Morgunblaðið - 31.10.1985, Síða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 31. OKTÓBER1985
Lítill áhugi á hug-
myndum Reagans
um forsetaembættið
Kosningar á Bermúda:
Sameiningarflokkurinn
eykur þingmeirihlutann
Hamilton, Bermúda, 30. október. AP.
Sameiningarflokkur Bermúda
(UBP) vann stóran sigur í þing-
kosningunum á Bermúda og hefur
nú meiri meirihluta en nokkru sinni
frá því lýðræði var innleitt í eyrikinu.
Kjörsókn hefur ekki verið minni á
Bermúda en nú, eða 69,5%.
Sameiningaflokkurinn, sem er
hægriflokkur, bætti við sig 5 sæt-
um og hefur nú 31 þingsæti af 40.
Stjórnarandstöðuflokkurinn, svo-
nefndur Framsækni verkamanna-
flokkurinn (PLP), sem er vinstri-
flokkur, tapaði þremur þingsætum
og hefur nú aðeins 7. Frjálslyndi
flokkurinn, hópur manna sem
klauf sig út úr PLP í fyrra, bauð
nú fram fyrsta sinni og hlaut tvo
þingmenn.
Með sigrinum hefur John Swan,
forsætisráðherra, tryggt flokki
sínum 5 ára áframhaldandi stjórn-
arsetu, en flokkurinn hefur verið
við völd á Bermúda frá 1968.
Kveðst Swan ætla nota tímann til
að blása nýju lífi í ferðaiðnaðinn,
sem verið hefur á niðurleið undan-
farin ár, og efla menntakerfið.
Talið er að ósigurinn muni kosta
Browne Evans formennskuna í
PLP. Hún gagnrýndi Swan mjög í
kosningabaráttunni fyrir að not-
færa sér klofning í röðum stjórn-
arandstöðunnar til að efna til
þingkosninga fyrr en lög gerðu ráð
fyrir. Swan svaraði því til að til-
koma nýrra flokka kallaði á kosn-
ingar ef lýðræðið ætti að ná fram
að ganga.
Washington, 30. október. AP.
RONALD REAGAN, Bandaríkjafor-
seti, lét nú nýlega þá skoóun í Ijós,
að ekki ætti að setja neinar skorður
við því hve oft mætti endurkjósa
sama forsetann en lagði þó áherslu
á, að hann væri ekki með sjálfan sig
í huga í því sambandi. Bandarískir
þingmenn hafa tekið þessari hug-
mynd mjög þurrlega.
Repúblikanar sem demókratar
virðast einhuga um að ekki komi
til greina að breyta núgildandi
lögum, sem kveða á um, að sami
maður megi aðeins vera forseti í
tvö kjörtímabil, og raunar liggja
nú fyrir þingi tillögur um að kjör-
tímabilið verði aðeins eitt en sex
ár í stað fjögurra.
Frank Guarini, einn þingmanna
demókrata, er höfundur tillögunn-
ar um eitt kjörtímabil og segir
hann, að forseti eigi að „stjórna
fyrir land og þjóð og söguna en
ekki með það fyrir augum, að hann
verði endurkjörinn". „Það er ekki
í þágu þjóðarinnar, að forseti reyni
að tryggja endurkjör sitt með því
að þóknast sem flestum hags-
munahópum."
Lögin um að aðeins megi endur-
kjósa forseta einu sinni eru frá
árinu 1951 og runnin undan rifjum
repúblikana, sem þótti nóg um, að
Roosevelt, forseti, sem var demó-
krati, skyldi hafa gegnt embættinu
í fjögur kjörtímabil. Raunar var
það hefð áður, að forseti sæti
aðeins í tvö kjörtímabil en Roose-
velt réttlætti langa setu sína með
ástandinu á stríðsárunum.
Það var í viðtali við franska
blaðið „Le Figaro" í september sl.
sem Reagan lét þau orð falla, að
engar hömlur ættu að vera á því
hve oft mætti endurkjósa forseta.
Tók hann þó skýrt fram, að hann
hefði ekki áhuga á því sjálfur að
fara fram í þriðja sinn.
