Morgunblaðið - 01.11.1987, Page 14

14 B
MORGUNBLAÐH), SUNNUDAGUR 1. NÓVEMBER 1987
SINGAPORE
Afburðafólk
eftir pöntun
ISingapore er ekki nóg að menn vinni vel, heldur
stefnir öll þjóðin að yfírburðum ef marka má áróður
opinberra aðila. Hvarvetna á snyrtilegum götunum
getur að líta risastór áróðursspjöld eða gríðarstóra
borða þar sem borgaramir eru hvattir til að standa
saman til að ná „fullkomnun".
Heitið er á menn að sýna góða hegðan og bæta
framkomu sína, rétt eins og verið væri að eggja skáta.
Þeir sem ferðast um í leigubílum fara heldur ekki í
grafgötur um að bílstjóramir hafí fengið fyrirmæli um
að sýna „þjóðfélagslega ábyrgð“ og „leggja metnað
sinn í að veita góða þjónustu". En á áróðursspjöldunum
er að vísu hvergi minnst á það að heimilt er að refsa
leigubflstjórum eða jafnvel svipta þá atvinnuleyfí ef
þeir verða uppvísir af því að hafa viðhaft niðrandi
ummæli um Singapore og stjómina þar.
Goh Chok Tong aðstoðarforsætisráðherra segir:
„Það var nauðsynlegt að veita þjóðinni tilsögn. Við
munum trúlega heyja herferðir í þá vera næsta áratug-
inn.“ Hann segir brýnt að beita til þess öllum ráðum
að Singapore verði ekki lastabæli.
Sú áherzla sem nú er lögð á, að menn geri sitt ýtr-
asta, kemur í kjölfar annarrar herferðar sem háð var
að framkvæði Lee Kuwan forsætisráðherra. Hann hef-
ur mikla trú á erfðaeiginleikum, og hvatti því eindregið
„gáfað" fólk til að giftast innbyrðis og eiga fleiri böm
en þeir sem era ekki einungis fátækir heldur líka tald-
ir miður vel gefnir. Þó er ekki ljóst hvort þessar
undarlegu tilraunir til þess að kynbæta íbúa Singapore
fara enn fram.
í hvatningarræðu á þjóðhátíðardaginn viðraði Lee
Kuan Yew sjónarmið sín um nauðsyn þess að keppt
yrði að yfírburðum í þjóðlífí Singapore. Hann bað fólk
að gjalda varhug við því að láta glepjast af gildismati
og sjónarmiðum Vesturlanda.
Lee er mjög óánægður með Breta nú um stundir
þótt hann hafí stundað nám í brezkum háskóla og
verið mjög hallur undir þá fyrram. Fyrirmynd hans
era Japanir, sem hann segir að keppi af alhuga að
yfirburðum. Hann skýrði áheyrendum sínum fjálglega
frá japönskum forstjóram, japönskum lífvörðum og
jafnvel japönskum dyravörðum. Lee segir að Vestur-
landabúar séu veiklundaðir og úrkynjaðir.
mMUN0IR90
EFTIRRP
BURJTR,
SKONR I
Dftó'?
Allt ber að sama branni, þörfín fýrir yfírburði í
Singapore, úrkjmjun Vesturlanda og þær ógnir sem
að þjóðinni steðja hið ytra sem hið innra. Lee er mjög
umfram um að þjóðin sé sjálfri sé næg á flestum svið-
um framleiðslu og telur það einu leiðina til að viðhalda
efnahagslegri velgengni. Hann er einnig sannfærður
um nauðsyn þess að vinna til hins ýtrasta úr mikilvæg-
ustu auðlind landsins — hæfíleikum og hugviti lands-
manna. Það hefur leitt til þess að áherzla sú sem lögð
er á þjálfun og menntun er svo mikil að það jaðrar
við ofstæki. Singapore er eflaust eina ríkið i heiminum
þar sem menn fá skattaafslátt fýrir að skara framúr
við háskólanám.
Enn sem komið er hefur ríkisstjórnin fengið sínu
framgengt. En varla er samt hægt að hugsa sér ann-
að þjóðfélag þar sem tekizt hefur jafn rækilega að
koma í veg fyrir fijáls skoðanaskipti án þess að um
hreinræktaða einræðisstjóm sé að ræða.
- STEVE VINES
ÞJÓÐHÖFÐINGJAR
Þegar há-
tígnin er
hiðargasta
úrhrak
Tunku Abdul Rahman, sem
kallaður hefur verið faðir
malæsísku þjóðarinnar, er maður
háaldraður, 84 ára gamall, en
samt er hann óhræddur við að
vekja máls á ýmsu, sem flestir
landa hans þora ekki að tala um.
