Morgunblaðið - 26.11.1987, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 26. NÓVEMBER 1987
Sinfóníuhljómsveit íslands:
Spænskur blær og
fantasía frá Túnis
Yfirbragð tónleika Sinfóníu-
hljómsveitar íslands í kvöld í
Háskólabíói verður með óvenjuleg-
um hætti: Frumflutt verður nýtt
verk eftir Mist Þorkelsdóttur, Pétur
Jónasson, gítarleikari, leikur einleik
í gítarkonsert eftir Joaquin Rodrigo
og flutt verður í fyrsta skipti hér-
lendis sinfónía nr. 1 eftir William
Walton.
Mist Þorkelsdóttir er eitt okkar
jmgstu tónskálda. Verk hennar hafa
vakið athygli og hún hlaut m.a. 2.
verðlaun í samkeppni Ríkisútvarps-
ins fyrir ung tónskáld 1985. Ég
hitti hana að máli eftir fyrstu æf-
ingu hljómsveitarinnar á verki
hennar „Fanta-Sec“ og innti hana
eftir því, hvort það hljómaði eins
og hún hefði gert ráð fyrir:
Vona að áhrifin
skili sér
„Ég var hissa á sumu, og annað
vissi ég um,“ sagði Mist. „í raun
er erfítt fyrir mig að segja til um
það hvemig mér fannst; ég hlustaði
ekki á verkið í heild, heldur á ein-
staka þætti þess og þá fyrst og
fremst á þá, sem mér fínnst að
þyrftu að koma sterkar út. Þetta er
í fyrsta sinn, sem ég skrifa fyrir
sinfóníuhljómsveit og ég vona að
mér takist að koma til skila þeim
áhrifum sem ég varð fyrir, þegar
ég samdi verkið. — Og um það er
ég ekki dómbær eftir fyrstu æf-
ingu!“
— En hvaða áhrifum varðst þú
fyrir, sem varð kveikjan að verkinu?
„Eg samdi þetta verk í Túnis í
fyrravor, þegar ég var þar á ferða-
lagi. Þetta er eins konar fantasía
um sjóinn þar. Þetta er sögufrægur
staður og úti fyrir ströndum em
Ódysseifur og sýrenumar en söngur
þeirra dró sjómenn til glötunar. Það
er heitt og sjórinn er endalaus, blár
og heitur, það gerist ekkert nema
einstaka sinnum kemur stór alda.
— Þetta verk endurspeglar þessa
tilfínningu og þessi áhrif: Sagan er
akkúrat um þennan sjó, sem er allt
öðra vísi heldur en sjórinn heima,"
sagði Mist Þorkelsdóttir, um nýj-
asta verk sitt. Það tekur um átta
mínútur í flutningi.
Auk þessa verks er Mist að skrifa
annað tónverk, sem hún vildi ekki
tjá sig um og einnig hún kennir í
Tónmenntaskólanum og Tónlistar-
skólanum í Garðabæ.
Pétur Jónasson, gítarleikari, hef-
ur um þriggja ára skeið búið í
Alicante-héraðinu á Spáni, þar sem
hann hefur numið enn frekari gítar-
leik og tekið þátt í tónleikahaldi.
Hann hefur gert víðreist með gítar-
inn og haldið tónleika í Evrópu,
Ameríku og Asíu. Hann var valinn
úr stóram hópi til að taka þátt í
narhskeiði hjá Andrés Segovia í Los
Angeles í fyrra. Nú hefur hann flutt
heim um sinn, ætlar að stunda tón-
ieikahald hér í vetur en næsta vor
leggja land aftur undir fót. Þá tek-
ur hann upp hljómplötu í Edinborg
með tónlist, sem Hafliði Hallgríms-
son hefur samið fyrir hann og
heldur einnig hljómleika erlendis,
bæði í Bandaríkjunum og á Spáni.
Spænsk stemmn-
ingsmúsík
En hvað segir hann um gítarkon-
sertinn „Fantasia par un gentil-
hombre" eftir spænska tónskáldið
Joaquin Rodrigo?
Pétur Jónasson leikur einleik á gitar með Sinfóníuhljómsveitinni í
kvöld, hljóðfæri, sem sjaldan heyrist í með sinfóníuhljómsveit.
„Þetta er annar tveggja þeirra
gítarkonserta, sem oftast era flutt-
ir. Reyndar era þeir báðir eftir
Rodrigo. Rodrigo er 20. aldar tón-
skáld; hann er enn á lífí og hefur
verið blindur alla tíð. Hann semur
ekki nútímatónlist, heldur er t.d.
þessi gítarkonsert byggður á stefj-
um frá barokktímanum og hljómar
eins og tónlist frá þeim tíma. Þetta
verk var samið fýrir og tileinkað
Andrés Segovia. Þetta er mikil
stemmningsmúsík, sem vekur upp
gamalt, spænskt andrúmsloft.
Ég tengist þessu verki persónleg-
um böndum," sagði Pétur ennfrem-
ur. „Ég hef mikið hlustað á þetta
verk og þetta er þannig stykki, að
þegar maður heyrir það, segir mað-
ur við sjálfan sig: Þetta verð ég að
spila einhvem tímann!“
Þetta er í fyrsta skipti, sem Pét-
ur Jónasson leikur með Sinfóníu-
hljómsveitinni á tónleikum, en 1982
tók hann þátt í Sjónvarpsupptöku
með henni. Hann hefur einnig spilað
20 ára söngafmæli
Tónlist
Jón Ásgeirsson
Skólastarf á íslandi hefur að
miklu leyti verið rúið allri list,
nema þá helst er nam vísnagerð.
