Morgunblaðið - 16.03.1986, Blaðsíða 61

MORGUNfcLAÍHÐ, ÖUNNUDAGUR 16. MARZ 1986
61
við elskum báðir sömu konuna. Og
enda þótt framkoma mín hafi ekki
alltaf borið vitni um mikinn þroska
hef ég ævinlega verið óskaplega
stoltur af honum. Hvemig ætti
annað að vera? í tvö ár hefur hann
fengið dúxverðlaun skólans fyrir
hæstu meðaleinkunn í sjötta og
sjöunda bekk. Þakka má bæði kapp-
semi hans og þeirri staðreynd að
móðir hans fæddist í Genf það að
hann talar frönsku nú nánast reip-
rennandi. Möglunarlaust hefur hann
lært á píanó í sex ár. Hann er mjög
fær á skíðum, í siglingum og tennis.
Og þótt hann sé nú á hátindi gelgju-
skeiðsins þá hagar hann sér ekki
eins og fáviti í námunda við stúlkur
eins og margir jafnaldrar hans gera
— og eins og ég gerði vissulega á
hans aldri.
Áhugann á vísindum hefur Derek
erft frá föður sínum sem er geisla-
læknir. Derek langar til að verða
læknir lika. Hann hefur að staðaldri
komið á vinnustað föður síns í
uppvextinum, þar sem hann fylgist
gjöria með tæknibúnaði geimaldar.
Hann hefur orðið vitni að þróun á
sviði geislatækni sem hefur haft í
för með sér að ómun og CAT-
skönnun hafa bætzt við röntgen og
síðan hefur komið til sögunnar
segulsveiflutækni sem framkallar
myndir. Þótt þetta sé kannski ein-
földun á þróuninni þá held ég að
Derek eigi það sameiginlegt með
föður sínum að gera sér grein fyrir
því að með tækninni megi framleiða
sífellt fullkomnari og gagnlegri
tæki. Hafi ég haft einhver áhrif á
Derek hafa þau verið á þá lund að
ég hef fengið hann til að líta á
tæknilegar framfarir sem annað og
meira en nýjan og nýjan tækjabún-
að, þ.e.a.s. hugmyndir — hugmyndir
sem ýmist eru góðar eða slæmar,
réttar eða rangar og engu síður
brigðular en mennimir sem fá þær.
I sameiningu höfum við Derek
líklega séð hveija einustu kvikmynd
um visindaskáldskap sem frumsýnd
hefur verið síðustu fimm árin. Hafi
ég í upphafi vakið athygli hans á
lesefni eftir Isaac Asimov og Ray
Bradbury, Frank Herbert og Arthur
C. Clarke þá er þekking hans á slík-
um bókmenntum nú miklu meiri en
mín. Á Apple Ilc-tölvuna sína skrif-
ar hann skólaritgerðir um Nemesis-
kenningu að baki gjöreyðingu og
drengi sem stíga á bak skrímslum
þegar þeir þurfa að flýta sér heim
til sín. Vísindaskáldskapur er fyrir
honum vísindalegur raunvemleiki.
Derek sá fyrir sér tölvustýrða
myndatækni löngu áður en hann fór
að horfa upp á afköst framtíðarvéla
föður síns. En jafnvel þótt nýjasta
tækni sé gömul lumma í hans aug-
um þá veit ég að enginn varð
spenntari en hann þegar mér barst
skyndilega boðskort frá Onizuka í
október sl. um að koma og fylgjást
með Challenger-geimskotinu í jan-
úar.
Ég hringdi í Onizuka þar sem
hann var í Johnson-geimferðamið-
stöðinni og staðfesti að við kæmum.
Hann sgði mér þá frá því að upp-
haflega hefði verið ætlunin að fyrri
skutluleiðangur hans sem hann
hafði farið með Discovery hefði
orðið í tengslum við Challenger.
Fyrra flugið var farið með Discovery
þegar Challenger kom úr leiðangri
og þeir „urðu þess varir að sumar
skrúfumar vom lausar og það varð
úr að Challenger fór í skrúfú-endur-
hæfingu", sagði Onizuka. „Skrúfu-
endurhæfingu" hváði ég.
Onizuka fór að hlæja. „Það þurfti
að líma þær aftur í hann.“
Hann sagði mér að þegar Dis-
coveiy var að komast í hæðir hefðu
titringurinn, hristingurinn, gaura-
gangurinn, höggin og skmðning-
amir verið meiri en hann hefði búizt
við fyrirfram, en reyndar hefði hann
oft svo mikið að gera að hann hefði
ekki haft tíma til að gera sér rellu
út af því. Hann nefndi hversu fögur
jörðin væri á að líta utan úr geimn-
um og að þegar hann hefði séð móta
fyrir hnattlögun hennar hefði sér
orðið á munni eitthvað á þá leið „að
jörðin væri þá eftir allt saman
hnöttótt". Hann skellihló og bætti
við: „Þetta er víst eitt af því
heimskulegasta sem ég hef sagt um
dagana."
