Morgunblaðið - 19.04.1986, Page 30

Morgunblaðið - 19.04.1986, Page 30
.30 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR.19. APRÍL1986 Höfðaströnd: * Agætur vetur sem senn er liðinn Forsendur Vitsmunaþroskastig Piaget hefur hannað „próf“ sem eiga að sýna, hvaða vitsmunastigi 4 menn hafa náð. Útkoman úr þess- um prófunum er fyrirfram ákveðin. Menn svara annaðhvort „rétt“ eða „rangt“. Þeir sem svara „rangt" hafa enn ekki það vit sem þarf til að svara „rétt“. Prófin eiga að sýna fram á réttmæti kenningarinnar, og kenningin fram á réttmæti próf- anna. Þetta bítur í skottið á sér. Prófín eru gagnslaus og óþörf. En hvemig öðlast menn þann þroska sem þarf til að færast af einu vitsmunastigi á annað? Hvítvoðungurinn hefur enga hugmynd um samhengi raunveru- ieikans. Hann veit ekkert um sjálfan sig eða hlutina. En hann iðkar athafnir, og þær kenna honum smám saman að átta sig á sjálfum sér og veruleikanum. Við það færist smám saman meira röksamhengi í hugsun og athafnir. Það er um- hverfíð sem hefur þessi áhrif á bamið. Það skapar ekkert nýtt, er ekki virkt, það einungis nær tökum á þeim rökformúlum, sem Piaget setur fram. Hann getur ekki gert grein fyrir skapandi hugsun né snilligáfu. Einhveijar orsakir hljóta að knýja menn til að færast af einu námskrár vitsmunastigi á annað. En það er leitun að þeim. Ætla mætti að viðskipti bamsins við umhverfið veiti því þá þekkingu sem þarf til að læra að dæma „réttilega". En þá leiðir Piaget í ljós að skynreynsla bamsins færir því afbakaða mynd af veruleikanum. Það er því erfitt að sjá, hvemig sá reynsla færir baminu þann rökþroska sem þarf til að dæma „rétt“ um hluti og atburði. Piaget hugsar sér að vísu, að skilningsskortur valdi einhverju innra ójafnvægi sem leiði til viðleitni að ná jafnvægi, og með því móti feti menn sig upp þrep af þrepi. Með þessu er ekkert sagt annað en það að menn læra smám saman að hugsa í samræmi við þá staðla, sem Piaget setur. Hvemig færast menn af lægra þrepi á hærra þrep? Höfuðþrepin eru þrjú, en hvert skiptist í undirstig. Þau eru tengd óumbreytanlegum nauðsynja- tengslum. Allir menn færast upp eftir þeim í sömu röð. En ef menn færast af einu undirstigi í einu upp á annað yfirstig (fyrst af undirstigi a upp á yfirstig a’ síðan af undir- stigi b upp á yfirstig b’) þá eru stigin ekki tengd gagnkvæmum innri nauðsynjatengslum. Þá má gera ráð fyrir að menn flytjist af einu höfuðþrepi upp á annað í einu vetfangi (við 7 ára aldur að forað- gerðaþrepi upp á aðgerðaþrep). En þá hlýtur efra þrepið að vera svo líkt því neðra, að þau verði ekki aðskilin. Þessi „þroskasálfræði" getur ekki gert grein fyrir þroska. Hvaða maður sem er getur verið á hvaða „þroskaþrepi" sem er á hvaða aldri sem er. Líkön Piagets af rökhugsun full- orðinna eru svo þröng og yfirgrips- lítil, að þau varpa engu ljósi á raunverulega rökgetu manna. Leiðarljós? Kenning Piagets hefur verið höfð að leiðarljósi a.m.k. síðastliðin tíu ár við gerð alls námsefnis á vegum íslenzka ríkisins og við mótun kennsluaðgerða