Morgunblaðið - 01.11.1987, Side 25

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 1. NÓVEMBER 1987
B 25
Þeir sem skilja
þurfa enga skýringu
Morgunblaðið/Þorkell
Breski huglæknirinn Matthew Manning. Hann þykir nú einna fremst-
ur á sínu sviði á Vesturlöndum.
Viðtal við breska
huglækninn
Matthew Manning
BRESKI huglæknirinn Matthew
Manning fæddist fyrir þrjátíu og
tveimur árum. í bernsku hans
varð vart undarlegra fyrirbæra
á heimilinu. Húsgögn fíuttust til,
torkennileg skrift birtist á veggj-
um. Ærslandaf yrirbrigði þessi
voru rakin til piltsins unga. Hann
náði brátt nokkru valdi á furðu-
legum andlegum hæf ileikum
sinum og tók að beygja skeiðar
með hugarorku sinni og gerðist
miðill fyrir sköpunargáfu
dauðra manna. Um árabil gerðu
visindamenn alls kyns rannsókn-
ir á hugarafli Mannings en engin
einhlft skýring hefur fundist á
því. Fyrir nokkrum árum sneri
Manning sér að þvi að hjálpa
sjúkum og er nú einn virtasti
huglæknir á Bretlandseyjum.
Fer hér á eftir viðtal sem blaða-
maður átti við hann á dögunum.
Manning var fyrst spurður hvort
ærslandafyrirbrigðin gerðu enn
vart við sig.
Nei, þau hafa alveg hætt. Eftir
að ég byijaði á huglækningum er
eins og stráksskapurinn í mér birt-
ist á annan hátt.
En eru ærslandafyrirbrigðin
og lækningamátturinn sprottin
af sömu rót?
Ég veit ekki. Þetta er eitthvað
innra með mér sem brýst svona út.
Ég held það sé ekki utanaðkom-
andi. Ég tek venjulegar einfaldar
skýringar fram yfir aðrar. Að vísu
get ég ekki fundið eðlilega skýringu
á því að ég skuli hafa getað skrifað
arabisku reiprennandi og tel þess
vegna að í því tilviki hafí eitthvað
utanaðkomandi komið við sögu.
Bók þin The Link heitir í
islenskri þýðingu Tveggja heima
tengsl. Hvaða tvo heima ertu að
tengja?
Eg held það væri kannski heppi-
legra að tala um að ég tengdi tvenns
konar veruleika; það er að segja
efnislegan og andlegan veruleika.
Ekki að hér sé um tvo óskylda
heima að ræða.
Engin dæmi þess að hug-
lækningar skaði fólk
Gætirðu sagt mér eitthvað af
niðurstöðum rannsókna á lækn-
ingaaðferðum þinum?
Ég byrjaði á huglækningum eftir
að hafa unnið í mörg ár með tilrauna-
glös og plastflöskur. Mig langar að
lýsa einni tilraun sem gerð var í Tex-
as árið 1978. Vísindamennimir höfðu
ræktað krabbameinsfrumur á til-
raunastofunni. Þær voru í glerflösku
og festust innan á glerið ef þær voru
lífs en annars féllu þær í vökva í
flöskunni. Síðan voru útbúnar þijár
flöskur, ég einbeitti mér að einni
þeirra, venjulegur maður að annarri
og sú þriðja stóð á borði. Við gerðum
þessa tilraun 30 sinnum. í 27 skipti
gerðist nokkuð furðulegt. Sýnið, sem
ég einbeitti mér að, sýndi aukinn
fjölda dauðra fruma um 200 til 1200
prósent. Þetta er erfitt að skýra.
Slíkar tilraunir hef ég endurtekið
margoft með ýmsum vísindamönnum
og niðurstöður hafa ætíð verið svipað-
ar.
Ein tilraun var þannig að ég fékk
tíu manna hóp sjúklinga í hendur sem
allur þjáðist af varanlegum sársauka.
