Morgunblaðið - 14.11.1985, Blaðsíða 46

46
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR14. NÓVEMBER1985
Minning:
Jónína Tryggva-
dóttir Kvaran
Fsdd 2. október 1924
Dáin 5. nóvember 1985
Haust. Oggarðflatir
grænar við sjóinn fram.
En reyniviðarhríslur
rauðar, ígululjósi.
Samtímisdeyja
ekki sumarsins grös og lauf.
Alltdeyr
aðeiginhætti.
Alltdeyr
en óviss er dauðans tími.
Dauðinn er regla
semreglurnáekkitil.
(Hannes Pétursson.)
Því er dauðinn svona óréttlátur.
Af hverju tekur hann frá okkur
fólk í fullu fjöri, fólk sem er lífs-
glatt og fullt af starfsorku? Þannig
var hún Jónína. Hún var ekki bara
konan á fyrstu hæðinni, hún var
vinur okkar og hjá henni og Ólafi
voru allir velkomnir, og þó sérstak-
lega börnin.
Síðla sumars fengum við bréf
frá nágrönnum okkar sem farin
eru til náms í Danmörku. Meðal
þess sem Helga litla þriggja ára
saknaði að heiman úr Hvassó, var
að í nýja landinu var „engin Ninna
niðri sem bakar kleinur". Nú eru
þessi orð lítils barns orðin að
veruleika fyrir okkur öll hér í hús-
inu.
Missir okkar er mikill. Það var
alltaf svo gott að leita til Ninnu
hvort sem það var bara til að
spjalla yfir kaffibolla eða létta
einhverju af sínu hjarta. Hún var
alltaf svo hress og kát og alltaf
tilbúin að hjálpa öðrum.
Nú ríkir sorg og söknuður í hús-
inu. Dauðinn sló þar sem síst
skildi. Hún Ninna okkar horfin,
en margar eru minningarnar.
ólafur minn, við vottum þér og
fjölskyldu þinni allri okkar dýpstu
samúð.
Vinirnir kveðja
vininn sinn látna,
er sefur hér hinn síðasta blund.
(V.Briem.)
Guðný og Guðjón.
Vala og Pálmar.
í dag kveðjum við elskulega
vinkonu. Kynni okkar hófust þegar
við vorum smástelpur. Margar
góðar minningar rifjast upp um
elskulega og góða konu; hún var
hrein og bein í öllum sínum verk-
um, skammaði okkur þegar við átti
en huggaði og bar mikla umhyggju
fyrir okkur þegar eitthvað bjátaði
á, eins og oft vildi verða þegar við
vorum litlar. Eftir að fullorðinsár-
in tóku við var hún sú sem alltaf
var leitað til og alltaf var hægt
að treysta. Við kveðjum Jónínu
vinkonu okkar með miklum sökn-
uði og biðjum góðan Guð að blessa
hana og alla ástvini.
Gurry og Sigga
Þegar mæla skal kveðjuorð í
minningu tryggs og góðs vinar
verður flestum tregt tungu að
hræra. Hugurinn er bundinn ljúf-
um minningum sem erfitt er að
koma orðum að, en flest erum við
svo eigingjörn að vilja túlka allt
eftir persónulegum tilfinningum.
Meðan ekkert bjátar á og allt
virðist leika nokkurn veginn í
lyndi, störfin eru vanabundin og
vinnufélagarnir hver á sínum stað
sýnist allt í besta lagi. Þá er engin
ástæða til að gera ráð fyrir að
morgundagurinn verði teljandi
ólíkur deginum í dag, nema þá
e.t.v. heldur betri.
En svo allt í einu er einn horfinn
úr hópnum og það er ekki endilega
sá sem helst mætti missa sig. Þá
er ekki spurt um hvað sé hag-
kvæmast fyrir stofnunina. Nei,
hinn slyngi sláttumaður slær hvað
sem fyrir er og hann fer heldur
ekki í manngreinarálit. Eftir
stöndum við hin, máttvana og
ráðalaus og vitum það eitt að tölv-
ur og tæknibrellur fá hér engu
breytt. Heldur ekki hinir marglof-
uðu mannlegu hæfileikar né lær-
dómur. Hér stöndum við öll jafn-
fætis og ekkert okkar fær vikið sér
undan þegar kallað er á okkur.
