Morgunblaðið - 17.04.1988, Blaðsíða 46

46
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 17. APRÍL1988
Á fiskmarkaði.
farinn að hijóta eins og hendi sé
veifað. Ég er að verða eitthvað
stressuð út af öllu saman og fer
fram; er það virkilega meiningin
að þessi múlla verði í klefanum?
Það var horft á mig stórum augum.
Var eitthvað af því. Hann er múlla
altso. Nú ber að taka fram að þau
hjón voru komin af því skeiði, að
ég byggist við að þurfa að hlusta
á einhver hljóð úr hinni kojunni.
Samt var mér öldungis ekki rótt.
Þetta er ekki alveg eins og það á
að vera. Svo að ég bið um að fá
að tala við þann sem ræður á skip-
inu og segi honum mínar farir og
þær ekki sléttar.
Það voru allir famir að sofa nema
ég, Svisslendingamir fengu ekki
klefa fyrr en daginn eftir og sátu
í óþægilegum stólum á einhvetjum
miðklassa. Ég leitaði ráða hjá Pétri
Svisslendingi, sem hló dátt, en fór
engu að síður með mér til skipstjór-
ans. Múllann er vakinn af væmm
blundi og konan hans hrekkur upp
líka; hef ég eitthvað við það að at-
huga að þau sofí hér saman? Það
skuli ekki tmfla mig hið minnsta.
Málalyktir urðu samt þær að ég
hrakti hinn gráskeggjaða út úr klef-
anum, honum til mikilla sárinda.
Svo mikilla að það er ekki fyrr en
fáeinum klukkustundum áður en
við komum til Khulna að hann yrti
á mig aftur. í staðinn fyrir hann
kom vanfæra og fallega dótturdótt-
irin og svaf hjá ömmu sinni. Amm-
an var sár, en dótturdóttirin hló.
ég skyldi hypja mig. Ég benti hon-
um á að ég ætti pantaða fímm
daga ferð til Khulna. „Góða frú,“
sagði hann „þú kemur bara aftur
seinna og ferð _til Khulna. Þá býður
stjomin þér.“ Ég hreytti út úr mér,
að Bangladesh ætti að veija sínum
peningum í annað en að bjóða er-
lendum blaðamönnum í reisur um
landið. Hvort ég hefði kannski gert
eitthvað af mér? „Við vitum ekki,
hvað þú sendir um kosningamar.
Það var allt á þínu tungumáli. Þú
_ hefur kannski verið að rægja
Bangladesh. Þú skalt bara koma
þér í burtu og ef þú gerir það ekki
skal ég sjá um það.“
Símhringingar í Bangladesh em
ekki mjög einfalt mál. Yfírleitt fær
maður ekki són. Gerist það er oft-
ast á tali. Samt ákvað ég að gefast
ekki upp. Nokkrum dögum áður en
ég fór í ferðina suður í landið hafði
upplýsingaráðuneyti Sobhans boðið
í þyrluferð með ráðherranum Anizul
Mamhmud, til Tangli þar sem átti
að sýna okkur nýjan spítala og
skóla. Flestir erlendu blaðamenn-
imir vom famir og í ferðina fóra
auk ráðherrans og hr. Islam — frá
utanríkisráðuneyti — aðeins þénug-
ur blaðamaður frá Pravda sem leit
út eins og skopmynd af rússneskum
njósnara, svo og fréttamaður Reut-
ers með aðsetri í Nýju Delhi. Aniz-
ul Mamhoud hafði nýlega tekið við
embætti uppláingaráðherra, en
sagði mér að hann hefði áður farið
♦með embætti trúmála siðustu fjögur
ul Mohamed hefði gert það fyrir
hann. Þá skellti hann á.
Eldsnemma morguninn eftir fékk
ég mér riksjá í ráðuneytið. Abdus
Sobhan reyndi að sýna kurteisi, það
var ekki nóg með að ráðherraskipun
lægi fyrir, hr. Islam í utanríkisráðu-
neyti hafði einnig haft samband við
ráðuneytisstjóra og meðmælabréf
var komið. Miðað við þá skrif-
fínnslu og seinlæti í slíkum málum
í Bangladesh, var áritunin færð
mér á silfurfati nokkram klukku-
tímum seinna.
Svo að ég komst í ferðina til
Khulna, hvar ég flæktist sfðan um
til Bagerhat, fór að Krókódílavatni,
þar sem var verið að biðja krókódíl-
ana að gefa sig fram, þvi það er
happamerki, en þeir létu bíða eftir
sér. Fór með herra Nazrul að skoða
sextfu súlna moskuna. Hitti for-
stjórann sem sér um ferðina út í
Sunderbans, en við komumst að
þeirri niðurstöðu að tíminn væri of
naumur til að ég nyti ferðarinnar.