Hann hefur nú lagt til, að stofn-
aður verði dómstóll, skipaður
nokkram valdamönnum, til að
dæma í málum þeirra ráðamanna
annarra, sem bijóta af sér eða
verða konungdæminu til skamm-
ar með framferði sínu.
Rahman er afkomandi kon-
ungsættarinnar í Kedah-fylki en
alls era erfðaQölskyldumar fímm
og skipta með sér völdunum á
fimm ára fresti. Rahman hefur
hins vegar miklar áhyggjur af
því og ekki að ástæðulausu, að
svörtu sauðimir meðal þessa
fólks séu orðnir fleiri en góðu
hófí gegnir.
Ástandið lýsir sér best í því,
að núverandi konungur, súltan-
inn Mahmood Iskander af
Johore, hefur tvisvar verið
dæmdur fyrir manndráp en verið
náðaður í bæði skiptin af föður
sínum. Verða afbrotin tæpast
afgreidd sem yfírsjónir ungs
manns því að framkoma hans
hefur lítið batnað með árunum.
Nýlega var hann í heimsókn
í olíuríkinu Brunei og við komuna
þangað hafði hann sitthvað út á
heiðursvörðinn að setja. Sendi-
herra Malasíu í Brunei skaut því
að honum, að svona aðfinnslur
væru ekki beint viðeigandi en
með þeim afleiðingum einum, að
hann var sendur heim með næstu
flugvél.
Fyrir nokkru kom það fyrir,
að maður af malæsísku kon-
ungakyni gerði út um ágreining
sinn við forstöðumann í golf-
klúbbi með því að misþyrma
BHNNRÐ
RÐ
HRNPSRMR
honum þannig, að hann varð að
fara á sjúkrahús en í malæsísku
fjölmiðlunum var ekkert sagt frá
atburðinum enda ekki venjan
þegar fína fólkið á í hlut.
Einn súltaninn er alræmdur
fyrir fjárhættuspil. í fyrra tapaði
hann 800.000 dollurum í London
og brá þá á það ráð að hringja
í forsætisráðherrann og lofa hon-
um 5.000 ekra skógarsvæði gegn
því, að hann ríkið borgaði fyrir
hann brúsann. Fyrir tíu áram
gerði hann þó enn betur en þá
tapaði hann 2,4 milijónum doll-
ara í Las Vegas.
Þessi sami súltan var nýlega
í London og átti heldur óhægt
með að komast þaðan því, að
hann hafði lent í höndunum á
okurlánuram, sem heimtuðu af
honum hálfa milljón dollara og
engar reQar. Aftur hringdi hann
í forsætisráðherrann með boð um
meira skógarhöggssvæði en sagt
er, að í þetta sinn hafí honum
ekki verið svarað.
Þótt konunglegi skarinn í
Malasíu virði hvorki lög né rétt
era engar líkur á, að honum
verði haldið í skefjum. Lögum
samkvæmt er ekki hægt að leita
réttar síns gagnvart þjóðhöfð-
ingjanum og Rahman hefur bent
á, að „þjóðhöfðinginn getur kom-
ist upp með að drepa þegna
sína“. Rahman er maður kurteis
og lét þess ógetið, að það er ein-
mitt það, sem hefur gerst.
PÓLLAND
Það er aðeins að byija
að bóla á sannleikanum
egar dauðinn fór að ósýnilega
manninum, varð hann sýni-
legur á ný. Lesendur H.G. Wells
muna vafalaust eftir þessu atviki,
fólkinu, sem sá fyrst ógreinilegar
útlínur æða og sina verða til í lausu
lofti, síðan limi, höfuð og húð þar
til látinn, ungur maður lá fyrir
fótum þess.
Ritskoðarar eru ósýnilegir
menn og það er líka þannig með
þá, að þeir verða smám saman
sýnilegir þegar þeim þverr líf og
kraftur. Pólland á okkar tímum
er ágætt dæmi um þetta. í nokkur
ár hafa blöð og tímarit, sem hafa
að vísu leyfí stjómvalda en eru
þó andvíg þeim í raun, t.d. ka-
þólska útgáfan, merkt staðinn þar
sem ritskoðaramir hafa látið til
sín taka.
