Morgunblaðið - 02.10.1985, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 2. OKTÓBER1985
23
Fiskeldisstöð Eldis hf. í Grindavík.
íslensk fisk-
eldisleið
— eftir Einar
Hannesson
Liðin eru um 35 ár frá því að
fiskeldi hófst hér á landi. Fiskeldi
hefur lengst af fyrst og fremst
verið framleiðsla á seiðum til fisk-
ræktar, þ.e. seiði sem sleppt er í
ár, vötn og hafbeit. í framhaldi af
starfsemi Kollafjarðarstöðvar, til-
raunastöðvar í fiskeldi og hafbeit,
risu fleiri hafbeitarstöðvar. Haf-
beit er nú vel þróuð hér á Vestur-
landi. Hins vegar hefur á seinni
árum verið hafið matfiskaeldi á
laxi, m.a. í netkvíum, sem komið
hefur verið fyrir í stöðuvatni með
tempruðu hitastigi, (ísnó, Keldu-
hverfi) og í sjó, (Sjóeldi í Höfnum)
auk eldis i landstöðvum, eins og í
Grindavík (Eldi) og í Tálknafirði.
Nokkrar fiskeldisstöðvar hafa
því starfað um áratugaskeið og
arðar í styttri tíma. Þar hefur
fengist mjög mikil reynsla og
þekking aflast á þessu sviði.
Stöðvarnar hafa selt seiði bæði
innanlands og til Noregs og hafa
verið seld gönguseiði í nokkrum
mæli. Þegar er því fengin töluverð
vitneskja um fiskeldi hér á landi.
í seinustu viku birtist hér í
blaðinu viðtal við Matthías Garð-
arsson, starfsmann fiskimála-
deildar norska sjávarútvegsráðu-
neytisins í Bodö í Norður-Noregi.
Sölumaður þessi á vörur og þjón-
ustu í fiskeldi fullyrðir í viðtalinu,
að fjármagn og þekking frá Noregi
sé nauðsynleg til uppbyggingar
fiskeldis hér á landi. Til þess
væntanlega að rökstyðja þessa
fullyrðingu sem best nefnir sölu-
maðurinn að á íslenska bóka-
markaðinum finnist ekki ein ein-
asta fræðibók á íslensku um fisk-
eldi. Þess vegna sé almenn þekk-
ing fólks á þessu sviði á mjög lágu
stigi. Jafnframt segir hinn norski
sölumaður, að sé miðað við þær
kröfur sem gerðar séu í Noregi til
kunnáttu þeirra, sem hefja vilja
fiskeldi, myndi talsverður fjöldi
þeirra, sem á skrá séu hjá Veiði-
málastofnun aldrei fá leyfi til
fiskeldis í Noregi vegna kunnáttu-
leysis.
Auðvitað er þessum norska
sölumanni frjálst að bjóða varn-
ing sinn og kunnáttu hér á landi.
En ég tel að hann hefði átt að
kynna sér betur fiskeldismál hér á
landi áður en hann settist í dóm-
arasætið.
Hún er brosleg fullyrðing sölu-
mannsins um nauðsyn handbókar
á íslensku. Veit maðurinn ekki að
mjög margir íslendingar kunna
önnur tungumál, svo sem Norður-
landamál og ensku. Flestir vita að
ýmsar fræðibækur um hin mikil-
vægustu efni, sem kennd eru við
æðri skóla hérlendis, eru á erlendu
máli og þykir víst engum tiltöku-
mál. Á hinn bóginn er jafnframt
ljóst, að þrátt fyrir þessa fullyrð-
ingu sölumannsins norska, er þeg-
ar fyrir hendi vísir að handbók um
fiskeldi hér á landi. Um það vitna
„Þad sem öllu máli
skiptir í þessum efnum
er auövitaö aö þróuð
veröi íslensk fiskeldis-
leiö, en hún hlýtur aö
taka mið af reynslu og
þekkingu, sem aflaö er
úr ýmsum áttum
fjölda greina, vísindalegra rit-
gerða um niðurstöðu ýmissa rann-
sókna og athugana um fiskeldis-
þætti og hafbeit, skrifaðar af sér-
fræðingum á þessu sviði. Þá hafa
komið til leiðbeiningar fiskifræð-
inga og annarra kunnáttumanna
um fiskeldi að ógleymdum þeim
fiskeldismönnum sem öðlast hafa
mikla reynslu á þessu sviði hér-
lendis. Þá hefur kennsla í fiskeldi
verið í bændaskólum landsins og
námskeið á vegum Hólaskóla, sem
vakið hefur mikla athygli, eins og
flestir hér á landi vita.
