Morgunblaðið - 10.12.1987, Blaðsíða 54

54
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 10. DESEMBER 1987
Afmæliskveðja:
Benedikt Stefáns-
son frá Hvalsnesi
ríkra og glaðværra systkina, ólst
Benedikt upp. Hann vann að búinu,
jafnframt því sem hann sótti vinnu
í verstöðina á Homafirði, og á sum-
rum einnig oft við vegavinnu og
sitthvað sem til féll. Heimilismaður
á Hlíð er Benedikt fram til 1950.
í fardögum 1951 flyst hann að
Hvalnesi, austasta bæ í sýslunni og
hefur þar búskap, ásamt eiginkonu
sinni Valgerði Sigurðardóttur frá
Höfn, Eymundssonar, frá Dilksnesi
og konu hans, Agnesar Bentínu
Morisdóttur. Þau Benedikt og Val-
gerður höfðu gift sig í desember aður fyrir sauðfé og önnur sveita-
1950. Hugur Benedikts stóð til störf. Benedikt hafði unnið nokkuð
hefðbundins sveitabúskapar, sinn- á árunum um og fyrir 1950 á Höfn.
Minn kærasti vinur í Austur-
Skaftafellssýslu, Benedikt Stefáns-
son frá Hvalsnesi er sjötugur í dag.
Hver skyldi svo sem trúa því að
þessi teinrétti, hávaxni og unglegi
maður hefði skotist í heiminn 10.
desember 1917.
Því verður þó eigi í móti mælt.
Piltur sá fyrst dagsins ljós á því
sæmdar- og merkisheimili Hlíð í
Lóni, en þar bjuggu foreldrar hans
Stefán Jónsson bóndi og hreppstjóri
og kona hans, Kristfn Jónsdóttir. I
föðurgarði, í hópi margra hæfileika-
Rit þetta er saga þjóðhátíðarinnar s
varítilefniaf

OÐUR
Þar var þá kaupmaður sá þjóðkunni
Einar Eiríksson, ævinlega kenndur
við Hvalnes, enda að allri gerð eins
og genginn ut úr hinu stórbrotna
umhverfi Hvalsnesbæjar. Þeir Ein-
ar urðu góðir kunningjar og entist
til þess er Einar lést 1973. A þess-
um tíma var Hvalnesið í eyði. Svo
kom að Einar bauð Benedikt jörðina
til ábúðar, sem hann tók enda mjög
rótfastur í Lónsveitinni. Hvalnesið
sat Benedikt svo til fardaga 1987,
er hann og Valgerður, svo og
yngsta dóttir þeirra Kristín, fluttu
búferlum að Höfn í Homafirði.
Þessi vistaskipti báru fremur brátt
að og komu flestum mjög á óvart.
Hinsvegar varð brottflutningur
þessa fólks mikil og óbætanleg blóð-
taka fyrir það litla samfélag um
60 manns, er byggja Lónsveit.
Heimilið var öllum opið, þangað lá
leið margra og þar var gott að
koma. Auk þess var Hvalnesheimil-
ið síðasti bær, áður en haldið var
austur yfir Hlíðarsand, Hvalnes-
skriður og Þvottárskriður til
Berufjarðar.
Þama verða veður mjög hörð og
ferðafólk leitaði þráfaldlega húsa-
skjóls og aðstoðar hjá Hvalnesfólki
þegar á bjátaði. Nú er Hvalnesið
aftur í eyði, og þar verður aldrei
aftur búið hefðbundnum íslenskum
sveitabúskap. Hvað annað kann þar
á legg að stíga er óvíst með öllu.
Utverðir íslenskra sveita og menn-
ingar hafa víða orðið að hopa, því
er nú verr.
I dæmi þeirra Benedikts og Val-
gerðar hafa þau tekið sínum
bústaðaskiptum af því jafnaðargeði
og með opnum hug fyrir hinu nýja
samfélagi, sem þau auðvitað þekktu
allvel, að þau em enn sömu höfð-
ingshjónin, hvorki kýtt á líkama né
sál. Þau hafa búið sér notalegt
heimili í litlu en viðfelldnu húsi nr.
37 við Hafnarbraut á Höfn. Þar
rækta þau sinn garð í tveinnum
skilningi. Húsbóndinn, þessi síungi
heimsborgari, var kominn á fullt í
síldarvinnu nú á haustdögum og
frúin hefur nóg að sýsla inni og úti.
A Hvalnesi ráku þau hjón með-
albú, en afurðagott. Þar var
sauðkindin í öndvegi og aðallega
búið uppá hana. í fjósi vom alltaf
nokkrir gripir, mjókurkýr fyrir
heimilisnot, svo og geldneyti. Varp-
hænur í homi og hin síðari ár var
unga fólkið með dtjúgan gæsa- og
andabúskap.
Böm þeirra Valgerðar og Bene-
dikts em: Stefán fæddur 1950,
giftur Birnu Gunnlaugsdóttur, þau
eiga tvö böm og em búsett á Siglu-
fírði. Sigrún fædd 1953, gift Sigurði
Eymundssyni, þau eiga þijú börn
og em búsett í Nesjum, A-Skaft.
Sigurður fæddur 1955, giftur Ingi-
björgu KarlsdóttUr, þau em búsett
á Höfn. Benedikt (yngri)_ fæddur
1960, býr með Ragnheiði I. Arnar-
dóttur, þau eiga tvö böm og em
búsett á Siglufírði. Kristín fædd
1965, enn í foreldrahúsum.
Benedikt frá Hvalnesi er menn-
ingarmaður. Hann á gott bókasafn,
og hans mesta ánægja er bóklest-
ur. Hann er prýðisvel að sér um
menn og málefni. Benedikt hefur
ákveðnar skoðanir á þjóðmálum.
Hann hefur lengst af stutt Sjálf-
stæðisflokkinn í landsmálapólitík,
en er þó gagnrýnin á flokkinn og
ýmsa framámenn hans. Benedikt
metur menn aldrei út frá pólitísku
sjónarhomi. Á sama hátt mundi
hann ekki kjósa „mórauðan hrút“
ef í framboði væri fyrir Sjálfstæðis-
flokkinn.
Félagshyggjumaður er Benedikt
mikill og ákveðinn samvinnumaður,
eins og raunar velflestir sjálfstæðis-
menn í Austur-Skaftafellssýslu.
Þeir hafa borið gæfu til þess austur
þar að dreifa ekki kröftunum t.d.
með því að stofna tvö kaupfélög,
eða verslunarfélög, enda standa
þeir sterkt hjá Kaupfélagi Austur-
Skaftfellinga.
Ekki fer hjá því að á menn eins
og Benedikt Stefánsson hlaðist
ýmis trúnaðarstörf fyrir hrepp og
sýslu. Frá 1954 og til 1986 var
Benedikt umsjónarmaður Hvalnes-
vita. Aldrei minnist ég þess að hafa
heyrt að sá viti logaði ekki. Hann
tók að sér bókasafn Lónmanna um
1960 og hefur vafalaust bókhneigð-
in ráðið þar hvað mest um. Þetta
yar gott safn og í því eru raunar