Morgunblaðið - 10.12.1987, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 10. DESEMBER 1987
ga* Ileiðtogafundurinn í washington
Ávarp Ronalds Reagan Bandaríkjaforseta:
Draumurínn um frið
tengir þjóðirnar saman
Hér birtist i heild ávarp, sem
Ronald Reagan Bandaríkjafor-
seti flutti í Hvita húsinu á þriðju-
dag eftir að hafa ritað undir
samninginn um upprætingu
skamm- og meðaldrægra eld-
flauga.
Bandaríski heimspekingurinn
Ralph Waldo Emerson skrifaði eitt
sinn: „Það er ekki til nein mannkyns-
saga, aðeins persónusaga." Hann
átti við, að það væri ekki nóg að
tala um mannkynssöguna sem ein-
falda rás viðburða. Mannkynssagan
er, þegar allt kemur til alls, vitnis-
burður um viljastyrk mannsins og
djörfung, þrár manna og kvenna,
sem Guð almáttugur hefur gefið
ódauðlega sál og fijálsan vilja.
í dag höfum við, aðalritarinn fyrir
hönd Sovétríkjanna og ég fyrir hönd
Bandaríkjanna, undirritað fyrsta
samkomulag, sem nokkru sinni hefur
verið gert um upprætingu heillar
tegundar sovéskra og bandarískra
kjamorkuvopna. Við höfum brotið
blað í mannkynssögunni. Og þó
spáðu því margir, sem kallaðir hafa
verið vísir menn, að ógerlegt væri
að ná þessu samkomulagi — of margt
mælti á móti, að það gæti tekist.
En við héldum áfram ótrauðir. Og
ég vona, að aðalritarinn fyrirgefi
mér, þó að ég segi frá því, að á dimm-
ustu stundunum — þegar svo leit út
sem útilokað væri að ná samkomuiagi
— taldi ég í mig kjark með þvi
að rifja upp orð rússneska stórskálds-
ins Leo Tolstoij, sem skrifaði:
„Hraustustu hermennimir eru þessir
tveir — tími og þolinmæði."
Á næstu dögum munum við ræða
áframhaldandi afvopnun og önnur
mál — og enn mun það kosta tíma
og þolinmæði að ná samkomulagi.
En við upphaf þessara viðræðna er
rétt að hafa í huga, að friður og
öryggi milli þjóða heims er óhugs-
andi án þess að þjóðfélög séu opin,
upplýsingafrelsi ríki, samviskufrelsi,
tjáningarfrelsi og ferðafrelsi. Þannig
munum við að sjálfsögðu ræða mann-
réttindi og svæðisbundin átök, því
að á því leikur enginn vafi, að framtíð
okkar jarðarbama er undir þvi kom-
in, að enginn láti sér neitt mannlegt
óviðkomandi. Ég trúi því, að með
tíma, þolinmæði og viljastyrk takist
okkur að leysa þessi mál. Við verðum
að gera það, ef takast á að tryggja
réttlátan og varanlegan frið.
Tími til að lifa
Þó að þjóðfélagskerfi okkar séu
eins ólík og raun ber vitni, tengir
draumurinn um frið þjóðir Banda-
rikjanna og Sovétríkjanna saman.
Pyrir rúmum 40 árum börðumst við
sem bandamenn í stórstyxjöld. Þegar
fréttin um uppgjöf óvinarins barst
til Moskvu, safnaðist mikill mann-
fyöldi saman fyrir utan bandaríska
sendiráðið. Fólkið fagnaði vináttu
þjóðar — samheija í styijöldinni —
sem sent hafði matvæli, vopn og bíla
í því skyni að hjálpa þjóðum Sov-
étríkjanna, sem barist höfðu af
aðdáunarverðri hreysti og viljastyrk,
að hrekja innrásarherinn á brott.
Ungur bandarískur sendiráðsmaður
sagði seinna frá sovéskum her-
manni, sem var í mannþrönginni og
hrópaði í sifellu: „Nú er tími til að
lifa;“
Á þeim áratugum, sem liðnir eru,
síðan hermanninn dreymdi drauminn
— um tíma til að lifa — hefur honum
of oft verið ýtt til hliðar, ?ð minnsta
kosti hvað varðar raunverulegan frið
á milli þjóða okkar. Við Bandaríkja-
menn höfum samt aldrei hætt að
biðja um frið í bænum okkar. Við
viljum, að um allan heim verði nú
tími til að lifa.
