Morgunblaðið - 18.07.1987, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 18. JÚLÍ 1987
Robert Arneson, Bandaríkin. Trérista (Jackson Pollock).
Graphica Atlantica
Myndlist
Bragi Ásgeirsson
Fyrir skömmu lauk einni
stærstu framkvæmd í sögu Kjarv-
alsstaða, sem var sýningin
Graphica Atlantica, og sem fyllti
allt húsið.
Samhliða þessari sýningu var
haldið Qömennt þing grafíklista-
manna, sem endaði með ferðalagi
að Kirkjubæjarklaustri í Síðu, og
mun það hafa tekist mjög vel í
alla staði og þingheimur haldið
himinlifandi ánægður á brott.
Það sem máli skiptir varðandi
slík þing er fyrst og fremst, að
fólk hittist og skiptist á skoðun-
um, kynnist og tengist sumt
ævilöngum vináttuböndum,
fundahöldin skipta minna máli,
en eru þó nauðsynlegur hluti burð-
argrindarinnar. Mikilvægast er,
að öll framkvæmdin kemur Kjarv-
alsstöðum og íslandi á alþjóðlega
landakortið um stórviðburði á sýn-
ingavettvangi, um sýninguna
verður skrifað í virt listatímarit
víða um heim.
Um sjálfa sýninguna fjalla ég
ekki, því það hefur þegar verið
gert, en mér þótti hún um margt
ósköp lík mörgum svipuðum uppá-
komum, sem ég hef séð og hef
hóflegan áhuga á. Fyrstu stóru
slíku sýninguna sá ég í Austur-
Berlín sumarið 1967, og nefndist
hún „Intergrafik". Ekki vantaði,
að heimskunn nöfn prýddu hana
og frábærir einstaklingar, en
tæknigaldramir voru enn ekki á
fullu eins og í dag. Og eftir öðru
voru vafalaust verðlaunaveiting-
ar, heiðursskjölum úthlutað ásamt
viðurkenningum vegna þátttöku.
Og þótt ýmislegt væri spenn-
andi, þótti mér e.t.v. vænst um
aflangt skilti, er að lokum blasti
við mér eftir gaumgæfilega skoð-
un, og á stóð „Ausgang" og bar
mig út í sólina á ný. Margoft fékk
ég boð um þátttöku á þessum
sýningum og mörgum fleirum,
einkum áður en félagið íslenzk
grafík var endurreist, en sinnti
þeim ekki. Þó er langt frá að ég
hafi eitthvað á móti þeim, er miklu
frekar hlynntur slíkum listastefn-
um enda þýðing þeirra ótvíræð,
en hef bara lítinn áhuga. Safna
ekki grafíktvíæringum né alþjóð-
legum stórsýningum í minn lista-
mal. Það er þó mikilvægt að taka
þátt í þeim af og til en ekki gang-
ast svo upp í framkvæmdunum
að menn verði háðir vissum og
einhæfum stefnumörkum.
Ég hefði gjarnan verið með í
ferðinni að Klaustri, en svæsin
kvefpest herjaði á mig um það
leyti.
Sýningin sjálf hafði sínar góðu
hliðar, en sumar þeirra komu ekki
fram fyrr en eftir margendur-
tekna skoðun, enda nutu myndir
sín misvel í upphengingunni, sem
er óhjákvæmilegt. Eg minnist hér
einkum ensku listakonunnar
Rebecca Salter, en einfaldar
myndir hennar skiluðu sér ekki
fullkomlega fýrr en í síðustu heim-
sókn, kvöldið, sem sýningunni
lauk. Myndir hennar létu lítið yfir
sér og héngu á lítt áberandi stað.
Einmitt slíkar uppgötvanir gera
verðlaunaveitingar nokkuð vafa-
samar, enda teljast þær ekki
algildur mælikvarði á annað en
sérskoðanir þeirra, er veita þau.
Sala mynda var allmikil og
einkum útlendinganna, dreifðist
nokkuð jafnt merkilegt nokk, og
af 24 þjóðum voru það aðeins
Grikkland og Sviss sem ekkert
seldu.
Þetta er uppörvandi staðreynd
vegna þess, að á slíkum sýningum
kaupir fók myndir yfirleitt til
eignar, en síður til gjafa. Salan
hjá íslendingunum var dræm á
heildina, að smámyndum eins
þátttakandans undanskildum,
enda virðist 90% allrar sölu innan-
lands vera til gjafa, jafnvel
fermingargjafa.
Dýrasta myndin á sýningunni
kostaði 120.000 en þær ódýrustu
fóru allt niður í 2.000 kr. Mesta
salan var að sjálfsögðu í lægri
verðflokkunum, enda held ég að
mikið af ungu fólki hafi fest sér
myndir.
Þrátt fyrir allt þótti mér áber-
andi að fólk lét einstakt tækifæri
um listræna fjárfestingu sér úr
greipum ganga, því að heilmikið
af ágætum myndum seldist ekki
og verða ekki á íslenzkum mark-
aði í bráð né lengd. Allt of mikið
af einskis verðum myndum prýða
veggi biðstofa lækna og opinberra
stofnana, en hér sýndu viðkom-
andi vísast lítil viðbrögð.