Einn daginn er jarðvistinni lokið
og við orðum það svo, að viðkom-
andi hafi dáið. En hvað er dauði?
Engum hefur enn tekist að sanna
það svo óyggjandi sé. Aðeins það
er staðreynd að líkaminn er ekki
lengur virkur og fellur því í skaut
jarðar. En andinn lifir og sumir
eru svo sterkir persónuleikar, að
þeir gleymast engum sem umgeng-
ust þá. Þeir deyja aldrei í vitund
okkar. Jónína Kvaran er ein
þeirra.
Við sem áttum hana að vini og
vinnufélaga söknum hennar að
vísu sárt, en hún mun alltaf verða
okkur jafn lifandi í minningunum
og hún var á meðan hún gekk um
og starfaði með okkur. Slíkur var
persónustyrkur hennar og mann-
kostir.
í þessum orðum skal ekki rakin
saga Jónínu, það munu aðrir gera.
Þetta eiga að vera fáein kveðjuorð,
— ófullkomin tilraun til að þakka
henni samfylgdina þau sjö ár sem
hún starfaði með okkur í Fast-
eignamati ríkisins. Þangað réðst
hún á vordögum 1978 og tók við
ábyrgðar- og trúnaðarstarfi —
ekki aðeins gagnvart stofnuninni
heldur engu að síður með tilliti til
starfsmannanna sem treystu
henni fullkomlega. Mér eru sér-
staklega í huga þau góðu samskipti
sem við umdæmamenn úti á landi
áttum við hana og fólust í drengi-
legum viðbrögðum hennar, trúnaði
og réttsýni. Þetta voru einmitt
þeir eiginleikar sem hún mat einna
mest hjá öðrum. Hún var allra
manna ólíklegust til að niðast á
því sem henni var trúað til og hún
ætlaðist til þess sama af öðrum.
En þótt trúmennska hennar í
starfi væri óumdeilanleg var það
víðs fjarri hennar skapgerð að vera
sá kerfisdýrkandi sem á seinustu
tímum er áberandi meðal alltof
margra embættismanna. Þvert á
móti sýndi hún það margsinnis,
að hún mat manngildi meira en
dauðan bókstaf embættisfærsl-
unnar og var reiðubúin að verja
þann málstað sem hún taldi réttan
hvar og hvenær sem var. Þau
skeyti hennar gátu verið hárbeitt
og enginn öfundsverður undir að
búa.
Þegar litið er viðkvæmnislaust
á manngerð Ninnu kemur ósjálf-
rátt upp í hugann fjöldi þeirra
kvenna sem í vitund okkar lýsa
hinum bestu kostum íslensku
konunnar.
Hún var fluggáfuð, fagurlimuð
og bjó yfir þokka sem sómt hefði
hverri tignarkonu, hún átti dreng-
lyndi Bergþóru, staðfestu og trygg-
lyndi Auðar og verklagni hennar
og dugnaður við öll störf var
samnefnari þess besta sem fylgt
hefur íslensku konunni um aldir.
Auk þessa bar hún í brjósti gott
hjarta sem mátti ekkert aumt sjá.
Sannanir fyrir öllu framansögðu
skulu ekki tíundaðar nema að litlu
leyti, en allir sem þekktu hana vel
munu kannast við þessa eiginleika.
Umhyggja hennar fyrir þeim
vinnufélögum sem á einhvern hátt
stóðu höllum fæti var einstök þótt
ekki væri það mikið á orði haft.
Þannig settist. hún ósjaldan í sæti
símastúlkunnar að morgni ef þörf
var á, gegndi starfi uppvöskunar-
stúlkunnar ef hún forfallaðist, sá
um kaffi í allt liðið ef á þurfti að
halda, að ekki sé minnst á allar
kökurnar sem hún bakaði heima
og kom með í vinnuna til að íétta
lund vinnufélaganna og auka gildi
líðandi stundar. ósjaldan hafði
hún meðferðis að morgunlagi svo-
litla skál og þegar vinnufélagarnir
komu í hressingu mættu þeim
glóðheitar, nýbakaðar pönnukökur
sem hún hafði þá bakað á staðnum.