Reuter
Eftir að leiðtogarnir höfðu undirrítað samkomulag sitt um uppræt-
ingu skamm- og meðaldrægra kjarnorkuflauga skiptust þeir á
eintökum sáttmálans til marks um að nú værí hann fullfrágenginn
af þeirra hálfu. Skömmu eftir það fluttu þeir ávörpin, sem birtast
hér á síðunni.
Trúfesti og- fjölskyldan
Aðeins þeir, sem ekki þekkja til
okkar., halda, að í Bandaríkjunum sé
efnishyggjan allsráðandi. Hin eigin-
legu Bandaríki eru ekki stórmarkaðir
yfírfullir af kjöti, mjólk og ofgnótt
allra hluta. Ekki hraðbrautir yfírfull-
ar af bílum. Þau eru land trúfestinnar
og flölskyldunnar. Það má fínna í
kirkjunum okkar, bænahúsunum og
moskunum, á heimilum okkar og
skólum. Mikill rithöfundur komst
þannig að orði: Bandaríkin eru vilj-
inn, sem sprettur undan hjartarótum
manna - allra manna, því að Banda-
ríkjamenn eru komnir alls staðar að,
einnig frá Sovétríkjunum. Við viljum
frið, sem gerir að veruleika þann
draum allra manna að geta alið upp
bömin sín í frelsi og öryggi. Ég trúi
því, að hafi þjóðir okkar beggja þor
og þolinmæði til, munum við koma
á slíkum friði.
Á næstu tveimur mánuðum mun
fólk um víða veröld fagna miklum
trúarhátfðum — hanukkah og jólun-
um. Önnur er minningarhátíð um
frelsið, hin um frið á jörð og elsku
til mannanna bama. Ég vona, að
söguritarar vorra daga muni ekki
láta þess ógetið, að við töldum þenn-
an tíma best fallinn fyrir fundinn.
Þökk fyrir og megi guð blessa
ykkur.
Ávarp Míkhaíls Gorbatsjov:
Það sem nú hefur áunn-
íst er einungís upphafið
Hér fer á eftir í heild ávarp sem
Reuter
Leiðtogar rísaveldanna, þeir Ronald Reagan Bandaríkjaforseti og
Míkhaíl Gorbatsjov Sovétleiðtogi, skiptast hér á nennum eftir að
undirrítun afvopnunarsáttmálans fór fram.
Mfkhaíl Gorbatsjov , aðalrítan
sovéska kommúnistaflokksins
fiutti í Hvfta húsinu á þríðjudag,
eftir undirrítun samningsins um
upprætingu skamm- og meðal-
drægra kjarnorkuflauga.
Ég ávarpa hér landa mína, þegna
Sovétríkjanna. Ég ávarpa bandarísku
þjóðina.
Við Reagan forseti höfum nú und-
irritað samning sem í fyrsta sinni í
sögunni krefst eyðingar tveggja teg-
unda kjamorkuvopna undir ströngu
eftirliti. Ég er viss um að þessi samn-
ingur um algera upprætingu sov-
éskra og bandarískra meðaldrægra
og skammdrægra eldflauga á eftir
að marka söguieg þáttaskil í ann-
álum hinnar eilífu leitar mannsins
að veröld án styijalda.
Við þetta tækifæri vil ég leyfa
mér að vitna eitt augnablik í sög-
una. Það vita máske ekki allir
Bandaríkjamenn að í hita heimsstyij-
aidar, þegar fyrsta skrefíð var stigið
til sovétlýðveldis í Rússlandi 1917,
var formlega lýst yfír tilskipun um
frið. Höfundur hennar, Vladimír
Lenín, stofnandi ríkis okkar, sagði:
„Við emm reiðubúnir til að athuga
hveija tillögu sem kemur um frið á
sanngjömum og traustum grund-
velli." Þetta hefur alla tíð siðan verið
homsteinn sovéskrar utanríkis-
stefnu.
Við minnum einnig á aðra hug-
mynd um þetta — afvopnunina, heim
án styijalda og ofbeldis. Það er hug-
sjón okkar. Því miður er hættan af
kjaraorkuvá enn fyrir hendi. Hún er
enn ægileg. En við trúum á getu
mannsins til að losa sig undan hætt-
unni á sjálfstortfmingu. Það sem
styður slíka trú okkar er hin vakandi
árvekni i heiminum nú gagnvart
þeirri hættu sem hefur vofað yfir
mannkyninu og teflt sjálfri tilveru
þess í tvfsýnu.
