
að nefna félagslega, aðrir siðferð-
islega, svo og öðrum þáttum.
„Hver ræöur hér“?
Deilan milli FS og íbúa hjóna-
garða virðist því miður snúast um
hið frumstæða viðhorf: „Hver
ræður hér?“. Leiguhækkun í maí
án skýringar og svo aftur í júní—
ágúst einnig án viðunandi skýr-
inga, svo og atburðarrásin í kjöl-
far þessa alls, ber þess merki.
Við svona nokkru er það svar
eitt að íbúar á Hjónagörðum, sem
og aðrir samfélagsþegnar, ráða lífi
sínu og limum og hafa afráðið að
láta ekki hótanir og hávaða þoka
sér í þessu máli. íbúarnir eru upp
til hópa sanngjarnt fólk og trúir
ekki öðru en að sanngirni finnist
einnig í stjórn FS Hægt er að
slíðra sverðin án nokkurs álits-
hnekkis, og setjast á rökstóla, án
milligöngu fjölmiðla, sumra
ágætra.
íbúar Hjónagarða hafa allflest-
ir gengið í leigjendasamtökin. Til
þeirra sækjum við styrk og
reynslu í þvf andrúmi yfirtromp-
unar og þvingunar, sem væntan-
lega er í rénun.
Höíundur er læknanemi, í útblut-
unarnetnd Hjónagarða og sam-
starísnefnd Hjónagarðsbúa og
Leigjendasamtakanna.