Varðandi tækniþekkinguna má
nefna að margir íslenskir verk-
fræðingar og tæknimenn eru tald-
ir þjóða fremstir í sambandi við
virkjun heita vatnsins og önnur
tæknisvið, er snerta nýtingu auð-
linda. Þeir eru að sjálfsögðu
manna best hæfir til þess að meta
íslenska staðhætti og aðrar um-
hverfisaðstæður hér á landi.
Vissulega getur samvinna við
erlenda aðila komið sér vel, eins
og dæmin sanna hér á landi. Ljóst
er, að vonlaust er að taka norska
reynslu í fiskeldi beint upp hér á
landi. Hana verður að aðlaga ís-
lenskum aðstæðum. Einstefna i
þessum efnum getur aldrei orðið.
Sérfróðir menn telja sumir, að
þekkingaröflun okkar á þessu
sviði muni fremur eiga að beinast
að einhverju leyti til Skotlands en
til Noregs, þó að kvíaeldi í sjó hafi
þar sérstöðu. Allt eins gæti farið
svo, að hér á landi muni framtíð
fiskeldis byggjast í verulegum
mæli á landstöðvum frekar en á
eldi í laxi í kvíum í sjó við strönd-
ina árið um kring, eins og í Noregi.
Það sem öllu máli skiptir i þessum
efnum er auðvitað, að þróuð verði
íslensk fiskeldisieið, en hún hlýtur
að taka mið af reynslu og þekk-
ingu, sem aflað er úr ýmsum átt-
um og tekur fullt tillit til ís-
lenskra aðstæðna.
Staðreyndin er sú að mikilvæg-
ust þekking Norðmanna í fiskeldi
fékkst af reynslunni. Fram-
kvæmdahraði þar í þróun fiskeldis
hefur, eins og virðist ætla að verða
hér á landi, orðið nokkrum skref-
um á undan rannsóknum, ef litið
er til fiskeldis í heild. Vissulega er
þetta dýrari aðferð við uppbygg-
ingu fiskeldis. En menn láta sig
hafa það.
Höíundur er íulltrúi hjá Veiðimála-
stofnun.
Hélt míg á um 25
metra dýpi meðan
skipiÖ sigldi frá
Rætt við Magnús Guðmundsson froskmann
Vestmannaeyjum, 30. september.
„VIÐ vorum að æfa froskköfun á Víkinni og sáum
Herjólf koma siglandi fyrir Klettsnefið þegar við
komum úr kafi. Við höfðum ekki heyrt neitt skrúfu-
hljóð, annars hefðum við ekki komið uppá yfir-
borðið. Skrúfuhljóð táknar hættu fyrir kafara,“
sagði Magnús Guðmundsson í samtali við Morgun-
blaðið. Magnús var sl. laugardag að æfa froskköfun
á Víkinni, innsiglingunni að Vestmannaeyjahöfn,
„Þegar við komum úr kafi og
sáum skipið koma að okkur bent-
um við hvor öðrum að stinga sér
strax og ég ætlaði að synda að
fjörunni á nýja hrauninu," sagði
Magnús Guðtnundsson ennfrem-
ur. „Allt skeði þetta svo snöggt
að ég náði ekki áttum þarna niðri
í myrkrinu þar sem skyggnið var'
um einn metri svo ég kafaði til
botns, um 25 metra, og hélt mig
þar meðan ég heyrði skipið fara
yfir. Svo þegar ég heyrði skrúfu-
hljóðið fjarlægjast hugsaði ég
mér til hreyfings, að koma mér
upp en þá magnaðist skrúfu-
hljóðið aftur, en skipið mun þá
hafa verið að bakka. Eg synti því
frá og kom upp utar í Víkinni. Ég
hefi trúlega verið í um 10 mín. í
kafi en ég átti eftir nægilegt súr-
efni, hafði ekki skipt yfir á vara-
tankinn, og tel mig ekki hafa
verið í neinni hættu. Ég vissi
alltaf hvað ég var að gera og
hvað átti að gera við slíkar að-
stæður."