Einstaka sinnum munu skóla-
sveinar hafa staðið fyrir samsöng
og leiksýningum en sjálft skóla-
námið að öðra leyti verið fræð-
astagl, þar sem listumsvif vora
talin ófín og gáfuðu fólki lítt sæm-
andi. Kunnátta í stærðfræði og
latínu var notuð sem eins konar
gáfnapróf og sú ein listgrein kom
til álita, að semja góða íslenskurit-
gerð. í sögu var getið að nokkra
helstu rithöfunda og önnur menn-
ingaramsvif eins og tónlist höfðu
ekki mikið meira pláss en að sagt
var frá því að Beethoven hefði
orðið heymarlaus, Schumann geð-
veikur og Bach átt 22 böm.
Myndlist var harla létt metin enda
var teiknihæfíleikinn eitthvað sem
mönnum var gefið og ásamt því
að vera músíkalskur, þá komu
vitsmunir og kunnátta því máli
ekki við.
Þetta viðhorf hefur því miður
ekki verið kveðið niður, þrátt fyr-
ir að listumsvif hafi aukist mjög
mikið á síðari áram, og margir
skólamenn skilji að listuppeldi er
mikilvægt fyrir tilfínningalegan
þroska mannsins og andlegt jafn-
vægi hans. Það væri verðugt
athugunarefni að rannsaka áhrif
kórs eins og þess sem nú er að
halda upp á 20 ára starfsafmæli
sitt við Menntaskólann í
Hamrahlíð. Rektorar skólans hafa
stutt vel við starfsemi kórsins en
meistari verksins er Þorgerður
Ingólfsdóttir og þegar litið er yfír
sögu kórsins er ljóst að hún er
snillingur í því að laða fram und-
ur fagran söng, þó megínhluti
söngmánna hafi litla reynslu og
kunnáttu og séu raddlega lítt
þroskaðir.
Það er ekki aðeins að söngur
unga fólksins sé fallegur og
hreinn í hljóman, heldur er hann
og gæddur sérkennilega fíngerðri
innlifun og æskuglaðlyndi sem
tekur til hjartans. Listamaðurinn
Þorgerður Ingólfsdóttir hefur ekki
aðeins laðað til sín söngfólk, því
tónskáld hafa hrifist og samið
margvísleg tónverk fyrir kórinn
sem þannig hefur verið virkur í
skapandi framvindu íslenskrar
tónsköpunar, allt frá 1970, er
Þorkell Sigurbjömsson sendi Þor-
gerði lag sem hann kallar Trölla-
slag handa hálftröllum í
Hamrahlíð og flutt var nú í tilefni
aftnælisins.
List er máttug og um það vitn-
ar frægð kórsins erlendis. Það era
trúlega ekki margir menntaskólar
í heiminum sem geta státað af
jafn góðum kór og frægð kórsins
er ekki aðeins vitnisburður um
að vel hafí verið unnið, heldur og
mikill álitsauki fyrir skólann í
heild, svo að nú nefna ménn í
sömu andrá skólann og kórinn í
Hamrahlíð.
Aftnælistónleikamir vora stór-
kostleg tónlistarhátíð og hinn
fagri söngur unga fólksins var
þranginn af ást, gamni, alvöra
og æskugleði. Kristinn Sigmunds-
son er hóf sinn söngferil með
kómum söng nokkur lög og hreint
sló alla „útaf laginu" með feikna
glæsilegum söng sínum, studdur
af Catherine Williams píanóleik-
ara. Yfírfullur salurinn í Mennta-
skólanum við Hamrahlíð er tii
vitnis um að fólk kann að meta
starf Þorgerðar og þakkar henni
og kómum fyrir góðar stundir og
vill eiga von í enn meiri söng.
Staðgreiðslukerfi skatta:
Skattkort eldri
borgurum til
hagræðingar
FÉLAG eldri borgara hélt nýver-
ið félagsfund, þar sem kynnt var
hið nýja staðgreiðslukerfi skatta
og hvemig það snýr að eldri
borgurum. Fundurinn var hald-
inn í súlnasal Hótel Sögu og var
salurinn þétt setinn gestum. Á
fundinn mættu fulltrúar frá stað-
greiðsludeild ríkisskattstjóra,
þeir Skúli Eggert Þórðarson og
Jón Zophaníasson. Höfðu þeir
framsögu á fundinum og svömðu
fyrirspurnum.
Nýlega var öllum ellilífeyris-
þegum sent bréf frá ríkisskatt-
stjóra, þar sem þeim var gerð grein
fyrir nýju fyrirkomulagi varðandi
greiðslu skatta, að því er þá varð-
aði. Mörgum þótti þetta bréf óljóst
og var mörgum fyrirspumum beint
til skattayfirvalda. Að sögn Haralds
Steinþórssonar, sem var fundar-
stjóri á fundinum var þetta ástæða
þess að félagið boðaði til fundarins.
Taldi Haraldur að hið nýja kerfi
ætti á margan hátt að verða mönn-
um til hægðarauka.
í upphafí erindis síns rakti Skúli
aðdragandann að setningu regln-
anna um staðgreiðslukerfíð. Hann
skýrði síðan meginreglur hins nýja
skattkerfís. Eitt aðalatriði hinna
nýju reglna era hinir svokölluðu
launagreiðendur og launamenn.
Hlutverk launagreiðanda er að
ákveða skatta launamanna, halda
skattinum eftir af launum og koma
til rétthafa. Hlutverk launamanns
er hins vegar að upplýsa um að-
stæður og réttindi sín með afhend-