Og allt þetta gerðist eins og af
sjálfu sér — svo eðlilegt virtist
henni það og létt. þarna kom eðlis-
læg verklagni hennar og dugnaður
skýrt í ljós ásamt þeirri fórnfýsi
og alúð sem eru aðalsmerki hinnar
islensku húsmóður.
Það var ekki á allra vitorði en
eigi að síður staðreynd, að Ninna
hringdi um eitt skeið hvern morg-
un í stúlku sem átti í erfiðleikum
að mæta á morgnana og þetta gekk
mánuðum saman. Slík var um-
hyggja hennar fyrir þeim sem
þurftu hjálpar við. Sjálf var hún
mætt á vinnustað fullri klukku-
stund áður en vinna átti að hefjast
og þeir sem árrisulir voru kannast
vel við lútsterka, heita kaffisopann
sem þá var jafnan til reiðu. Þessar
morgunstundir voru ógleymanleg-
ar öllum sem þeirra nutu.
Að Jónínu stóðu styrkir stofnar,
en aldrei minnist ég þess að hún
ræddi um ættir sínar. Þvert á móti
hygg ég að slík umræða væri henni
þvert um geð. Hún var dóttir séra
Tryggva Kvaran á Mælifelli, Hjör-
leifssonar prests í Vallanesi, en
móðir hennar var Anna Gríms-
dóttir Thorarensen frá Kirkjubæ
á Rangárvöllum.
Hún fæddist 2. október 1924 og
á Mælifelli ólst hún upp og þaðan
átti hún sínar bernsku- og æsku-
minningar. Það var þá ekki að
undra þótt í fari hennar gætti
nokkurs af því sem hver einstakl-
ingur þiggur af því umhverfi er
hann elst upp við.
Það hefur oft verið haft á orði,
að Skagfirðingar væru öðrum
fremur glaðir í góðra vina hópi,
ljóðrænir og söngelskir. Sé það rétt
hefur Ninna ekki farið varhluta
af þessum áhrifum.
Dagfarslega var hún einkar ljúf
í viðmóti og gat verið allt að því
gáskafull. En ávallt var yfir henni
einhver tiginn þokki sem maður
hlaut að virða mikils. Hún var
hreinn hafsjór af vísum og hvers
kyns ljóðum og mat auk þess
mikils allt það sem vel var sagt
þótt ekki væri í bundnu máli. Hún
var róttæk í skoðunum eins og það
er oft kallað, en fyrst og síðast var
öll valdníðsla og yfirdrottnun
fjarri hennar lífsskoðun. Þess
vegna tók hún svo skelegglega
svari þess sem minna mátti sín.
Á síðari misserum færðist það
í vöxt að Ninna réði sig sem þernu
á flutningaskip í leyfum sínum. I
því erfiða starfi fann hún hvíld
frá vanabundnu álagi skrifstof-
unnar og kom aftur til starfa
endurnærð en staðráðin í að fara
aftur. Það var hennar aðgerð þegar
aðrir héldu í sínum leyfum til sól-
arlanda.
Nú hefur hún verið kvödd til
þeirrar siglingar sem enginn
kemst undan að lokum. Það var
að vísu fyrr en okkur grunaði og
miklu fyrr en við getum fyllilega
sætt okkur við, en þetta er sá dóm-
ur sem ekki verður áfrýjað.
Ég er þess fullviss, að á þeirri
siglingu mun hennar rúm vel skip-
að og framundan bíði hennar nýr
og betri heimur þar sem hæfileikar
hennar fái notið sín í stöðugri
framþróun til fullkomnunar.
Við, vinir og vinnufélagar
Ninnu, sendum Ólafi, börnum
þeirra og öðrum ástvinum dýpstu
samúðarkveðj ur.
Blessuð sé minning Jónínu
Kvaran.
Halldór Sigurðsson
Við lát bestu vinkonu minnar,
Jónínu Tryggvadóttur Kvaran,
hrannast minningarnar upp, þær
geymast í hugum okkar hjóna.
Jónína var stórbrotin kona og góð-
um gáfum gædd. Hún las mikið
og var sérstaklega ljóðelsk. Við
áttum heima í sama húsi í ellefu
ár og myndaðist mikil vinátta
okkar á milli. Þá var hún telpunum
okkar sem besta móðir.