Allir hafa rétt
til lífs og hamingju
Hinn heilagi réttur mannsins til
lífsins hefur nú risið í nýjar hæðir.
Og þetta verðum við alltaf að hafa
í huga; umfram allt stjómmálamenn
og þjóðarleiðtogar sem hafa á bak
við sig vilja og völd fólks síns. Fólk-
ið er engin ótiltekin þjóð. Það em
einstaklingar og hver og einn þeirra
á rétt á lífí og hamingju.
Samningurinn sem nú er nýundir-
ritaður f Washington markar mikil-
væg vatnaskil f þróun alþjóðamála.
Mikilvægi hans nær langt út fyrir
það sem við raunverulega höfum
samið um. Ganga okkar að þessum
vatnaskilum hefur verið erfíð. Hún
tók okkur langan tíma og kostaði
miklar röksemdafærslur og kapp-
ræður. Við þurftum að yfirvinna
mikla tilfínningasemi og losa okkur
við marga fordóma. Það _sem nú
hefur áunnist er einungis upphafíð.
Þetta er aðeins upphafið að kjam-
orkuafvopnun, en eins og þið vitið
hefst langt ferðalag ávallt á fyrsta
skrefinu.
Að leggja af stað frá þessari byij-
un krefst áframhaldandi andlegrar
einbeitingar og heiðarlegrar við-
leitni. Það krefst viðleitni að leggja
frá sér ýmsar hugmyndir um örygg-
ismál sem hingað til hafa virst
sjálfsagðar og hafna öllu því sem
kyndir bál vígbúnaðarkapphlaupsins.
í nóvember 1985 sögðum við í
Genf, Reagan forseti og ég, að kjam-
orkustyijöld gæti enginn unnið og
að til hennar mætti aldrei koma. Við
sögðum einnig, að hvorki Sovétríkin
né Bandaríkin sæktust eftir lqam-
orkuyfirburðum. Þetta fékk okkur
til að stfga fyrstu skrefin til sameig-
inlegrar gaumgæfíngar f málinu.
Við treystum hinum bandarísku
viðsemjendum okkar. í sameiningu
höfum við öðlast reynslu sem mun
hjálpa okkur til að leita lausna á
jafnvel enn meira aðkallandi vanda-
málum gagnkvæms og alþjóðlegs
öryggis.
Mikilvægast af öllu er að gera að
veruleika svo fljótt sem unnt er sam-
komulag um verulega fækkun
langdrægra árásarvopna og að halda
áfram að virða gagnflaugasamning-
inn, enn fremur að semja um
upprætingu eiturefnavopna og fækk-
un hefðbundinna vopna. Um hvert
og eitt þessara mála hafa Sovétríkin
lagt fram ákveðnar tillögur. Við trú-
um því að samkomulag um þau sé
innan seilingar.
Við emm vongóðir um að þegar
forseti Bandaríkjanna endurgeldur
þessa heimsókn á næsta ári, og kem-
ur til Sovétríkjanna, takist okkur að
semja um upprætingu helmings þess
sem nú er til af langdrægum kjam-
orkuvopnum. Þá er einnig möguleiki
á vemlegri fækkun hefðbundinna
vopna f Evrópu, en Qölgun þeirra
hefur vakið réttmætar áhyggjur.
Við getum vongóðir sagt að ein-
hvemtíma náist árangur f því að
gera heiminn ömggan bústað og að
sú þróun verði óafturkallanleg. Upp-
ræting gereyðingarvopna, afvopnun
tii þróunar — þetta em grundvallar-
atriði — og í raun eina færa leiðin
til að leysa þau vandamál sem mann-
kynið stendur frammi fyrir, nú þegar
líður að lokum 20. aldarinnar. Um-
hverfísvandamál, tilkoma nýrrar
tæknibyltingar, orkumál, örbirgð,
hungur og sjúkdómar fjölda þjóða,
geysilegar erlendar skuldir, ójafn-
vægi og hagsmunaárekstrar og
skuldasöfnun rflqa og þjóða. Þetta
em allt mál sem krefjast lausnar,
og umfram allt að það þarf að nálg-
ast þau á nýjan hátt, öll þessi málefni
þjóðlegs og alþjóðlegs öryggis.