Líbanon:
Tekinn af lífi
fyrir samstarf
viö ísraela
Sídon, Líbanon, 30. október. AP.
I DAG var fertugur Líbani, sem
sakaður var um að hafa átt samstarf
við ísraelska hernámsliðið í Suður-
Líbanon, tekinn af lífi í Sídon-borg.
Maðurinn, Mahmoud Hable, var
dæmdur til dauða af herdómstóli
súnníta, sem stjórna Sídon, höfuð-
borg Suður-Líbanons.
Réttarhöldin fóru fram fyrir
luktum dyrum, en hundruð manna
fylgdust með því, þegar Hable var
hengdur fyrir birtingu í morgun.
í tilkynningu herstjórnarinnar
sagði, að Hable hefði verið sekur
fundinn um að eiga samstarf við
ísraela, eftir að innrásarlið þeirra
hernam Sídon 1982.
Frá því að ísraelar drógu herlið
sitt út úr Suður-Líbanon fyrr á
þessu ári, hafa tugir manna verið
teknir af lífi fyrir sömu sakir.
Flestir þeirra voru skotnir strax
og til þeirra náðist.
Nikaragua:
Af ótta við innri
öfl og eigin þjóð
W III II— * w 'W —> m -U
Búðir skæruliða. Sandinistar hafa nú brotið andstöðu þeirra á bak aftur að sinni.
NEYÐARLÖG voru sett í Nik-
aragua um miðjan þennan mánuð
og almenn mannréttindi afnumin.
Verkfallsréttur, málfrelsi, frelsi til
fundahalds, réttur til að áfrýja til
hæstaréttar og verjast handtöku,
leit og upptöku eigna er meðal
þeirra réttinda sem íbúar Nik-
aragua hafa verið firrtir frá 15.
október.
Daniel Ortega Saavedra, for-
seti Sandinistastjórnarinnar,
lýsti jrfir neyðarlögunum í út-
varpi ríkisins, Sandino, og sagði
að þau hefðu verið sett vegna
samsæris hægri afla í þjóðfélag-
inu, bæði kirkju og kaupsýslu-
manna, til að koma á ringulreið
og grafa undan stjórninni. Or-
tega kenndi undirróðri Banda-
ríkjamanna um, sem og „öðrum
leiksoppum heimsvaldastefn-
unnar“. „Grundvallarskilyrði
fyrir því að þessum neyðarlögum
verði aflétt er að árásarstefna
heimsvaldasinna í Nikaragua
verði stöðvuð í eitt skipti fyrir
öll,“ sagði Ortega.
En „árásarstefnan" virðist
hafa tekið á sig nýja mynd, að
hyggju Sandinista. Þegar Nik-
araguabúar voru sviptir almenn-
um mannréttindum 1982, sögðu
stjórnvöld að það væri sakir
skæruhernaðar byltingarsinn-
aðra hægri manna undir vernd-
arvæng Bandaríkjamanna. En
margir fréttaskýrendur eru
sammála Sandinistastjórninni
um, að lítil hætta stafi af skæru-
liðunum um þessar mundir. Að
þessu sinni beindust neyðarlögin
að öðrum öflum, sem jafnvel
gætu reynst hættulegri vald-
Daniel Ortega Saavedra, forseti
Nikaragua.
höfum: katólsku kirkjunni og
löglegum stjórnmálaflokkum í
landinu, samtökum hvers konar
og óháðum stéttarfélögum, sem
veita Sandinistum mótstöðu
heima fyrir. Stjórnin óttast að
þessi öfl gangi í lið með skærulið-
um og myndi sameinaða fylkingu
gegn Sandinistum. Leiðtogar
stjórnarandstöðunnar segja
ósennilegt að slíkt gerist, þótt
ýmsum samtökum hafi vaxið ás-
megin vegna uggvænlegra fjár-
hagsörðugleika landsins, óvin-
sælda herskyldunnar og tilhneig-
ingar Sandinista til einræðis,
sem sífellt færist í aukana.
„Uppgjörið virðist í nánd,“
segir háttsettur sandinisti:
„Þetta er aðvörun til stjórnar-
andstæðinga. Við gerðum ekki
byltingu til að láta hana falla
um sjálfa sig.“
í skjóli laga
Þótt enn sé ekki ljóst hvernig
lögunum verður fylgt eftir, þá
njóta nú aðgerðir, sem Sandinist-
ar hafa gripið til undanfarna
mánuði, skjóls lagabókstafa.
