Morgunblaðið - 29.01.1988, Síða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 29. JANÚAR 1988
Viðræður um niðurskurð hefðbundins herafla:
Erfiðari málaflokkur en
fækkun kjamorkuvopna
- segir framkvæmdastj óri Atlantshafsbandalag’sins
Kaupmannahöfn, Reuter.
CARRINGTON lávarður, framkvœmdastjóri Atlantshafsbandalags-
ins, sagði á fundi með blaðamönnum i Kaupmannahöfn í gær að
samningaviðræður milli ríkja Varsjárbandalagsins og aðildarríkja
Atlantshafsbandalagsins um niðurskurð hins hefðbundna herafla
myndu reynast mun erfiðari en viðræður um fækkun kjarnorku-
vopna. í gær hófst í Vínarborg ný lota í MBFR-viðræðunum svo-
nefndu um jafna og gagnkvæma fækkun heija sem staðið hafa í 14
ár og litlum sem engum árangri skilað. Embættismenn frá ríkjum
Atlantshafsbandalagsins og Varsjárbandalagsins binda vonir við að
unnt verði að hefja nýjar viðræður um fækkun herafla allt frá Atl-
antshafi til Úralfjalla.
þeim 14 árum sem liðin eru frá því
viðræður þessar hófust. Líklegt er
talið að þetta verði síðasta lotan
fari svo að viðræður um niðurskurð
hefðbundins herafla frá Atlantshafi
til Úralfjalla verði hafnar.
Reuter
Carrington lávarður lét í ljós þá
von að unnt yrði að heija viðræður
um niðurskurð hins hefðbundna
herafla á nýjum vettvangi en
MBFR-viðræðumar hafa eingöngu
tekið til herafla í Mið-Evrópu. Bætti
hann því við að sendinefndir á Ráð-
stefnu um öryggi og samvinnu í
Evrópu (RÖSE, CSCE) myndu ræða
fyrirkomulag og dagskrá hinn nýju
viðræðna, sem áformað er að 23
ríki taki þátt í. Hafa þessar fyrir-
huguðu viðræður verið neftidar
ísraelskur hermaður rekur flóttann eftir að unglingar í Asghar-
flóttamannabúðunum köstuðu steinum að Hiam Bar-Lev innanríkis-
ráðherra ísraels.
ísrael:
Herinn afléttir útgöngn-
banni á Gaza-svæðinu
Tel Aviv, Reuter.
ÍSRAELAR afléttu útgöngu-
banni sem sett var fyrir tveimur
vikum í Jabalya, stærstu flótta-
mannabúðum Palestínumanna á
Gaza-svæðinu, í gær. Samtfmis
var sett útgöngubann í bænum
Kabbatiyeh á vesturbakka Jórd-
anár. Ólæti urðu víða á Vestur-
bakkanum í gær.
Óeirðimar á herteknu svæðunum
í ísrael hófust í Jabalya-búðunum
9. desember þegar mótmælendur
réðust að herbúðum ísraela eftir
að Qórir palestínskir verkamenn
voru skotnir til bana. Talsmaður
ísraelska hersins sagði ástæðu þess
Sunnanverð Afríka:
Norðurlöndin stofna
32 milljóna dala sjóð
Suður-Afríka verði beitt refsiaðgerðum
Arusha, Reuter.
Utanríkisráðherrar Norðurlanda hafa samþykkt að stofna 32 millj-
óna dala (1,18 mil(jarða íslenskra króna) sjóð til að fjármagna
sameiginleg viðskipti norrænna fyrirtækja og fyrirtækja frá þeim
rikjum i sunnanverðri Afríku, sem svartir menn stjóma. Ennfremur
er ráðgert að Norðurlöndin hlutist til um að önnur Vesturlönd beiti
Suður-Afríku efnahagslegum refsiaðgerðum.
Þetta kemur fram í opinberri til- Danmerkur, Finnlands, og íslands
kynningu sem gefín var út eftir og fulltrúa níu ríkja sem taka þátt
að útgöngubanninu var aflétt vera
að ró virtist komin á í búðunum.
Hefur útgöngubanni nú verið aflétt
í öllum flóttamannabúðum á Gaza-
svæðinu.
Útgöngubann er enn í gildi í þrem
bæjum á vesturbakka Jórdan, eftir
að útgöngubann var sett í bænum
Kabbatiyeh. Ekkert sérstakt atvik
var gefíð sem ástæða þess að út-
göngubann var sett í Kabbatiyeh,
það var aðeins sagt tilkomið vegna
þess að ófriðlegt væri í bænum.
Til óeirða kom víða á Vestur-
bakkanum f gær. Unglingar köst-
uðu steinum að lögreglu og í
Asghar-flóttamannabúðunum í
grennd við bæinn Nablus var kastað
gijóti að Haim Bar-Lev innanríkis-
ráðherra ísrael sem þar var á ferð
í embættiserindum. Ráðherrann var
staddur við lögreglustöð bæjarins
þegar steinn lenti nærri honum.