Og síðasta morguninn minn í
Khulna er ég enn á göngu og sett-
ist niður að blása mæðinni og ég
veit ekki fyrr en fjöldafundur er í
þann veginn að hefjast umhverfis
mig. Ellefu ungir menntaskóla-
strákar buðu mér heim í seven up,
þennan dásamlega drykk sem ég
mun sennilega alltaf tengja Bangla-
desh. Á veggjunum plaköt af Brace
Lee og hvemig mér líkaði hann?
Það hafði gleymzt að búa um rúm-
ið og taka til, en hjartahlýjan og
in á vettvang, fín dama í glæsileg-
um sari og hlaðin skarti. Dóttur-
dóttirin svaf enn í kojunni. „Hún
er ófrísk og eignast vonandi son,“
sagði múllann og ók sér af ánægju
f kojunni.
Ég sagðist vera orðin þreytt, ég
vildi eiginlega helzt fara að ganga
til náða. Múllann sagðist vera fljót-
ur að kippa því í liðinn. Ég skyldi
koma á eftir og þá yrði hún búin
að færa sig inn í hinn klefann, sem
þessi margmenna fjölskylda hafði
til umráða.
Eftir heitan daginn og dvínandi
birtu var auðvitað bara frískandi
að koma aftur undir bert loft meðan
sú vanfæra færð sig. Mohammed
Lokoitullah, sætur Bangladeshi,
bauð mér í te og sagði mér að hann
vissi um þorskastríð og leiðtoga-
fund. Auk þess sagði hann mér frá
hjónabandi sínu, sem ég hef minnzt
á f fyrri grein. Bankinn hans er
einn af fáum, sem er ekki þjóðnýtt-
ur í landinu og hefur fært út kvíar
sínar. Hann sagðist aldrei hafa vit-
að neitt að ráði um ísland, en þó
hefði hann heyrt að við væram frið-
söm þjóð og hefðum ekki her. „Hér
í Bangladesh er herinn alltof vold-
ugur,“ sagði hann hvar við sátum
og dreyptum á tei sem okkur hafði
verið fært. Það fór ekki á milli
mála að Lokiotullah var ívið merki-
legri en ég og þurfti ekki nema
gefa bendingu með höfðinu til að
þjónamir færðu okkur ábót á teið.
Við höfðum klefadymar hans opn-
ar, „það er bara til að ekkert fari •
milli mála,“ sagði Mohammed til
skýringar. „Það borgar sig ekki að
hugsa eitthvað óviðeigandi." Og
spurði síðan margs um ísland. Og
svo hvað mér hefði fundizt um kosn-
ingamar í landinu sínu. Ég var
gætin í tali og reyndi að þreifa fyr-
ir mér um, hvað Konum fyndizt. „Ég
segi ekkert um það. Það er aldrei
að vita...,“ sagði hann. Ég spurði
hvort hann meinti að augu og eyra
Ershads væra alls staðar, jafnvel
þama á fyrsta farrými lúxusfeiju —
því að þetta var áður en ég vissi,
að ég var ekki um borð í lúxus-
feijunni sem iég hafði borgað fyrir.
Klukkan var að verða hálf ellefu,
stöku ljós á bátum úti á fljótinu,
það grillti í skóginn sem uar að
þéttast við árbakkann. Ég ákvað
að láta nótt nema og leita til klefa
míns. Þar situr múllann enn og
hefur nú fækkað fötum og lagt sig
út af. Ófríska dótturdóttirin var'
farin og hann benti mér glaðlega
til sængur, kona hans kæmi von
bráðar. Ég sagði honum að mér
fyndist það til fyrirmyndar, því að
nú væri ég orðin þreytt. Fljótaáhrif-
in höfðu haft þau áhrif að ég gat
einhvem veginn ekki á heilii mér
tekið.
„Þér er óhætt að hátta," sagði
múllann. „Slökktu bara Ijósið og svo
kemur konan mín.“ Ég skreið al-
klædd í koju, jafnvel heilagur múlla
gat ekki losað mig við einhveija
afbakalega blygðunartilfinningu.
Það leið og beið og loks kom
konan og búin að svæfa allar frænk-
umar og dæturnar og dæturdæt-
umar og bamabamabömin, sem
mér er öldungis hulin ráðgáta,
hvemig gátu hreiðrað um sig í ein-
um klefa. Þau hjónin bjuggu um
sig í hinni kojunni og múllann er
Hún sagði mér daginn eftir að ég
hefði hegðað mér alveg eins og við
átti og auðvitað hefði verið fárán-
legt að karlmaður — og það múlla
— svæfí í sama klefa og ókunnugur
kvenmaður. Pétur Svisslendingur
hló enn hærra morguninn eftir og
sagði að það væri áreiðanlega ekki
margar útlendar konur, sem hefðu
átt þess kost að sofa hjá múlla. Svo
að ábyggilega hafí ég farið á mis
við lífsreynslu.