í grunnskólum. Engin greinargerð hefur verið birt um það, hversvegna þessi kenning var valin. Hagnýting þessarar kenningar hefur valdið ómældum skaða. Sá skaði á eftir að verða enn hrapallegri eftir því sem lengra líð- ur. Augu manna verða að opnast fyrir því, að það er ekki hægt að reka grunnskólastarf ríkisins á fræðilegum forsendum, sem stand- ast ekki. Höfundur er dósent við Háskóla íslands. Bæ, Höfðaströnd. HÉR ER aðeins grátt af snjó og vegir allir vel færir. Fullyrða má að veturinn sem senn er liðinn hefur verið ágætur og má þá jafna við árferðið 1985. Vel hefur veiðst af silungi undir ís i Höfðavatni í vetur, en nú er ísa að leysa og búið að draga upp netin. Fuglsferð er nokkur í sjó með landinu og þar er líklega loðna á Guðmundur Magnússon píanó- leikari heldur tónleika í Tónlist- arskólanum í Keflavík á morgun, sunnudag, kl. 16.00. Guðmundur brautskráðist frá Tónlistarskólanum í Reylq'avík vor- ið 1979 og voru kennarar hans þar Margrét Eiríksdóttir og Árni Krist- ferð, enda er fiskafli góður upp við land innan við Hofsós. Er því næg atvinna við saltfiskverkun og í frystihúsi við vinnslu á togarafiski frá Sauðárkróki. Þó oftast sé hiti yfir frostmarki þá er ekki sumarhiti ennþá, en undirbúningur á vorverkum er þó hafínn. Miklir gæsahópar eru komnir sem boða komandi sumar. Björn í Bæ. jánsson. Undanfarin ár hefur Guð- mundur stundað nám við Tónlistar- háskólann í Köln hjá prófessor Helmut Weinrebe. Á efnisskrá tón- leikanna eru verk eftir Beethoven, Chopin, Messiaen, Debussy og Liszt. Guðmundur Magnússon heldur píanótónleika IVniníramarkaðurinn GENGIS- SKRANING Nr. 73. - 18. apríl 1986 Kr. Kr. ToB- Ein.KLOS.15 Kaup Sala gengi Dollari 41,150 41,150 41,270 SLpund 62,239 62,421 61,063 Kao.dollari 29,610 29,696 29,931 Dönskkr. 4,9901 5,0047 4,7918 Norskkr. 5,8241 5,8411 5,7335 Sænskkr. 5,7686 5,7854 5,6735 FLmark 8,1687 8,1926 7,9931 Fr.franki 5,7694 5,7862 5,5420 Belg. franki Sr.franki 0,9081 0,9107 0,8654 21,9291 21,9931 2U730 Holl. gyllini 16,2938 16,3413 15,6838 Bff* 18,3603 18,4138 17^497 0,02680 0,02688 0,02579 Austurr.sch. 2,6169 2,6245 23449 PorLescudo 0,2771 0,2779 03660 Sp. peseti 0,2898 0,2906 03788 J*P-yen Irsktpund 0,23394 0,23462 033346 55,902 56,065 54,032 SDR(SérsL 47,6488 47,7876 473795 ‘ INNLÁNSVEXTIR: Sparísjóðsbækur Landsbankinn................. 9,00% Útvegsbankinn................ 8,00% Búnaðarbankinn............... 8,50% Iðnaðarbankinn............... 8,00% Verzlunarbankinn............. 8,50% Samvinnubankinn...............8,00% Alþýðubankinn................ 8,50% Sparisjóðir.................. 8,00% Sparisjóðsreikningar með 3ja mánaða uppsögn Alþýðubankinn............... 10,00% Búnaðarbankinn............... 9,00% Iðnaðarbankinn............... 8,50% Landsbankinn................ 10,00% Samvinnubankinn.............. 8,50% Sparisjóðir.................. 9,00% Útvegsbankinn................ 9,00% Verzlunarbankinn.............10,00% ; með 6 mánaða uppsögn Alþýðubankinn............... 12,50% Búnaðarbankinn............... 