Ongþveiti varð þegar kastað var í
átt að ráðherranum og lögregla
skaut skotum upp í loftið og stökkti
óeirðaseggjunum á brott.
„Viðræður um stöðugleika á sviði
hefðbundins herafla".
Carrington lávarður sagði engum
blöðum um það að fletta að slíkar
viðræður mjmdu reynast mun erfíð-
ari heldur en viðræður risaveldanna
um fækkun kjamorkuvopna.
„Varðandi kjamorkuvopn þarf að-
eins að telja eldflaugar og kjama-
odda. . . viðræður um niðurskurð
hefðbundins herafla allt frá Atl-
antshafí til Úralfjalla taka ekki
eingöngu til vopna heldur einnig
mannafla, hinna ýmsu vopnakerfa
og varaliðssveita."
Sagði hann að í slíkum viðræðum
myndu ríki Atlantshafsbandalags-
ins leggja höfuðáherslu á að ná
fram fækkun árásarvopna, sem
unnt yrði að beita til skyndiárásar,
eða gætu raskað vígbúnaðaijafn-
væginu.
Ny lota MBFR-viðræðnanna
hófst í Vínarborg í gær er fulltrúar
aðildarríkja Atlantshafsbandalags-
ins og Varsjárbandalagsins komu
saman til fundar. Þar með hófst
44. lota viðræðnanna og hafa sendi-
mennimir fundað í 468 skipti á
Noregur:
Slæmar horf-
ur í at-
vinnumálum
Ósló, Reuter.
ATVINNULEYSI jókst tíl muna
í Noregi í síðasta mánuði. Noreg-
ur hefur til þessa verið meðal
þeirra þjóða í heiminum þar sem
atvinnuleysi hefur verið hvað
minnst.
Hans Kure, félagsmálaráðherra
Noregs, sagði í samtali við Reuter-
fféttastofuna að atvinnuleysi hefði
aukist um 25% í síðasta mánuði. í
lok desember voru um 31.500
skráðir atvinnulausir í Noregi en
seinni hluta janúarmánaðar var
Qöldi atvinnulausra nálægt 42.600.
Þetta svarar til að um 2% atvinnu-
færra manna séu atvinnulausir.
„Þetta veldur okkur miklum
áhyggjum," sagði Erling Hansen
talsmaður félagsmálaráðuneytisins
í samtali við Reuter, „en það var
við þessu að búast í kjölfar versn-
andi efnahagsástands og aukinnar
innanlandsneyslu."
Skýrsla Mannréttindanefndar Kúbu:
Pólitískir fang-
ar teknir af lífi
Ilavana. Reuter.
Mannréttindanefnd á Kúbu hef-
ur greint frá því að ekki færri en
8 menn hafl verið teknir af lifl i
fangelsum landsins á siðasta ári,
þar af voru fimm pólitískir fang-
ar. Forystumaður nefndarinnar
er andófsmaðurinn Ricardo Bofill.
Þetta kemur fram í skýrslu sem
nefndin sendi vestrænum ríkisstjóm-
um fyrir þing Mannréttindaráðs
Sameinuðu þjóðanna sem hefst þann
1. febrúar í Genf.
Talsmaður kúbverska utanríkis-
ráðuneytisins sagðist ekki geta dæmt
um skýrsluna því hann hefði ekki séð
hana. Hann fullyrti að ár og dagur
væri síðan nokkur fangi hefði verið
tekinn af lífí í fangelsum landsins
fyrir glæpi gegn ríkinu. Juan Escal-
ona dómsmálaráðherra sagði í
síðasta mánuði að fjórir dæmdir
morðingjar hefðu verið teknir af lífi
árið 1986 en enginn á síðasta ári.
fund
sem
ráðherra
var
Svíþjóðar,
Noregs,
Austur-Þýskaland:
Klaus Fuchs
látinn
Austur-Beriín. Reuter.
ÞÝSKI eðlisfræðingurinn og
njósnarinn Klaus Fuchs lést i Aust-
ur-Þýskalandi I gær 74 ára að
aldri. Hann sat í fangelsi i Eng-
landi frá árinu 1950-64 vegna
njósna fyrir Sovétmeun.
Fuchs flutti til Englands á flórða
áratugnum vegna ofsókna nasista i
Þýskalandi. Frá árinu 1941 vann
hann að þróun kjamorkusprengjunn-
ar við háskólann í Birmingham. Um
svipað leyti gekk hann á mála hjá
Sovétmönnum og sá þeim fyrir upp-
lýsingum á meðan hann vann hjá
kjamorkurannsóknastofnuninni í
Harwell árin 1946-9.
Árið 1964 var hann náðaður og
honum leyft að flytja til Austur-
Þýskalands. Þar naut hann mikillar
virðingar og var um tíma yfirmaður
kjamorkurannsókna í landinu.
