Morgunblaðið - 18.07.1987, Qupperneq 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 18. JÚLÍ 1987
Lúðueldí á Is-
landi gæti orðið
mjög arðbært
LÚÐUELDI er orð sem lætur framandlega
í eyrum. Það þarf þó engum að koma á
óvart að á timum laxeldis, silungseldis og
þorskeldis séu tilraunir gerðar til að ala
þennan sprettharða flatfisk sem margir
telja eitt helsta lostætið úr hafinu. Hjá ís-
landslaxi hf. í Grindavík er hafin tilraun til
lúðueldis á nokkuð nýstárlegan hátt. Meg-
intilgangurinn er sá að kanna hvort unnt
sé að stunda arðbært lúðueldi á íslandi án
þess að framleiða seiði. Vitað er að mikið
af smálúðu veiðist hér við land og gæti sá
afli staðið undir stórfelldu lúðueldi ef unnt
reyndist að halda lúðunni á lífi og fá hana
til að vaxa vel í eldiskvium. Hugmyndin er
þvi sú að veiða smálúðu og ala hana á landi
þar til arðbært er orðið að slátra henni.
Lúðueldið er framkvæmt í samstarfi ís-
landslax hf., Hafrannsóknarstofiiunar og
Rannsóknarstofiiunar fiskiðnaðarins og
styrkt af Rannsóknaráði rikisins. Islandslax
hf. sér um aðstöðu og hirðingu fisksins en
hinar opinberu stofiiarnir sjá um rannsókn-
ir á fóðri, vexti og ýmsum líflræðilegum
þáttum. Blaðamaður Morgunblaðsins ræddi
við nokkra þá sem standa að þessari tilraun.
Jón Þórðarson framleiðslustjóri íslandslax hf:
„Lúðueldi getur orðið
fjárhagslega hagkvæmt“
JÓN Þórðarson framleiðslu-
stjóri hjá íslandslaxi hf. sagði
að lúðueldið hefði hafist í nóv-
ember 1985 og væri því í raun
enn á tilraunastigi. Ástæðuna
fyrir áhuga fyrirtækisins á lúðu-
eldi kvað Jon vera þá að á
ákveðnum árstimum væri mjög
hátt verð á ferskri lúðu.
Jón sagði að verkaskiptingu
væri þannig háttað að Hafrann-
sóknastofnun hefði yfirumsjón með
tilraunum, Rannsóknastofnun físk-
iðnaðarins stjómaði fóðurgerð en
íslandslax hf. legði fram fjármagn
og aðstöðu til tilrauna. Hann sagði
að fjárframlög þessara þriggja fyr-
irtækja væru nú orðin um ijórar
milljónir króna sem væri svipuð
fjárhæð og styrkurinn frá Rann-
sóknaráði ríkisins.
„í desember 1985 var fyrsta
lúðan veidd í dragnót á Faxaflóan-
um“ sagði Jón. „Það voru famar
tvær ferðir með dragnótarbátnum
Baldri KE 97 til að safna smálúðu
til tilrauna." Að sögn Jons veidd-
ust alls 143 lúður og meðalþyngd
þeirra var um 1.4 kg. Flestar vom
þriggja og fjögurra ára gamlar.
Lúðan sólbrann
Talsvert miklu var safnað sum-
arið 1986 en um vorið er dag fór
að lengja drapst stór hluti þeirra
físka sem veiddir vora í desember.
„Þær sólbrannu í keijunum og
drápust umvörpum," sagði Jón.
„Þetta var auðvitað slæmt fyrir
verkefnið en samt ekki óbætan-
legt. Við tókum á það ráð að
byggja yfír kerin og halda þannig
dagsbirtunni í burtu." Jón taldi að
þeir hjá ísiandslaxi hf. hefðu á
þessum tíma ekki sinnt lúðueldinu
sem skyldi vegna gífurlegra anna
við laxeldið sem þá var einmitt í
hraðri uppbyggingu. „Núna höfum
við sand í botni keijanna og byggj-
um yfír þau öll og við höfum varla
misst einn einasta físk eftir það.
Jón sagði að ekki væri vitað
nákvæmlega á hve löngum tíma
lúðan næði kjörstærð en taldi að
á þrem áram ætti hún að ná 15
til 30 kflóum sem væri hæfíleg slát-
urþyngd.
Að sögn Jóns hentar dragnót
best til lúðuveiðanna því dragnótin
fer tiltölulega vel með fiskinn.
„Sjómennimir taka fískinn lifandi
Morgunblaðið/Kr.Ben
Jón Þórðarson framleiðslustjóri
íslandslax hf.
úr netinu og setja í fískiker með
stöðugri vatnshringrás. Þegar bát-
amir koma að landi hífum við kerin
upp á vörabflspall og dælum súr-
efni í vatnið á meðan við ökum til
ieldisstöðvarinnar. Jón sagði að á
leiðarenda væri lúðan fyrst sett í
Sigurður Alfreðsson nær taki á vænni lúðu. Morgunbiaflið/Kr.Ben
Sigurður Alfreðsson lúðueftirlitsmaður:
„Þær éta úr
lófa manns“
sérstök lítil ker og höfð þar í
nokkra daga meðan aðgætt væri
hvort hún væri heilbrigð og laus
við sníkjudýr. Eftir það væri lúðan
flutt í stærri ker og byijað að fóðra
hana.