Síðan var hópnum skipt í tvennt,
fimm í hvorum hópi. Því næst lækn-
aði ég helminginn, en þóttist vera að
lækna hinn. Þannig að allir sjúkling-
amir tíu héldu að verið væri að lækna
þá. Niðurstaðan var sú að einunjis
þeir sem ég læknaði í raun fengu
bata.
Þannig að trú manna á lækningu
skiptir ekki máli?
Augljóslega ekki. Stundum tekst
mér að lækna sjúklinga, sem hafa
enga trú á mér og stundum get ég
ekki hjálpað þeim sem trúa af sann-
færingu. Á hinn bóginn sakar yfirleitt
ekki að sjúklingamir trúi á lækning-
una og það vita allir læknar.
En hvemig stendur á því að
máttur þinn vinnur á krabbameins-
frumum en ekki vergulegum
frurnum?
Ég held það hljóti að vera vegna
þess að mér er stjómað að einhveiju
leyti. Ég veit ekki um nokkum mann
sem hefur skaðast af völdum hug-
lækninga. En til eru dæmi um að
venjulegir læknar skaði sjúklinga.
Hvemig stóð á þvi að þú ákvaðst
að hætta að taka þátt i tilraunum
á tilraunastofum og byijaðir hug-
lækningar?
Á miðjum áttunda áratugnum
vann ég mikið með vísindamönnum
við alls kyns tilraunir. En ég hafði
ekki nokkum minnsta_ áhuga á því
sem ég var að gera. Ég var beðinn
um að hafa áhrif á alls kyns tæki
og þeir vildu meira að segja athuga
hvort ég gæti haft einhver áhrif á
tölvuprógrömm. Einnig virtist mér
að margt af því, sem ég var látinn
, gera, væri neikvætt og hálfgerð nið-
urrifsstarfsemi. Það var alltaf verið
að athuga hvort ég gæti stoppað eitt-
hvað eða brotið eitthvað og mér leið
eins og sýningarapa. Vísindamenn-
imir voru oft frekar að skemmta sér
heldur en að reyna að læra eitthvað.
Það rann upp fyrir mér að ég yrði
að hætta þessu og snúa mér að ein-
hveiju venjulegu, gerast lestarstjóri
eða eitthvað.
Hugljómun í Himalaya
Ég fór til Indlands til að finna alla
þá andans menn sem ég hafði heyrt
um að væm þar. Þá fann ég reyndar
ekki, en ég varð fyrir merkilegri
reynslu í Himalaya-fjöllum. Morgun
einn hafði ég gengið upp á flallstind
til að ljósmynda sólarupprásina. Allt
í einu varð ég fyrir yfirskilvitlegri
reynslu sem erfitt er að lýsa. Mér
fannst ég vera fullkominn hluti af
öllu sem í kringum mig var. Ég fékk
mjög sterkt á tilfinninguna að ein-
hvers konar tilvist umlyki mig, ég
veit ekki hvers konar veruleiki þetta
var. Ég fann hjá mér mjög sterka
hvöt til að gera það sem mér þætti
rétt, en ekki það sem aðrir vildu láta
mig gera. Ég ætti að gera eitthvað
nytsamlegt sem kæmi öðrum að
gagni.
Mér varð einhvem veginn ljóst að
lækningar í víðasta skilningi ættu
fyrir mér að liggja. Þá vissi ég ekk-
ert um huglækningar. Þegar ég svo
kom heim sagði ég við þá vísinda-
menn sem ég hitti: Ég er ekkert
sérstaklega á móti tilraunum ykkar
ef ég fæ sjálfur að ráða tilhögun
þeirra. Ég sagðist hafa áhuga á að
vinna með lífkerfí.