Eftir að Jónína og fjölskylda
hennar flutti í annan bæjarhluta,
hélst tryggðin og vináttan, og á
milli okkar var daglegt samband.
Hugulsamari konu er vart hægt
aö hugsa sér.
Hennar elskulegu fjölskyldu
sendum við innilegar samúðar-
kveðjur og biðjum Guðs blessunar.
Helga og Guðmundur Thorlacius.
Á skilnaðarstundu, sem bar fyrr
að en flesta grunaði, kveð ég Jón-
ínu Tryggvadóttur Kvaran með
djúpum söknuði, en um leið er ég
þakklátur fyrir þá gæfu að hafa
fengið að kynnast henni og fjöl-
skyldu hennar á Mælifelli, þegar
ég var þar snáði í sveit þrjú sumur
í röð í lok fjórða áratugarins, ekki
orðinn nema átta ára gamall síð-
asta sumarið, 1940. Þá urðu mikil
umskipti á Mælifellsstað, því séra
Tryggvi lést nokkuð snögglega,
tæplega fimmtugur maður, og
ekkja hans, frú Anna, hvarf þaðan
á brott ári síðar og fólk hennar.
Eftir þetta fækkaði fundum okkar
Jónínu, eins og gengur, en forn
vinátta hennar við mig, foreldra
mína og systur dvínaði aldrei. Hún
var rík að trygglyndi. Hanna systir
mín fór ekki varhluta af þeirri
manndyggð Jónínu Kvaran og
þakkar henni nú, þegar leiðir skilj-
ast, langa, óbrigðula vinfesti.
Jónína var milli fermingar og
tvítugs þegar ég kynntist henni
heima á Mælifelli. Hún var gædd
lífsorku og einurð, sem entist
henni alla ævi; var létt í svifum,
hláturmild, fyndin i tali og gáfu-
leg. Þegar allt lék henni í lyndi,
, þá fannst mér hún vera æskufjörið
holdi klætt. Ég sé hana skýrt fyrir
mér enn í dag, þar sem hún gengur
rösk að heyvinnu á Mælifellstúni
eða niðri í Nesi, björt á kinn og
með sólgult hár.
Jónína Kvaran var köliuð Ninna
— í gamla daga fyrir norðan hét
hún manna að meðal Ninna á
Mælifelli. Það nafn hefur alltaf
haft fallegan hljóm í eyrum mín-
um, af því að bjart og hreint var
þá og síðar yfir persónunni sem
þar bar.
Ég votta eiginmanni Jónínu
Kvaran, börnum þeirra hjóna og
öðrum ástvinum innilegustu sam-
úð nú við fráfall hennar um aldur
fram. Allir sem vissu, hvílík kosta-
kona hún var, munu halda minn-
ingu hennar í heiðri.
Hannes Pétursson
í dag fer fram útför Jónínu
Tryggvadóttur Kvaran. Hún and-
aðist í Borgarsjúkrahúsinu 5. nóv-
ember síðastliðinn.
Jónína var fædd á Melifelli i
Skagafirði 2. október 1924, yngri
dóttir séra Tryggva Kvaran, sem
þar var prestur og konu hans,
önnu Grímsdóttur Thorarensen
frá Kirkjubæ á Rangárvöllum.
Tæpra sextán ára missti Jónína
föður sinn og móðir hennar lést
fjórum árum seinna.
Haustið 1940 fór hún í hús-
mæðraskólann á Staðarfelli í Döl-
um og þar kynntist ég henni. Við
vorum saman í herbergi ásamt
tveimur öðrum skagfirskum stúlk-
um.
Þennan vetur myndaðist sú vin-
átta milli okkar Ninnu, eins og hún
var kölluð, sem aldrei hefur fallið
skuggi á. Báðar eignuðumst við
heimili í Reykjavík og höfum búið
þar síðan.
Hún giftist 25. júlí 1943 ólafi
Kristjánssyni frá Nesi í Grunnavík
í Norður-ísafjarðarsýslu, síðar
fulltrúa hjá Samvinnutryggingum,
miklum ágætismanni.
