Morgunblaðið - 27.07.1986, Síða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27. JÚLÍ 1986
í einu
vildihún
skilja“
Kristín Bjarnadóttir ræðir við Jan
Nilsson félagsráðgjafa við nýstofnaða
tilfinningakreppumiðstöð í Gautaborg.
Karlaathvarf. Fer það ekki að
verða tímabært? Spyr sá sem
ekki veit. En ég veit að fyrir
fáum mánuðum reis vísir að
karlaathvarfi hér í Gautaborg,
sem þó mætti fremur kalla til-
finningakreppumiðstöð fyrir
karla. Sú miðstöð hefur reynst
mjög svo tímabær og að sögn Jan
Nilsson félagsráðgjafa og starfs-
manns miðstöðvarinnar hafa á
þriðja hundrað manns haft sam-
band og leitað ráða síðan staður-
inn var opnaður.
Hér geta karlmenn rætt við karl-
menn um sín tilfinningalegu
vandamál. Hér leyfist að gráta, láta
í ljós sorgir sínar jafnt sem gleði.
Hér eru engin vörumerki sett á til-
finningamar. Miðstöðin, sem rekin
er á vegum félagsmálastofnunar og
heilbrigðisþjónustunnar er hin
fyrsta sinnar tegundar í Svíþióð.
Hér starfa sálfræðingurinn Ake
Halmström og félagsráðgjafinn Jan
Nielsson.
Hveijir leita
til ykkar?
Hingað hafa fjórtán þeirra sem
leita til okkar gefið upp þá ástæðu
að hafa misþyrmt konum sínum.
Þar af eru átta í áframhaldandi
viðtölum hér, upplýsir Jan. Við höf-
um starfað það skamman tíma að
nokkrar almennar ályktanir er varla
hægt að draga. En 40% til 60%
þeirra sem leita hingað eiga í vanda-
málum vegna skilnaðar. Hvort þeir
sem mest þurfa á hjálp að halda
leita hingað, því get ég ekki svar-
að. En ég held að þegar menn
standa til dæmis í því að gera upp
við sig hvort þeir eigi að fremja
sjálfsmorð, þá sé um að ræða þá
erfíðustu tilfinningakreppu sem
hægt er að hugsa sér. Tölur sýna
okkur að dánartalan meðal frá-
skildra manna er há.
Við skilnað held ég það sé ein-
manaleikinn sem mönnum reynist
erfiðastur og það hve óvanir menn
eru að tala um tilfinningar sínar
og tilfínningalegan sársauka. Þeir
hafa sjaldnast nokkurn sem þeir
geta tjáð tilfínningar sínar, engin
náin samtalstengsl. Kunningjana
er hægt að tala við í léttum dúr,
gera grín að öllu saman, en dýpra
tilfínningalegt samband er oft ekki
til staðar við neinn í kunningjahópn-
um. Því eru menn einir með tilfínn-
ingar sínar og vandamál. Þeir glata
sambandinu við fjölskyldu sína
hvort sem þeir óskuðu eftir skilnaði
eða ekki, sambandið við börnin er
takmarkað og fjármálin fara í hönk.
Það fylgir tilfínningakreppunni. Til-
finningar verða oft svo stór þáttur
hjá mönnum sem standa í skilnaði
að þeir megna ekki að takast á við
óreiðu og hún er fljót að vefja upp
á sig. Málum er frestað. Hingað
Jan Nilsson
koma menn allt frá tvítugu og upp
í sextugt. En langstærsta hlutann
skipa þeir sem eru á fertugsaldrin-
um. Það er líka sú kynslóð sem
brotist hefur hvað harðast út úr
gömlu kynhlutverkunum. Þeir sem
eldri eru lifa áfram í gamla mynstr-
inu og fólk innan við þrítugt hefur
bakgrunn þar sem jafnréttið er á
örlítið grónari grundvelli.
Hvert er takmark
stofnunarinnar?
Það má segja að það sé þríþætt.
Fyrst reynum við að gera okkur
grein fyrir þörfum þeirra sem leita
hingað. Annar þátturinn er að þróa
aðferðir til að hjálpa þessum mönn-
um. Og sá þrifji er sjálf ráðgjöfín.
Við byggjum á samtalsforminu og
það sem hér er um að ræða eru
fyrst og fremst stuðningssamtöl í
lengri eða skemmri tíma. Takmark-
ið er að hjálpa mönnum að sjá
vandamál sín i skýrara ljósi og opna
augu þeirra fyrir möguleikum, leið-
um til lausnar, en hver og einn
velur sinn veg. Mér finnst nokkuð
auðfundið að menn eru óvanir því
að tala um eigin tilfinningar. Þeir
geta lýst kringumstæðum og við-
brögðum annarra, sagt að konan
sé svona og svona, en þegar komið
er að spumingunni um þeirra eigin
innri veruleika og líðan verður
færra um svör. Vandamálin era
oftast bæði af andlegum og verald-
legum toga, en staðreyndin er að
nái menn tökum á eigin tilfinninga-
lífí reynist auðveldara að takast á
við veraldlegu hlutina.