Þannig atvikaðist það að á árunum
1977-82 tók ég þátt í tilraunum þar
sem ég hafði áhrif á hvata, blóð-
frumur, krabbameinsfrumur og
annað slíkt. Svo kom að ég hugsaði
með mér: Ef ég get haft þessi áhrif
á lifandi frumur hvers vegna ekki
þá lifandi fólk?
Ertu búinn að marka þér lífsfar-
veg, með þvi að reka eigin
huglækningastofu i heimabæ
þínum?
Huglækning er mjög vítt hugtak
og nú stend ég á krossgötum. Ég er
farinn að sjá að svo mörg líkamlegra
vandamála, sem heija á fólk, eiga
rætur sínar í streitu, tilfinningavand-
ræðum og sambandi fólks hvert við
annað. Þess vegna eyði ég nú minni
tíma en áður á læknastofunni og ein-
beiti mér í vaxandi mæli að því sem
læknar kalla forvamarstarf. Ég reyni
að kenna fólki hvemig á að komast
hjá veikindum. Ég kenni slökun og
hvemig maður fer að því að losna
viðstreitu.
Áður einbeittirðu þér að ein-
staklingnum. Ætlarðu nú að snúa
þér í auknum mæii að stærri hópi?
Það er í grundvallaratriðum rétt.
Ég hyggst snúa mér að því að lækna
samfélagið fremur en að lækna ein-
ungis einstaklinginn. Þegar ég held
fyrirlestra eða námskeið nægir að
einungis tíundi hluti viðstaddra taki
mark á mér og það er strax nokkur
árangur.
Er streitan fylgifiskur vestræns
þjóðfélags frekar en þess sem þú
kynntist til dæmis í Indlandsferð-
inni forðum?
í öllum þjóðfélögum, sem ég he_f
kynnst, er til taugastrekkt fólk. Á
Indlandi er ef til vill öðruvísi streita
en á Vesturlöndum. Streita sprettur
af sambandi fólks, hvort sem um er
að ræða samband hjóna, foreldris og
bams eða vinnuveitanda og starfs-
manns. Einnig er svo mikið um alls
kyns misskilning á milli fólks. Maður
telur náungann vita hvað maður er
að fara án þess að svo sé og svo fram-
vegis. Við emm ekki í nægu sam-
bandi hvert við annað.
Vísindamenn þröngsýnir
Heldurðu að aflið í þér verði
einhvern tímann skýrt með að-
ferðum vísindanna?
Ég veit það ekki, en ég sé heldur
ekki hvers vegna það er svo mikil-
vægt. Ég held að kraftur eða náðar-
gjöf af þessu tagi sé mun algengara
en flestir gera sér grein fyrir. Þetta
er líkt og með hæfileikann að geta
spilað á hljóðfæri. Allir geta lært
það, en fáir verða einleikarar. Ég er
einn af þeim sem hafa þessa náttúru-
legu hæfíleika.
Ég get nefnt þér dæmi af hjúkr-
unarkonu sem ég þekki. Hún stóð
fyrir námskeiði ( Bandarílqunum um
það hvemig snerting gæti hjálpað
sjúklingum. Ein af tilraununum, sem
hún gerði, sýndi að þegar hjúkr-
unarkonurnar fóru höndum um
sjúklingana þá óx hlutfall hemo-
glóbíns ( blóði sjúklinganna. Hemo-
glóbin flytur súrefni um æðar fólks
og ég held ekki að hjúkrunarkonum-
ar hafi verið gæddar neinum sérstök-
um hæfíleikum. Ég held að fyrirbrigði
af þessu tagi séu mun algengari en
fólk heldur. Einnig gerir fólk sér
ekki grein fyrir því að þessir hlutir
hafa verið rannsakaðir mjög mikið
af vísindamönnum.
En niðurstöðunum er oft ekki
flíkað. Ég reyni að afhjúpa allt hið
dularfulla sem fólk sér við huglækn-
ingar og skyld fyrirbrigði. Ég held
að það, sem að baki lækningunum
býr, sé eitthvað einfalt og eðlilegt.