9,50% Iðnaðarbankinn............... 10,50% Samvinnubankinn.............. 10,00% Sparisjóðir.................. 10,00% Útvegsbankinn................ 10,00% Verzlunarbankinn............. 12,00% með 12 mánaða uppsögn Alþýðubankinn................ 14,00% Landsbankinn................ 11,00% Útvegsbankinn................ 12,60% Verðtryggðir reikningar miðað við lánskjaravisitölu með 3ja mánaða uppsögn Alþýðubankinn................. 1,00% Búnaðarbankinn................ 1,00% j Iðnaðarbankinn................... 1,00% Landsbankinn........ ...... 1,00% Samvinnubankinn....... ....... 1,00% Sparisjóðir................... 1,00% Útvegsbankinn................. 1,00% Verzlunarbankinn...... ....... 1,00% með 6 mánaða uppsögn Alþýðubankinn................. 3,00% Búnaðarbankinn...... ......... 2,50% Iðnaðarbankinn...... ......... 3,00% Landsbankinn.................. 3,50% Samvinnubankinn.............. 2,50% Sparisjóðir.................. 3,00% Útvegsbankinn................ 3,00% Verzlunarbankinn..... ....... 3,00% með 18 mánaða uppsögn: Samvinnubankinn.............. 7,50% með 24 mánaða uppsögn: Samvinnubankinn.............. 8,00% Að loknum binditíma 18 mánaða og 24 mánaða verðtryggðra reikninga Samvinnubankans er innstæða laus tvisvar á árí eins og á 6 mánaða reikn- ingum. Ávísana- og hlaupareikningar: Alþýðubankinn - ávísanareikningar........... 6,00% - hlaupareikningar............ 3,00% Búnaðarbankinn............... 2,50% Iðnaöarbankinn............... 3,00% Landsbankinn........ ...... 4,00% Samvinnubankinn............... 4,00% Sparisjóðir................. 3,00% Útvegsbankinn................ 3,00% Verzlunarbankinn1 )........... 3,00% Eigendur ávísanareikninga í Verzlun- arbankanum geta samið um ákveðna lágmarksinnstæðu á reikningi sínum og af henni eru reiknaðir almennir spari- sjóðsvextir auk uppbótar. Stjörnureikningar: Alþýðubankinn')............ 8-9,00% Alþýöubankinn býður þrjár tegundir Stjömureikninga og eru allir verð- tryggðir. í fyrsta lagi eru reikningar fyrir ungmenni yngri en 16 ára, með 8% vöxtum. Reikningurínn er bundinn þar til eigandinn hefur náð 16 ára aldri. ( öðru lagi eru reikningar fyrir aldraða — lífeyrisþega — með 8% vöxtum. Upp- sagnarfrestur er mismunandi eftir aldri eiganda, 3 til 9 mánuðir. Vextir og verðbætur eru lausar til útborgunar í eitt ár. Þá eru þriggja Stjörnureikningar með 9% vöxtum. Hver innborgun er bundin i tvö ár. Vextir og verðbætur eru lausar til útborgunar f eitt ár. Afmælisreikningur Landsbankinn............... 7,25% Afmælisreikningur Landsbankans er bundinn í 15 mánuði og ber 7,25% vexti og er verðtryggöur. Innstæða er laus í tvo mánuði eftir að binditíma lýk- ur. Heimilt er að leggja inn á reikninginn til31.desember1986. Safnlán - heimilislán - IB-lán - plúslán með 3ja til 5 mánaða bindingu Alþýðubankinn............... 10-13% Iðnaðarbankinn...... ........ 8,50% Landsbankinn................ 10,00% Sparisjóðir................. 9,00% Samvinnubankinn...... ....... 8,00% Útvegsbankinn.................9,00% Verzlunarbankinn............ 