Tuttugu mínútum eftir komu
okkar sagði ég: „Með þessu er ég
kannski að láta í ljós ánægju mína
og undmn með að heyra frá þér
eftir öll þessi ár, en segðu mér,
hvemig stóð á því að við fengum
þetta boð um að vera viðstaddir
geimskotið?"
„Ástæðan er sú að þú ert vinur
rninn," sagði hann. „Mér hefur oft
orðið hugsað til þín og einu sinni
þegar ég flaug til Connecticut velti
ég því fyrir mér hvemig þér vegn-
aði. Og þegar tfmabært var að semja
boðslistann sagðist ég svei mér ætla
að senda þér boðskort."
Við Derek flugum til Flórída
ásamt vini mínum og syni hans upp
úr hádegi föstudaginn 24. janúar.
Geimskotið var áætlað síðdegis
daginn eftir. Við leigðum bíl með
þaklúgu, létum strákana sitja í aft-
ursætinu, opnuðum lúguna, hækk-
uðum í útvarpstækinu og lentum á
svæðisútvarpsstöð þar sem kántrí-
lögin „You say you love me og Tum
and face the wall“ hljómuðu. Derek
var svo hamingjusamur að hann
teygði sig yfir stólbakið og klappaði
mér á öxlina.
Geimskotinu var frestað. Við fór-
um í skoðunarferðjr í Kennedy-
geimstöðina, Epcot-stöðina og Disn-
eyland. Við skoðuðum risaskálina
og lögðum síðan af stað til að horfa
á geimskotið á mánudeginum en
því var aflýst. Snemma á þriðju-
dagsmorgni vomm við enn komnir
í sætin okkar í rútunni sem ætluð
var vinum og vandamönnum Oniz-
uka. Leiðin lá framhjá U.S. 1, 7-
ellefu og Jiffy-stórmarkaðinum, vín-
búðum, kirkjum, litlum appelsínu-
ekrum í einkaeign og yfir Indíána-
fljót þar sem Kennedy-geimstöðin
var framundan með hinni risastóru
byggingu þar sem geimför eru sett
saman. Rútan nam staðar skammt
frá hvítu lágreistu húsi þar sem er
stjómstöð geimskutluleiðangra.
Gulum tjöldum hafði verið slegið
upp. Þar var fólk að selja boli með
myndum af geimskutlum, leikföng
og barmmerki til minningar um
atburðinn. Að baki okkar voru
byggingar þar sem §ölmiðlar hafa
aðstöðu. Húsin eru með gífurlega
miklum gluggum og á þeim eru
spjöld merkt fjölmiðlunum. Beint
fyrir framan áhorfendapallana sem
eru úr áii var hvít girðing og handan
hennar hátalarakerfið 'og tölvu-
klukkan þar sem rástalningin fer
fram.
Svalur vindur stóð í bakið. Mávar
og pelíkanar vofðu yfír lóninu. Við
Derek sötruðum heitt súkkulaði. Við
höfðum góða yfirsýn yfir Challenger
á skotpallinum. Við sáum hvítt
geimskipið ofan á eldflaugunum
sem áttu að bera það og risastóran
dökkappelsínugulan eldsneytis-
geymi utan á. Oðrum megin á áhorf-
endapöllunum var fjöldi skólabama.
Fyrir framan girðinguna voru þrí-
fætur með kvikmynda- og ljós-
myndavélum með aðdráttarlinsum.
Álíka mörgum myndavélum var
beint að eldflauginni og fjölskyldum
geimfaranna sem sátu hægra megin
við okkkur.
nn„rt °ER|K VIÐ 8ATÚRN 6 ELDFLAUQIKENNEDY- j /
GEIMFERÐASTÖDINNIÁÐUR EN CHALLENGER VAR SKOTIÐÁ LOFT.
AKKILESARHÆLL FRA UPPHAFI ?
Þeir sem rannsaka CHALLENGER-slysið beina nú athyglinni einkum að þéttihringjum hjálpareldflauganna
2. ÞETTAÁLAG
KANNAÐHAFA
EYÐILAGT ÞÉTTI
LAGIÐ . . .
3. ELDURINN GET-
URHAFABRUNNIÐ
ÍGEGN UM FYRRI
O-HRINGINN . . .
4. ANNAR O-HRING-
URINNGETUREKKI
SINNT HLUTVERKI
SÍNU . . .
5. SEKÚNDUBROTI
SÍÐAR STENDUR
ELDURINN ÚTÚR
FLAUGINNI . . .