Við ættum öll að geta notfært okkur
þetta og gert okkur lífið bærilegra.
Ég hætti að taka þátt í tilraunun-
um fyrir fimm árum vegna vaxandi
efasemda um vísindin eins og. ég
kjmntist þeim. Vísindi ættu að rann-
saka fyrirbrigðin með opnum huga.
En vísindamenn ganga til verks með
því hugarfari að þeir viti hvemig
heimurinn sé og ef þeir sjá eitthvað
sem ekki passar inn í heimsmjmd
þeirra þá loka þeir augunum.
Það sem kannski gerði útslagið var
sjónvarpsþáttur Johnny Carsons i
Bandaríkjunum. Ég sat eitt kvöld og
horfði á viðtal í þættinum við flöl-
bragðaglímumann. Carson spurði
glímumanninn hvort íþrótt hans væri
ekki bara sjónhverfing. Þá gaf glímu-
maðurinn snjallt svar sem ég held
raunar að hafi ekki verið frá honum
ættað: Fýrir þá sem skilja er skýring-
ar ekki þörf. Fyrir þá sem ekki skilja
mun engin skýring nægja. Þama sá
ég viðhorf margra vísindamanna í
hnotskum. Þeir, sem þegar trúðu á
mig, notuðu tilraunimar til að stað-
festa eigin trú. Þeir, sem ekki trúðu
mér, hunsuðu niðurstöðumar eða létu
undir höfuð leggjast að birta þær.
Þetta em falsvísindi að mínum dómi.
Dæmi má taka af John Taylor,
stærðfræðingi frá Lundúnaháskóla.
Upphaflega vann hann mikið með
Uri Geller. Hann skrifaði heilmikla
bók um Uri Geller og starf sitt með
honum og ýmsum öðrum. Mjög at-
hyglisverða bók. Og Taylor var mjög
I mun að lýsa hversu varfæmislega
hann hefði skipulagt rannsóknimar
til að koma í veg fyrir svindl. Nokkr-
um árum síðar snerist honum hugur.
Hann hlýtur að hafa hugsað sem
svo: Ég get ekki skýrt þetta og þess
vegna getur þetta ekki staðist. Þess
vegna skil ég vel að Uri Geller sé
efins um starf vísindamanna og ég
held hann hafi komist að svipaðri
niðurstöðu og ég þó hann hafi síðan
farið út á aðra braut.
Hefurðu aldrei velt því fjmir þér
að læra sjálfur læknisfræði?
Jú, rejmdar hef ég oft velt þvf fyr-
ir mér og hver veit, kannski ég eigi
eftir að gera það einhvem tímann.
En ástæðan fyrir því að ég hika við
að læra læknisfræði er sú að ég ótt-
ast að ef ég vissi miklu meira á
rökrænan, skjmsamlegan máta um
hvemig líkaminn starfar þá gæti það
komið niður á lækningamætti mínum.
Rökræni hlutinn af mér mjmdi þá
staldra við og segja: Hejirðu, bíddu
nú við, þetta getur ekki verið. Tveir
bestu vinir mínir eru rejmdar læknar
og ég held þeim fínnist ekki svo mik-
ill munur á því sem ég er að gera
og því sem þeir eru að gera. Við rejm-
um allir að hjálpa fólki en á mismun-
andi hátt.
Nú berast fréttir frá Vestur-
Þýskalandi sem segja að æska
landsins sökkvi sér i alls kjms kukl,
andaglas og djöfladýrkun. Hvern-
ig getur maður greint á milli
sannra hæfileika og fúsks?
Ég held að mjög stór hluti ungmenna
á Vesturlöndum sé að reyna finna
tilgang með lífinu. Það vantar aug-
Ijóslega jákvæða leiðsögn fyrir þetta
fólk.