10,00% 6 mánaða bindingu eða lengur Alþýðubankinn............... 13,00% Iðnaðarbankinn...... ........ 9,00% Landsbankinn................ 11,00% Sparisjóðir................ 10,00% Útvegsbankinn............... 10,00% Inniendir gjaldeyrisreikningar: Bandaríkjadoilar Alþýðubankinn................ 7,50% Búnaðarbankinn............... 6,50% Iðnaðarbankinn............... 7,00% Landsbankinn................. 6,50% Samvinnubankinn...... ....... 7,50% Sparisjóðir.................. 6,75% Útvegsbankinn................ 7,00% Verzlunarbankinn..... ....... 7,00% Steríingspund Alþýðubankinn............... 11,50% Búnaðarbankinn.............. 10,50% Iðnaðarbankinn.............. 11,00% Landsbankinn................ 11,50% Samvinnubankinn............. 11,50% Sparisjóðir................. 10,50% Útvegsbankinn............... 11,50% Verzlunarbankinn............ 11,50% Vestur-þýskmörk Alþýðubankinn................ 4,00% Búnaðarbankinn.............. 3, 50% Iðnaðarbankinn............... 4,00% Landsbankinn................ 3, 50% Samvinnubankinn...... ....... 4,00% Sparisjóðir.................. 3,50% Útvegsbankinn................ 3,50% Verzlunarbankinn..... ....... 3,50% Danskarkrónur Alþýðubankinn................ 8,00% Búnaðarbankinn............... 7,00% Iðnaðarbankinn............... 8,00% Landsbankinn....... ......... 7,00% Samvinnubankinn.............. 7,50% Sparisjóðir.................. 7,00% Útvegsbankinn................ 7,00% Verzlunarbankinn............ 7, 00% ÚTLÁN S VEXTIR: Almennirvixlar(forvextir).. 15,25% Skuldabréf, almenn................ 15,50% Afurða- og rekstrarián i íslenskum krónum.......... 15,00% í bandaríkjadollurum......... 9,00% í steriingspundum........... 13,25% í vestur-þýskum mörkum..... 5,75% ÍSDR......................... 9,25% Verðtryggð lán miðað við lánskjaravísitölu í allt að 21/a ár............... 4% Ienguren2'/2ár.................. 5% Vanskilavextir................. 27% Óverðtryggð skuldabréf útgefin fyrir 11.08. '84 ... 20,00% Skýringar við sérboð innlánsstofnana Landsbankinn: Ársvextir af Kjörbók eru 13,0% — ávöxtun hækkar eftir því sem inn- stæða er lengur óhreyfð. Á þriggja mánaða fresti er ávöxtun Kjörbókar borin saman við ávöxtun á sex mánaða verðtryggðum reikning- um og sú ávöxtun valin sem reynist hærri. Vextir eru reiknaðir tvisvar á ári á höfuðstól. Kjörbók er óbundinn reikningur, en frá út- borgaðri fjárhæð dregst 0,7% gjald en þó ekki af vöxtum liöins árs. Útvegsbankinn: Ábót er óbundinn reikning- ur. Borin er saman ávöxtun á óverðtryggðum reikningum og þriggja mánaða verðtryggðum reikningum og hærri ávöxtunin valin. Ef inn- stæða hefur verið hreyfö, reiknast almennir sparisjóðsvextir á reikninginn. Vextir eru færð- ir einu sinni á ári á höfuðstól, en verðbætur bætast við höfuðstól ef ávöxtun þriggja mán- aðareikninga ervalin. Búnaðarbankinn: Gullbók ber 13,0% vexti á ári — ávöxtun fer hækkandi eftir þvi sem innstæða er lengur óhreyfð. Gerður er saman- burður við ávöxtun þriggja mánaða verð- tryggðra