Ólafur Sigurjónsson sagðist
þegar hafa stungið sér þegar
hann varð hættunar var. „Þegar
ég var kominn niður á u.þ.b.
tveggja metra dýpi gleypti ég
sjó og missti munnstykkið út úr
mér. Þá synti ég í átt til lands
ásamt tveimur félögum sínum úr Stýrimannaskól-
anum í Eyjum. Magnús og Ólafur Sigurjónsson
urðu að kafa í skyndingu þegar Herjólfur kom
siglandi inn Víkina og yfir þar sem þeir félagarnir
voru að kafa. Þriðji kafarinn, Baldur Þór Bragason,
var kominn til lands þegar atburðurinn átti sér
stað. Menn á trillubátnum Lubbu urðu vitni að
atburðinum og björguðu þeim Ólafi og Magnúsi
til lands.
var að koma með menn úr Elliða-
ey og þegar við vorum að sigla
inn Víkina rétt á undan Herjólfi
urðum við varir við eitthvað í
sjónum sem við gátum ekki við
fyrstu sýn áttað okkur á hvað
var, einhverjar dökkar þústir og
loftbólur á yfirborðinu. Þegar
lengra kom sáum við að þetta
voru tveir froskkafarar og voru
þeir í siglingalínu Herjólfs. Við
veifuðum og kölluðum til þess
að vekja athygli Herjólfsmanna
á hættunni og það virðist hafa
tekist því skipið sveigði að, þann-
ig að skrúfan á skipinu vísaði
frá þar sem kafararnir voru
undir. Ég sveigði trilluna strax
aftur fyrir Herjólf og fundum
við strax annan manninn og tók-
um hann um borð. Hann var
talsvert vankaður, hafði misst
lungað og sopið talsverðan sjó.
Við fórum strax að svipast um
eftir hinum manninum og fund-
um hann nokkru utar. Hann
hafði kafað til botns þegar Her-
jólfur sigldi yfir þá og hélt sér í
kafi uns skipið var farið frá.
Hann var talsvert þreyttur en
hann hélt sér í lunninguna hjá
okkur og við sigldum með hann
upp að fjörunni".
-hkj.
frá skipinu og þegar ég kom upp
á yfirborðið sá ég skipið sigla
framhjá mér í 10-15 metra fjar-
lægð. Ég sá þá trilluna og vakti
athygli þeirra með því að veifa
höndum. Þeir komu strax og tóku
mig upp. Ég skal viðurkenna að
mér var nokkuð brugðið við
þennan atburð en ég tel mig ekki
hafa verið í neinni hættu,“ sagði
ólafur Sigurjónsson. Félagarnir
þrír sögðu að það hefðu verið
mistök hjá þeim að vera að kafa
þarna í innsiglingunni og vera
ekki með köfunarflaggið alfa
uppi. „Við höfum lært af þessu
og munum standa betur að næstu
æfingu. Við erum ákaflega
þakklátir þeim á trillunni Lubbu
fyrir aðstoðina, þeir reyndu að
afstýra hugsanlegri hættu eins
og þetta hefur trúlega litið út
fyrir frá þeim séð, en við viljum
ítreka að við vorum aldrei í
hættu. Við höfum allir próf í
froskköfun og höfum öðlast
nokkra reynslu,“ sögðu þeir fé-
lagar í samtalinu við Morgun-
blaðið.
ólafur Jónsson ásamt fleiri
mönnum á trillunni Lubbu björg-
uðu froskköfurunum úr sjónum.
ólafi sagðist svo frá atburðinum
í samtali við Morgunblaðið. „Ég
ATHI
Námskeiðin byrja í
nœstu viku
Upplýsingar
og innritun
í síma
10004
21655
foréf • ritgerðir • glósvir •
skýrslur • verslunarbréf

Átt þú bágt með að skrifa ensku? Það tekur enginn eftir villunum í
talmálinu hjá þér en þegar þær eru komnar á prent verða þær alltof
atigljósar.
Nú getur þú valið á milli þriggja námskeiða til þess að bæta þig í ritaðri
ensku:
• Skrifleg verslunarenska I (4-5 stig) þriðjud. 16.30-18.30
• Skrifleg verslunarenska II (6—7 stig) miðvikud. 16.30—18.30
• Almenn skrifleg enska (5-6 stig) fimmtud. 16.30-18.30
Hvert námskeið stendur yfir í 10 vikur. Kennt verður einu sinni í viku
tvo klukkutíma í senn.
Ef þér finnst þú ekki skrifa ensku eins vel og þú talar hana - hringdu
í okkur.
MÁLASKÓLINN
Ananauslum 15