Sigur heilbrigðrar
skynsemi
Ég veit að nú, þegar við höfum
undirritað samninginn um meðal-
drægar og skammdrægar eldflaugar,
em sumir stjómmálamenn og frétta-
menn að velta vöngum yfir því „hvor
hafí haft betur". Ég hafiia slfkri
umfjöllun. Hún er afturhvarf til
gamla hugarfarsins. Heilbrigð skyn-
semi hafði betur. Já, skynsemin
sigraði. Rétt er það að þetta er ekki
mjög mikill sigur, en pólitískt og
sálfræðilega er hann mjög mikilvæg-
ur. Hann uppfyllir vonir og þjónar
hagsmunum hundmða milljóna fólks
um heim allan.
Fólk vill búa í heimi, sme ekki er
þmnginn af ótta við kjamorkuvá.
Þjóðimar vilja búa í heimi þar sem
bandarísk og sovésk geimför mætast
úti í geimnum til sameiginlegra
ferða, en ekki til að heyja „stjöm;
ustríð". Fólk vill lifa í heimi þar sem
ekki er varið milljónum Bandaríkja-
dala á degi hveijum í vopn, sem
aðeins er hægt að nota gegn því
sjálfu. Fólk vill lifa f heimi þar sem
allir njóta réttarins til lffsins, til frels-
is og hamingju, og auðvitað fjöl-
margra mannréttinda annarra sem
aðeins verða tryggð ef þjóðfélögin
þróast á eðlilegan hátt — í heimi þar
sem hagsæld hinna fáu er ekki feng-
in á kostnað örbirgðar og þjáninga
annarra. Fólk vill búa í heimi þar sem
ríkir lýðræði og frelsi, þar sem ríkir
jafnrétti allra, og þar sem hver þjóð
hefur rétt til að móta sitt eigið val
án utanaðkomandi íhlutunar. Fólk
vill vita sannleikann hvert um annað
og það vill finna að lokum hinn al-
þjóðlega skyldleika þjóðanna, þjóð-
ema, tungumála og menningar.
Getum við byggt slfkan heim? Við í
Sovétríkjunum erum sannfærð um
að við getum það.
Já, það er hægt, en það krefst
hinnar róttækustu endurskipulagn-
ingar á alþjóðlegum samskiptum.
Við stefnum til móts við slfkan heim,
heim sem hefur til að bera skapandi
hugrekki, nýtt hugarfar og rétt mat
á hagsmunum annarra þjóða, sem
og rétt mat á efnahagslegum mögu-
leikum okkar og hagsmunum. Til
þess þarf pólitískan vilja og háþróaða
ábyrgðartilfínningu. Við í Sovétríkj-
unum höfum hafið endurmat á þvf
sem við höfum áorkað, og við höfum
gert nýja starfsáætlun, og við emm
að framkvæma hana. Hún er það sem
við köllum perestrojka.
Árangnrsríkt
starf framundan
Við höfum tafarlaust hafíst handa,
af því við vitum að þetta er krafa
tfmans. Við höfum hafíst handa af
því að við viljum upphefja þjóðfélag
okkar, flýta þróun þess, við viljum
bæta andlegt og efnislegt lff þjóðar
okkar, við viljum gera þjóðfélagið
opnara og lýðræðislegra, og auka
og bæta alla möguleika þjóðarinnar.
Trú okkar á framtfð lands okkar og
sannfæring okkar um að hægt sé
að byggja upp og betrumbæta sið-
menninguna í heiminum, er í skipu-
lögðum tengslum hvað við annað.
Fyrir hönd sovésku ríkisstjómarinnar
og allrar þjóðar okkar, lýsi ég því
hér yfir, að í alþjóöamálum störfum
við og munum ávallt starfa, af al-
vöru og ábyrgð. Við vitum hveijir
hagsmunir okkar eru og við reynum
að samræma þá hagsmunum annarra
og við er um reiðubúnir til að mæta
öðrum á miðri leið sem jafningjar.
Við, forsetinn og ég, eigum fram-
undan þriggja daga mikið og
áhugavert starf. Viðræður eru þegar
hafnar. Við munum gera allt til að
ná árangri, verulegum árangri.