Morgunblaðið - 18.07.1987, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 18. JÚLÍ 1987
Á FERÐ UM ÁSTRALÍU:
Þannigsá
ég Astralíu
. . . og mann langar til að hneigja sig . . .
eftir Matthildi
Björnsdóttur
Frá Sydney liggur leiðin síðan
aftur á vit náttúrunnar, héldum sem
leið liggur í átt til Katoomba. Kato-
omba er nafn á einni af mörgum
borgum Nýju Suður-Wales og þýðir
vatnsfall og er í hjarta þjóðgarðs
þar sem hin þekktu Bláu fjöll og
hinir sérkennilegu klettar „Þijár
systur" eru. Sólin hafði dregið sig
í hlé. Það var skýjað og rigning
öðru hveiju. Katoomba var vafin
þoku er við komum þangað. Útlitið
var ekki gott með útsýni en við
ákváðum að hinkra í von um að
létti til.
Heppnin var með okkur. Ókunn
öfl drógu skýin örlítið frá, nóg til
þess að klettamir Þijár systur birt-
ust okkur í allri sinni dýrð. En Bláu
fjöllin eða Bláfjöllin þeirra sáust
varla. Þokuskýjunum var rétt að-
eins lyft til að vekja forvitni fólks
til að fá það til að koma seinna.
En þama stóðu þær þijár systumar
eins og þær hafa gert frá örófi alda,
um þijú hundruð metra háar og
blöstu við fólki af margvíslegu þjóð-
emi sem vildi festa þær á fílmu.
Gróðurfarið einkennist mikið af
regnskógagróðri, háum burknum
sérkennilegum klettum, hellum og
háum fossum og ýmsu fleiru sem
'gleður augu náttúruunnenda.
Á þessum slóðum grófu menn
eftir gulli á gullaldarárunum. í
Bathurst er líkan af manni sem er
að hrista pönnu.
Gengið um gamalt
söguþorp
Landslagið einkennist af frekar
lágum gróðri og mjúkum hæðum
þar sem granít stendur upp úr jörðu
hér og þar. Ökum í gegnum lítil
þorp þar sem lítið lífsmark er að
sjá. Carcoar er eitt af þeim, Iítið
söguþorp sem hefur að geyma hús
sem byggð voru um miðja nítjándu
öld, í kringum átján hundruð og
fimmtíu. Andrúmsloft staðarins er
í stíl við þau. Enginn bíll sást aka
um þorpið þennan síðdegispart.
Eina lífsmarkið sem sjáanlegt var,
var að búð var opin og köttur sem
sat virðulegur á stól við gamalt
timburhús. Hann lét ekki haggast
þó tvær mannveur væru á rölti. Sat
bara eins og hann hefði gert það
síðan sögur hófust.
Það er mjög einkennilegt að
koma í svona þorp þar sem engin
böm sjást að leik og ekkert fólk
úti við. Gömul, ónotuð en mjög vel
við haldin jámbrautarstöð stóð
þama efst í þorpinu til minningar
um löngu liðið blómaskeið. Gömul
landbúnaðartæki og fleiri áhöld
standa fyrir utan eitt elsta húsið
sem byggt er úr gijóti og leir. Þetta
er byggðasafn frá 1849. Þessi áhöld
sem eru eins og þau hafi dagað
uppi, undirstrika undarlegt and-
rúmsloft staðarins.
Cowra
í Cowra er garður sem Japanir
gáfu Áströlum. Tvær ástæður eru
fyrir þessari fallegu gjöf. Japanir
vildu friðmælast við þá vegna
sprengju sem þeir vörpuðu á Syd-
ney á stríðsárunum og um leið
þakka fyrir að þeir höfðu sinnt um
leiði og minningu Japana sem féllu
þar og eru jarðaðir í Ástralíu.
Þessi garður endurspeglar þá
fínlegu stemningu sem svo mjög
einkennir margt japanskt. Hand-
bragð og frágangur garðsins í heild,
blómanna, og gangstígar fá mann
næstum til að langa til að ganga á
tánum og hneigja sig að japönskum
sið. Litríkir japanskir fiskar synda
í lítilli tjöm og koma upp að bakkan-
um ef einhver gefur þeim að borða.
Bonsíur, japönsk dvergtré sem
ræktuð eru á sérstakan hátt standa
undir þaki í garðinum og eru til
fagurs vitnis um næmi og listfengi
Japana. Það em venjuleg tré sem
fá meðhöndlun frá upphafi til að
þau verði smávaxin. Slík ræktun
tekur áratugi þar til tréð verður
virkilega fallegt. Inni í húsinu er
safn japanskra muna sem þeir hafa
gefið Áströlum. Munir sem undir-
strika hve mikla virðingu Japanir
sýna hinu allra smæsta í umhverfi
sínu. Líkt er eftir hinu smæsta og
smáir hlutir em unnir af einstakri
natni fíngerðra handa.