Ég mjmdi aldrei taka undir neitt
af því tagi sem þú lýsir. Ég held það
sé miklu betra að rejma að gera eitt- '
hvað jákvætt og njrtsamlegt. Þess
vegna hef ég heldur ekki áhuga á
því sem ég gerði fyrir fimmtán árum.
Að beygja skeiðar og þvíumlíkt kom
engum að notum. Mér finnst eins og
allt sem fyrir mig hefur komið (lífinu
hafi verið líkt og skref í átt til þess
sem nú er. Kannski er huglækningin,
sem ég stunda nú, einungis áfangi
að einhverju öðru.
Ég hef nýlega lesið bók eftir
bandarískan geðlækni, Jerry
Jampowsky, sem heitir Ást er að fá
útrás fyrir óttann. í henni segir höf-
undur að fólk leitist við að kenna það
sem það vill sjálft læra. Þannig er
þessu farið með mig, held ég. Það
sem ég er að kenna núna er það sem
ég hef áhuga á að læra meira um.
Trúarbrögð og stjóramál
leysa engin vandamál
En værir þú sjálfur reiðubúinn
að taka þátt i stjómmálum i hefð-
bundnum skilningi?
Ég er fullkomlega efins um stjóm-
mál; ég held ekki að stjómmál Ieysi
nein vandamál. Skipulögð trúarbrögð
og stjómmál skapa fleiri vandamál
en þau leysa. Svara við vandamálum
er ekki að leita til vinstri, hægri eða
í miðju. Eina leiðin til að leysa vand-
ann, og þama er alheimsvandi á ferð,
er með andlegum aðferðum. Fólk, til
dæmis í Bretlandi, virðist einungis
sjá hvað er á seyði í þeirra eigin
landi. Það nægir að horfa á þróun á
fjármálamarkaði undanfarið til að sjá
hversu löndin eru háð hvert öðm.
Okkur verður að lærast að rífa niður
múra milli þjóðflokka og trúarhópa
og sjá hvað við eigum sameiginlegt,
en ekki sífellt að l(ta á það sem skil-
ur okkur að.
Ég hef komist að þeirri niðurstöðu
að ég geti haft miklu meiri áhrif ef
ég held mig utan við skipulagðar
hrejrfingar. Ef ég færi að skipta mér
af stjómmálum er ég hræddur um
að ég mjmdi samlagast kerfínu. Ég
neita einnig að taka þátt í starfsemi
skipulagðra huglækningasamkundna
í Bretlandi. Ég reyni eftir fremsta
megni að hrista af mér alla áhang-
endur sem kjmnu að l(ta á mig sem
einhvem „gúrú". Ég rejmi að koma
fólki í skilning um að ég er fullkom-
lega eðlilegur og fer oft út á kvöldin
til að fá mér bjór. Ekki síst þess vegna
hef ég náð til svo margra. Fólki finnst
ég venjulegur, en ekki neinn furðu-
fugl sem lifír á baunum eða reykir
undarlegar jurtir.
En hefur þú hitt jafningja þinn
hvað hugarmátt snertir?
Það kemur varla fyrir og það er
af yfírlögðu ráði gert. Ég vinn mína
vinnu má segja og svo vil ég fara
heim til fjölskyldunnar frekar en að
setjast niður og ræða efni sem tengj-
ast starflnu. Vissulega em margir,
sem hafa þennan hæfileika, en hug-
lækningar taka á sig ýmsar myndir
og ekki eru allir sem lækna á sama
máta og ég með því að snerta fólk
með höndunum. Einnig hefur komið
fyrir að einhver hefur leitað lækninga
hjá mér og svo hefur hann byijað
sjálfur að lækna aðra.
Hvernig er það, vex hugarafli
þinu smám saman ásmegin?
Nei, það hefur nú náð einhvers
konar jafnvægi að því er ég tel. Einn-
ig hef ég fullt vald yfir hæfileika
mínum nú og get skrúfað frá og fyr-
ir ef svo má að orði komast.
Viðtal: Páll Þórhallsson.