Háttsettur embættismaður inn-
an rómversk-katólsku kirkjunn-
ar hélt fram í viðtali að neyðar-
lögin beindust að hluta til að því
að hafa hemil á kirkjunni og
hafa aðgerðir Sandinista fyrst
og fremst beinst gegn henni.
Félagar í Sandinistahreyfing-
unni réðust 12. október inn á
ritstjórn kirkjuritsins La Igles-
ia gerðu fyrsta tölublað þess
upptækt sem og prentvélar.
Miguel Obando y Bravo, kardin-
áli, fékk engar skýringar á at-
hæfinu, en ljóst er að gagnrýni
á stjórnina bæði fyrir að kalla
guðfræðinema i herinn og hóta
að ógilda dvalarleyfi erlendra
trúboða í Nikaragua, sem birtist
í kirkjuritinu, hefur þar haft
eitthvað að segja.
Helsta málgagn stjórnarand-
stæðinganna, þegar kirkjunni
sleppir, er dagblaðið La Prensa.
Skrif blaðsins um bæði pólitfsk,
félagsleg og efnahagsleg málefni
og borgarastyrjöldina eru rit-
skoðuð reglulega. Þau einkafyr-
irtæki sem enn fá að reka starf-
semi sína kaupa aðallega frá
umboðsaðiljum ríkisins og selja
til sömuaðilja.
Það er erfitt að greina á milli
Sandinistahreyfingarinnar og
ríkisins í Nikaragua. Herinn er
kenndur við Sandinista, og svo
er einnig um lögreglu og útvarp.
Þá er sandinismi kenndur í skól-
um og háskólum.
Leiðtogi frjálslynda flokksins
í Nikaragua, Virgilio Bodoy, sem
hefur af eljusemi reynt að starfa
með Sandinistum og var eitt sinn
vinnumálaráðherra f stjórn
þeirra, sagði nýverið:
„Fólkinu leyfist að kvarta, en
lítið meira. Fólk vogar sér varla
að hreyfa andmælum, af ótta við
að synirnir verði kvaddir í her-
inn, fyrirtækjum þess lokað eða
innflutningsvörur gerðar upp-
tækar. Það er ógerningur að fá
fólk út úr húsi til að mótmæla,
þar sem við getum ekki lofað
neinu um öryggi þess eftir á.“
Svo virðist sem hinar nýju
aðgerðir miði ekki aðeins að því
að styrkja stöðu Sandinista,
heldur einnig að því að fyrir-
byggja verkföll, sem hafa ágerst
í Nikaragua undanfarið. Verk-
föllin hófust þegar orðrómur
komst á kreik um að stjórnin
ráðgerði að fella niður hefð-
bundnar launagreiðslur fyrir
„þrettánda mánuðinn“, sem
venjulega eru inntar af hendi í
desember, en stafa einnig af
kvörtunum undan skorti á nauð-
synjavörum og háu vöruverði.
Bandaríkjastjórn segist ekki í
neinum vafa um ráðagerðir
Sandinistastjórnarinnar. Hátt-
settur bandariskur embættis-
maður sagði nýverið í Washing-
ton að hinar nýju aðgerðir sýndu
að Sandinistar óttuðust umræðu
og óánægju og augljóst væri að
þeir vildu koma á einræði sem
fyrst í trássi við yfirlýsta stefnu
sfna.
Sandinistum hefur með neyð-
arlögunum tekist að kæfa and-
stöðu heimafyrir, en víst er að
þau hafa ekki fallið f góðan jarð-
veg erlendis. Ortega ávarpaði
allsherjarþing Sameinuðu þjóð-
anna i síðustu viku og var þá
búist við að hann reyndi að rétt-
læta þessa gerræðislegu laga-
setningu og reka af sér ofan-
greindar fullyrðingar. En forset-
inn bætti litlu við ávarpið, sem
hann flutti er lýst var yfir neyð-
arlögunum.
Heimildir: The Economist og Time.