En skrítið þótti mér að sjá suma
listrýnendur hér krafsa í verð-
lagningu mynda landa sinna, hélt
að slíkt væri einkamál hvers og
eins og á ábyrgð viðkomandi.
Heilmargt kann að vera til í því,
en hér þarf í mörg horn að líta,
m.a. að markaðurinn er minni hér
en víðast annars staðar og dýrara
að nálgast efni ásamt því að sölu-
möguleikar eru margfalt, minni
jafnvel 1.000-falt minni í mörgum
tilvikum. Hér gerist það ekki, að
keypt séu 100-250 eintök á einu
bretti eins og ekki er óalgengt
ytra, og þá er mögulegt að lækka
verðið til muna. Sala er hér ó-
örugg og stopul nema um
rómantísk myndefni sé að ræða
og helst mega myndir ekki rífa í
neinar dýpri kenndir skoðenda.
Þá er alls staðar mikill greinar-
munur gerður á því hvort um er
að ræða myndir þekkts lista-
manns eða byijanda og eintaka-
fjöldi ræður hér heilmiklu. Sumir
listamenn takmarka ekki upplögin
heldur virðast þrykkja endalaust
og þá helst af tréstokkum og
halda þannig verðinu niðri. Þrykki
einhver myndir sínar á verkstæði
jdra, þá kostar hver litur jafn
mikið og svart-hvít mynd, þannig
að 5 litir gera 400% dýrari vinnslu
og við bætast flugferðir og uppi-
hald. Og enn má geta þess, að
stundum gera listamenn örfá ein-
tök upplagsins, jafnvel bara eitt,
að fágæti með því að vinna áfram
í þau.
Aðsókn á sýninguna var allgóð
miðað við aðsókn almennt á sýn-
ingar um þessar mundir en hefði
gjarnan mátt vera margfalt meiri.
Stuðningur fjölmiðla var ekki í
öllum tilvikum sem skyldi og ekki
neitt til að hrópa húrra fyrir. Eink-
um kom sjónvarpið illa út, og það
sem frá því kom, var af vanþekk-
ingu unnið.
Myndataka frá listsýningum er
allajafna fyrir neðan allar hellur,
hér eru ljósmyndaramir með alls
konar tilraunastarfsemi, líkast
sem þeir séu enn á skólabekk.
Niðurstaðan af þessari sýningu
er að mjög vel var að henni stað-
ið af hálfu gestgjafanna, ráðstefn-
an tókst svo sem best verður á
kosið með góðum stuðningi hlið-
hollra, og þá ekki síst veðurguð-
anna.
Eini fingurbijóturinn þykir
mér, að enginn íslendinganna var
með fullt hús mynda, þ.e. fimm,
sem er alröng ákvörðun og útilok-
aði jafnvel einstaklinga frá verð-
launum. Margur kemur tvímæla-
laust miklu sterkar út með 5 en
t.d. 3 myndir og færri. Listrænn
sómi íslendinganna lá í því, að
flestir vinna bersýnilega í miðlin-
um sem slíkum, en láta ekki
stjórnast af einhæfum gjafamark-
aðinum. Öllum sem stóðu að
sýningunni ber að þakka með
miklum virktum og heiður þeim,
sem heiður ber ...
SIMAR 21150-21370
SOtUSTJ LARUS Þ VALOIMARS
L0GM J0H ÞOROARSON HDL
Til sölu er að koma m.a.:
Á úrvalsstað í Vesturborginni
5 herb. íb. á 2. hæð 135,4 fm nettó. Nýtt eldhús. Sér þvottahús. Svalir *
á suöurhlið 21 fm. Úrvalsgóð sameign. Sér bílastæði. Skuldlaus. Laus
fljótlega. Teikn. og nánari uppl. aðeins á skrifst.
Skammt frá Miklatúni
4ra-5 herb. ib. á 3. hæð viö Skaftahlíð 104,1 fm nettó auk sameignar
og geymslu. Tvennar svalir. Teikn. á skrifst. Ákv. sala.
Með frábærum greiðslukjörum
Úrvalsíbúðir í smiðum við Jöklafold i Grafarvogi 3ja og 4ra herb. Byggj-
andi Húni sf. Fullbúnar undirtrév. Öll sameign frágengin. Vinsamlegast
fáið ykkur eintak af teikn. og prentuöum uppl. um frágang.
Skammt frá Miklatúni
4ra herb. rishæð með sérhita og góðum geymslum. Verö aðeins kr.
2,5 millj. ef samið er fljótlega.
í gamla bænum óskast
einstaklíbúðir, 2ja og 3ja herb. íbúðir. Margir bjóða útb. fyrir rétta eign.
Fossvogur — Vesturborgin — Nesið
Gott einbýlishús eöa sér eignarhluti óskast fyrir fjárst. kaupanda.