reikninga og ef hún er betri er hún valin. Vextir eru færðir tvisvar á ári á höfuð- stól. Ef tekiö er út af reikningnum er reiknað 0,75% úttektargjald og er það dregið frá áunn- um vöxtum. Metbók Búnaðarbankans er bundinn reikning- ur til 18 mánaða. Hverju innleggi er hægt að segja upp með 18 mánaða fyrirvara. Vextir eru lausir til útborgunar í 6 mánuði. Nafn- vextir eru 14.50% og höfuðstólsfærslur vaxta tvisvar á ári. Gerður er samanburður á ávöxtun 6 mánaða verðtryggðra reikninga og Met- bókar. Ávöxtun Metbókar er aldrei lakari en ávöxtun 6 mánaða reikninga. Verzlunarbankinn: Kaskóreikningur. Þá ársfjórðunga (jan.—mars o.s.frv.) sem inn- stæða er óhreyfð eða einungis ein úttekt (eftir að lausir vextir hafa verið teknir út) fylgja vextir þeim sparifjárreikningum bankans sem hæsta ávöxtun gefa. Af úttekinni fjárhæð reiknast almennir sparisjóðsvextir. Innstæða á Kaskóreikningi, sem stofnaður er í síðasta lagi á öðrum degi ársfjórðungs og stendur óhreyfð út ársfjórðunginn nýtur Kaskókjara með sama hætti og innstæða á Kaskóreikningi sem til hefur verið heilan ársfjórðung og fær hlutfallslegar verðbætur m.v. dagafjölda í innleggsmánuði. Stofninnlegg siðar á ársfjórð- ungi fær hæstu ávöxtun í lok þess næsta á eftir sé reikningurinn í samræmi við reglur um Kaskókjör. Ef fleiri en ein úttekt er á ársfjórð- ungi, eftir að lausir vextir hafa verið teknir út, fær reikningurinn almenna sparisjóðsvexti. Vextir og verðbætur leggjast við höfuðstól í lok hvers ársfjórðungs hafi reikningurinn notið Kaskókjara. Vextir eru ávallt lausir og úttekt vaxta skerðir aldrei Kaskókjör. Samvinnubankinn: Hávaxtareikningur. Eftir því sem innstæða er lengur óhreyfö reiknast hærri vextir. Eftir tvo mánuði 12% vextir, eftir þrjá mánuði 13% o.s.frv. uns innstæða hefur verið óhreyfð í 6 mánuði þá reiknast 18% vextir. Áunnar vaxtahækkanir reiknast alltaf frá því að lagt var inn. Vaxtafærsla á höfuð- stól er einusinniáári. Alþýðubankinn: Sérbók ber allt að 16% vexti en vextir hækka eftir því sem innstæða er lengur. Hver innstæða er meðhöndluð sér- staklega. Höfuðstólsfærslur vaxta eru fjórum sinnum á ári. Þá er einnig geröur samanburður á ávöxtun Sérbókar og þriggja mánaða verð- tryggðra reikninga og sú hagstæöari valin. Sparisjóðir: Trompreikningar eru verð- tryggðir og bera auk þess grunnvexti 6 mán- aða verðtryggðra reikninga. Vextir eru færðir á höfuðstól fjórum sinnum á ári. Hreyfðar innstæður innan mánaðar bera sérstaka Trompvexti 12,5% ef innstæða hefur verið óhreyfð í þrjá mánuði eða lengur, en annars almenna sparisjóðsbókarvexti. Sparisjóður vélstjóra er einnig með Sparibók, sem er bundin í 12 mánuði og eru vextir 15,5%. Ávöxtun er borin saman við ávöxtun á sex mánaða verðtryggðum reikningum og sú hagstæðari valin. Þá bjóða Sparisjóður Reykjavikur og nágrennis, og Sparisjóðir Kópavogs, Hafnarfjarðar, Sparisjóður Mýrar- sýslu og Sparisjóðurinn i Keflavík svokallaða toppbók. Þetta er bundinn reikningur i 18 mánuði og er þá laus í einn mánuð, þá binst innistæðan á ný og