Er við yfírgefum þennan fallega
garð verður eðla á vegi okkar og
reynist góð fyrirsæta.
Áður en við yfirgefum borgina
fömm við í kirkjugarð staðarins.
Þar em margir hermenn annarra
þjóða grafnir. Það er einkennilegt
að skoða kirkjugarða í Ástralíu, í
landi sem hefur allan þennan gróð-
ur. Öll leiði em úr steinsteypu eða
öðm hörðu og föstu efni og engin
tré eða blóm á leiðunum. Ef ein-
hver blóm sjást em það plastblóm
og þá helst á leiðum kaþólskra. Þau
leiði er auðvelt að þekkja.
I þessum kirkjugarði er einnig
sýnt hvemig slíkir garðar eiga að
verða í framtíðinni. Langar, hvítar,
lágar, steyptar lengjur með litlum
kubbum upp úr með vissu millibili.
Sitt hvomm megin á þessum kubb-
um er síðan nafnspjald. Fólk grafíð
út frá þessum lengjum beggja meg-
in. Allt mjög snyrtilegt og einfalt
en ópersónulegt. En í svo stóm landi
þar sem fólk flyst oft búferlum
þýðir ekki að hafa leiðin þannig að
þau krefjast umhirðu.
Ferðin um kirkjugarðinn minnir
mig á þá ólíku siði sem tengjast
dauðanum eftir löndum. Þarna er
ekki lögð áhersla á nostur við graf-
ir en Astralíubúar láta tilfinningar
sínar í ljós er þeir auglýsa fráfall
ættingja. í blöðum em tilfínninga-
ríkar yfirlýsingar og útlistanir á því
hve mikið eftirlifandi ættingjar
sakna viðkomandi og að þeir hefðu
viljað hafa verið iðnari við að tjá
ást sína á þeim látna á meðan hann
lifði.
En stöldmm ekki lengur við
dauðann heldur höldum á móts við
lífið í sínum fjölbreytilegu myndum
sem alls staðar birtast. Gróður jarð-
ar, fuglar himins og allt þar á milli
talar máli lífsins og sýnir að þrátt
fyrir allt er lífið sterkara en dauð-
inn.
Frá Cowra emm við nú á leið til
baka. Þá leið ætlum við að aka
nokkum veginn meðfram Murray
ánni.
Suðurhafseyjabláminn er yfír og
allt um kring. Japanskar silkieikur
og pipartré setja svip sinn á um-
hverfið meðfram leiðinni sem við
ökum. Vegna stöðu sólar sem er
allt önnur en við eigum að venjast
em skuggar tijánna beint undir
þeim. Það er gaman að horfa upp-
eftir tré á þessum slóðum og sjá
geisla sólar leika á milli greina og
laufblaða. Litimir em svo sterkir
undir himinblámanum.
Komum síðla dags til Wagga
Wagga sem er ein af borgunum sem
liggja við Murray ána. Nafnið er
frá fmmbyggjunum og hefur marg-
ar meiningar. Það er bæði kennt
við korn og mölun, dans og þýðir
að renna. Svo þýðir það einnig
skjögrandi, fársjúkur eða deyjandi
maður.
Sólin skín og vermir landið. Und-
ir glampandi skini hennar ökum við
meðfram Murray ánni. Á leið okkar
ökum við framhjá hinum sérstaka
kletti eða fjalli sem heitir „The
Rock" og er strýtumyndaður klettur
á toppi lítils fjalls. Komum að virkj-
uninni Hume Dam í Nýju Suður-
Wales þar sem hin fræga Murray
á á upptök sín. Það er sama að
hverskonar mannvirki er komið,
allsstaðar em falleg tré og blóm.
Grasflöt við þessa virkjun skartar
rósum. Það er alltaf eitthvað sér-
stakt við rós. Það er eins og rósir
veki í manni einhveija lotnigu,
undmn yfir sköpun sem býr yfir
svo mikilli blíðu. Mjúk og angandi
rós hefúr löngum dugað mörgum
til að bræða hjörtu, bæði til sátta
og ásta.
Frá virkjunni er útsýni yfir
víðáttumikið svæði, á vinstri hönd
glittir í snjó Kosciusko svæðisins
en til hægri liðast Murray áin fyrsta
spölinn fram hjá gróðursælum engj-
um og víðáttumiklum ávaxtaökmm.
Lítið ávalt fjall sem ég veit ekki
hvað heitir, setur mjúkan svip á
umhverfí þar sem bóndi er að slá.