Markaðsverðið stund-
um hærra en á laxi
Aðspurður um hvar ætlunin
væri að markaðssetja þessa afurð
sagði Jón að eingöngu yrði selt á
utanlandsmarkað. „Markaðsverðið
sveiflast nokkuð eftir árstímum og
verður jafnvel hærra en verð á
laxi stöku sinnum. Við ætlum okk-
ur að slátra lúðunni þegar mark-
aðsverð er hátt og flytja hana út
flugleiðis." Sem dæmi um hugsan-
lega markaði nefndi Jón Banda-
ríkin og Noreg. „Við höfum engar
áhyggjur af því að geta ekki selt
þennan físk og við vitum að þetta
getur orðið fjárhagslega hag-
kvæmt þó framtíðin sé að mörgu
leyti óljós."
Stærsta kostnaðarliðinn kvað
Jón vera söfnunarkostnað, þ.e.
kostnaðinn við að veiða lúðuna og
koma henni lifandi í eldisstöðina.
Hann sagði að erlendis hefði ekki
enn tekist að klekja út lúðuseiðum
nema í litlum mæli en miklar rann-
sóknir færa nú fram á því sviði.
Við fylgjumst vel með þessum
rannsóknum og þegar fundist hef-
ur öragg leið til að klekja út
lúðuseiðum munum við taka hana
upp hér. Þangað til verðum við að
safna fískinum eins og við geram
nú,“ sagði Jón að lokum.
ÖLL dagleg umhirða og fóðrun
lúðanna hjá íslandslaxi hf. er í
höndum Sigurðar Alfreðssonar
lúðueftirlitsmanns. Hann þekkir
þvi einna best hegðun og atferli
þessara fiska.
„í dag era fjögur ker af átta í
notkun en mjög bráðlega fyllum við
öll kerin því nú era veiðamar að
hefjast að nýju," sagði Sigurður.
Hann sagði að tveir bátar yrðu í
lúðusöfnun í sumar, Baldur úr
Keflavík og Aðalbjörgin úr
Reykjavík.
Að sögn Sigurðar er mjög þægi-
legt að ala lúðuna. „Við fóðram
hana á heilli loðnu tvisvar á dag
og gefum henni auk þess vítamín
tvisvar í viku. Við þurfum einnig
að fylgjast með hitastiginu í keijun-
um og mæla súrefnismagn í sjón-
um. Þá er lúðan vigtuð og
lengdarmæld á þriggja mánaða
fresti."
Sigurður sagði að lúðumar væra
ákaflega blíðlyndir fískar. „Þær era
Lúðumar fá Ioðnu tvisvar á dag.
svo spakar að þær éta úr lófa manns
og þeim líkar ágætlega að vera
klappað," sagði hann að lokum.
Ingi Björnsson framkvæmdastjóri á Akureyri:
„Eyfírðingar binda
HVERGI á landinu er lúðueldi
£111 langt á veg komið og hjá
landslaxi hf. í Grindavík. Víða
eru menn þó famir að hugsa sér
til hreyfings í þessum málum,
þar á meðal í Eyjafirði þar sem
stofhað hefúr verið fyrirtækið
Fiskeldi Eyjafiarðar hf. Fyrir-
tækið var stofiiað m.a. til þess
að kanna hvort hagkvæmt sé að
stunda lúðueldi í Eyjafirði.
í samtali við Morgunblaðið sagði
Ingi Bjömsson framkvæmdastjóri
Iðnþróunarfélags Eyjaflarðar að
þann 1. júní síðastliðinn hefði Fisk-
eldi Eyjafjarðar hf. sett í gang
rannsóknaverkefni til eins árs. Til-
gangurinn væri sá að kanna
aðstæður til þorsk- og lúðueldis í
Eyjafírði. Sá hluti er viðkæmi lúðu-
eldi færi í gang fljótlega og fælist
í því að hefja tilraunir með lúðueldi
á Hjalteyri.
Ingi sagði að lúðueldi þeirra Ey-
fírðinga færi sennilega svipað fram
og lúðueldið í Grindavik, „Við get-
vonir við lúðueldi“
um byggt á þeirra reynslu og einnig
reynslu Norðmanna. Ætlunin er að
prófa þessa þekkingu við okkar
aðstæður hér í Eyjafírði."
Að sögn Inga era mannvirki til
staðar á Hjalteyri sem hugsanlegt
er að nýta við lúðueldið. „Við höfum
til afnota gömlu sfldarverksmiðjuna
og einnig gamla lýsistanka sem
mætti ef til vill nota fyrir klak. Við
Hjalteyri er mjög aðdjúpt svo það
er ódýrt að taka sjó af miklu dýpi.
Þetta er ákjósanlegt því slíkur sjór
hefur stöðugt hitastig og fullt seltu-
magn.“
Ingi sagði að loðnueldið á Hjalt-
eyri væri fjármagnað með eigin fé
og styrkjum. Hlutafé væri nú orðið
5.7 milljónir og enn væra menn að
skrá hlutafjárloforð. „Það vita allir
að hér er um að ræða áhættufé en
samt sem áður binda Eyfirðingar
miklar vonir við þessar rannsóknir,"
sagði Ingi að Iokum.
Texti: Helgi Þór Ingason