er laus til útborgunar í einn mánuð á sex mánaða fresti. Vextir eru 14.50% og eru færðir á höfuðstól tvisvar á ári. Ávöxtun Toppbókar er borin saman við ávöxtun sex mánaða verðtryggðra reikninga og sú hagstæðari valin. Iðnaðarbankinn: Bónusreikningur er óverð- tryggður reikningur og ber 3% vexti. Óverð tryggð Bónuskjör eru 10,5% á ári. Mánaðar- lega eru borin saman verðtryggð og óverö- tryggð bónuskjör og ávöxtun miðuð við þau kjör sem eru hærri á hverjum tíma. Hreyfðar innstæður bera sérstaka vexti. Vextir eru færðir á höfuðstól tvisvar á ári. Heimilt er að taka út tvisvar á hverju sex mánaða tímabili. Líf eyrissj óðslán: L/feyríssjóður starfsmanna ríldsins: Lánsupphæð er nú 500 þúsund krónur og er lánið visitölubundið með lánskjaravisitölu, en ársvextir eru 5%. Lánstími er allt að 25 ár, en getur verið skemmri, óski lántakandi þess, og eins ef eign sú, sem veð er i er lítilfjörleg, þá getur sjóðurinn stytt lánstímann. Greiðandi sjóðsfélagar geta sótt um lán úr lífeyrissjóðnum ef þeir hafa greitt iðgjöld til sjóðsins í tvö ár og tvo mánuði, miðað við fullt starf. Biðtími eftir láni er fjórir mánuöir frá þvi umsókn berst sjóðnum. Lífeyrissjóður verzlunarmanna: Lánsupphæð er nú, eftir 3ja ára aðild að lifeyr- issjóðnum, 216.000 krónur, en fyrir hvern árs- fjórðung umfram3 ár bætast við lánið 18.000 krónur, unz sjóðsfélagi hefur náð 5 ára aðild að sjóðnum. A tímabilinu frá 5 til 10 ára sjóðs- aðild bætast við höfuðstól leyfilegar lánsupp- haeðar 9.000 krónur á hverjum ársfjórðungi, en eftir 10 ára sjóðsaðild er lánsupphæðin orðin 540.000 krónur. Eftir 10 ára aðild bætast við 4.500 krónur fyrir hvern ársfjórðung sem liður. Því er i raun ekkert hámarkslán í sjóðn- um. Höfuðstóll lánsins er tryggður með láns- kjaravísitölu, en lánsupphæðin ber nú 5% ársvexti. Lánstíminn er 10 til 32 ár að vali lántakanda. Þá lánar sjóðurinn með skilyrðum sérstök lán til þeirra, sem eru eignast sina fyrstu fasteign og hafa greitt til sjóðsins samfellt í 5 ár, kr. 590.000 til 37 ára. Lánskjaravísrtala fyrir april 1986 er 1425 stig en var 1428 stig fyrir mars 1986. Lækkun milli mánaðanna er 0,2%. Miðaö er við visi- töluna 100 í júní 1979. Byggingavísitala fyrir apríl til júni 1986 er 265 stig og er þá miðað við 100 í janúar 1983. Handhafaskuldabréf í fasteignaviðskipt- um. Algengustu ársvextir eru nú 18-20%. Sérboð Nafnvextlr m.v. óver&tr. verAtr. Vurðtrygg. Höfudstóls fœrsl. Óbundið fé kjör kjör tfmabil vaxta á ári Landsbanki, Kjörbók: 1) ?—13,0 3.5 3mán. 2 Útvegsbanki, Ábót: 8-12,4 1,0 1 mán. 1 Búnaðarb., Gullbók 1) ?—13,0 1,0 3mán. 2 Verzlunarb., Kaskóreikn: 8,5-12,0 3,0 3mán. 4 Samvinnub., Hávaxtareikn: 8-13,0 1-2,5 3mán. 1 Alþýðub., Sérvaxtabók: 10-16,0 1,0 4 Sparisjóðir.Trompreikn: Bundiðfé: 12,5 3,0 1 mán. 2 Búnaðarb., Metbók: 14,50 3,5 6mán. 2 Iðnaðarbanki, Bónus: 10,5 3,0 1 mán. 2 Sparisj. vélsti: 15,5 3,0 6mán. 1 1) Vaxtaleiðrótting (úttektargjald) er 0,75% hjá Bunaðaðrbanka og 0,7% í Landsbanka.

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.