Morgunblaðið - 02.02.1986, Blaðsíða 58

58
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. FEBRÚAR1986
Rætt við Ólaf Þ. Gröndal sem var
við störf í Suður-Jemen þegar stríðið þar braust út
EINSKONAR ,
ÆTTFLOKKASTRIÐ
semá
Ólafur Þ. Gröndal, raf-
iðnfræðingur, er einn
þeirra ísiendinga sem var
við störf í Suður-Jemen
þegar stríð braust þar út
fyrir skömmu, en hann
kom heim ásamt fleiri ís-
lendingum sl. sunnudag.
Blaðamaður Morgun-
blaðsins ræddi við Ólaf í
síðustu viku um ástandið
í landinu og hvernig hefði
gengið að komast þaðan
eftir að stríðið skall á.
Var hann fyrst spurður út
í verkefnið sem hann
vann við í Suður-Jemen.
HRJÓSTRUGT
LANDSLAG
Ég starfaði þama hjá dönsku
fyrirtæki, Dandar, en það er sam-
steypa þriggja danskra verktaka-
fyrirtækja, sagði Ólafur. Ég var
eini íslendingurinn sem starfaði hjá
fyrirtækinu í Seiyunn og var því
tölvert langt frá öðrum íslendingum
þama. Fyrirtækið er með kamp í
grennd við borgina Seiyunn, sem
er um 350 km norður af hafnar-
borginni Mukalla en frá Seiyunn
munu vera um 120 km að landa-
mæmm Saudi-Arabíu.
Þama liggur geysimikill dalur
mitt í gegnum hásléttuna og lands-
lagið er ærið hijóstmgt - mjög
grýtt með sandflákum en einstaka
brúskar á stangli. Þama hafði ekki
rignt í fjögur ár en þar sem vatns-
veitum hefur verið komið upp vaxa
plönturvel.
- Hvaða verkefni var verið að
vinna þama?
Það stóð til að gera þama vatns-
veitu og vomm við að undirbúa það
verk. Annað verktakafyrirtæki,
MacConnell, átti að sjá um boranir
en þær vom ekki hafnar. Þama er
nóg vatn og þarf sumstaðar ekki
að bora nema niður á 37 metara
dýpi til að ná því. Við áttum að
sjá um gerð vatnsveitunar en ætlun-
in er að helja þama ræktun í nokk-
uð stómm stíl þegar vatnið er
komið. Verktakafyrirtækið Mac-
Donald hefur verið með Kínveija á
sínum vegum sem séð hafa um
áveitumar - þeir létu stríðið ekki
tmfla sig og em þama ennþá þrátt
fyrir ófriðinn. Við vomm ekki búnir
að vera þama nema í rúma tvo
mánuði þegar stríðið braust út og
vomm rétt búnir að koma upp búð-
unum. Úr því að svona fór er alveg
óvíst hvenær byijað verður á þessu
verki.
- Hvemig var að vera þama?
Það er miklu þrifalegra í Seiyunn
en t.d. í Mukalla, sem er mjög sóða-
leg borg. í Seiyunn em þeir með
sorphreinsunarbíla og þar er sorpið
flarlægt reglulega. Annars er þetta
fátæk þjóð og fólkið rýrt að sjá.
Borgarbúar virðast lifa mest á
verslun við byggðina umhverfis
borgina, en út í sveitunum er stund-
uð úlfalda- og geitarækt. Þá er það
sér ekkí pólitískar
Kominn heim í faðm fjölskyldunnar. F.v. Ólafur Þ. Gröndal, Guðbjörn Hafliðason og
Margrét Guðbjömsdóttir.
þama eins og gerist í kommúnista-
ríkjum að stór hluti þjóðarinnar er
í her og lögreglu. Sennilega hafa
um þijátíu til ijörutíu prósent fram-
færi sitt af slíkum störfum, því
þama er aragrúi af lögreglumönn-
um og alls konar vörðum.
Framkvæmdimar sem verktaka-
fyrirtækin vora með þama vom að
miklu leyti kostaðar af Alþjóða-
bankanum því landsmenn hafa ekki
efni á að standa straum af fram-
kvæmdum sem þessum. Það mun
ekkert flutt út frá Suður-Jemen en
mikil hluti karlmanna fer til vinnu
í Saudi-Arabíu og kemur heim með
laun sín. Okkur skildist að stór hluti
þjóðartekna væri þannig fengin.
- Hvemig var að umgangast
fólkið í landinu?
KONAN KOSTAR
15.000 DYNARA
Við höfðum nú ekki mikil kynni
af landsmönnum. Okkur var þó alls
ekki bannað að umgangast inn-
fædda þama eins og mér skilst að
gildi víða annars staðar í landinu.
Manni virtist þetta vera fremur
almennilegt fólk og við urðum aldrei
fyrir áreitni. Þama gilda líka hin
ströngu lög kóransins - hver sem
brýtur af sér er útskúfaður úr sinni
fjölskyldu, handhöggvinn eða eitt-
hvað þaðanaf verra. Þama sést
varla kvenfólk og þær fáu konur
sem em á ferli em huldar svörtum
klæðum frá hvirfli til ilja, það sést
ekkí einu sinni í augun á þeim.
- Og þama er auðvitað fjöl-
kvæni?