Þau eignuðust þrjú börn. Syn-
irnir eru Tryggvi, sjómaður í
Reykjavík, Einar skólastjóri í
Vogum á Vatnsleysuströnd, og
dóttirin Anna er tónmenntakenn-
ari við Vesturbæjarskólann í
Revkjavík.
Olafur og Jónína áttu fallegt
heimili þar sem saman fór smekk-
vísi húsmóðurinnar og prúð-
mennska húsbóndans, ásamt
hjartahlýju, glaðværð og gestrisni
þeirra beggja. Þau byrjuðu bú-
skapinn í Efstasundi 12, fórðu
þaðan á Nýlendugötu 20, en fluttu
síðar inn á Rauðalæk 35 og bjuggu
þar lengi. Þar var gaman og gott
að koma, svo mörgum varð á að
staldra lengur við en hann ætlaði
í fyrstu. Nokkur ár hafa þau síðan
búið í Hvassaleiti 155.
Jónína var víðlesin og kunni
ógrynni af skáldskap. Hún hafði
fallega söngrödd og átti hægt með
að yrkja, en það vissu fáir. Af
þessu miðlaði hún vinum sínum
þegar tækifæri gafst.
Meðan börnin voru ung helgaði
hún heimilinu krafta sína en þar
kom að hún fór út í atvinnulífið
eins og margar aðrar húsfreyjur.
Hún hóf störf í versluninni Lond-
on, dömudeild og var þar í 13 ár,
síðar í Kosta Boda en aðeins
skamman tíma. Síðustu árin vann
hún hjá Fasteignamati ríkisins og
var það hennar síðasti starfsvett-
vangur. Hún var vel liðin á vinnu-
stað og vildi hvers manns vanda
leysa.
Öll höfum við einhvern tíma á
ævinni fylgt vini okkar á veg,
komið að krossgötum og kvatt
hann. Sú hugsun hefur ef til vill
flogið að okkur að hann kæmi ekki
aftur. Ein er sú ferð sem ekki
verður umflúin og allra bíður, sem
fæðast í þennan heim. Nú er vin-
konan góða farin í þá för. Eftir
eru minningarnar, þær eru eign
okkar sem þekktum hana.
Hún var vel gerð og gefin og átti
svo mikið af mannlegri hlýju og
gaf hana öðrum í gleði og sorg.
Engan þekkti ég sem hló jafn dill-
andi létt á gleðistundum eins og
Jónínu Kvaran og engan sem tók
stærri þátt í annarra bðli. Þótt hún
næði ekki nema sextíu og eins árs
aldri verður hún vinum sínum
eftirminnilegri en margir þeirra
sem áttu fleiri æviár. Hún lifði
lífinu lifandi.
Vinur minn ólafur, við hjónin
sendum þér, börnum þínum og
barnabörnum innilegar samúðar-
kveðjur.
Blessuð sé minning Jónínu
Kvaran.
Ingibjörg Björnsdóttir
Svo fylgir 098 eftir á lestaferð æfilangri
hið Ijúfa vor, þegar alls staðar sást til vega.
Því skín á hamingju undir daganna angri
og undir fögnuði daganna glitrar á trega.
(T.G.)
Við óvænt andlát kærrar vin-
konu verður huganum reikað rösk-
lega 50 ár aftur í tímann. Á einu
þessara ljúfu vora bar fundum
okkar Ninnu litlu á Mælifelli fyrst
saman. Ég kom unglingsstúlka
öllum ókunn á heimili foreldra
hennar til vors og sumarvistar. Ég
hafði heyrt mikið látið af Mæli-
fellsheimilinu og hugurinn var
fullur eftirvæntingar unglingsins.
Ljóslega man ég þegar ég í
fyrsta sinn kom til morgunverðar
og húsmóðirin kynnti mig heimil-
isfólki, að þegar kom að telpu-
krakka með hvítgult hár og heið-
ríkan svip, brosti móðirin ástúð-
lega um leið og hún sagði „og þetta
er nú hún Jónína okkar, yngsta
barnið á bænurn". Stúlkubarnið
rétti mér höndina, svolítið feimin
en afskaplega hreinskilin á svip —
og upp frá því þótti okkur vænt
hvorri um aðra.