3ja-4ra herb. íbúð
óskast til kaups helst i Árbæjarhverfi, Neðra-Breiðholti eða á góðum
stað í gamla bænum.
Opið í dag laugardag
kl.H.OOtilkl. 16.00.
ALMENNA
FASTEIGNASAIAN
LAUGAVEG118 SIMAR 21150-21370
NÓIMYNDI
DRAGA UPP SEGL
Erlendar bækur
Siglaugur Brynleifsson
Konrad Lorenz/Kurt L. Mtindl:
Noah wtirde Segel setzen. Vor
uns die sintflut. Mit 59 Farb-
fotos. Deutscher Taschenbuch.
Verlag 1987.
Fred Pearce: Acid Rain. Penguin
1987.
„Skógurinn er hið „græna lunga“
Evrópu og fjölmargra annarra
menningarsvæða...“ Með hruni
skóglendisins er allri framtíð
mannlífs og dýralífs ógnað, sama
gildir um eitrun vatna og hafa.
Samkvæmt skrifum Konrads Lor-
enz eru 1.800 dýrategundir í
Sambandslýðveldinu Þýskalandi í
hættu og flestar þeirra verða út-
dauðar innan nokkurra ára. Og
skógurinn visnar. Gífurlegt svæði
skóglendis í Mið-Evrópu er þegar
visnað. Endurræktun er erfið og
virðist í rauninni þýðingarlaus,
meðan framhald er á þeirri efna-
mengun, sem nú eitrar loft, láð og
lög.
Efnamengunin hefur fylgt auk-
inni iðnvæðingu og hefuur mengun-
in aldrei verið slík sem nú, eitrun
vatna og hafa stafar af eitruðum
úrgangi, sem iðnaðarsamsteypur
halda áfram að smygla í hafið eftir
að mönnum varð ljós hættan, einn-
ig leitast hagsmunaaðilar við að
spilla fýrir öllum tilraunum til um-
hverfisverndar á landi, þótt ein-
staka aðilar skeri sig úr, þá er fjöldi
þeiira hverfandi.
Ömurlegasta dæmið um eitrun
grunnvatnsins er í Silicon-Valley í
Kaliforníu, þar sem úrgangurinn frá
tölvuiðnaðinum hefur um árabil
seytlað niður í jarðveginn með þeim
afleiðingum að þetta fyrrum „þrifa-
legasta iðnaðarsvæði heimsins" er
orðin baneitruð sorpvilpa, þar sem
allt líf fánu og flóru drepst.
Það gefst einnig dæmi um að
gerlegt er að veijast mengun og
lífga við ár og vötn sem hafa meng-
ast svo að allt líf var úr þeim horfið.
Þetta hefur gerst á takmörkuðum
svæðum, t.d. á Englandi og koma
þar til aðgerðir stjómvalda og skiln-
ingur íbúanna á hvað er í húfi.
Þótt ýmsir einstaklingar séu þeirrar
skoðunar að það saki ekki þótt viss-
um dýrategundum sé eytt, þá er
sú skoðun oftast bundin annarleg-
um hagsmunum eða heimsku.
Lífríki jarðarinnar er ein heild og
verði mikil röskun á þessu lífríki
þá er allt í hættu. Umhverfisvernd-
un er nú brýnasta verkefni stjóm-
valda um allan heim, og flestum
er að verða þetta ljóst þótt einlægt
séu til undantekningar í gervi vissr-
ar tegundar pólitíkusa, sem af
vafasömum hagsmunaástæðum
vinna gegn því að dýrategundir séu
vemdaðar og ganga jafnvel svo
langt að réttlæta veiðamar í
„vísindaskyni" og reyna á þann
hátt að falsa forsendurnar, sem eiga
ákaflega lítið skilt við vísindastarf-
semi. Slíkt háttemi er reyndar
einstakt og vekur fyrirlitningu, í
besta falli mikla undrun.
Lorenz og Múndl lýsa umhverfís-
eyðingunni í Sambandslýðveldinu
og birta myndir af fimmtíu dýrateg-
undum, sem óttast er að deyi út á
næstunni. Þeir fjalla um þau áhrif
sem mengunin hefur á umhverfið
og afleiðingar þess á raunsannan
hátt.
Fred Pearce skrifar: „Skýin yfir
Evrópu em eitmð. Eiturefni berast
með blænum frá iðjuvemm og út-
blæstri farartækja á hraðbrautun-
um. Þegar eitrið fellur til jarðar
eyðilegst laufskrúð tijánna frá Ölp-
unum austur að Úralfjöllum. Eitrið
eyðileggur byggingar, pappír og
togleður, það eitrar gróðurmoldina
og ár og vötn og það veldur einnig
dauða manna.“
Höfundurinn er ritstjóri við New
Scientist. Hann tíundar hér rann-
sóknir vísindamanna undanfama
áratugi um súra regnið og mengun
fljóta og vatna. 1952 létust rúmlega
fjögur þúsund manns í London af
afleiðingum eitraðs lofts. Hann tel-