Það var sérstakt snyrtiherbergi
fyrir fyrsta farrými. Þar var að vísu
hvorki sápa, klósettpappír né hand-
klæði en klósett samt. Og ég man
ekki betur en ég svæfí vel af nótt-
ina. Daginn eftir lagði fjölskyldan
svo undir sig klefann rétt eins og
áður, en þá var svo margt að sjá
meðfram bugðóttum fljótunum, að
ég lét það ekki lengur á mig fá.
Undir lokin fékk ég heimboð frá
Múllaflölskyldunni meðan ég dveldi
í Khulna, en einhverra hluta vegna
fórst fyrir að sækja hana heim.
Það hafði ekki gengið þrauta-
laust fyrir sig að fá framlengda
vegabréfsáritunina, svo að ég gæti
farið til Khulna. Mér hafði verið
heitið að það gengi fyrir sig eins
og skot þegar ég kæmi frá Chittag-
ong og Cox’ Bazar. En þegar ég
hringi í hinn vingjamlega aðal-
blaðafulltrúa upplýsingamálaráðu-
neytisins morguninn eftir ég kom
úr suðurferð var eitthvað breytt.
Herra Abdus Sobhan, sem hafði
minnt mig á vingjamlegan apa og
vildi þá hvers manns vanda leysa,
var nú eins og snúið roð í hund.
Hann sagði mér, að hann væri orð-
inn hundleiður á blaðamönnum og
ár. Hann er hagfræðingur, mennt-
aður í Englandi, einstaklega ljúfur
og þekkilegur maður.. „En er of
opinskár af ráðherra í Bangladesh
að vera og sérstaklega í þessu
embætti," sagði Reuter-strákurinn.
En okkur ráðherranum hafði samið
mætavel í þessari ferð og voram
aðalgengið í sjónvarpi og blöðum
daginn eftir.
Svo að ég ákveð að hringja í hr.
Islam í utanríkisráðuneyti og fá
leiðbeiningar. í .fyrstu hélt hann að
um misskilning væri að ræða og
hvatti mig eindregið til að tala aft-
ur við apamanninn. Þar sem hann
var enn uppi í tijánum hafði það
lítið upp á sig og hr. Islam sagði
að hér væri að gerast hneyksli,
Bangladesh ekki samboðið. Ég
skyldi snúa mér rakleitt til ráð-
herrans, vinar míns. Eftir tveggja
klukkustunda vafstur náði ég í ráð-
herrann og sagði honum mála-
vöxtu. „Svona er enginn hæfa. Við
kippum þessu í liðinn. Ég boða til
fundar strax,“ sagði ráðherrann og
sagðist skyldu ábyrgjast að ég
kæmist til Khulna. Hann sagði að
Bangladeshar kynnu að meta ef
blaðamenn nenntu að gera eitthvað
annað en hlaupa um í Dhaka. Að
komast í fljótaferð væri það sem
gæfí sannasta mynd af landinu.
Að vísu þurfti ég nú að hringja í
apamanninn og það má hann eiga,
blessaður kallinn, að hann reyndi
fram á síðustu stundu að halda
andlitinu. „Ég athuga málið, ég lofa
engu. Komdu í fyrramálið og við
sjáum til.“ Ég sagðist geta hug-
hreyst hann með þvf, að hann þyrfti
ekki að lofa neinu, ráðherrann Aniz-
vinsemdin bætir það upp.
Þeir skrifuðu allir nöfnin sín á
blað og báðu mig að athuga hvort
einhveijar íslenzkar píur vildu skrif-
ast á við þá. Gáfu mér mynd af
Brace að skilnaði.
Að ógleymdum þeim væna Rot-
arymanni, Mehti Billah, sem ég
hafði einmitt boðið út að borða
ásamt eiginkonu og tvíburam, þeg-
ar ég lenti í að þvælast fyrir I
eggja-rifrildi og ökklabrotna. Samt
fóram við fjölskyldan ög borðuðum
á kínverskum stað, hundrað rétti
og kostaði 270 krónur fyrir okkur
öll. Og svo þegar ég kom allþjáð
heim á hótel Arafat bíða eggja-
mennimir mín þar. Það hafði frést
um þennan „smábæ“ að útlending-
urinn styngi við, svo að þeir ákváðu
að sættast og það var hafín söfnun
á markaðnum fyrir teygjubindi og
þama vora þeir mættir til að færa
mér það.
Þeir töluðu ekki ensku, svo að
við kölluðum á hótelstjórann, sem
talaði að vísu ekki ensku heldur,
en boðskapurinn var augljós. Þeir
vora líka með flösku af seven up,
það hafði líka frést að ég hefði
drakkið seven up fyrr um daginn.
Betra gátu þeir ekki boðið.
Þetta er það sem Bangladesh er
í huga mér, þrátt fyrir að næstu
sólarhringamir væra ekki þeir
þægilegustu sem ég hef lifað. Að
safna 130 krónum fyrir teygju-
bindi, plús seven up, var um það
bil helmingurinn af veizlumáltíð
okkar Mehti, konu hans og sætra
og kátra tvíburastelpna í tjullkjólum
með silkiborða.
Þetta er Bangladesh fyrir mér.