í ráðstefnu um þróunarsamvinnu í
sunnanverðri Afríku, SADCC. í til-
kynningunni kemur fram að gert
sé ráð fyrir að undirbúningsvinnu
verði lokið sem fyrst svo hægt verði
að veita fé úr sjóðnum á síðari hluta
þessa árs.
Einnig var haft eftir Uffe Elle-
mann-Jensen, utanríkisráðherra
Danmerkur, á miðvikudag, að ráð-
herrar Norðurlanda ætli að knjýja
á um að öryggisráð Sameinuðu
þjóðanna beiti efnahagsaðgerðum
gegn stjóm Suður-Afríku. „Við
ætlum einnig að auka aðstoðina við
nágrannaríki Suður-Afríku og frels-
ishreyfíngar sem beijast gegn
Suður-Afríkumönnum," sagði Elle-
mann-Jensen ennfremur.
Norðurlöndin aðstoða ríki sunn-
anverðrar Afríku við að draga úr
efnahagslegum áhrifum Suður-
Afríku og ráðherrar þeirra taka
þátt í ráðstefiiu ríkja í sunnan-
verðri Afríku, SADCC, sem hófst I
gær. Þar verður leitað frekari leiða
til að gera Afríkuríkin óháðari Suð-
ur-Afríku efnahagslega. Ákveðið
hefur verið að fulltrúar Norðurland-
anna og Afríkuríkjanna ftindi annað
hvert ár til að ræða ástandið í sunn-
anverðri Afríku.
Geimferðaáætlun Bandaríkjanna:
••
Oryg'g’ið situr á hakanum
TVÖ ár eru nú liðin síðan geimfeijan Challenger fórst með sjö
manna áhöfn. í kyrrþey hefur verið unnið að rannsókn slyssins
og hefur nú verið ákveðið að reyna aftur þann 4. ágúst næst
komandi. Svo virðist sem á sínum tima hafi meira verið hugsað
um að halda áætlun en sinna öryggismálum. Átta mann« nefnd
sem NASA, bandariska geimferðástofnunin, skipaði til að fylgj-
ast með öryggisráðstöfunum eftir slysið varar við þvi að skjóta
nýrri geimfeiju á loft í ágúst og segir það enn ekki tímabært.
í skýrslu nefndarinnar segir að
áhyggjur starfsmanna NASA af
öiyggi sem voru miklar skömmu
eftir slysið fari minnkandi. Einnig
séu deildaratjórar ekki valdir með
það í huga hversu varkárir þeir
séu. Það vekur einnig ugg að
meira er hugsað um að geta haf-
ist handa að nýju en að sinna
öryggismálunum. í skýrslunni
segir ennfremur að þeir starfs-
menn NASA og verktaka hjá
stofnuninni sem bent hafa á van-
kanta á hönnun geimfeijunnar,
tölvubúnaðar og framkvæmd
geimferðaáætlunarinnar hafí oft
þurft að gjalda fyrir með starfí
sfnu.
í vikuritinu Time er sagt frá
Sylviu Robins fyrrverandi verk-
fræðingi hjá Unisys undirverk-
taka hjá NÁSA sem þróar stóran
hluta hugbúnaðar í stjómstöðina
í Houston þar sem fylgst er með
hverri skrúfu í hreyfli geimfeij-
unnar. Tveimur mánuðum eftir
Challenger-slysið fékk hún það
verkefni hjá Rockwell Intematio-
nal sem Unisys starfaði fyrir að
kanna hvort Unisys hefði nógu
öflugt kerfi á boðstólnum til að
fylgjast með hugbúnaði vara-
stjómkerfís feijunnar. Varakerfíð
var að sjálfsögðu lífsnauðsynlegt
ef aðalkerfíð bilaði. Robins komst
að því að svo var ekki. En þegar
hún sagði yfirmönnum sínum frá
því þá var henni sagt að gleyma
öllu saman. Hún segist hafa verið
álitinn vandræðagripur því áður
hafði hún bent á að hugbúnaðar-
ins sem ætlaður var til leynilegra
verkefna á vegum vamarmála-
ráðuneytisins væri ekki gætt nógu
vel. Robins segist í kjölfar þessa
hafa orðið fyrir ofsóknum yfír-
manna sinna auk þess að vera
lækkuð f tign.
.George Rodney yfírmaður ör-
yggismála hjá NASA segist hafa
fjölgað starfsmönnum á sfnum
snæmm um 30% auk þess sem
nánara samstarf væri nú haft við
geimfarana sjálfa en áður. Eigi
að síður segja tveir geimfaranna
sem taka eiga þátt í næstu ferð
geimfeijunnar þann 4. ágúst að
þeir hafí ekki einu sinni fengið
áðumefnda skýrslu sérfræðinga-
neftidarinnar f hendur.