Sjálfsagt er það hjá efnaðari
stéttum, en það er áreiðanlega ekki
almennt. Mér skilst að konur séu
mjög dýrar og kosti konan 15.000
dynara. Verkamaður hefur ekki
nema 2 — 3 dynara í dagkaup
þannig að hann er mörg ár að safna
sér fyrir konu. Maður sér það líka
að menn kvænast yfirleitt ekki fyrr
en á miðjum aldri og algengt er að
eldri menn eigi mjög ungar konur.
Útsýnið við búðir Dandar sem eru skammt frá borginni Seiyunn.
Annars skilst mér að það sé tíðkað
að menn slái bankalán til að flýta
fyrirþessum kaupum.
Þama sjást varla einkabílar en
hins vegar eiga margir mótorhjól
eða skellinöðmr. Það gat verið
kúnstugt að sjá karlana með kon-
umar á þessum farartækjum - þær
mega nefnilega ekki sitja klofvega
og söðulríða því skellinöðmnum.
Þó þetta samfélag sé fomt að
mörgu leyti er margt nútímalegt
þama hjá þeim. í borginni var t.d.
eitt bíó þar sem sýndar vom amer-
ískar myndir sem þeir fá frá Saudi-
Arabíu.
- Vissuð þið að stríð var að
hefjast í landinu?
Nei, það braust út svo til fyrir-
varalaust. Þetta er einskonar ætt-
flokkastríð og á sér ekki pólitískar
rætur því báðir aðilamir em hallir
undir kommúnisman. Þeir em svo
djöfull langræknir þama, og það
er erfitt að botna í þessu hjá þeim.
RINGULREIÐ - VIÐ-
BRÖGÐ RÚSSA
Það var líka dálítið skoplegt að
frétta af viðbrögðum Rússa í þessu
stríði. Fyrst börðust þeir með upp-
reisnarmönnum en þegar hinum
virtist ganga betur drógu þeir sig
til baka. Þetta var mikil ringulreið
á tímabili og vissi enginn hver var
að beijast við hvem. Svo var sagt
að Rússar hafi beðið rólegir þar til
ljóst var hver aðilinn var sterkari
og þegar það kom á daginn að
Abu-Bakhar Al-Attas forsætisráð-
herra var sigurstranglegri tóku
Rússar strax afstöðu með honum.
rætur
Það má segja að þeir hafí unnið sér
þetta létt.
- Urðu þið varir við hemaðar-
átökin?
Nei, ekki hemaðarátökin sjálf.
Við sáum hins vegar að fólkið var
órólegt og í Seiyunn var mikið
hamstur á matvælum. Allir skólar
vom lokaðir og þama var almenn
herkvaðning. Við urðum ekki fyrir
neinum óþægindum nema hvað
mjög erfítt var að útvega olíu. Ég
held að enginn af hvítu mönnunum
hafí orðið óttasleginn þama því við
vissum að Bretar myndu sjá um
okkur. Filippseyjamennimir vora
hins vegar mjög kvíðnir því þeir
höfðu sumir lent inn í hemaðarátök-
um í íran og víðar og verið farið
illa með þá þar.
Bretamir frá MacDonald-fyrir-
tækinu vom raunvemlega okkar
tiygging. Eina vandamálið var að
vegabréf okkar vom geymd í Aden
og vegna stríðsins var ekki hægt
að nálgast þau. Það tókst þó fljót-
lega að fá fararleyfí til Mukalla
hjá héraðstjóranum fyrir þennan
sundurleita hóp - við vomm þama
alls af þrettán þjóðemum.
Til Mukalla komum við á mánu-
dagi, þann 20. janúar, en þar vomm
við kyrrsettir í tvo daga. Þar var
tollskoðun og tilheyrandi skrif-
fínnska sett á svið - þeir vildu
greinilega að allt liti út eins og við
færam úr landinu af fijálsum vilja
og ekki endilega vegna stríðsins.
Þetta var í rauninni ekki svo vitlaust
hjá þeim því fyrir bragðið verður
auðveldara fyrir þá að fást við
Alþjóðabankann og aðra lánar-
drottna að stríðinu loknu.
GÓÐAR VIÐTÖKUR
í Mukalla fómm við um borð í
breska flutningaskipið Diamond
Princes og það flutti okkur út fyrir
12 mflna landhelgina þar sem
breska herskipið Newcastle beið
okkar. Það stóð til að flytja okkur
á milli á gúmmíbátum en var ekki
talið ráðlegt vegna þess hve vont
var í sjóinn. Við vomm því fluttir
á milli með þyrlu en skipin sigldu
samsíða á meðan. Herskipið flutti
okkur svo til Djibouti, sem er smá-
ríki milli Eþíópíu og Sómalíu. Það
kom okkur íslendingunum
skemmtilega á óvart að Isleifur
Jónsson verkfræðingur stóð á hafn-
arbakkanum þegar herskipið lagði
uppað og fengum við þama mjög
góðar viðtökur. Rétt er að taka fram
að vel var um okkur séð bæði í
flutningaskipinu og herskipinu, og
vom þessir flutningar Bretum til
sóma. Frá Djibouti flugum við til
Kairó, þaðan til Parísar og svo um
Kaupmannahöfn til íslands.
- Langar þig aftur niður til
Suður-Jemen?
Nei, ég held ekki - kaupið var
sæmilegt þama en þó ekki eftir
miklu að slæðast. Svo er alveg óvíst
hvort byijað verður aftur á þessu
verkefni þegar deilumar í landinu
hafa hjaðnað og hvenær það verður.
Og þó er aldrei að vita hvað maður
gerir ef ævintýraþráin fer aftur að
spila í manni.
- bó.