Konur kunna margar leiðir til að
láta í ljós tilfinningar, geta tjáð þær
meðal annarra kvenna og jafnvel
með mökum sínum. En karlmenn
fínna oft bara einn eða tvo útrásar-
möguleika fyrir sínar tilfínningar.
Leiða sinn og sorgir byrgja menn
gjaman inni og innibyrgðar tilfínn-
ingar umtumast oft þannig að
útkoman verður árásargimi. Arás-
argimi er viðurkennd, hún getur
verið skapandi kraftur og hún getur
lýst sér í miklu vinnuþreki. Sumir
gerast vinnunarkómanar. Önnur
útrásarleið er að „sexualisera"
vandamálin. Þá er fengin útrás fyr-
ir innri spennu gegnum kynmök,
án náinna tengsl, án ástar í eigin-
legum skilningi. Maður sem gerir
mikið af því að „sexualisera" sína
innri spennu, veldur maka sínum
oft miklu álagi. Þá er það hann sem
á framkvæðið í tíma og ótíma.
Konan sækist hins vegar meira eft-
ir blíðu og tillitsemi og oft lokast
þessi útrásarleið mannsins. Hann
velur þá í mörgum tilfellum vinnú-
maníuna. Fær útrás fyrir ásásar-
gimina í fjórtán tíma vinnudegi.
Eða þá að eyðileggingarhvötin tek-
ur yfír. Hann slær konuna sína,
kvelst af afbrýðisemi, ímyndar sér
að hún haldi framhjá honum. Er
hræddur við að skilja hana eftir og
misþyrmir henni svo hún fari nú
ekki!
En venjulegasta útrásarleiðin
fyrir árásargimina, held ég þó að
sé vinnumanían. Það er hægt að
upplifa sem iausn, því þreyta leysir
spennu. En það er líka hægt að
spyija hvort ekki séu til aðrar leið-
ir til að láta í Ijós sínar tilfínningar.
Hvaða þá? Hvað áttu við? Spyija
margir á móti.
Það er ekki hægt að hrófla við
hegðun einstaklings, né dæma
gjörðir hans, án þess að það virki
á hann sem hótun. En það er hægt
að hrófla við lífsskoðun hans. Það
er hægt að benda á önnur sjónar-
mið en einmitt þau sem hann hefur
tileinkað sér. Þú dæmir aldrei ein-
stakling. En það er hægt að setja
spumingarmérki við lífsskoðanir og
veraleikaskynjun.
Hér mega menn gráta og segja
tilfinningar sínar umbúðalaust.
Hvers vegna skilur fólk
sem þykir þó vænt
hvoru um annað?
Já, hvers vegna skilja manneskj-
ur. Það er sagt að í sjö tilfellum
af hveijum tíu, sé það konan sem
óskar eftir skilnaði. Það getur verið
vegna þess að konan setur fleiri
spumingarmerki við tilfínningaleg-
an áhuga, meðan karlmaðurinn lítur
á sambandið meira út frá skynsem-
issjónarmiði. Það er oft sem við
heyram menn segja: Og allt í einu
vildi hún skilja. Það kom eins og
þrama úr heiðskíra lofti. Þegar
maður fer síðan að tala um hvað
hafi gerst, kemur yfirleitt í ljós að
þeir hafa fengið aðvöran, merki
hafa verið gefin kannski hálfu ári
eða ári áður, sem þeir hafa annað
hvort ekki skilið eða ekki megnað
að taka afstöðu til. Karlmenn þrosk-
ast á annan hátt en konur og það
gerir að verkum að oft er ekki
hægt að fínna neinn sameiginlegan
umræðugrandvöll fyrir þessi mál.
Hjónaband eða sambúð gerir
aðrar kröfur til fólks í dag en áður
Dagana 27. júlí til 3. ágúst mun Viðey verða
vettvangur lýðveldisstofnunar skáta. Mynduð
verður þjóðstjórn og þing, einnig verður starf-
ræktur banki, pósthús og sjúkrahús og ekki má
gleyma vegabréfinu sem gefið verður út á hvern
einstakling. Þetta lýðveldi hefur einnig sitt skjald-
armerki, lög og þjóðsöng.
Við hvetjum foreldra skáta og gamla skáta til að
koma og kynnast skátalýðveldinu og rifja upp
gömlu góðu tfmana, með því að gista í fjölskyldu-
búðum. Ferðir verða daglega út í eyju frá
Sundahöfn. Nánari upplýsingar er að fá í síma
621390.
CfÐl*

A)<zlkomwj í \/i%i