Það verk er unnið á sama hátt með
samskonar vélum báðum megin
hnattarins.
Umhverfið er eins fagurt og ljóð-
rænt og best verður á kosið. í
Corowa, Nýju Suður-Wales áðum
við við „Billabong“ út frá Murray
ánni og ósjálfrátt kemur Ástralska
þjóðlagið „Waltzing Matilda" upp í
hugann.
Echuca
í Echuca slær kvöldsólin falleg-
um blæ yfir umhverfið. Sólin
glampar á mórautt vatn Murray
árinnar en samt endurspeglast allt
í henni. Kyrrðin er alger, varla
lífsmark að sjá utan þess náttúm-
lega sem em fuglar á sveimi og
skríðandi skordýr. Fljótabátamir
kúra upp við árbakkann og bíða
þess að nýr dagur renni upp og
þeir geti rennt fram og til baka um
ána fullir af fólki.
Ef nafnið Echuca hljómar kunn-
uglega fyrir ykkur er það vegna
þess að þar var myndaflokkurinn
Allt fram streymir eða „A1 the Riv-
er mns“ tekinn. Sá myndaflokkur
varð mikil lyftistöng fyrir þessa
borg sem nú gerir út á þá frægð.
Við höfnina er svæðið til sýnis
þar sem myndin var tekin og þar
hafa verið opnuð söfn með gömlum
munum. Fljótabátar fara fram og
til baka með farþega og pípið lætur
kunnuglega í eymm frá því að hin
skapmikla kona í myndaflokknum
lét móðann mása og ekkert hindra
sig í að ná rétti sínum, og þeytti
lúðurinn án afláts. Nú er nóg vatn
í ánum og engin hætta á þeim vand-
ræðum sem þau áttu við að stríða
í myndaflokknum forðum.
Ástæðan fyrir því að þessi borg
var valin til kvikmyndunar er göm-
ul og söguleg mannvirki. Bryggja
frá árinu 1865, hótel frá 1867 og
fleiri gamlar byggingar. Á síðustu
öld vom það meira en hundrað bát-
ar sem streymdu fram og aftur um
Murray, Darling og Murmmbidgee
ámar, enda vom þeir helstu sam-
göngu- og flutningatæki _ fyrir
landbúnaðarvömr og iðnað. Á þeim
tímum gegndu bátamir mikilvægu
hlutverki til að gera miðju landsins
byggilegri og auka ullarframleiðslu
landsins.
Hvar sem ekið er eða siglt með-
fram ánni sjást fljótandi sumarbú-
staðir. Þeir hafa þá kosti að auðvelt
er að breyta til og hafa sumarhúsið
á nýjum stað ár hvert. Þetta em
oft hljólhýsi eða lítil hús sem menn
hafa smíðað ofan á fljótapramma
til að geta látið sig líða í róleg-
heitum um ána milli bakkanna þar
sem gömul eucalyptus tré standa
og setja rómantískan og róandi blæ
yfír umhverfið.
Milli þessara gömlu bygginga er
auðvelt að hverfa í huganum langt
aftur í tímann og ímynda sér hvern-
ig allt hafi verið. Konur gengu um
í síðu pilsunum sínum með hatt á
höfði og stundum með sól- eða
regnhlíf. Andrúmslofið er þmngið
spennu ýmissa viðskipta.
Ástralir virðast sérfræðingar í
að viðhalda gömlum byggingum og
ýmissri gamalli menningu. And-
rúmsloft margra staða er eins og
það hafi staðið í stað, verið fryst.
Sem við göngum þessa götu þar
sem gömlu húsin standa með rósa-
beðin fyrir framan og hestvagnar
skrölta hjá vantar ekkert nema
hefðarfrú frá nítjándu öldinni með
sólhlífina sína til að okkur finnist
við vera komin aftur í aldir. Við
höldum okkur við sögubæi og fömm
næst til Swan Hill.
Swan Hill
Swan Hill er lifandi sögusafn í
svipuðum dúr og Sovereign Hill
nema að þar var ekki námugröftur.
Hún var frekar iðnaðar- eða þjón-
ustuborg fyrir nærliggjandi svæði.
Dökkir timburkofar og vaggandi
endur í hóp fyrir utan breyta manni
næstum í einn af hvítu landnemun-
um. Og maður sér fyrir sér lífsbar-
áttu þeirra er þeir vom allt í einu
komnir til lands sem var þeim að
öllu leyti framandi.
En þó kofamir láti mann hverfa
svo langt aftur í tímann em tæki
sem þarna er að sjá mun yngri þó
þau þyki forn á nútíma mæli-
kvarða. Þúfnabani og gamli Ford
frá 1923 stóðu þama á stræti eins
Stolt Murray-árinnar.