Ég hef fyrir framan mig eintak
af „Res Publica", fræðilegu tíma-
riti, sem kirkjan gefur út. í grein,
sem fjallar á gagnrýninn hátt um
stjómmálaskoðanir Bertolts
Brecht, kemur þetta allt í einu
eins og skrattinn úr sauðarleggn-
um: (...) („Lög frá 31. 7. ’81 um
eftirlit með Qölmiðlun og annarri
starfsemi, 2. kafli, grein 3; Lög-
birtingablaðið nr. 20, grein 99;
1983, Lögbirtingablaðið nr. 44,
grein 204.“)
Þegar þessu innskoti lýkur er
haldið áfram að fjalla um efnið
og það fer ekki framhjá lesendum,
að þama hafa ritskoðarar ríkisins
klippt út setningu. Ég hef séð
greinar í blöðum, sem vora aðeins
ein forvitnileg fyrirsögn, síðan of-
angreindar tilvitnanir og ekkert
annað: Öll greinin hafði verið
bönnuð. Yfirvöldunum líka ekki
þessar tilvitnanir en þau láta sér
þær lynda. Ritskoðunin er orðin
sýnileg — og máttlausari.
Blöð og tímarit hins opinbera,
kommúnistaflokksins eða stjóm-
arinnar, eiga náttúrulega minna á
hættu.
Það sést ekki beint hvar ritskoð-
aramir hafa beitt skærunum þótt
þeir geri það vissulega þar sem
annars staðar en samt eru ógreini-
legar útlínur ósýnilega mannsins
líka famar að birtast þar.
Vikuritið „Polityka", sem mið-
stjóm kommúnistaflokksins gefur
út, birti nýlega langa grein um
efni, sem hingað til hefur ekki
mátt minnast á og jaðraði við
dauðasynd að nefna: Um griða-
sáttmála nasista og Sovétmanna.
Hann var undirritaður 23. ágúst
árið 1939 og eins og allir vita,
fylgdu honum leynileg ákvæði um
skiptingu Póllands milli „áhrifa-
svaeða“ Þjóðveija og Sovétmanna.
Leyniákvæðin og ítarlegur
samningur, sem siðan var gerður
um skiptinguna, hafa ekki verið
nefnd á nafn opinberlega í Póll-
andi í nærri hálfa öld en Duracz-
ynski prófessor, höfundur
greinarinnar, ákvað að reyna að
flalla um þau á eins varfærinn
hátt og hugsast gat. Útkoman var
þessi:
„Af þýskum heimildum má
ráða, að griðasáttmálanum hafi
fylgt leynileg ákvæði um skiptingu
Austur-Evrópu í „áhrifasvæði"
beggja ríkjanna. Sovétmenn hafa
ekki staðfest sannleiksgildi þess-
ara skjala (...)“
Þessar upplýsingar koma varla
Pólveijum á óvart enda hafa þeir
vitað um leyniákvæðin síðan þau
voru gefín út á Vesturlöndum árið
1948. Hér skipta þó tvö atriði
miklu máli. Það fyrra er
náttúrulega (...) í
fyrsta sinn kemur það
fram í flokksriti hvar rit-
skoðunina hefur borið
niður og þar með er hún
orðin sýnileg.
Hitt atriðið er það,
sem ritskoðaramir
leyfðu prófessomum að
skrifa áður en þeir
skelltu á hann (...).
Gorbachev hefur sagt,
að það ættu ekki að fyr-
irfínnast neinar „auðar
síður“ í sögunni um sam-
skipti Pólveija og
Sovétmanna og
„Polityka" er augljós-
lega farin að fylla upp í
þær.
„Glasnost" eða „hin
opna umræða" er ekki
síst mikilvæg fyrir það,
að hún felst í því að við-
urkenna opinberlega
það, sem allir vita. Þögn-
in og lygamar eru
homsteinar einræðisins. Að segja
sannleikann um söguna er að
minnsta kosti forsenda eðlilegrar
utanríki8stefnu og það er þess
vegna sem Pólveijar — pólskir
sagnfræðingar — hafa gefíð Sov-
étmönnum langan lista yfír „auðu
síðumar": Hreinsanimar í pólska
kommúnistaflokknum; Qölda-
morðin í Katjm-skógi; örlög þeirra
Pólveija, sem voru fluttir til Sov-
étríkjanna eftir 1939; framkoma
Sovétmanna meðan á uppreisninni
í Varsjá stóð; nauðungarílutning-
ur og „réttarhöldin" yfír leiðtogum
pólsku andspymuhreyfíngarinnar
eftir stríð og fleira og fleira.
Griðasáttmáli nasista og Sovét-
manna er líka á þessum lista.
- NEAL ASCHERSON