6. NEÐRI ELDFLAUGAR-
FESTINGIN BRENNUR í
SUNDUR OG TRJÓNA
FLAUGARINNAR REKST í
ELDSNEYTISFLAUGINA.
Við Derek vorum skjálfandi á
beinunum og það var ekki síður af
spenningi en kulda. Skólabömin
söngluðu rástalninguna og tóku
undir með hátalaranum. „Guð,“
sagði Derek, „hún kemst sko upp
núna, er það ekki.“ Hávaðinn frá
eldflaugunum líktist skellum og þyt
í fánum sem berjast í stormi.
Hvítur reykur myndaði borða sem
liðuðust eins og pappírsræmur sem
stundum eru hafðar til hátíðabrigða.
Borðamir svifu fagurlega niður að
haffletinum. Enda þótt röddin úr
stjómstöðinni væri styrk skynjuðum
við að eitthvað óvænt hefði gerzt,
en við vissum ekki hvað það var.
Kona fyrir framan Derek sagði: „Ó,
nei, ó, nei!“
„Hvað er að gerast," spurði Derek
mig.
„Ég veit það ekki," sagði ég/-
„Það er eitthvað að.“ Hann horfði
á mig. Hann vildi helzt horfa aftur
til himins en vildi þó líka sjá á mér
svipinn þegar ég svaraði. Mér datt
í hug að skutlan hefði orðið að snúa
til baka og að Ellison og félagar
hans yrðu að lenda á geimstöðvar-
brautinni að baki okkar. Þögn ríkti
á áhorfendapöllunum. Við horfðum
á gatið á himninum þar sem Chal-
lenger hefði átt að vera.
í næstu andrá bað fréttamaður
við girðinguna ringlaða konu um
að lýsa tilfinningum sfnum. Lltill
ljóshærður strákur hékk utan í móð-
ur sinni og snökti: „Ég vildi ekkert
fara hingað. Ég ætla aldrei að verða
geimfari." Ég vék andartak frá
Derek til að sækja upptökutækið
sem ég hafði skilið eftir hjá einum
hátalaranum. Ég flýtti mér til baka
og þá vissi ég að aldrei myndi ég
gleyma mynd þessa drengs sem mér
er svo óendanlega annt um þar sem
hann stóð teinréttur og setti í herð-
amar til að veijast óhugnanlegum
og vaxandi hrolli, ekki fremur en ég
gæti gleymt reyknum á himninum
sem kloftiaði í tvö hom eins og á^
djöfli.
Á þeim vikum sem liðnar eru frá
þvi Challenger fórst höfum við
Derek löngum stundum rætt um það
sem við sáum og urðum áskynja.
Við höfum talað um það þegar hann
fór aftur f skólann og blendnar til-
finningar hans vegna þeirrar athygli
sem að honum beindist. Jú, honum
fannst þó nokkuð til þess koma að
hafa orðið vitni að sögulegum at-
burði, en var það ekki rangt af
honum að hugsa þannig? „Þetta var
bara svo -óvænt," sagði hann þegar
við sátum einir saman eitt kvöldið.
„Það hvarflaði aldrei að mér, ekki
éitt andartak, að eitthvað gæti farið
úrskeiðis. Það var það versta. Hún
fór bara upp og svo allt í einu./..“
Hann strauk Jonah. „Það er/svo
erfitt að sætta sig við þá staðpeynd
að Onizuka ofursti og þau hin væm
virkilega þama inni og svo bara
sprakk hún. Það er þessi raunveru-
leiki sem er svo hræðilegur."
Þær 24 skutluferðir sem áður
höfðu verið famar höfðu komið inn
hjá okkur þeirri blekkingu að hætta
væri ekki á ferðum.
„Eitt finnst mér ekki rétt," sagði
Deiek, „og það er það að sem heild
skuli bandaríska þjóðin minnast
atburða í svo skamman tíma. Það
er mjög mikil sorg í nokkra dagaH
og svo er það bara gleymt. Fólki
verður bara sama. Það er þessi
afstaða „gott að það var ekki ég,
bezt að gleyma því“. Þetta er svo
mikil eigingimi. Ég gleymi þessu
aldrei," sgði hann. „Aldrei? Ég hef
aldrei séð svona stórslys áður, engin
tæknileg óhöpp sem líkjast þessu.
Ég held ég skilji nú að þessar vélar
em ekki fullkomnar." Hann þagði
um stund en bætti svo við. „Það
hlýtur Onizuka ofursti náttúrlega
aðhafavitaðlíka."
„Ertu sammála þeim sem haldíf>
því fram að mannaðar geimferðir
séu of hættulegar og að ekki eigi
að halda þeim áfram," spurði ég.
Ég held að Onizuka hefði orðið
ánægður að sjá að Derek leit á mig
eins og ég væri ekki með öllum
mjalla.